This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52023AE1658
Opinion of the European Economic and Social Committee on ‘Advertising through influencers and its impact on consumers’ (Exploratory opinion requested by the Spanish Presidency)
Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa — Tionchairí i mbun fógraíochta agus an tionchar a bhíonn aige sin ar thomhaltóirí [tústuairim arna hiarraidh ag Uachtaránacht na Spáinne]
Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa — Tionchairí i mbun fógraíochta agus an tionchar a bhíonn aige sin ar thomhaltóirí [tústuairim arna hiarraidh ag Uachtaránacht na Spáinne]
EESC 2023/01658
IO C 349, 29.9.2023, p. 94–99
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
29.9.2023 |
GA |
Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh |
C 349/94 |
Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa — Tionchairí i mbun fógraíochta agus an tionchar a bhíonn aige sin ar thomhaltóirí
[tústuairim arna hiarraidh ag Uachtaránacht na Spáinne]
(2023/C 349/15)
Rapóirtéir: |
Bernardo HERNÁNDEZ BATALLER |
Comhrapóirtéir: |
Stefano PALMIERI |
Comhairliúchán |
Uachtaránacht na Spáinne ar Chomhairle an Aontais Eorpaigh, 7.2.2023 |
Bunús dlí |
Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh |
Rannóg atá freagrach |
An Margadh Aonair, Táirgeacht agus Tomhaltas |
Dáta a glactha sa rannóg |
29.6.2023 |
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach |
13.7.2023 |
Seisiún iomlánach Uimh. |
580 |
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh) |
179/0/3 |
1. Conclúidí agus moltaí
1.1. |
Ceann de na feiniméin is mó atá i gceist leis an gclaochlú atá le feiceáil sa chumarsáid chlosamhairc agus leictreonach is ea teacht chun cinn na ‘tionchairí’, mar a thugtar orthu. Is éard is ‘tionchaire’ ann úsáideoir a chruthaíonn inneachar ar líne, a scaipeann teachtaireachtaí go córasach i bhformáidí éagsúla (físeáin, nótaí tráchta, grianghraif) agus a bhfuil próifíl shuntasach aige i measc an spriocphobail a ndíríonn sé air. |
1.2. |
Ainneoin nach ann do rialachán faoi leith ar an leibhéal Eorpach maidir le gníomhaíochtaí cruthaitheoirí inneachair/tionchairí, foráiltear sa reachtaíocht atá ann cheana do leibhéal leordhóthanach cosanta don ghníomhaíocht dhúbailte a dhéanann cruthaitheoirí inneachair/tionchairí sa mhargadh aonair mar fhógróirí go príomha (agus mar thrádálaithe) agus mar dhíoltóirí/táirgeoirí araon. |
1.3. |
Ar bhonn na reachtaíochta sin, tá a reachtaíocht féin forbartha ag roinnt Ballstát mar fhreagairt ar an dúshlán a bhaineann leis an bhfeiniméan seo, rud a chuireann ar chumas rialálaithe náisiúnta a gcumhachtaí maoirseachta, a gcumhachtaí rialaithe agus, i gcás inarb iomchuí, a gcumhachtaí smachtbhannaí a fheidhmiú. |
1.4. |
Cibé ar bith, i bhfianaise na bhforbairtí leanúnacha sa réimse seo, is é barúil Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) gur gá beart a dhéanamh lena áirithiú go gcaithfear ar bhealach comhchuibhithe le gníomhaíochtaí neamhdhleathacha ‘sonracha’ na gcruthaitheoirí inneachair/dtionchairí san Aontas. Ba cheart oibleagáidí atá chomh sonrach céanna a bheith ar riarthóirí na n-ardán agus na meán sóisialta ina n-oibríonn siad agus ar chruthaitheoirí inneachair/tionchairí (cónaitheoirí AE agus cónaitheoirí neamh-AE san áireamh). |
1.5. |
Iarrann CESE ar riarthóirí na n-ardán agus na meán sóisialta an méid seo a leanas a dhéanamh:
|
1.6. |
Mar chuid den chur chuige comhchuibhithe sin i leith tionchairí ar an leibhéal Eorpach, measann CESE gur cheart na critéir seo a leanas, ar a laghad, a chur san áireamh:
|
1.7. |
Ba cheart aird faoi leith a thabhairt freisin ar úsáid patrún dorcha, ar mhí-úsáid nó aithisiú trádmharcanna, ar tháirgí airgeadais neamhúdaraithe, ar ghoid chéannachta nó tionchairí bréagacha a bhaineann leas as íomhá daoine aitheanta gan fhios dóibh. Is nithe iad seo atá ag éirí níos forleithne i réimse na n-infheistíochtaí airgeadais agus na gcriptea-airgeadraí. Is cleachtais neamhdhleathacha iad sin a d’fhéadfadh éirí níos sofaisticiúla agus níos forleithne i ngeall ar úsáid na hintleachta saorga agus is gá iad a chomhrac go héifeachtach. |
1.8. |
Molann CESE go ndéanfaí an comhchuibhiú rialála sin a shoiléiriú agus a shainiú ar dhóigh atá gan dochar do chreataí comhrialála a bhunú ar bhealach comhlántach. Ba cheart tionchairí, a ngníomhairí agus a gcomhlachais ionadaíocha, an tionscal agus fógróirí, comhlachais fógraíochta féinrialaithe, comhlachais tomhaltóirí agus úsáideoirí, comhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí na sochaí sibhialta, agus údaráis rialála a bheith rannpháirteach sa chomhrialáil sin. |
1.9. |
Dar le CESE, is iomaí saincheist atá ag baint le gníomhaíochtaí cruthaitheoirí inneachair/tionchairí, mar shampla, a n-áit i ndlí an tsaothair, saincheisteanna a bhaineann le cáin ioncaim, cáin bhreisluacha, maille le gníomhaíocht shonrach tionchairí ar leanaí iad. Is é tuairim CESE gur cheart anailís chúramach a dhéanamh ar an méid sin ar leibhéal an Aontais. |
2. Barúlacha ginearálta
2.1. |
Ar na feiniméin is mó atá i gceist leis an gclaochlú digiteach atá le feiceáil sa chumarsáid chlosamhairc agus leictreonach le deich mbliana anuas tá teacht chun cinn na gcruthaitheoirí inneachair. Is éard is ‘cruthaitheoir inneachair’ ann duine a fheidhmíonn i gcáil phearsanta, de réir cosúlachta, agus a scaipeann teachtaireachtaí go córasach i bhformáidí éagsúla (físeáin, nótaí, grianghraif) trí ardáin idirlín, na meáin shóisialta agus teachtaireachtaí leictreonacha. Nuair a bhíonn líon ard leantóirí dílse ag cruthaitheoir inneachair, meastar gur ‘tionchaire’ é. I réimse na fógraíochta is féidir ‘tionchaire’ a shainiú mar chruthaitheoir inneachair a bhfuil rún tráchtála aige, a chothaíonn caidreamh lena leantóirí atá bunaithe ar mhuinín agus ar bharántúlacht (go príomha ar ardáin na meán sóisialta) agus a bhíonn ag plé le gníomhaithe tráchtála ar líne trí shamhlacha gnó éagsúla chun airgead a shaothrú (1). |
2.2. |
An caidreamh idir tionchairí agus a leantóirí (a cheapann go bhfuil dlúthchaidreamh acu leis an tionchaire, a mheasann gur duine iontaofa é agus a bhfuil muinín acu as), is caidreamh é a bhfuil tionchar díreach agus indíreach aige ar dhearcadh leantóirí i leith brandaí áirithe agus ar chinntí ceannaigh tomhaltóirí. Is amhlaidh atá go háirithe i gcás leanaí, daoine óga agus tomhaltóirí a bhfuil leibhéal ísle oideachais nó ioncaim acu agus ar beag an tuiscint atá acu ar na meáin agus ar an bhfaisnéis. |
2.3. |
I réimse na cumarsáide tráchtála go sonrach, ar thaobh amháin, is féidir le cuideachtaí fógraíochta leas a bhaint as tionchar agus clú na dtionchairí a chuireann a dtáirgí agus a mbranda chun cinn trí ‘margaíocht ag tionchairí’, mar a thugtar air, go háirithe i gcás daoine óga a bhfuil sé níos deacra dul i bhfeidhm orthu trí na meáin chumarsáide thraidisiúnta. Ar an taobh eile, tugann sí níos mó saoirse do na cuideachtaí sin gnéithe díolacháin a fhorbairt nach n-úsáidfeadh siad agus iad i mbun gnáthfógraíochta, gnéithe a théann timpeall ar an reachtaíocht in amanna. Thairis sin, cuireann fógróirí féin iad in iúl go bhfuil leibhéal ard neamhspleáchais ag tionchairí agus teachtaireachtaí tráchtála á gcur le chéile acu agus nach mbíonn smacht ag an bhfógróir ar na teachtaireachtaí sin i gcónaí. |
2.4. |
Lena rá ar chaoi eile, ainneoin nach ann do rialachán faoi leith ar an leibhéal Eorpach maidir le gníomhaíochtaí tionchairí, foráiltear faoi láthair sa reachtaíocht atá ann cheana san Eoraip do leibhéal leordhóthanach cosanta don ghníomhaíocht dhúbailte ar féidir le tionchairí a dhéanamh sa mhargadh aonair mar fhógróirí go príomha (agus mar thrádálaithe) agus mar dhíoltóirí/táirgeoirí araon. |
2.4.1. |
Ar an reachtaíocht atá ann ar leibhéal an Aontais Eorpaigh maidir le tionchairí a ghníomhaíonn mar fhógróirí go príomha (agus mar thrádálaithe), tá;
|
2.4.2. |
Ar an reachtaíocht atá ann ar leibhéal an Aontais Eorpaigh maidir le tionchairí a ghníomhaíonn mar dhíoltóirí nó mar tháirgeoirí, tá:
|
2.4.3. |
De bhreis ar an dá réimse shonracha idirghabhála sin de reachtaíocht an Aontais, tá an pacáiste seirbhísí digiteacha ina bhfuil na gníomhartha seo a leanas:
|
2.4.3.1. |
Sa Ghníomh um Sheirbhísí Digiteacha, sainmhíníonn an tAontas inneachar neamhdhleathach mar ‘aon fhaisnéis, inti féin nó i dtaca le gníomhaíocht, lena náirítear díolachán táirgí nó soláthar seirbhísí, nach bhfuil i gcomhréir le dlí an Aontais nó dlí aon Bhallstáit, gan beann ar ábhar beacht nó cineál an dlí sin’. De réir an tsainmhínithe nua sin, mura bhfuil inneachar i gcomhréir leis na rialacha sin, measfar mar inneachar neamhdhleathach é san Aontas. |
2.5. |
D’ainneoin roinnt rialacha Eorpacha a bheith ann, faoinar féidir leis na Ballstáit éagsúla iompar neamhdhleathach tionchairí (amhail fógróirí nó díoltóirí/táirgeoirí) a rialú, is gá beart a dhéanamh ar bhealaí éagsúla, mar shampla:
|
2.6. |
I bhfianaise an chomhthéacs shíorathraithigh ina bhfeidhmíonn cruthaitheoirí inneachair/tionchairí, creideann CESE, in ainneoin na bhforálacha rialála Eorpacha atá ann cheana, gur gá beart a dhéanamh chun forfheidhmiú dlí ad hoc aonfhoirmeach a áirithiú arb é is aidhm dó gníomhaíochtaí neamhdhleathacha sonracha arna ndéanamh ag tionchairí a chomhrac san Aontas. Tá seasamh CESE ag teacht leis an measúnú atá á dhéanamh ag an gCoimisiún ar cé acu ar cheart reachtaíocht ad hoc a ghlacadh, nó nár cheart. |
2.7. |
Is rud é sin a bhfuil scrúdú á dhéanamh air le roinnt blianta anuas ag rialtais, ag údaráis rialála Eorpacha agus náisiúnta, ag comhlachais tomhaltóirí agus úsáideoirí agus ag comhlachtaí na sochaí sibhialta (12). Mar thoradh air sin, ní hionann na tionscnaimh dhlíthiúla atá sna Ballstáit éagsúla (13), mar shampla, sa Fhrainc, i bhFlóndras na Beilge nó sa Spáinn. Tá éagsúlachtaí idir tionscnaimh féinrialála agus chomhrialála ar an leibhéal Eorpach (14) agus ar leibhéal na mBallstát chomh maith. Sin an chúis a bhfuil spéis á léiriú rialtas na Spáinne sa cheist seo, agus é i mbun na hUachtaránachta ar Chomhairle an Aontais Eorpaigh, agus is é sin an fáth ar iarr sé ar CESE an tústuairim seo a chur le chéile maidir le tionchairí i mbun fógraíochta agus an tionchar a bhíonn aige sin ar thomhaltóirí. |
2.8. |
San iarraidh uaithi ar an tuairim seo, tagraíonn Aireacht Gnóthaí Tomhaltóirí na Spáinne don fhíoras go gceapann tomhaltóirí go bhfuil dlúthchaidreamh acu leis an tionchaire, go measann siad gur daoine iontaofa iad agus go mbíonn muinín acu astu. Is rud é seo nach bhfeictear chomh minic céanna i samhlacha cumarsáide sóisialta eile agus is ábhar imní don Aireacht é ar dhá chúis:
|
3. Moltaí
3.1. |
I bhfianaise na bhfadhbanna atá ann cheana, measann CESE gur tráthúil a áirithiú go ndéanfar reachtaíocht Eorpach maidir le gníomhaíochtaí neamhdhleathacha sonracha a bhfuil baint ag tionchairí leo a fheabhsú agus a chur chun feidhme agus an reachtaíocht sin a chomhchuibhiú ar an leibhéal Eorpach. Ba cheart freisin oibleagáidí sonracha a leagan síos léi do riarthóirí na nardán agus na meán sóisialta ina n-oibríonn siad agus do chruthaitheoirí inneachair/tionchairí (cónaitheoirí AE agus cónaitheoirí neamh-AE san áireamh). |
3.2. Ardáin comhroinnte físeán agus na meáin shóisialta
3.2.1. |
Cé go gceanglaítear leis an reachtaíocht Eorpach (an Treoir maidir le Seirbhísí Meán Closamhairc agus an Gníomh um Sheirbhísí Digiteacha) ar riarthóirí na n-ardán comhroinnte físeán agus na n-ardán meán sóisialta, ar a n-oibríonn cruthaitheoirí inneachair agus tionchairí, na forálacha maidir le cumarsáid tráchtála agus cosaint mionaoiseach a chomhlíonadh, tugann CESE an méid seo a leanas dá aire:
|
3.2.2. |
Dá bhrí sin, iarrann CESE ar riarthóirí na n-ardán agus na meán sóisialta an méid seo a leanas a dhéanamh:
|
3.3. Cruthaitheoirí inneachair/tionchairí
3.3.1. |
Agus tograí á gcur le chéile maidir le rialáil éifeachtach a dhéanamh ar sholáthar inneachair ag úsáideoirí ar ardáin comhroinnte físeán agus ar na meáin shóisialta, agus go háirithe ar ghníomhaíocht fógraíochta tionchairí, d’fhéadfadh sé a bheith úsáideach na tuarascálacha a d’fhoilsigh Grúpa na Rialálaithe Eorpacha um Sheirbhísí Meán Closamhairc in 2021 agus 2022 (15) a chur san áireamh, a dtugtar moltaí iontu maidir leis an gcaoi a gcaitear le físbhlagálaithe. |
3.3.2. |
Go bunúsach, tugann Grúpa na Rialálaithe Eorpacha um Sheirbhísí Meán Closamhairc le fios gur féidir gníomhaíocht tionchairí, a mheas mar sheirbhís meán closamhairc de réir na Treorach maidir le Seirbhísí Meán Closamhairc, ar choinníoll go gcomhlíontar roinnt ceanglas san am céanna:
|
3.3.3. |
I ndáil leis an méid sin, ba cheart comhchuibhiú ar an leibhéal Eorpach a mholadh lena bhforáiltear go sainráite do rialáil cruthaitheoirí inneachair/tionchairí agus do rialáil a bhfreagrachta nuair a ghineann siad cumarsáid tráchtála nó nuair a scaipeann siad í, agus an méid sin a dhéanamh d’fhonn trédhearcacht agus cuntasacht níos fearr a áirithiú i gcur i gcrích a ngníomhaíochtaí. |
3.3.3.1. |
Is ann do shlabhra iomlán gníomhaithe atá páirteach i ngníomhaíochtaí cruthaitheoirí inneachair/tionchairí: brandaí, cuideachtaí ilmheán neamhspleácha, gníomhaireachtaí agus gníomhairí bainistithe tallainne, ardáin um anailís ar na meáin shóisialta, líonraí ilchainéil, cuideachtaí caidrimh phoiblí/fógraíochta ar cheart foráil a dhéanamh lena gconarthaí maidir le freagrachtaí sonracha na ngeallsealbhóirí uile, lena n-áirítear freagracht chomhpháirteach as iompar neamhdhleathach an chruthaitheora inneachair/an tionchaire. |
3.4. |
Tá CESE ag tathant ar riarthóirí na n-ardán agus na meán sóisialta agus ar chruthaitheoirí inneachair/tionchairí araon an méid seo a leanas a áirithiú:
|
3.5. |
Ba cheart aird faoi leith a thabhairt freisin ar úsáid patrún dorcha, ar mhí-úsáid nó aithisiú trádmharcanna, ar tháirgí airgeadais neamhúdaraithe a chur chun cinn, ar ghoid chéannachta nó tionchairí bréagacha a bhaineann leas as íomhá daoine aitheanta gan fhios dóibh, ar nithe iad seo atá ag éirí níos forleithne i réimse na n-infheistíochtaí airgeadais agus na gcriptea-airgeadraí. Is cleachtais neamhdhleathacha iad sin atá ag éirí níos sofaisticiúla agus níos forleithne i ngeall ar úsáid na hintleachta saorga agus is gá iad a chomhrac go héifeachtach. |
3.6. |
Is féidir an comhchuibhiú rialála atá á moladh ag CESE a chomhlánú le creataí comhrialála a mbeadh tionchairí, a ngníomhairí agus a gcomhlachais ionadaíocha, an tionscal agus fógróirí, comhlachais fógraíochta féinrialaithe, comhlachais tomhaltóirí agus úsáideoirí, comhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí na sochaí sibhialta, agus údaráis rialála rannpháirteach iontu. |
3.7. |
Dar le CESE, is iomaí saincheist atá ag baint le gníomhaíocht cruthaitheoirí inneachair/tionchairí fós, mar shampla, a n-áit i ndlí an tsaothair, saincheisteanna a bhaineann le cáin ioncaim, cáin bhreisluacha, maille le gníomhaíocht shonrach tionchairí ar leanaí iad. Is é tuairim CESE gur cheart anailís chúramach a dhéanamh ar an méid sin ar leibhéal an Aontais. |
An Bhruiséil, an 13 Iúil 2023.
Uachtarán Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa
Oliver RÖPKE
(1) The impact of influencers on advertising and consumer protection in the Single Market [An tionchar a bhíonn ag tionchairí ar fhógraíocht agus ar chosaint tomhaltóirí sa mhargadh aonair], Parlaimint na hEorpa, 2022, lch. 9.
(2) IO L 149, 11.6.2005, lch. 22 (níl leagan Gaeilge ann).
(3) IO C 526, 29.12.2021, lch.1 , pointe 4.2.6. (níl leagan Gaeilge ann).
(4) Féach an tAthbhreithniú ar dhlí tomhaltóirí an Aontais (europa.eu).
(5) IO L 178, 17.7.2000, lch. 1, (níl leagan Gaeilge ann).
(6) Treoir (AE) 2018/1808 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Samhain 2018 lena leasaítear Treoir 2010/13/AE maidir le comhordú forálacha áirithe arna leagan síos le dlí, rialachán nó gníomh riaracháin i mBallstáit i dtaobh seirbhísí meán closamhairc a sholáthar (An Treoir maidir le Seirbhísí Meán Closamhairc) i bhfianaise athruithe ar an margadh (IO L 303, 28.11.2018, lch. 69).
(7) IO L 304, 22.11.2011, lch. 64 (níl leagan Gaeilge ann).
(8) Treoir (AE) 2019/770 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 20 Bealtaine 2019 maidir le gnéithe áirithe a bhaineann le conarthaí chun ábhar digiteach agus seirbhísí digiteacha a sholáthar (Téacs atá ábhartha maidir le LEE) IO L 136, 22.5.2019, lch. 1.
(9) Treoir (AE) 2019/771 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 20 Bealtaine 2019 maidir le gnéithe áirithe a bhaineann le conarthaí i ndáil le díolacháin earraí, lena leasaítear Rialachán (AE) 2017/2394 agus Treoir 2009/22/CE, agus lena n-aisghairtear Treoir 1999/44/CE (IO L 136, 22.5.2019, lch. 28).
(10) Rialachán (AE) 2022/2065 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 19 Deireadh Fómhair 2022 maidir le Margadh Aonair do Sheirbhísí Digiteacha agus lena leasaítear Treoir 2000/31/CE (an Gníomh um Sheirbhísí Digiteacha) (IO L 277, 27.10.2022, lch. 1).
(11) Rialachán (AE) 2022/1925 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Meán Fómhair 2022 maidir le margaí inchoimhlinte agus cothroma san earnáil dhigiteach agus lena leasaítear Treoracha (AE) 2019/1937 agus (AE) 2020/1828 (An Gníomh um Margaí Digiteacha) (IO L 265, 12.10.2022, lch. 1).
(12) Féach fonóta 1.
(13) Mapping report on the rules applicable to video-sharing platforms, an Fhaireachlann Eorpach Chlosamhairc, 2022.
(14) EASA Best Practice Recommendation on Influencer Marketing 2023, Comhghuaillíocht Caighdeáin Fógraíochta na hEorpa, 2023.
(15) Analysis and recommendations concerning the regulation of vloggers, Grúpa na Rialálaithe Eorpacha um Sheirbhísí Meán Closamhairc, 2021, agus Vloggers Report 2, Grúpa na Rialálaithe Eorpacha um Sheirbhísí Meán Closamhairc, 2022.