Tíortha agus críocha thar lear a chomhlachú leis an Aontas Eorpach

 

ACHOIMRE AR:

Cinneadh (AE) 2021/1764 maidir le comhlachas na dtíortha agus na gcríoch thar lear leis an Aontas Eorpach lena n-áirítear an Ghraonlainn

CAD IS AIDHM LEIS AN GCINNEADH?

• Is é is aidhm dó ná athnuachan agus neartú a dhéanamh ar an gcomhpháirtíocht straitéiseach idir an tAontas Eorpach (AE) agus a thíortha agus a chríocha thar lear (OCTanna).
• Tá sé bunaithe ar thrí cholún: polaitiúil, trádáil agus comhar. Níl aon dáta deiridh aige agus sainíonn sé imchlúdach airgeadais don tréimhse 2021-2027.
• Leis an gcinneadh, aisghairtear Cinneadh 2013/755/AE ón gComhairle maidir le tíortha agus críocha thar lear agus téann sé in ionad Chinneadh 2014/137/AE ón gComhairle maidir le comhar leis an nGraonlainn.

PRÍOMHPHOINTÍ

Tíortha agus críocha thar lear

• Tá 13 tír agus críoch thar lear ag an Aontas Eorpach (laghdaithe ó 25 de bharr Brexit).
• Is cuid iad de chríoch na dtrí Bhallstát (an Danmhairg, an Fhrainc agus an Ísiltír) lena gcoimeádann siad naisc bhunreachtúla speisialta.
• Ní cuid de chríoch an AE ná den mhargadh aonair iad agus níl siad faoi cheangal ag an acquis communautaire murab ionann agus réigiúin is forimeallaí san AE.
• Tá neamhspleáchas leathan ag tíortha agus críocha thar lear, lena gcumhdaítear gnóthaí eacnamaíocha, sláinte phoiblí, gnóthaí baile agus custaim, ach is gnách go bhfanann cosaint agus gnóthaí eachtracha faoi shainchúram na mBallstát faoi seach.

Cuspóirí

• Iomaíochas tíortha agus críocha thar lear a fheabhsú, a dteacht aniar a neartú, a leochaileacht eacnamaíoch agus chomhshaoil a laghdú agus comhar idir iad agus comhpháirtithe eile a chur chun cinn.
• Na naisc atá ann cheana idir an AE agus an Ghraonlainn agus an Danmhairg a chaomhnú ar an taobh eile, agus seasamh geostraitéiseach na Graonlainne san Artach á aithint acu, agus na naisc atá ann cheana idir an AE agus na tíortha agus críocha thar lear eile a choinneáil, agus na seasaimh gheostraitéiseacha atá acu i Muir Chairib, san Aigéan Indiach, san Atlantach agus san Aigéan Ciúin á n-aithint acu.

Tosaíochtaí

Cuireann an comhlachas bonn ar fáil d’idirphlé beartais agus do chomhar maidir le saincheisteanna leasa fhrithpháirtigh. Tugann an cinneadh tús áite don chomhar i roinnt réimsí, lena n-áirítear:

• éagsúlú inbhuanaithe a dhéanamh ar gheilleagair na dtíortha agus na gcríoch thar lear, lena n-áirítear iad a lánpháirtiú tuilleadh sa gheilleagar domhanda agus réigiúnach, agus an gá sonrach atá ann scileanna a mhéadú i bhfórsa saothair na Graonlainne;
• malartú, comhar agus comhpháirtíochtaí a chothú chun na spriocanna forbartha inbhuanaithe a bhaint amach ar bhealach níos tapa;
• oideachas agus oiliúint, sláinte phoiblí, turasóireacht agus cultúr;
• bainistiú inbhuanaithe acmhainní nádúrtha, lena n-áirítear caomhnú agus úsáid inbhuanaithe seirbhísí éiceachórais agus bithéagsúlacht;
• an t-athrú aeráide a mhaolú agus oiriúnú d’iarmhairtí an athraithe aeráide;
• inrochtaineacht dhigiteach;
• malartuithe sóisialta, cultúrtha agus eacnamaíocha idir na tíortha agus na críocha thar lear, a gcomharsana agus comhpháirtithe eile a chur chun cinn.

Buiséad agus maoiniú

• Bunaítear leis an gcinneadh an clár maoinithe don chomhlachas don tréimhse 2021-2027: €500 milliún.
• Tá cúnamh an AE do thíortha agus críocha thar lear le maoiniú anois ó bhuiséad ginearálta an AE faoi chreat airgeadais ilbhliantúil 2021-2027.
• Bhí sé maoinithe roimhe sin ag an gCiste Eorpach Forbraíochta agus go páirteach leis an mbuiséad (seanchinneadh ón nGraonlainn roimhe seo).
• Leagtar amach in Iarscríbhinn 1 a ghabhann leis an gcinneadh cineálacha maoinithe ón Aontas agus na rialacha a bhaineann leis an gcistiú sin a chur ar fáil.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN CHINNIDH?

Tá sé i bhfeidhm ón 1 Eanáir 2021.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

• Tíortha agus críocha thar lear (An Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Cinneadh (AE) 2021/1764 ón gComhairle an 5 Deireadh Fómhair 2021 maidir le Comhlachas na dTíortha agus na gCríoch Thar Lear leis an Aontas Eorpach lena n-áirítear caidreamh idir an tAontas Eorpach, de pháirt, agus an Ghraonlainn agus Ríocht na Danmhairge, den pháirt eile (Cinneadh maidir le Comhlachú Thar Lear, lena n-áirítear an Ghraonlainn) (IO L 355, 7.10.2021, lgh. 6-134)

Nuashonraithe 01.12.2021