(1)

Trí bhíthin an tSásra Aontais um Chosaint Shibhialta (‘an Sásra Aontais’) a rialaítear le Cinneadh Uimh. 1313/2013/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5), neartaítear comhar idir an tAontas agus na Ballstáit agus éascaítear comhordú i réimse na cosanta sibhialta chun freagairt an Aontais do thubaistí nádúrtha agus do thubaistí de dhéantús an duine a fheabhsú.

(2)

Cé gur ar na Ballstáit a bhfuil an príomhchúram i dtaobh tubaistí nádúrtha nó tubaistí de dhéantús an duine a chosc agus i dtaobh ullmhú agus freagairt do na tubaistí sin, is leis an Sásra Aontais, agus go háirithe rescEU, a dhéantar dlúthpháirtíocht idir na Ballstáit a chur chun cinn i gcomhréir le hAirteagal 3(3) den Chonradh ar an Aontas Eorpach. Is é an chaoi a ndéantar é sin leis an Sásra Aontais ná trí chomhfhreagairt an Aontais do thubaistí nádúrtha agus do thubaistí de dhéantús an duine a neartú trí chúltaca acmhainneachtaí a bhunú lena gcomhlánófar acmhainneachtaí na mBallstát atá ann cheana, i gcás nach leordhóthanach iad na hacmhainneachtaí a bheidh ar fáil ar an leibhéal náisiúnta, agus ar an mbealach sin go gcumasófar ullmhacht agus freagairt níos éifeachtaí, agus trí fheabhas a chur ar chosc agus ar ullmhacht i gcás tubaistí. Tá gá le leithreasuithe leormhaithe airgeadais chun acmhainneachtaí rescEU a bhunú, a imscaradh agus a oibriú agus chun bheith in ann an Díorma Eorpach um Chosaint Shibhialta a fhorbairt tuilleadh agus na costais bhreise a eascraíonn as deontais oiriúnaithe agus as oibriú na n-acmhainneachtaí a gealladh don Díorma Eorpach um Chosaint Shibhialta a chumhdach.

(3)

Léiríodh leis an taithí ar phaindéim COVID-19 nach bhfacthas a leithéid riamh roimhe gur gá don Aontas agus do na Ballstáit a bheith ullmhaithe níos fearr chun freagairt d’éigeandálaí mórscála a mbíonn tionchar acu ar roinnt Ballstát ag an am céanna, agus gur cheart an creat dlíthiúil maidir le sláinte agus cosaint shibhialta atá ann cheana a threisiú. Tá sé tugtha chun suntais freisin le paindéim COVID-19, maidir leis na hiarmhairtí ar shláinte an duine, ar an gcomhshaol, ar an tsochaí agus ar an ngeilleagar a bhíonn ag tubaistí, conas is féidir leis na hiarmhairtí sin a bheith chomh millteanach sin. Le linn phaindéim COVID-19, bhí an tAontas in ann, bunaithe ar na forálacha atá i gCinneadh Uimh. 1313/2013/AE cheana, forálacha cur chun feidhme a ghlacadh go mear chun acmhainneachtaí rescEU a leathnú chun stoc-charnadh frithbhearta leighis a áireamh, comhdhéanta de vacsaíní agus cógais leighis theiripeacha, agus trealamh leighis dianchúraim, trealamh cosanta pearsanta agus soláthairtí saotharlainne, chun críche ullmhachta agus freagartha maidir le bagairt trasteorann thromchúiseach ar an tsláinte. D'fhonn éifeachtacht i dtaca le gníomhaíochtaí ullmhachta agus freagartha a fheabhsú, d’fhéadfadh forálacha nua lena neartaítear an creat dlíthiúil atá ann faoi láthair, lena n-áirítear trí chumasú don Choimisiúin, faoi choinníollacha sonracha, acmhainneachtaí riachtanacha rescEU a sholáthar go díreach, d’fhéadfadh na forálacha nua sin an aga imscartha a laghdú tuilleadh amach anseo. Tá sé tábhachtach freisin go ndéanfaí oibríochtaí rescEU a chomhordú go maith leis na húdaráis náisiúnta cosanta sibhialta.

(4)

D’iarr comhaltaí na Comhairle Eorpaí ina Ráiteas Comhpháirteach an 26 Márta 2020 agus d'iarr Parlaimint na hEorpa ina rún an 17 Aibreán 2020 maidir le gníomhaíocht chomhordaithe AE chun paindéim COVID-19 agus a hiarmhairtí a chomhrac (6) ar an gCoimisiún tograí a dhéanamh le haghaidh córas bainistithe géarchéimeanna atá níos uaillmhianaí agus níos fadréimsí laistigh den Aontas.

(5)

Mar gheall ar an athrú aeráide, tá méadú ag teacht ar mhinicíocht, déine agus castacht tubaistí nádúrtha laistigh den Aontas agus ar fud an domhain, agus dá bhrí sin ar an ngá le hardleibhéal dlúthpháirtíochta i measc tíortha. D’fhéadfadh tubaistí nádúrtha, amhail dóiteáin foraoise, a bheith mar chúis lebás, caillteanas slite beatha agus caillteanas bithéagsúlachta, mar aon le sceitheadh méideanna móra astaíochtaí carbóin, agus laghdú acmhainneachta ionsúcháin carbóin an phláinéid, rud a dhéanann an t-athrú aeráide a ghéarú tuilleadh. Tá sé bunriachtanach, dá bhrí sin, go ndéanfar cosc ar thubaistí, ullmhacht dóibh agus freagairt dóibh a neartú agus go mbeidh acmhainneachtaí leordhóthanacha sa Sásra Aontais, lena n-áirítear le linn idirthréimhse rescEU, chun gníomhú nuair a tharlaíonn dóiteáin foraoise agus tubaistí nádúrtha eile a bhaineann leis an athrú aeráide.

(6)

Tá an tAontas tiomanta i gcónaí do chosaint shibhialta atá íogair ó thaobh inscne de, lena n-áirítear aghaidh a thabhairt ar leochaileachtaí sonracha, agus do mhalartú dea-chleachtas maidir le saincheisteanna a bhaineann le hinscne agus a thagann chun cinn le linn tubaistí agus díreach ina ndiaidh, lena n-áirítear an tacaíocht a chuirtear ar fáil d’íospartaigh an fhoréigin inscnebhunaithe.

(7)

Ar bhonn phrionsabail dhlúthpháirtíocht agus chumhdach uilíoch na seirbhísí sláinte ardcháilíochta agus ról lárnach an Aontais maidir le dlús a chur le dul chun cinn i dtaobh dúshláin dhomhanda sláinte, ba cheart don Sásra Aontais rannchuidiú le feabhas a chur, i ndáil le héigeandálaí leighis freisin, ar an acmhainneacht choisctheach, ullmhachta agus freagartha.

(8)

Moltar do na Ballstáit, agus lánurraim á tabhairt dá struchtúir náisiúnta, a áirithiú go bhfuil chéad fhreagróirí feistithe agus ullmhaithe go leormhaith chun freagairt do thubaistí.

(9)

Chun comhar maidir le freagairt do thubaistí a neartú, ba cheart próisis riaracháin a chuíchóiriú i gcás inar féidir chun idirghabháil phras a áirithiú.

(10)

D'fhonn a bheith níos ullmhaithe sa todhchaí nuair a thabharfar aghaidh ar thubaistí a mbeidh tionchar acu ar roinnt Ballstát, tá gá le gníomhaíocht phráinneach chun an Sásra Aontais a threisiú. Ba cheart go mbeadh treisiú an tSásra Aontais comhlántach le beartais agus cistí an Aontais agus níor cheart go ngabhfaidh an méid sin in ionad phrionsabal na hathléimneachta ó thubaistí a phríomhshruthú isteach sna beartais agus sna cistí sin.

(11)

Tá sonraí maidir le caillteanais de dheasca tubaistí ríthábhachtach chun measúnú láidir a dhéanamh ar rioscaí, chun cásanna fianaisebhunaithe do thubaistí a d’fhéadfadh a bheith ann a fhorbairt agus chun bearta éifeachtacha bainistithe riosca a chur chun feidhme. Dá bhrí sin, ba cheart do na Ballstáit leanúint de bheith ag oibriú chun feabhas a chur ar bhailiú sonraí maidir le caillteanas de dheasca tubaiste, i gcomhréir leis na gealltanais a tugadh cheana faoi chomhaontuithe idirnáisiúnta, amhail Creat Sendai um Laghdú Rioscaí Tubaistí 2015-2030, Comhaontú Pháras arna ghlacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (7) agus Clár Oibre 2030 na Náisiún Aontaithe don Fhorbairt Inbhuanaithe.

(12)

Chun feabhas a chur ar athléimneacht agus ar phleanáil maidir le tubaistí a chosc, agus maidir le hullmhacht agus freagairt dóibh, ba cheart don Aontas leanúint de infheistíocht a mholadh i dtaca le cosc ar thubaistí ar fud na dteorainneacha agus na n-earnálacha, agus i dtaca le cuir chuige chuimsitheacha maidir le bainistiú riosca atá ina mbonn leis an gcosc agus leis an ullmhacht, ag cur san áireamh cur chuige i leith gach cineál guaise, cur chuige atá bunaithe ar an éiceachóras agus ar an tionchar is dócha a bheidh ag an athrú aeráide, i ndlúthchomhar leis na pobail eolaíocha ábhartha, le hoibreoirí eacnamaíocha tábhachtacha, le húdaráis réigiúnacha agus áitiúla agus le heagraíochtaí neamhrialtasacha a oibríonn sa réimse, gan dochar do sásraí seanbhunaithe an Aontais um chomhordú ná d’inniúlacht na mBallstát. Chuige sin, ba cheart don Choimisiún oibriú i gcomhar leis na Ballstáit chun spriocanna an Aontais maidir le hathléimneacht ó thubaistí a shainiú agus a fhorbairt i réimse na cosanta sibhialta, mar bhonnlíne choiteann neamhcheangailteach chun tacú le gníomhaíochtaí coisctheacha agus ullmhachta i gcás tubaistí a bhfuil tionchar mór acu atá ina gcúis le héifeachtaí trasteorann iltíre nó a d’fhéadfadh a bheith ina gcúis le héifeachtaí trasteorann iltíre (i.e. éifeachtaí ar roinnt tíortha, gan beann ar cé acu an bhfuil teorainn acu le chéile nó nach bhfuil). Maidir leis na hiarmhairtí sóisialta láithreacha a bhaineann le tubaistí agus an gá a áirithiú go ndéantar feidhmeanna criticiúla na sochaí a chaomhnú, ba cheart iad a chur san áireamh le spriocanna an Aontais maidir le hathléimneacht ó thubaistí.

(13)

Tá sé ríthábhachtach measúnuithe agus anailísí rialta riosca a dhéanamh ar chásanna tubaiste ar an leibhéal náisiúnta agus, i gcás inarb iomchuí, ar an leibhéal fonáisiúnta, chun bearnaí sa chosc agus san ullmhacht a bhrath agus chun athléimneacht a threisiú, lena n-áirítear trí chistí an Aontais a úsáid. Sna measúnuithe riosca agus sna hanailísí sin ar chásanna tubaiste ba cheart go ndíreofaí ar rioscaí a bhaineann go sonrach leis an réigiún lena mbaineann agus ba cheart comhar trasteorann a chumhdach leo, i gcás inarb ábhartha.

(14)

Agus spriocanna an Aontais maidir le hathléimneacht ó thubaistí á bhforbairt chun tacú le gníomhaíochtaí maidir le cosc agus ullmhacht, ba cheart aird ar leith a thabhairt ar iarmhairtí tubaistí do ghrúpaí leochaileacha.

(15)

Is den mhórthábhacht an ról atá ag údaráis áitiúla agus réigiúnacha maidir le tubaistí a chosc agus a bhainistiú agus i gcás inarb iomchuí áirítear a n-acmhainneachtaí i measc na ngníomhaíochtaí a chuirtear i gcrích faoi Chinneadh Uimh. 1313/2013/AE chun aon fhorluí a laghdú agus idir-inoibritheacht a chothú. Tá gá freisin, dá bhrí sin, le comhar leanúnach ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach thar theorainneacha, d’fhonn córais choiteanna foláireamh a fhorbairt le haghaidh mear-idirghabhála sula ndéanfar an Sásra Aontais a ghníomhachtú. Ar an gcaoi chéanna, agus ag féachaint do struchtúir náisiúnta, tá sé tábhachtach aitheantas a thabhairt, i gcás inarb iomchuí, don ghá atá ann cúnamh oiliúna teicniúil a sholáthar do phobail áitiúla chun feabhas a chur ar a n-acmhainneachtaí céadfhreagartha. Tá sé tábhachtach freisin go gcoinneofaí an pobal ar an eolas maidir le bearta freagartha tosaigh.

(16)

Ba cheart don Sásra Aontais leanúint de shineirgíochtaí a shaothrú le creat an Aontais maidir le hathléimneacht eintiteas criticiúil.

(17)

Mar ionad oibríochtúil ar leibhéal an Aontais a fheidhmíonn 24 uair sa lá agus 7 lá sa tseachtain, a bhfuil an acmhainneacht ann oibríochtaí a leanúint agus tacú leo i gcás éigeandálaí de chineálacha éagsúla, laistigh den Aontas agus lasmuigh de, i bhfíor-am, ba cheart an Lárionad Comhordúcháin Práinnfhreagartha (‘ERCC’) a neartú tuilleadh. Ba cheart a áireamh air sin comhordú feabhsaithe ERCC le húdaráis náisiúnta cosanta sibhialta na mBallstát, chomh maith le comhlachtaí ábhartha eile de chuid an Aontais. Cuireann eolaithe, agus Airmheán Comhpháirteach Taighde an Choimisiúin Eorpaigh freisin, a gcuid saineolais ar fáil d’obair ERCC.

(18)

Ba cheart don Sásra Aontais úsáid a bhaint as bonneagar spáis an Aontais amhail Clár an Aontais um Fhaire agus um Fhaireachán na Cruinne (Copernicus), Galileo, Feasacht Staide an Spáis agus GOVSATCOM, a soláthraíonn uirlisí tábhachtacha ar leibhéal an Aontais chun freagairt d’éigeandálaí inmheánacha agus seachtracha. Tugann Córais Bhainistithe Éigeandálaí Copernicus tacaíocht ar fáil d’ERCC le linn na gcéimeanna éigeandála éagsúla ón luathrabhadh agus ón gcosc go dtí an fhreagairt do thubaistí agus an téarnamh. Le GOVSATCOM, soláthraítear cumas cumarsáide satailíte sláine atá curtha in oiriúint do riachtanais úsáideoirí an rialtais i mbainistiú éigeandálaí. Is é clár Galileo an chéad bhonneagar domhanda loingseoireachta agus suite satailíte a ceapadh go sonrach chun críoch sibhialta san Eoraip agus ar fud an domhain, agus féadtar é a úsáid i réimsí eile amhail bainistiú éigeandálaí, lena n-áirítear gníomhaíochtaí luathrabhaidh. Ar sheirbhísí Galileo, áirítear seirbhís éigeandála a dhéanann rabhaidh trí chomharthaí astaithe a chraoladh i ndáil le tubaistí nádúrtha nó de dhéantús an duine eile i réimsí áirithe. I bhfianaise a hacmhainneacht chun beatha daoine a shábháil agus comhordú gníomhaíochtaí éigeandála a éascú, ba cheart na Ballstáit a spreagadh chun úsáid a bhaint as Galileo. I gcás ina gcinnfidh siad an tseirbhís a úsáid, chun an córas a bhailíochtú, ba cheart do na Ballstáit na húdaráis náisiúnta atá inniúil ar Galileo a úsáid a shainaithint agus fógra a thabhairt don Choimisiún i leith na n-údarás sin.

(19)

Le linn phaindéim COVID-19, sainaithníodh an easpa acmhainní leordhóthanacha iompair agus lóistíochta mar chonstaic bharrthábhachtach a mhéid a bhain le cumas na mBallstát cúnamh a sholáthar nó a fháil. Dá bhrí sin, ba cheart acmhainní iompair agus acmhainní lóistíochta a shainmhíniú mar acmhainneachtaí rescEU. Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir le Cinneadh Uimh. 1313/2013/AE a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún ionas go mbeidh sé in ann acmhainní iompair agus acmhainní lóistíochta a shainmhíniú mar acmhainneachtaí rescEU agus ionas go mbeidh sé in ann na hacmhainneachtaí sin a fháil ar cíos, a fháil ar léas nó a fháil ar conradh ar bhealach eile oiread agus is gá chun aghaidh a thabhairt ar na bearnaí i réimsí an iompair agus na lóistíochta. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8).. Ina theannta sin, chun go mbeadh an acmhainneacht oibríochtúil ann chun freagairt go gasta do thubaiste ar mhórscála atá ina cúis le héifeachtaí trasteorann iltíre nó a d’fhéadfadh a bheith ina cúis le héifeachtaí trasteorann iltíre nó do theagmhas lena ngabhann dóchúlacht íseal ach tionchar mór, ba cheart an fhéidearthacht a bheith ag an Aontas, i gcásanna práinne a bhfuil údar cuí leo, agus i gcomhairle leis na Ballstáit, trí ghníomhartha cur chun feidhme atá infheidhme láithreach a ghlacadh de bhun an nós imeachta práinne, acmhainní ábharacha agus seirbhísí tacaíochta riachtanacha a shainmhínítear mar acmhainneachtaí rescEU a fháil, a fháil ar cíos, a fháil ar léas nó a fháil ar conradh ar bhealach eile, i gcás nach féidir leis na Ballstáit na hacmhainní agus seirbhísí sin a chur ar fáil láithreach. A bhuí leis sin, bheadh an tAontas in ann freagra a thabhairt gan mhoill ar éigeandálaí a bhféadadh tionchar mór a bheith acu ar shaol daoine, ar an tsláinte, ar an gcomhshaol, ar mhaoin, nó ar an oidhreacht chultúrtha, agus difear a dhéanamh do roinnt Ballstát ag an am céanna. Ní áirítear ar na hacmhainní ábharacha sin modúil, foirne agus catagóirí saineolaithe agus tá sé i gceist leo cabhrú leis na Ballstáit a bhfuil ró-ualach orthu mar gheall ar thubaistí.

(20)

Chun an úsáid is fearr a bhaint as an taithí a fuarthas go dtí seo le líonraí iontaofa lóistíochta arna mbainistiú ag eagraíochtaí idirnáisiúnta ábhartha laistigh den Aontas, amhail Iostaí Freagartha Daonnúla na Náisiún Aontaithe, ba cheart don Choimisiún breithniú a dhéanamh ar na líonraí sin agus acmhainneachtaí rescEU á bhfáil, á bhfáil ar cíos, á bhfáil ar léas nó á bhfáil ar conradh ar bhealach eile acu. Ba cheart go mbeadh baint iomchuí ag gníomhaireachtaí ábhartha an Aontais agus go rachfaí i gcomhairle leo go hiomchuí in ábhair a bhaineann leis an Sásra Aontais a thagann faoina sainchúram. Tá sé thar a bheith tábhachtach go rachfaí i gcomhairle leis an nGníomhaireacht Leigheasra Eorpach agus leis an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú i gcás inarb iomchuí maidir le sainiú, bainistiú agus dáileadh na n-acmhainneachtaí atá tiomnaithe do fhreagairt d’éigeandálaí leighis.

(21)

Ba cheart é a bheith indéanta úsáid a bhaint as acmhainneachtaí rescEU arna bhfáil, arna bhfáil ar cíos, arna bhfáil ar léas nó arna bhfháil ar conradh ar bhealach eile ag na Ballstáit chun críocha náisiúnta, ach níor cheart úsáid a bhaint as na hacmhainneachtaí sin ach amháin nuair nach n-úsáidtear le haghaidh oibríochtaí freagartha faoin Sásra Aontais iad nó nach bhfuil gá leo sa chás sin.

(22)

Tá leas ag an Aontas i dtaca le freagairt d’éigeandálaí i dtríú tíortha, i gcás inar gá. Ós rud é gur bunaíodh go príomha iad mar líontán sábhála laistigh den Aontas, i gcásanna cuí-réasúnaithe agus prionsabail dhaonnúla á gcur san áireamh, ba cheart é a bheith indéanta acmhainneachtaí rescEU a imscaradh lasmuigh den Aontas. Ba cheart an cinneadh maidir le himscaradh a dhéanamh i gcomhréir leis na forálacha atá ann cheana maidir le cinntí imscartha acmhainneachtaí rescEU.

(23)

Ba cheart a áirithiú leis an Sásra Aontais go mbeidh dáileadh geografach leormhaith ar chúltacaí, lena n-áirítear maidir le frithbhearta leighis bunriachtanacha agus trealamh cosanta pearsanta, go háirithe iad siúd a fhreagraíonn do thubaistí lena ngabhann dóchúlacht íseal ach tionchar mór, i sineirgíocht leis an gClár ‘AE ar son na Sláinte’ arna bhunú faoi Rialachán (AE) 2021/522 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9), leis an Ionstraim Tacaíochta Éigeandála arna bunú faoi Rialachán (AE) 2016/369 ón gComhairle (10), leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta arna bunú faoi Rialachán (AE) 2021/241 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11) agus le beartais, cláir agus cistí eile de chuid an Aontais agus ar bhealach lena gcomhlánaítear stoc-charnadh náisiúnta ar leibhéal an Aontais i gcás inar gá.

(24)

Tá léirithe ag paindéim COVID-19 a fhíorthábhachtach agus atá sé eolas ábhartha a thabhairt le chéile go córasach agus a roinnt ar fud gach céime den timthriall bainistithe riosca tubaiste. Léirítear leis na torthaí sin agus leis an taithí a fuarthas go dtí seo agus an Líonra Eolais Eorpach um Chosaint Shibhialta á fhorbairt gur cheart a ról mar aonad próiseála laistigh den Sásra Aontais a bheachtú tuilleadh.

(25)

Tá sé bunriachtanach an t-iompar agus na hacmhainní lóistíochta is gá a fháil ionas go mbeidh an tAontas in ann freagairt do chás éigeandála de chineál ar bith laistigh den Aontas agus lasmuigh de. Tá sé ríthábhachtach iompar agus seachadadh tráthúil an chúnaimh agus na cabhrach a áirithiú laistigh den Aontas, agus chuig tíortha lasmuigh den Aontas agus ó lasmuigh den Aontas freisin. Dá bhrí sin, ba cheart go mbeadh na tíortha a ndéantar difear dóibh in ann cúnamh a iarraidh nach n-áireofaí air ach acmhainní iompair agus lóistíochta.

(26)

Leagtar amach i gCinneadh Uimh. 1313/2013/AE imchlúdach airgeadais don Sásra Aontais arb ionann é agus an príomh-mhéid tagartha de réir bhrí phointe 17 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 2 Nollaig 2013 idir Parlaimint na hEorpa, an Chomhairle agus an Coimisiún maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais (12) atá beartaithe chun an caiteachas ar an gclár a chumhdach go dtí deireadh na tréimhse buiséadaí 2014-2020. Ba cheart an t-imchlúdach airgeadais sin a nuashonrú, amhail ón 1 Eanáir 2021,dháta chur i bhfeidhm Rialachán (AE, Euratom) 2020/2093 ón gComhairle (13), chun na figiúirí nua dá bhforáiltear sa Rialachán sin a léiriú.

(27)

I gcomhréir le Rialachán AE 2020/2094 ón gComhairle (14) lena mbunaítear Ionstraim Théarnaimh de chuid an Aontais Eorpaigh agus laistigh de theorainneacha na n-acmhainní a leithdháiltear ann, ba cheart bearta téarnaimh agus athléimneachta faoi Shásra an Aontais a dhéanamh chun aghaidh a thabhairt ar thionchar na géarchéime a tharla de dheasca phaindéim COVID-19, ar tionchar é nach bhfacthas a leithéid roimhe seo. Ba cheart go n-áireofaí sna bearta sin, go háirithe, bearta chun leibhéal ullmhachta an Aontais do ghéarchéimeanna a mhéadú agus a áirithiú gur féidir leis an Aontas freagairt a thabhairt go tapa agus go héifeachtach i gcás éigeandálaí móra, lena n-áirítear soláthairtí agus trealamh leighis fíor-riachtanacha a stoc-charnadh agus na bonneagair riachtanacha a fháil i gcomhair mearfhreagartha i gcás géarchéime. Ba cheart na hacmhainní breise sin a úsáid ar bhealach lena n-áiritheofar go gcomhlíonfar na teorainneacha ama dá bhforáiltear i Rialachán (AE) 2020/2094.

(28)

Mar léiriú ar a thábhachtaí atá sé dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir le gealltanais an Aontais Comhaontú Pháras a chur chun feidhme, agus leis an ngealltanas do Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe, ba cheart go rannchuideodh na gníomhaíochtaí faoi Chinneadh Uimh. 1313/2013/AE le baint amach sprice foriomláine de 30 % ar a laghad de mhéid iomlán bhuiséad an Aontais agus chaiteachais Ionstraim Théarnaimh an Aontais Eorpaigh ag tacú le cuspóirí aeráide agus uaillmhian 7,5 % den bhuiséad ag léiriú caiteachais bhithéagsúlachta in 2024 agus 10 % in 2026 agus 2027 agus an forluí atá ann cheana idir spriocanna aeráide agus bithéagsúlachta á chur san áireamh.

(29)

Ós rud é go soláthraítear breisluach suntasach don Aontas de bharr acmhainneachtaí rescEU a imscaradh le haghaidh oibríochtaí freagartha faoin Sásra Aontais trí fhreagairt éifeachtach, ghasta a áirithiú do dhaoine i gcásanna éigeandálaí, ba cheart oibleagáidí breise maidir le hinfheictheacht a leagadh síos d’fhonn faisnéis a sholáthar do shaoránaigh an Aontais agus do na meáin agus chomh maith leis sin chun go mbeidh infheictheacht anAontais chun tosaigh. Ba cheart go bhfaigheadh údaráis náisiúnta treoracha cumarsáide ón gCoimisiún do gach idirghabháil ar leith chun a áirithiú go ndéanfar ról an Aontais a phoibliú go hiomchuí.

(30)

Agus taithí oibríochtúil is déanaí á cur san áireamh, chun an Sásra Aontais a neartú tuilleadh agus go háirithe chun an próiseas maidir le cur chun feidhme mear rescEU a shimpliú, ba cheart costais forbartha acmhainneachtaí uile rescEU a mhaoiniú go hiomlán ó bhuiséad an Aontais.

(31)

Chun tacú leis na Ballstáit cúnamh a chur ar fáil lasmuigh den Aontas freisin, ba cheart an Díorma Eorpach um Chosaint Shibhialta a threisiú tuilleadh trí chostais oibriúcháin na n-acmhainneachtaí a gealladh a chómhaoiniú ar an leibhéal céanna, gan beann ar cé acu laistigh den Aontas nó lasmuigh de a imscarfar iad.

(32)

Chun solúbthacht a áirithiú maidir le tacaíocht a thabhairt do na Ballstáit le hacmhainní iompair agus lóistíochta, go háirithe i gcás tubaistí ar mhórscála, ba cheart é a bheith indéanta maoiniú iomlán a chur ar fáil ó bhuiséad an Aontais d’iompar lastais, modhanna lóistíochta agus seirbhísí a úsáidtear mar acmhainneachtaí rescEU laistigh den Aontas nó chuig an Aontas ó thríú tíortha.

(33)

Ba cheart don Sásra Aontais an cúnamh iompair is gá i gcás tubaistí comhshaoil a sholáthar freisin trí chur i bhfeidhm an phrionsabail gurb é údar an truaillithe a íocfaidh as, faoi fhreagracht na n-údarás inniúil náisiúnta, i gcomhréir le hAirteagal 191(2) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), agus i gcomhréir le Treoir 2004/35/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (15).

(34)

Chun solúbthacht a mhéadú agus chun cur chun feidhme optamach den bhuiséad a bhaint amach, ba cheart foráil a dhéanamh sa Rialachán seo do bhainistíocht indíreach mar mhodh cur chun feidhme an bhuiséid, a úsáidfear i gcás ina bhfuil údar cuí leis mar thoradh ar nádúr agus ábhar na gníomhaíochta lena mbaineann.

(35)

I gcomhréir le hAirteagal 193(2) de Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16) (‘an Rialachán Airgeadais’), féadfar deontas a dhámhachtain do ghníomhaíocht, atá tosaithe cheana, ar choinníoll gur féidir leis an iarratasóir a thaispeáint gur gá tús a chur leis an ngníomhaíocht sula síneofar an comhaontú deontais. Mar sin féin, ní incháilithe na costais a thabhófar roimh an dáta a thíolacfar an t-iarratas ar dheontas, ach amháin i gcásanna eisceachtúla cuí-réasúnaithe. Chun aon chur isteach ar thacaíocht ón Aontas a sheachaint, a d’fhéadfadh dochar a dhéanamh do leasanna an Aontais, ba cheart an deis a bheith ann foráil a dhéanamh sa chinneadh maoiniúcháin, ar feadh tréimhse teoranta ama ag tús an chreata airgeadais ilbhliantúil 2021-2027, agus i gcásanna cuí-réasúnaithe amháin, d’incháilitheacht costas a tabhaíodh i ndáil le gníomhaíochtaí a dtacaítear leo faoi Chinneadh Uimh. 1313/2013/AE agus a bhfuil tús curtha leo cheana féin, ón 1 Eanáir 2021, fiú más rud é gur tabhaíodh na costais sin sular tíolacadh an t-iarratas ar dheontas.

(36)

Chun intuarthacht agus éifeachtacht fhadtéarmach a chur chun cinn agus Cinneadh Uimh. 1313/2013/AE á chur chun feidhme, ba cheart don Choimisiún cláir oibre bhliantúla nó ilbhliantúla a ghlacadh ina léirítear na leithdháiltí beartaithe. Leis sin ba cheart cabhrú le solúbthacht an Aontais i dtaca le forfheidhmiú buiséadach agus, dá bharr sin, feabhas a chur ar a chuid gníomhaíochtaí maidir le cosc agus ullmhacht. Ina theannta sin, ba cheart leithdháiltí réamh-mheasta amach anseo a thíolacadh agus a phlé ar bhonn bliantúil sa choiste a thugann cúnamh don Choimisiún i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011.

(37)

Tugann an Coimisiún tuarascálacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an tSásra Aontais i gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais.

(38)

Tá feidhm ag rialacha cothrománacha airgeadais arna nglacadh ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle ar bhonn Airteagal 322 CFAE maidir le Cinneadh Uimh. 1313/2013/AE. Leagtar síos na rialacha sin sa Rialachán Airgeadais agus socraítear leo go háirithe an nós imeachta maidir leis an mbuiséad a bhunú agus a chur chun feidhme le deontais, soláthar, duaiseanna agus cur chun feidhme indíreach, agus déantar foráil maidir le seiceálacha i dtaobh freagracht gníomhaithe airgeadais. Áirítear freisin leis na rialacha arna nglacadh ar bhonn Airteagal 322 CFAE córas ginearálta coinníollachta chun buiséad an Aontais a chosaint.

(39)

Cé go bhfuil bearta maidir le cosc agus ullmhacht fíor-riachtanach chun cur le hathléimneacht an Aontais agus é ag dul i ngleic le tubaistí nádúrtha agus tubaistí de dhéantús an duine, ní féidir tarlú, uainiú ná ollmhéid tubaistí a thuar, mar go bhfuil sé intuigthe leo go dtarlaíonn siad gan choinne. Mar a léiríodh le linn ghéarchéim COVID-19 le déanaí, maidir le hacmhainní airgeadais is gá chun freagairt leormhaith a áirithiú, féadann siad a bheith éagsúil ó bhliain go bliain agus ba cheart iad a chur ar fáil láithreach. Chun prionsabal buiséadach na hintuarthachta agus an gá atá le freagairt go mear do riachtanais nua a thabhairt le chéile, is gá cur chun feidhme airgeadais na gclár oibre a oiriúnú dá bhrí sin. Dá réir sin, is iomchuí tabhairt anonn leithreasuithe nár úsáideadh a údarú, agus a theorannú don bhliain dár gcionn agus a bheith dírithe go hiomlán ar ghníomhaíochtaí freagartha, sa bhreis ar an tabhairt anonn leithreasuithe a údaraítear faoi Airteagal 12(4) den Rialachán Airgeadais.

(40)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (17) agus Rialacháin (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 (18), (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 (19) agus (AE) 2017/1939 (20) ón gComhairle, táthar chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bhíthin bearta comhréireacha, lena n-áirítear bearta a bhaineann le neamhrialtachtaí a chosc, a bhrath, a cheartú agus a imscrúdú, lena n-áirítear calaois, le cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú agus, i gcás inarb iomchuí, le pionóis riaracháin a fhorchur. Go háirithe, i gcomhréir le Rialacháin (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 agus (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, tá an chumhacht ag an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena n-áirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d’fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Tugtar de chumhacht d’Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE), i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais dá bhforáiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (21), a imscrúdú agus a ionchúiseamh. I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, tá ar aon duine nó aon eintiteas a fhaigheann cistí de chuid an Aontas comhoibriú go hiomlán maidir le cosaint leasanna airgeadais an Aontais, na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, don Chúirt Iniúchóirí agus, i leith na mBallstát sin atá rannpháirteach sa chomhar feabhsaithe de bhun Rialachán (AE) 2017/1939, do OIPE, agus a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtithe a bheidh páirteach i gcur chun feidhme cistí de chuid an Aontas cearta coibhéiseacha. Ar an gcúis sin, ba cheart forálacha a bheith sna comhaontuithe le tríú tíortha agus críocha agus le heagraíochtaí idirnáisiúnta, agus in aon chonradh nó comhaontú a thiocfaidh as Cinneadh Uimh. 1313/2013/AE a chur chun feidhme, ar forálacha iad lena dtabharfar de chumhacht don Choimisiún, don Chúirt Iniúchóirí, do OIPE agus do OLAF go sainráite iniúchtaí, seiceálacha agus cigireachtaí den sórt sin a dhéanamh ar an láthair i gcomhréir lena gcuid inniúlachtaí faoi seach agus lena n-áiritheofar go dtabharfaidh aon tríú páirtí a bheidh páirteach i gcur chun feidhme cistí de chuid an Aontais cearta coibhéiseacha.

(41)

Féadfaidh tríú tíortha ar comhaltaí iad den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (LEE) a bheith rannpháirteach i gcláir an Aontais faoi chuimsiú an chomhair arna bhunú faoin gComhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (22), ina ndéantar foráil do chur chun feidhme na gclár ar bhonn cinneadh arna ghlacadh faoin gComhaontú sin. Féadfaidh tríú tíortha a bheith rannpháirteach freisin ar bhonn ionstraimí dlí eile. Ba cheart foráil ar leith a thabhairt isteach le Cinneadh Uimh. 1313/2013/AE lena gcuirfear de cheangal ar thríú tíortha na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don oifigeach údarúcháin freagrach, do OLAF agus don Chúirt Iniúchóirí chun go bhféadfaidh gach ceann díobh a gcuid inniúlachtaí féin a fheidhmiú go cuimsitheach.

(42)

Le linn phaindéim COVID-19, chun go mbeadh acmhainneachtaí rescEU ag feidhmiú agus chun go mbeadh an Sásra Aontais in ann freagairt go héifeachtach do riachtanais shaoránaigh an Aontais, tá leithreasaí airgeadais breise curtha ar fáil chun gníomhaíochtaí faoin Sásra Aontais a mhaoiniú. Tá sé tábhachtach an tsolúbthacht is gá a thabhairt don Aontas ionas go mbeidh sé in ann freagairt go héifeachtach do chineál dothuartha tubaistí, agus ag an am céanna intuarthacht áirithe a choinneáil i gcomhlíonadh na gcuspóirí a leagtar amach i gCinneadh Uimh. 1313/2013/AE. Tá sé tábhachtach an chothromaíocht is gá a bhaint amach i gcomhlíonadh na gcuspóirí sin. Chun na céatadáin a leagtar amach in Iarscríbhinn I a nuashonrú, i gcomhréir le tosaíochtaí an tSásra Aontais, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha tarmligthe a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfar na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (23). Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bheidh ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(43)

Ba cheart, dá bhrí sin, Cinneadh Uimh. 1313/2013/AE a leasú dá réir sin.

(44)

Chun leanúnachas sholáthar na tacaíochta sa réimse beartais ábhartha a áirithiú agus ionas go bhféadfar tosú ar chur chun feidhme chlár Pericles IV ó thús Chreat Airgeadais Ilbhliantúil 2021-2027, ba cheart don Rialachán seo teacht i bhfeidhm mar ábhar práinne agus ba cheart feidhm a bheith aige, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021,