(1)

Tá athrú as cuimse tagtha ar chomhthéacs geopholaitiúil an Aontais le deich mbliana anuas. Tá an staid i réigiúin chomharsanachta na hEorpa éagobhsaí agus tá ar an Aontas dul i ngleic le timpeallacht chasta agus dhúshlánach ina bhfuil bagairtí nua ag teacht chun cinn, amhail ionsaithe hibrideacha agus cibirionsaithe, agus dúshláin thraidisiúnta ag teacht ar ais arís. Ós amhlaidh atá, is é an dearcadh atá ag saoránaigh na hEorpa agus ag a gceannairí polaitiúla gur gá níos mó a dhéanamh ar bhonn comhchoiteann i réimse na cosanta.

(2)

Is de shaintréithe earnáil na cosanta méadú a bheith ag teacht ar chostas trealaimh cosanta agus ardchostas a bheith ar thaighde agus forbartha (T&F), rudaí a chuireann teorainn le seoladh clár nua cosanta agus a bhfuil tionchar díreach acu ar iomaíochas agus cumas nuálaíochta bhonn tionsclaíoch agus teicneolaíoch na cosanta Eorpaí (EDTIB). I bhfianaise an fhormhéadaithe sin ar chostais, ba cheart tacú ar leibhéal an Aontais le glúin nua mórchóras cosanta agus le teicneolaíochtaí nua cosanta chun comhar idir na Ballstáit a mhéadú maidir le hinfheistíochtaí i dtrealamh cosanta.

(3)

Sa teachtaireacht uaidh an 30 Samhain 2016“Plean Gníomhaíochta Eorpach um Chosaint”, gheall an Coimisiún go ndéanfadh sé comhlánú, giaráil agus comhdhlúthú ar iarrachtaí comhoibríocha na mBallstát acmhainní cosanta teicneolaíocha agus tionsclaíocha a fhorbairt chun freagairt do dhúshláin slándála, agus go ndéanfadh sé chomh maith leis sin tionscal cosanta Eorpach atá iomaíoch, nuálach agus éifeachtúil a chothú ar fud an Aontais agus lasmuigh de. Thairis sin, gheall an Coimisiún go dtacódh sé le margadh cosanta níos comhtháite a chruthú san Aontas agus go ndéanfadh sé glacadh táirgí agus teicneolaíochtaí cosanta Eorpacha sa mhargadh inmheánach a chothú, agus, sa chaoi sin, go ndéanfadh sé neamhspleáchas ar fhoinsí neamh-Aontais a mhéadú. Tá sé beartaithe ag an gCoimisiún, go háirithe, Ciste Eorpach Cosanta a sheoladh chun tacú le hinfheistíochtaí i dtaighde comhpháirteach agus i bhforbairt chomhpháirteach táirgí agus teicneolaíochtaí cosanta, lena gcothaítear, ar an gcaoi sin, sineirgí agus cost-éifeachtúlacht, agus chun ceannach agus cothabháil chomhpháirteach trealaimh cosanta a chur chun cinn i measc na mBallstát. Ba cheart cistiú náisiúnta a úsáideadh cheana féin chun na críche sin a chomhlánú leis an gCiste Eorpach Cosanta, spreagadh a thabhairt do na Ballstáit dul i gcomhar le chéile tuilleadh maidir le cosaint agus tuilleadh infheistíochta a dhéanamh sa chosaint agus tacú leis an gcomhar le linn saolré iomlán táirgí agus teicneolaíochtaí cosanta.

(4)

Leis an gCiste Eorpach Cosanta, ba cheart rannchuidiú le EDTIB láidir, iomaíoch agus nuálach agus le tionscnaimh an Aontais i dtreo margadh cosanta níos comhtháite san Eoraip a chomhlánú agus, go háirithe, Treoracha 2009/43/CE (3) agus 2009/81/CE (4) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le haistrithe agus soláthar de chuid an Aontais in earnáil na cosanta, a glacadh in 2009.

(5)

D’fhonn rannchuidiú le feabhas a chur ar iomaíochas agus acmhainn nuálaíochta thionscal cosanta an Aontais, ba cheart Ciste Eorpach Cosanta (an “Ciste”) a bhunú ar feadh tréimhse seacht mbliana chun a ré a ailíniú le ré an chreata airgeadais ilbhliantúil 2021-2027 (CAI 2021-2027) a leagtar síos i Rialachán (AE, Euratom) 2020/2093 (5) ón gComhairle ar bhonn cur chuige comhtháite. Tá sé mar aidhm leis an gCiste iomaíochas, nuálaíocht, éifeachtúlacht agus uathriail theicneolaíoch thionscal cosanta an Aontais a fheabhsú, ar an gcaoi sin cuirtear le huathriail straitéiseach an Aontais trí thacú leis an gcomhar trasteorann idir na Ballstáit mar aon leis an gcomhar idir fiontair, ionaid taighde, údaráis riaracháin náisiúnta, eagraíochtaí idirnáisiúnta agus ollscoileanna ar fud an Aontais, sna céimeanna taighde agus forbartha araon a bhaineann le táirgí agus teicneolaíochtaí cosanta. Chun réitigh níos nuálaí a bhaint amach agus margadh inmheánach oscailte a chothú, ba cheart, leis an gCiste, tacú le leathnú comhair trasteorann agus é a éascú idir fiontair bheaga agus mheánmhéide (FBManna) agus cuideachtaí meánchaipitlithe (CMCanna) in earnáil na cosanta. Laistigh den Aontas, tá easnaimh choiteanna i dtaca le cumas cosanta sainaitheanta laistigh de chreat an Chomhbheartais Slándála agus Cosanta, go háirithe tríd an bPlean Forbraíochta um Chumas (CDP), agus ag an am céanna sa Chlár Straitéiseach Taighde Uileghabhálach (OSRA), sainaithnítear comhchuspóirí taighde cosanta freisin.

Tá sé mar chuspóir ag próisis eile de chuid an Aontais, amhail an tAthbhreithniú Comhordaithe Bliantúil ar Chosaint (CARD) agus an Buanchomhar Struchtúrtha (PESCO), tacú le cur chun feidhme na dtosaíochtaí ábhartha trí dheiseanna do chomhar feabhsaithe a shainaithint agus a thapú d’fhonn leibhéal uaillmhéine an Aontais i réimse na slándála agus na cosanta a chomhlíonadh. I gcás inarb iomchuí, féadfar tosaíochtaí réigiúnacha agus idirnáisiúnta, lena n-áirítear iad sin i gcomhthéacs Eagraíocht Chonradh an Atlantaigh Thuaidh (ECAT), a chur san áireamh freisin ar choinníoll go mbeidh siad i gcomhréir le tosaíochtaí an Aontais agus nach gcuirfidh siad bac ar aon Bhallstát nó aon tír chomhlachaithe a bheith rannpháirteach, agus ag an am céanna ag féachaint le dúbailt neamhriachtanach a sheachaint.

(6)

Tá an chéim thaighde i dtaca le cumas cosanta a fhorbairt ríthábhachtach, mar cuirtear taca léi faoi acmhainneacht agus neamhspleáchas earnáil tionsclaíochta na hEorpa chun táirgí cosanta a fhorbairt, agus neamhspleáchas na mBallstát mar úsáideoirí deiridh na dtáirgí sin. D’fhéadfadh rioscaí suntasacha a bheith ag baint leis an gcéim thaighde, go háirithe i bhfianaise leibhéal íseal aibíochta na dteicneolaíochtaí agus a nádúr suaiteach. Sa chéim forbartha, a thagann de ghnáth tar éis na céime taighde, bíonn rioscaí agus costais shuntasacha i gceist freisin lena gcuirtear bac ar shaothrú breise na dtorthaí taighde agus a mbíonn tionchar díobhálach acu ar iomaíochas agus ar nuálaíocht thionscal cosanta an Aontais. Leis an gCiste, dá bhrí sin, ba cheart an nasc idir an chéim thaighde agus an chéim forbartha a chothú.

(7)

Ní thacaítear le taighde ar mhaithe leis féin leis an gCiste, ar cheart tacú leis trí chláir chistiúcháin eile, ach féadfar taighde bunúsach atá dírithe ar chosaint, ar dócha é a bheith mar bhonn an réitigh ar fhadhbanna aitheanta nó ionchasacha nó ar dócha gur gcruthóidh sé féidearthachtaí nua, a áireamh ar a thacaíocht.

(8)

D’fhéadfaí, leis an gCiste, tacú le gníomhaíochtaí maidir le táirgí agus teicneolaíochtaí cosanta nua agus táirgí agus teicneolaíochtaí cosanta atá ann cheana, lena n-áirítear a n-idir-inoibritheacht, a uasghrádú. Níor cheart gníomhaíochtaí maidir le táirgí agus teicneolaíochtaí cosanta atá ann cheana féin a bheith incháilithe don uasghrádú ach amháin i gcás nach mbíonn an fhaisnéis atá ann cheana a bhfuil gá léi chun an ghníomhaíocht a dhéanamh faoi réir aon srian ó thríú tír neamhchomhlachaithe nó ó eintiteas de chuid tríú tír neamhchomhlachaithe ar shlí a d’fhágfadh nárbh fhéidir an ghníomhaíocht a chur i gcrích. Nuair a chuireann eintitis dhlíthiúla isteach ar chistiú ón Aontas, ba cheart ceangal a chur orthu an fhaisnéis ábhartha a chur ar fáil chun an easpa srianta a shuí. In éagmais na fianaise sin, níor cheart cistiú a thabhairt ón Aontas.

(9)

Ba cheart don Chiste tacaíocht a thabhairt do ghníomhaíochtaí atá fabhrach d’fhorbairt teicneolaíochtaí suaiteacha um chosaint. Ós rud é gur féidir teicneolaíochtaí suaiteacha a bheith bunaithe ar choincheapa nó ar smaointe a thagann ó ghníomhaithe cosanta neamhthraidisiúnta, ba cheart solúbthacht leordhóthanach a bheith ag baint leis an gCiste i dtaca le dul i gcomhairle le geallsealbhóirí agus na gníomhaíochtaí sin a dhéanamh.

(10)

Chun a áirithiú, agus an Rialachán seo á chur chun feidhme, go n-urramófar oibleagáidí idirnáisiúnta an Aontais agus na mBallstát, níor cheart tacaíocht a thabhairt faoin gCiste do ghníomhaíochtaí a bhaineann le táirgí nó le teicneolaíochtaí a bhfuil a n-úsáid, a bhforbairt nó a dtáirgeadh toirmiscthe faoin dlí idirnáisiúnta. I ndáil leis an méid sin, ba cheart incháilitheacht na ngníomhaíochtaí a bhaineann le táirgí nó le teicneolaíochtaí cosanta nua a bheith faoi réir forbairtí sa dlí idirnáisiúnta freisin. Thairis sin, maidir le gníomhaíochtaí chun airm uathrialacha mharfacha a fhorbairt gan an fhéidearthacht a bheith ann go ndéanfadh duine rialú fónta ar chinntí maidir le roghnú agus comhrac, agus ionsaithe á ndéanamh ar dhaoine, níor cheart iad a bheith incháilithe do thacaíocht ón gCiste, gan dochar don fhéidearthacht cistiú a chur ar fáil le haghaidh gníomhaíochtaí chun córais luathrabhaidh agus frithbhearta a fhorbairt chun críocha cosanta.

(11)

Toisc gur deacair comhaontú a fháil maidir le ceanglais chomhchuibhithe acmhainní cosanta agus sonraíochtaí nó caighdeáin theicniúla choiteanna, cuirtear isteach ar chomhoibriú trasteorann idir na Ballstáit agus idir eintitis dhlíthiúla atá bunaithe i mBallstáit éagsúla. Mar thoradh ar éagmais na gceanglas, na sonraíochtaí agus na gcaighdeán sin, tá ilroinnt mhéadaithe in earnáil na cosanta, agus tá castacht theicniúil, moilleanna, costais bhoilscithe, dúbailt neamhriachtanach chomh maith le hidir-inoibritheacht laghdaithe ann. Ba cheart an comhaontú maidir le sonraíochtaí teicniúla coiteanna a bheith ina réamhchoinníoll le haghaidh gníomhaíochtaí a bhfuil leibhéal níos airde um ullmhacht teicneolaíochta ag baint leo. Maidir le gníomhaíochtaí as a n-eascraíonn ceanglais chomhchuibhithe i dtaca le cumas cosanta, chomh maith le gníomhaíochtaí arb é is aidhm dóibh tacú le sainmhíniú comhchoiteann ar shonraíochtaí nó caighdeáin theicniúla a bhunú, ba cheart go mbeidís incháilithe chomh maith do thacaíocht ón gCiste, go háirithe i gcás ina gcothaíonn siad idir-inoibritheacht.

(12)

Ós rud é gurb é cuspóir an Chiste tacú le hiomaíochas, éifeachtúlacht agus nuálaíocht thionscal cosanta an Aontais trí ghníomhaíochtaí comhoibríocha sa taighde agus sa teicneolaíocht cosanta a ghiaráil agus a chomhlánú agus tríd an riosca a bhaint de chéim forbartha tionscadal comhoibritheach, ba cheart gníomhaíochtaí a bhaineann leis na céimeanna taighde agus forbartha maidir le táirge nó teicneolaíocht cosanta a bheith incháilithe do thacaíocht ón gCiste.

(13)

Ós rud é gurb é is aidhm don Chiste, go háirithe, comhar idir eintitis dhlíthiúla agus na Ballstáit ar fud an Aontais a fheabhsú, níor cheart gníomhaíocht a bheith incháilithe do chistiú ach amháin má tá sé le cur i gcrích trí eintitis dhlíthiúla atá ag comhoibriú laistigh de chuibhreannas ina bhfuil, ar a laghad, trí eintiteas dhlíthiúla incháilithe atá bunaithe i dtrí Bhallstát nó i dtrí thír chomhlachaithe éagsúla ar a laghad. Ba cheart trí cinn ar a laghad de na heintitis dhlíthiúla incháilithe sin a bheith bunaithe in dhá Bhallstát éagsúla ar a laghad nó in dhá thír chomhlachaithe ar a laghad, níor cheart dóibh, le linn na tréimhse iomláine ina ndéantar an ghníomhaíocht, a bheith á rialú, go díreach nó go hindíreach, ag an eintiteas céanna agus níor cheart dóibh rialú a dhéanamh ar a chéile. Sa chomhthéacs sin, ba cheart go dtuigfí gurb ionann rialú agus an cumas tionchar cinntitheach a fheidhmiú ar eintiteas dlíthiúil go díreach nó go hindíreach trí eintiteas dlíthiúil idirmheánach amháin nó níos mó. Agus sainiúlachtaí na dteicneolaíochtaí suaiteacha um chosaint á gcur san áireamh, mar aon le staidéir, d’fhéadfadh eintiteas dlíthiúil aonair aon ghníomhaíochtaí a dhéanamh. Chun borradh a chur faoin gcomhar idir na Ballstáit, ba cheart freisin go bhféadfaí leis an gCiste tacú le soláthar réamhthráchtála comhpháirteach.

(14)

De bhun Chinneadh 2013/755/AE ón gComhairle (6), tá eintitis atá bunaithe i dtíortha nó críocha thar lear incháilithe do chistiú faoi réir rialacha agus chuspóirí an Chiste agus faoi réir aon socrú féideartha is infheidhme maidir leis an mBallstát lena mbaineann an tír nó an chríoch thar lear ábhartha.

(15)

Ós rud é gurb é is aidhm don Chiste iomaíochas agus éifeachtúlacht thionscal cosanta an Aontais a threisiú, i bprionsabal, níor cheart ach eintitis dhlíthiúla atá bunaithe san Aontas nó i dtíortha comhlachaithe agus nach bhfuil faoi réir rialú ag tríú tíortha neamhchomhlachaithe nó ag eintitis de chuid tríú tíortha neamhchomhlachaithe a bheith incháilithe do thacaíocht. Ós amhlaidh atá, ba cheart go dtuigfí gurb ionann rialú agus an cumas tionchar cinntitheach a fheidhmiú ar eintiteas dlíthiúil go díreach nó go hindíreach trí eintiteas dlíthiúil idirmheánach amháin nó níos mó. Ina theannta sin, chun cosaint leasanna slándála agus cosanta riachtanacha an Aontais agus na mBallstát a áirithiú, ba cheart bonneagar, saoráidí, sócmhainní agus acmhainní na bhfaighteoirí agus na bhfochonraitheoirí a bhfuil baint acu le gníomhaíocht a fhaigheann tacaíocht faoin gCiste a bheith lonnaithe ar chríoch Ballstáit nó tíre comhlachaithe ar feadh thréimhse iomlán na gníomhaíochta, agus ba cheart do na faighteoirí agus do na fochonraitheoirí a bhfuil baint acu le gníomhaíocht a struchtúir bainistíochta feidhmiúcháin a bheith acu san Aontas nó i dtríú tír chomhlachaithe. Dá réir sin, eintiteas dlíthiúil atá bunaithe i dtír neamhchomhlachaithe nó eintiteas dlíthiúil atá bunaithe san Aontas nó i dtír chomhlachaithe ach a bhfuil a struchtúir bainistíochta feidhmiúcháin i dtríú tír neamhchomhlachaithe, níor cheart dó a bheith incháilithe mar fhaighteoir ná mar fhochonraitheoir a bhfuil baint aige le gníomhaíocht. Chun leasanna slándála agus cosanta bunriachtanacha an Aontais agus a Bhallstát a choimirciú, ba cheart feidhm a bheith ag na critéir incháilitheachta sin freisin maidir le cistiú a sholáthraítear trí sholáthar, de mhaolú ar Airteagal 176 de Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7) (an “Rialachán Airgeadais”).

(16)

I gcúinsí áirithe, ba cheart go mbeadh sé indéanta maolú ón bprionsabal nach bhfuil faighteoirí agus fochonraitheoirí a bhfuil baint acu leis an ngníomhaíocht dá dtugtar tacaíocht ón gCiste faoi réir rialú ag tríú tír neamhchomhlachaithe ná eintitis tríú tír neamhchomhlachaithe. Sa chomhthéacs sin, ba cheart eintitis dhlíthiúla bunaithe san Aontas nó i dtír chomhlachaithe atá á rialú ag tríú tír neamhchomhlachaithe nó ag eintiteas de chuid tríú tír neamhchomhlachaithe a bheith incháilithe le bheith ina bhfaighteoirí nó ina bhfochonraitheoirí a bhfuil baint acu le gníomhaíocht ar choinníoll go gcomhlíonfar na coinníollacha dochta a bhaineann le leasanna slándála agus cosanta an Aontais agus na mBallstát. Níor cheart cuspóirí an Chiste a shárú le rannpháirtíocht na n-eintiteas dlíthiúil sin. Ba cheart d’iarratasóirí an fhaisnéis uile is ábhartha faoin mbonneagar, na saoráidí, na sócmhainní agus na hacmhainní atá le húsáid sa ghníomhaíocht a sholáthar. Ba cheart freisin a áireamh ina leith sin ábhair imní na mBallstát maidir le slándáil an tsoláthair.

(17)

Faoi chuimsiú bhearta sriantacha an Aontais, arna nglacadh ar bhonn Airteagal 29 den Chonradh an Aontais Eorpaigh (CAE) agus 215(2) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), ní fhéadfar aon chistí nó acmhainní eacnamaíocha a chur ar fáil, go díreach nó go hindíreach, do dhaoine, d’eintitis nó do chomhlachtaí dlíthiúla ainmnithe nó chun a dtairbhe siúd. Dá bhrí sin, ní féidir tacaíocht ón gCiste a thabhairt do na heintitis ainmnithe sin ná d’eintitis atá faoi úinéireacht nó faoi rialú acu.

(18)

Is tar éis glaonna iomaíocha ar thograí a eisiúint i gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais a dhéanfar cistiú ón Aontas a dheonú. Mar sin féin, i gcásanna a bhfuil bunús cuí leo agus in imthosca eisceachtúla, ba cheart freisin go bhféadfaí cistiú ón Aontas a dheonú gan glao ar thograí i gcomhréir le pointe (e) den chéad mhír d’Airteagal 195 den Rialachán Airgeadais. Ós rud é gurb ionann cistiú a dhámhachtain i gcomhréir le pointe (e) den chéad mhír d’Airteagal 195 den Rialachán Airgeadais agus maolú ar an riail ghinearálta go bhfuil cistiú le deonú tar éis glaonna iomaíocha ar thograí a leanúint, ba cheart na cúinsí eisceachtúla sin a léirmhíniú go docht. Sa chomhthéacs sin, le go bhféadfar deontais a dhámhachtain gan glao ar thograí, ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh agus cúnamh á fháil aige ó choiste na mBallstát (an “coiste”), ar a mhéid a bhaineann an ghníomhaíocht atá beartaithe le cuspóirí an Chiste maidir le comhar tionsclaíoch trasteorann agus iomaíocht feadh an tslabhra soláthair.

(19)

Más rud é gur mian le cuibhreannas a bheith rannpháirteach i ngníomhaíocht incháilithe agus go bhfuil cúnamh airgeadais ón Aontas le tabhairt i bhfoirm deontais, ba cheart don chuibhreannas duine dá chomhaltaí a cheapadh mar chomhordaitheoir. Ba cheart don chomhordaitheoir bheith ina phríomhtheagmhálaí nó ina príomhtheagmhálaí chun críocha an chaidrimh leis an gCoimisiún.

(20)

I gcás ina ndéanfaidh bainisteoir tionscadail arna cheapadh ag na Ballstáit nó ag tíortha comhlachaithe bainistíocht ar ghníomhaíocht forbartha a dtugann an Ciste tacaíocht di, ba cheart don Choimisiún dul i gcomhairle leis an mbainisteoir tionscadail i dtaca leis an dul chun cinn a rinneadh maidir leis an ngníomhaíocht sula ndéanfaidh sé an íocaíocht leis na faighteoirí ionas go bhféadfaidh an bainisteoir tionscadail a áirithiú go bhfuil na tréimhsí ama urramaithe ag na faighteoirí. Ba cheart don bhainisteoir tionscadail barúlacha ar an dul chun cinn a rinneadh maidir leis an ngníomhaíocht a sholáthar don Choimisiún ionas go bhféadfaidh an Coimisiún cinneadh a dhéanamh maidir le comhlíonadh na coinníollacha chun leanúint leis an íocaíocht.

(21)

Ba cheart an Ciste a chur chun feidhme faoi bhainistíocht dhíreach chun éifeachtacht agus éifeachtúlacht an tseachadta a uasmhéadú agus chun comhsheasmhacht iomlán le tionscnaimh eile an Aontais a áirithiú. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún leanúint de bheith freagrach as na nósanna imeachta roghnúcháin agus dámhachtana, lena n-áirítear i dtaca le scagadh agus measúnú eitice. I gcásanna a bhfuil bunús leo, áfach, ba cheart don Choimisiún bheith ábalta cúraimí cur chun feidhme buiséid áirithe maidir le gníomhaíochtaí sonracha a fhaigheann tacaíocht ón gCiste a chur ar iontaoibh na gcomhlachtaí dá dtagraítear i bpointe (c) den chéad fhomhír d’Airteagal 62(1) den Rialachán Airgeadais, mar shampla i gcás ina mbíonn bainisteoir tionscadail ceaptha ag Ballstáit a bhfuil gníomhaíocht á cómhaoiniú acu, ar choinníoll go gcomhlíontar ceanglais an Rialacháin Airgeadais. Le cur ar iontaoibh den sórt sin maidir le cúraimí chur chun feidhme an bhuiséid, cuideofaí le bainistiú gníomhaíochtaí cómhaoinithe agus le comhordú rianúil a áirithiú idir an comhaontú maoiniúcháin agus an conradh a shínigh an cuibhreannas agus an bainisteoir tionscadail arna cheapadh ag Ballstáit a bhfuil an ghníomhaíocht á cómhaoiniú acu.

(22)

Chun a áirithiú go mbeidh na gníomhaíochtaí forbartha arna gcistiú inmharthana ó thaobh airgeadais de, is gá do na hiarratasóirí a léiriú go gcumhdófar le modhanna maoinithe eile costais na gníomhaíochta nach bhfuil cumhdaithe ag cistiú ón Aontas.

(23)

Ba cheart cineálacha éagsúla socruithe airgeadais a bheith ar fáil do na Ballstáit chun acmhainní cosanta a fhorbairt agus a aimsiú ar bhonn comhpháirteach. D’fhéadfadh an Coimisiún cineálacha éagsúla socruithe a sholáthar a bhféadfadh na Ballstáit úsáid a bhaint astu ar bhonn deonach chun aghaidh a thabhairt ar na dúshláin a bhaineann le forbairt chomhoibríoch agus soláthar comhoibríoch ó thaobh maoinithe de. Le húsáid na socruithe airgeadais sin, d’fhéadfaí seoladh tionscadal cosanta comhpháirteach agus trasteorann a chothú agus éifeachtúlacht an chaiteachais cosanta a mhéadú, lena n-áirítear caiteachas le haghaidh tionscadail a fhaigheann tacaíocht ón gCiste.

(24)

Mar gheall ar shainiúlachtaí an tionscail cosanta, ina n-eascraíonn an t-éileamh ar fad, beagnach, as na Ballstáit agus as tíortha comhlachaithe, a rialaíonn freisin aimsiú iomlán na dtáirgí agus na dteicneolaíochtaí a bhaineann leis an gcosaint, lena n-áirítear onnmhairí, ní leantar na gnáthrialacha ná na gnáthmhúnlaí gnó lena rialaítear margaí níos traidisiúnta i bhfeidhmiú na hearnála cosanta. Dá bhrí sin, ní féidir leis an earnáil tionsclaíochta tabhairt faoi thionscadail T&F cosanta atá suntasach agus féinmhaoinithe, agus is minic gurb iad na Ballstáit agus na tíortha comhlachaithe a chistíonn costais iomlána T&F. Chun cuspóirí an Chiste a ghnóthú, go háirithe chun comhar idir eintitis dhlíthiúla ó Bhallstáit agus ó thíortha comhlachaithe éagsúla a chothú, agus sonraíochtaí na hearnála cosanta á gcur san áireamh, ba cheart suas le hiomlán na gcostas incháilithe a chumhdach i gcás gníomhaíochtaí a tharlaíonn roimh chéim na bhfréamhshamhlacha.

(25)

Is céim bharrthábhachtach í céim na bhfréamhshamhlacha ina gcinneann na Ballstáit nó na tíortha comhlachaithe de ghnáth a n-infheistíocht chomhdhlúite agus ina dtosaíonn siad an próiseas aimsithe i dtaca leis na táirgí agus teicneolaíochtaí cosanta a bheidh acu amach anseo. Is ar an gcúis sin, agus ag an gcéim shonrach sin, a chinneann na Ballstáit agus na tíortha comhlachaithe na gealltanais riachtanacha, lena n-áirítear comhroinnt costas agus úinéireacht an tionscadail. Chun inchreidteacht a ngealltanais a áirithiú, níor cheart, i ngnáthchásanna, tacaíocht ón gCiste dul thar 20 % de na costais incháilithe.

(26)

Maidir le gníomhaíochtaí tar éis chéim na bhfréamhshamhlacha, ba cheart foráil a dhéanamh do chistiú suas le 80 %. Féadfaidh sé go mbeidh costais shuntasacha fós i gceist le gníomhaíochtaí den sórt sin atá níos gaire do chríochnú an táirge agus na teicneolaíochta.

(27)

Tá costais indíreacha shonracha, amhail i ndáil leis an tslándáil, le híoc ag geallsealbhóirí in earnáil na cosanta. Thairis sin, na geallsealbhóirí atá ag obair i margadh ar leith agus – d’uireasa aon éilimh ó cheannaitheoirí – ní féidir leo na costais T&F a aisghabháil sa tslí chéanna is a dhéantar san earnáil shibhialtach. Dá bhrí sin, is iomchuí ráta comhréidh 25 % de chostais incháilithe dhíreacha iomlána na gníomhaíochta a cheadú, chomh maith leis an bhféidearthacht costais incháilithe indíreacha arna gcinneadh i gcomhréir le gnáthchleachtais chuntasaíochta costála na bhfaighteoirí a ghearradh, más rud é go nglacfaidh a n-údaráis náisiúnta leis na cleachtais sin le haghaidh gníomhaíochtaí inchomparáide i réimse na cosanta agus más rud é gur chuir an faighteoir an méid sin in iúl don Choimisiún.

(28)

Le gníomhaíochtaí arb é atá iontu rannpháirtíocht FBManna trasteorann agus cuideachtaí meánchaipitlithe, tacaítear le hoscailt slabhraí soláthair agus rannchuidítear le cuspóirí an Chiste. Dá bhrí sin, ba cheart go mbeadh na gníomhaíochtaí sin incháilithe do ráta cistiúcháin méadaithe, ráta a bheidh chun tairbhe do gach eintiteas dlíthiúil atá rannpháirteach.

(29)

Chun a áirithiú go gcuirfidh na gníomhaíochtaí a chisteofar le hiomaíochas agus éifeachtúlacht thionscal cosanta na hEorpa, tá sé tábhachtach go bhfuil sé beartaithe ag na Ballstáit an táirge deiridh a sholáthar go comhpháirteach nó an teicneolaíocht a úsáid go comhpháirteach, go háirithe trí sholáthar trasteorann comhpháirteach, ina n-eagraíonn na Ballstáit a nósanna imeachta soláthair ar bhonn comhpháirteach, go háirithe trí bhíthin comhlachta lárnaigh ceannaigh.

(30)

Chun a áirithiú go rannchuideoidh gníomhaíochtaí a fhaigheann tacaíocht ón gCiste le hiomaíochas agus éifeachtúlacht thionscal cosanta na hEorpa, ba cheart iad a bheith dírithe ar an margadh, bunaithe ar éileamh agus inmharthana ó thaobh na tráchtála de ar bhonn meántéarmach go fadtéarmach. Dá bhrí sin, ba cheart a chur san áireamh sna critéir incháilitheachta do ghníomhaíochtaí forbartha go bhfuil sé beartaithe ag na Ballstáit, lena n-áirítear trí mheabhrán tuisceana nó litir intinne, an táirge deiridh a sholáthar nó an teicneolaíocht a úsáid ar bhealach comhordaithe. Ba cheart a chur san áireamh de bhreis air sin sna critéir dhámhachtana do ghníomhaíochtaí forbartha go ndearna na Ballstáit gealltanais pholaitiúla nó dhlíthiúla chun an táirge deiridh nó an teicneolaíocht cosanta deiridh a úsáid go comhpháirteach, a n-úinéireacht a bheith acu nó iad a chothabháil ar bhealach comhordaithe.

(31)

Ba cheart an nuálaíocht agus an fhorbairt theicneolaíoch a chur chun cinn i dtionscal cosanta an Aontais ar dhóigh atá i gcomhréir le leasanna slándála agus cosanta an Aontais. Dá réir sin, maidir le rannchuidithe na ngníomhaíochtaí leis na leasanna sin agus leis na tosaíochtaí maidir le taighde agus cumas cosanta arna gcomhaontú go comhchoiteann ag na Ballstáit, ba cheart an rannchuidiú sin a bheith ina chritéar dámhachtana.

(32)

Le gníomhaíochtaí incháilithe arna bhforbairt i gcomhthéacs thionscadail PESCO i gcreat institiúideach an Aontais, ba cheart comhar feabhsaithe a áirithiú idir eintitis dhlíthiúla sna Ballstáit éagsúla ar bhonn leanúnach agus, ar an dóigh sin, ba cheart rannchuidiú go díreach le cuspóirí an Chiste. Dá bhrí sin, ba cheart gníomhaíochtaí den sórt sin a bheith incháilithe chun ráta cistithe méadaithe a fháil, dá roghnófaí iad.

(33)

Cuirfidh an Coimisiún san áireamh gníomhaíochtaí eile arna maoiniú faoi Fhís Eorpach – an Clár Réime um Thaighde agus um Nuálaíocht arna bunú ag Rialacháin (AE) 2021/695 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8) – chun dúbailt neamhriachtanach a sheachaint agus chun cros-toirchiú agus sineirgí idir an taighde sibhialta agus an taighde cosanta a áirithiú.

(34)

Is dúshláin iad an chibearshlándáil agus an chibearchosaint a bhfuil a dtábhacht ag méadú i rith an ama agus d’aithin an Coimisiún agus Ardionadaí an Aontais do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála go raibh gá ann sineirgí a bhunú idir gníomhaíochtaí cibearchosanta laistigh de raon feidhme an Rialacháin seo agus tionscnaimh de chuid an Aontais i réimse na cibearshlándála, amhail iad sin a fógraíodh sa Teachtaireacht Chomhpháirteach ón gCoimisiún an 13 Meán Fómhair 2017“Resilience, Deterrence and Defence: Building strong cybersecurity for the EU” [Athléimneacht, Díspreagadh agus Cosaint: Cibearslándáil láidir a thógáil don AE]. D’fhonn an chibear-athléimneacht a mhéadú, ba cheart, go háirithe, do gheallsealbhóirí sineirgí a lorg idir gnéithe sibhialtacha agus gnéithe cosanta na cibearshlándála.

(35)

Ba cheart cur chuige comhtháite a áirithiú trí ghníomhaíochtaí a chumhdaítear faoin Réamhghníomhaíocht maidir le Taighde Cosanta (PADR), arna seoladh ag an gCoimisiún i gcomhréir le pointe (b) d’Airteagal 58(2) den Rialachán Airgeadais agus an Clár Eorpach Forbartha Tionscal i réimse na Cosanta (EDIDP) a bunaíodh le Rialachán (AE) 2018/1092 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9), agus chomh maith leis sin trí choinníollacha le haghaidh rannpháirtíochta a chomhchuibhiú. Le cur chuige comhtháite den sórt sin, ba cheart sraith níos comhleanúnaí ionstraimí a chruthú agus tionchar nuálach, comhoibríoch agus eacnamaíoch an Chiste a mhéadú, agus dúbailt agus ilroinnt neamhriachtanach á seachaint. D’áiritheofaí leis freisin go gcabhrófaí, leis an gCiste, le torthaí an taighde cosanta a shaothrú níos fearr, rud lena ndúnfaí an bhearna idir na céimeanna taighde agus forbartha, agus sainiúlachtaí na hearnála cosanta á gcur san áireamh, agus chuirfí gach cineál nuálaíochta chun cinn, lena n-áirítear teicneolaíochtaí suaiteacha um chosaint. Thairis sin, is féidir a bheith ag súil freisin le héifeachtaí iarmharta dearfacha ar an earnáil shibhialtach, i gcás inarb infheidhme.

(36)

I gcás inarb iomchuí, i bhfianaise shonraíochtaí na gníomhaíochta, is le hionstraimí airgeadais agus le ráthaíochtaí buiséadacha faoi Chiste InvestEU arna bhunú le Rialachán (AE) Uimh. 2021/523 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10) ba cheart freisin aghaidh a thabhairt ar chuspóirí an Chiste.

(37)

Ba cheart tacaíocht ón gCiste a úsáid ar bhealach comhréireach, chun aghaidh a thabhairt ar chlistí margaidh nó ar chásanna infheistíochta fo-optamacha agus níor cheart, de thoradh na ngníomhaíochtaí, maoiniú príobháideach a dhúbailt ná a phlódú ná níor cheart an iomaíocht a shaobhadh sa mhargadh inmheánach. Ba cheart breisluach Eorpach soiléir don Aontas a bheith ag na gníomhaíochtaí.

(38)

Ba cheart foirmeacha chistiúcháin an Aontais agus modhanna chur chun feidhme an Chiste a roghnú ar bhonn an chumais atá acu cuspóirí sonracha na ngníomhaíochtaí a ghnóthú agus torthaí a bhaint amach, agus á gcur san áireamh, go háirithe, na costais rialuithe, an t-ualach riaracháin, agus an riosca neamh-chomhlíontachta a mheastar a bheidh ann. Mar chuid den rogha sin, ba cheart cuimhneamh ar úsáid a bhaint as cnapshuimeanna, maoiniú ar ráta comhréidh agus costais aonaid, agus maoiniú nach mbaineann le costais, dá dtagraítear in Airteagal 125(1) den Rialachán Airgeadais a bheith san áireamh.

(39)

Ba cheart don Choimisiún, trí bhíthin gníomhartha cur chun feidhme, cláir oibre bhliantúla a ghlacadh i gcomhréir le cuspóirí an Chiste, agus na ceachtanna tosaigh a foghlaimíodh ó EDIDP agus ó PADR á gcur san áireamh. Ba cheart don Choimisiún cúnamh a fháil ón gcoiste maidir le cláir oibre a bhunú. Ba cheart don Choimisiún iarracht a dhéanamh teacht ar réitigh a mbeidh an tacaíocht is forleithne is féidir acu laistigh den choiste. Sa chomhthéacs sin, ba cheart don choiste bheith in ann teacht le chéile i bhformáid saineolaithe um chosaint agus slándáil náisiúnta chun cúnamh sonrach a chur ar fáil don Choimisiún, lena n-áirítear comhairle maidir le cosaint faisnéise rúnaicmithe faoi chuimsiú na ngníomhaíochtaí. Is faoi na Ballstáit féin atá sé a gcuid ionadaithe a ainmniú don choiste sin. Ba cheart deiseanna luatha éifeachtacha a thabhairt do chomhaltaí an Choiste chun na dréachtghníomhartha cur chun feidhme a scrúdú agus chun a dtuairimí a chur in iúl.

(40)

Ba cheart ceanglais feidhmíochta a bheith sna catagóirí a leagtar amach sna cláir oibre i gcás inarb iomchuí chun gur féidir soiléiriú a thabhairt don tionscal ar na feidhmiúlachtaí agus na cúraimí atá le cur i gcrích ag na hacmhainní atá le forbairt. Ba cheart léiriú soiléir a thabhairt sna ceanglais sin ar an bhfeidhmíocht lena bhfuiltear ag súil, níor cheart go mbeidís dírithe ar réitigh shonracha ná ar eintitis dhlíthiúla shonracha agus níor cheart cosc a chur ar an iomaíocht ar leibhéal glaonna ar thograí.

(41)

Agus na cláir oibre á bhforbairt, ba cheart don Choimisiún a áirithiú freisin, trí chomhairliúcháin iomchuí leis an gcoiste, go ndéantar dúbailt neamhriachtanach a sheachaint sna gníomhaíochtaí taighde nó sna gníomhaíochtaí forbartha atá beartaithe. Sa chomhthéacs sin, féadfaidh an Coimisiún measúnú a dhéanamh roimh ré ar chásanna dúblála a d’fhéadfadh a bheith ann i dtaca le cumais atá ann cheana nó tionscadail taighde nó forbartha atá maoinithe cheana laistigh den Aontas.

(42)

Ba cheart don Choimisiún comhleanúnachas na gclár oibre a áirithiú i rith shaolré tionsclaíoch na dtáirgí agus na dteicneolaíochtaí cosanta.

(43)

Ba cheart go n-áiritheofaí leis na cláir oibre freisin go rachaidh sciar réasúnta den bhuiséad foriomlán chun tairbhe gníomhaíochtaí lena gcumasófar rannpháirtíocht trasteorann FBManna.

(44)

Chun tairbhe a bhaint as an saineolas atá aici san earnáil cosanta, ba cheart stádas breathnóra laistigh den choiste a bheith ag an nGníomhaireacht Eorpach um Chosaint. I bhfianaise na sainiúlachtaí i réimse na cosanta, ba cheart don tSeirbhís Eorpach Gníomhaíochta Seachtraí cúnamh a thabhairt don choiste freisin.

(45)

D’fhonn éifeachtacht an Rialacháin seo a áirithiú, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún chun an Iarscríbhinn a ghabhann leis an Rialachán seo a leasú a mhéid a bhaineann leis na táscairí i gcás ina measfar gur gá sin, mar aon le chun an Rialachán seo a fhorlíonadh le forálacha maidir le creat faireacháin agus meastóireachta a bhunú. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfar na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (11). Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, gheobhaidh Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus beidh rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bheidh ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(46)

Chun dálaí aonfhoirmeacha a áirithiú maidir le cur chun feidhme an Rialacháin seo, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún i dtaca le cláir oibre a ghlacadh agus le cistiú a dhámhachtain ar ghníomhaíochtaí taighde agus forbartha roghnaithe. Go sonrach, agus gníomhaíochtaí taighde agus forbartha á ndéanamh, ba cheart sainiúlachtaí na hearnála cosanta, go háirithe freagracht na mBallstát, na dtíortha comhlachaithe nó iad araon maidir leis an bpróiseas pleanála agus aimsithe, a chur san áireamh. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12).

(47)

Ba cheart don Choimisiún liosta de shaineolaithe neamhspleácha a bhunú. Ba cheart do na Ballstáit ábhartha dintiúir shlándála na saineolaithe neamhspleácha a bhailíochtú. Níor cheart an liosta sin a chur ar fáil don phobal. Ba cheart na saineolaithe neamhspleácha sin a roghnú ar bhonn a scileanna, a dtaithí agus a gcuid eolais, agus na cúraimí a bheidh le sannadh dóibh á gcur san áireamh. A mhéid is féidir, agus na saineolaithe neamhspleácha á gceapadh aige, ba cheart don Choimisiún bearta iomchuí a ghlacadh chun ballraíocht chothrom sna grúpaí saineolaithe neamhspleácha agus sna painéil meastóireachta a lorg i dtéarmaí scileanna éagsúla, taithí éagsúil agus eolas éagsúil, éagsúlachta geografaí agus inscne, agus aird á tabhairt ar an staid atá i réim i réimse na gníomhaíochta. Ba cheart uainíocht iomchuí na saineolaithe neamhspleácha agus cothromaíocht iomchuí a lorg freisin idir an earnáil phríobháideach agus an earnáil phoiblí.

(48)

Níor cheart do na saineolaithe neamhspleácha meastóireacht a dhéanamh ná níor cheart dóibh comhairle ná cabhair a thabhairt i ndáil le hábhair ina bhfuil aon choinbhleachtaí leasa acu, go háirithe i dtaca leis an seasamh atá acu tráth na meastóireachta. Níor cheart, go háirithe, go bhféadfaidís úsáid a bhaint as an bhfaisnéis a fuair siad chun aimhleas an chuibhreannais a mheas siad.

(49)

Tar éis dó na tograí a mheas le cabhair ó shaineolaithe neamhspleácha, ba cheart don Choimisiún na gníomhaíochtaí a gheobhaidh tacaíocht ón gCiste a roghnú. Ba cheart na Ballstáit a chur ar an eolas faoi thorthaí na meastóireachta lena ngabhfaidh liosta rangaithe de ghníomhaíochtaí roghnaithe agus faoin dul chun cinn maidir le gníomhaíochtaí arna gcistiú.

(50)

Agus táirgí nó teicneolaíochtaí cosanta nua á moladh nó uasghrádú ar tháirgí nó teicneolaíochtaí cosanta nua atá ann cheana á mholadh, ba cheart d’iarratasóirí gealltanas a dhéanamh go gcomhlíonfaidh siad prionsabail eiticiúla, amhail iad sin a bhaineann le leas an duine agus le cosaint ghéanóm an duine, rud a léirítear freisin sa dlí ábhartha de chuid an Aontais agus sa dlí ábhartha náisiúnta agus idirnáisiúnta, lena n-áirítear Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh agus an Coinbhinsiún Eorpach chun Cearta an Duine agus Saoirsí Bunúsacha a Chosaint agus, i gcás inarb ábhartha, na prótacail a ghabhann leo. Ba cheart don Choimisiún na tograí a scagthástáil go córasach d’fhonn na cinn lena n-ardaítear saincheisteanna eiticiúla tromchúiseacha a shainaithint. I gcás inarb iomchuí, ba cheart tograí den sórt sin a bheith faoi réir measúnú eitice.

(51)

D’fhonn tacú le margadh inmheánach oscailte, ba cheart rannpháirtíocht FBManna agus cuideachtaí meánchaipitlithe trasteorann, mar chomhaltaí cuibhreannas, mar fhochonraitheoirí nó mar eintitis dhlíthiúla eile sa slabhra soláthair a spreagadh.

(52)

Ba cheart don Choimisiún iarracht a dhéanamh idirphlé a bheith aige i gcónaí leis na Ballstáit agus leis an tionscal chun a áirithiú go n-éireoidh leis an gCiste. Mar chomhreachtóir agus mar phríomh-gheallshealbhóir, ba cheart do Pharlaimint na hEorpa bheith rannpháirteach san idirphlé sin freisin.

(53)

Leagtar síos leis an Rialachán seo imchlúdach airgeadais don Chiste arb éard a bheidh ann an príomh-mhéid tagartha, de réir bhrí phointe 18 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020 idir Parlaimint na hEorpa, an Chomhairle agus an Coimisiún Eorpach maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais, mar aon le hacmhainní dílse nua, lena n-áirítear treochlár chun acmhainní dílse nua a thabhairt isteach (13) (Chomhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020), do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil. Ba cheart don Choimisiún a áirithiú go gcoimeádfar nósanna imeachta riaracháin chomh simplí is féidir agus go dtabhófar an méid is lú is féidir de speansais bhreise.

(54)

Tá feidhm ag an Rialachán Airgeadais maidir leis an gCiste, mura sonraítear a mhalairt. Leis an Rialachán Airgeadais, leagtar síos rialacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an Aontais, lena n-áirítear na rialacha maidir le deontais, duaiseanna, soláthar, bainistíocht indíreach, ionstraimí airgeadais, ráthaíochtaí buiséadacha agus cúnamh airgeadais.

(55)

Tá feidhm maidir leis an Rialachán seo ag rialacha airgeadais cothrománacha a ghlac Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle ar bhonn Airteagal 322 CFAE. Leagtar síos na rialacha sin sa Rialachán Airgeadais agus cinntear leo, go háirithe, an nós imeachta maidir leis an mbuiséad a bhunú agus a chur chun feidhme le deontais, duaiseanna, soláthar, cur chun feidhme indíreach, agus foráiltear leo do sheiceálacha ar fhreagracht na ngníomhaithe airgeadais. Áirítear freisin ar na rialacha a ghlactar ar bhonn Airteagal 322 CFAE córas ginearálta coinníollachta chun buiséad an Aontais a chosaint.

(56)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (14) agus Rialacháin (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 (15), (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 (16) agus (AE) 2017/1939 (17) ón gComhairle, táthar chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bhíthin bearta comhréireacha, lena n-áirítear bearta a bhaineann le neamhrialtachtaí a chosc, a bhrath, a cheartú agus a imscrúdú, lena n-áirítear calaois, le cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú, agus, i gcás inarb iomchuí, le pionóis riaracháin a fhorchur. Go háirithe, i gcomhréir le Rialacháin (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 agus (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, tá an chumhacht ag an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena n-áirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d’fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais.

Tugtar de chumhacht d’Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE), i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais, dá bhforáiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (18), a imscrúdú agus a ionchúiseamh. I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, tá aon duine nó aon eintiteas a fhaigheann cistiú ón Aontas chun comhoibriú go hiomlán maidir le cosaint leasanna airgeadais an Aontais, chun na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, don Chúirt Iniúchóirí agus, i leith na mBallstát sin atá rannpháirteach sa chomhar feabhsaithe, de bhun Rialachán (AE) 2017/1939, do OIPE, agus tá sé chun a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtithe a bheidh páirteach i gcur chun feidhme cistí de chuid an Aontais cearta coibhéiseacha.

(57)

Féadfaidh tríú tíortha ar comhaltaí iad den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (LEE) a bheith páirteach i gcláir de chuid an Aontais faoi chuimsiú an chomhair arna bhunú faoin gComhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (19), ina ndéantar foráil do chur chun feidhme na gclár ar bhonn cinneadh arna ghlacadh faoin gComhaontú sin. Ba cheart foráil ar leith a thabhairt isteach leis an Rialachán seo lena gcuirfear de cheangal ar na tríú tíortha sin na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don oifigeach údarúcháin freagrach, do OLAF agus don Chúirt Iniúchóirí chun go bhféadfaidh gach ceann díobh a gcuid inniúlachtaí féin a fheidhmiú go cuimsitheach.

(58)

De bhun mhíreanna 22 agus 23 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr, ba cheart meastóireacht a dhéanamh ar an gCiste ar bhonn na faisnéise arna bailiú i gcomhréir le ceanglais faireacháin shonracha, agus ag an am céanna ualach riaracháin, go háirithe ar na Ballstáit, agus ró-rialáil, á seachaint. Ar na ceanglais sin ba cheart a áireamh, i gcás inarb iomchuí, táscairí intomhaiste mar bhonn chun meastóireacht a dhéanamh ar éifeachtaí an Chiste ar an talamh. Ba cheart don Choimisiún meastóireacht eatramhach a dhéanamh tráth nach déanaí ná ceithre bliana ó thús thréimhse chur chun feidhme an Chiste, lena n-áirítear d’fhonn tograí a thíolacadh i leith aon leasuithe iomchuí ar an Rialachán seo. Ba cheart don Choimisiún meastóireacht deiridh a dhéanamh freisin ag deireadh thréimhse cur chun feidhme an Chiste, ina scrúdaítear na gníomhaíochtaí airgeadais i dtaca le torthaí cur chun feidhme airgeadais agus, a mhéid is féidir ag an bpointe ama sin, le torthaí chur chun feidhme agus tionchar an Chiste. Sa chomhthéacs sin, ba cheart go gcuideodh an tuarascáil mheastóireachta deiridh chun na cásanna a shainaithint ina bhfuil an tAontas spleách ar thríú tíortha agus táirgí agus teicneolaíochtaí cosanta á bhforbairt. Ba cheart anailís a dhéanamh sa tuarascáil chríochnaitheach freisin ar rannpháirtíocht trasteorann FBManna agus cuideachtaí meánchaipitlithe i dtionscadail a fhaigheann tacaíocht faoin gCiste, chomh maith le rannpháirtíocht FBManna agus cuideachtaí meánchaipitlithe sa slabhra luacha domhanda, agus ar rannchuidiú an Chiste i dtaca le haghaidh a thabhairt ar na heasnaimh a sainaithníodh sa CDP, agus ba cheart faisnéis a bheith sa mheastóireacht freisin maidir le tíortha tionscnaimh na bhfaighteoirí, líon na mBallstát agus na dtíortha comhlachaithe a bhfuil baint acu le gníomhaíochtaí aonair agus le dáileadh na gceart maoine intleachtúla (IPRanna) a ghintear. Ina theannta sin, féadfaidh an Coimisiún leasuithe ar an Rialachán seo a mholadh de réir forbairtí a d’fhéadfadh a theacht chun cinn le linn chur chun feidhme an Chiste.

(59)

Ba cheart don Choimisiún faireachán a dhéanamh ar chur chun feidhme an Chiste ar bhonn rialta agus ba cheart dó tuarascáil bhliantúil a chur chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle maidir leis an dul chun cinn a dhéanfar, lena n-áirítear an bealach a bhfuil ceachtanna a sainaithníodh agus ceachtanna a foghlaimíodh ó EDIDP agus ó PADR á gcur san áireamh i gcur chun feidhme an Chiste. Chuige sin, ba cheart don Choimisiún na socruithe faireacháin is gá a chur i bhfeidhm. Níor cheart faisnéis íogair a bheith sa tuarascáil.

(60)

De léiriú ar a thábhachtaí atá sé dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir leis na gealltanais atá tugtha ag an Aontas Comhaontú Pháras arna ghlacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (20) agus Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe, a chur chun feidhme, agus léiriú air sin is ea é go rannchuidítear, leis an gCiste, le gníomhaíocht aeráide a phríomhshruthú i mbeartais an Aontais agus le gnóthú na sprice arb é atá inti 30 % de chaiteachas bhuiséad an Aontais a bheith ag tacú le cuspóirí aeráide. Sainaithneofar gníomhaíochtaí ábhartha le linn ullmhú agus chur chun feidhme an Chiste, agus déanfar athmheasúnú orthu mar chuid de mheastóireacht eatramhach an Chiste.

(61)

De léiriú ar a thábhachtaí atá sé dul i ngleic le cailliúint thubaisteach na bithéagsúlachta, leis an Rialachán seo, rannchuidítear le gníomhaíocht bhithéagsúlachta a phríomhshruthú i mbeartais an Aontais agus leis an uaillmhian fhoriomlán a bhaint amach maidir le 7,5 % den chaiteachas bliantúil faoi CAI 2021-2027 a chur ar fáil do chuspóirí bithéagsúlachta in 2024 agus 10 % de in 2026 agus 2027, agus an forluí atá ann idir spriocanna aeráide agus bithéagsúlachta a chur san áireamh i gcomhréir le Comhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020.

(62)

Ós rud é nár cheart leis an gCiste tacú ach le céimeanna taighde agus forbartha na dtáirgí agus na dteicneolaíochtaí cosanta, níor cheart, i bprionsabal, úinéireacht ná IPRanna a bheith ag an Aontas ar na táirgí cosanta nó teicneolaíochtaí a eascraíonn as na gníomhaíochtaí arna gcistiú, ach amháin má thugtar tacaíocht an Aontais trí sholáthar poiblí. Mar sin féin, i gcás gníomhaíochtaí taighde, ba cheart do Bhallstáit agus na tíortha comhlachaithe bheith ábalta torthaí na ngníomhaíochtaí arna gcistiú a úsáid chun a bheith rannpháirteach san fhorbairt chomhoibritheach leantach.

(63)

Le tacaíocht an Aontais, níor cheart difear a dhéanamh d’aistriú táirgí a bhaineann le cosaint laistigh den Aontas, i gcomhréir le Treoir 2009/43/CE, ná d’onnmhairiú táirgí, trealaimh nó teicneolaíochtaí. Is le Comhsheasamh 2008/944/CBES ón gComhairle (21) a rialaítear onnmhairiú trealaimh agus teicneolaíochtaí míleata ag na Ballstáit.

(64)

D’fhéadfadh sé go rachadh úsáid faisnéise cúlra íogaire, lena n-áirítear sonraí, fios gnó nó faisnéis, arna nginiúint roimh nó lasmuigh d’oibríocht an Chiste, nó rochtain a dhéanfadh daoine neamhúdaraithe ar thorthaí arna nginiúint i leith gníomhaíochtaí a fhaigheann tacaíocht ón gCiste, chun aimhleas an Aontais nó chun aimhleas Ballstáit amháin nó níos mó. Dá bhrí sin, ba cheart láimhseáil sonraí íogaire a rialú le dlí ábhartha an Aontais agus leis an dlí náisiúnta ábhartha.

(65)

Chun slándáil faisnéise rúnaicmithe ar an leibhéal riachtanach a áirithiú, ba cheart, agus comhaontuithe rúnaicmithe cistiúcháin agus maoiniúcháin á síniú, na híoschaighdeáin maidir le slándáil thionsclaíoch a chomhlíonadh. Chuige sin, agus i gcomhréir le Cinneadh (AE, Euratom) 2015/444 (22) ón gCoimisiún, ba cheart don Choimisiún na saineolaithe arna n-ainmniú ag na Ballstáit a chur ar an eolas faoi Threoracha Slándála an Chláir, lena n-áirítear an Treoir Rúnaicmithe maidir le Slándáil, i gcomhair comhairle do na saineolaithe neamhspleácha arna n-ainmniú ag na Ballstáit.

(66)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach agus gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 CAE. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(67)

Ba cheart don Choimisiún an Ciste a bhainistiú agus ag an am céanna ba cheart dó féachaint go cuí do na ceanglais rúndachta agus slándála, go háirithe dóibh siúd a bhaineann le faisnéis íogair, lena n-áirítear faisnéis rúnaicmithe.

(68)

Chun leanúnachas a áirithiú maidir le tacaíocht a sholáthar sa réimse beartais ábhartha agus chun cur chun feidhme a cheadú ó thús CAI 2021-2027, ba cheart feidhm a bheith ag an Rialachán seo, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021.

(69)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialachán (AE) 2018/1092 a aisghairm,