(1)

De réir Airteagal 3(1) den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE), i measc na n-aidhmeanna atá ag an Aontas tá dea-bhail a chuid pobal a chur chun cinn.

(2)

De réir Airteagail 9 agus 168 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) agus Airteagal 35 de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh, tá ardleibhéal cosanta le haghaidh shláinte an duine le háirithiú agus beartais agus gníomhaíochtaí uile an Aontais á sainiú agus á gcur chun feidhme.

(3)

Foráiltear le hAirteagal 168 CFAE go bhfuil sé de dhualgas ar an Aontas beartais sláinte náisiúnta a chomhlánú agus tacú leo, comhar idir na Ballstáit a spreagadh agus comhordúchán idir a gcláir a chur chun cinn, le lánurraim d’fhreagrachtaí na mBallstát as a mbeartas sláinte a shainiú agus as seirbhísí sláinte agus cúram sláinte a eagrú, a bhainistiú agus a sholáthar.

(4)

Go háirithe, rinneadh gníomhaíochtaí faoi na cláir ghníomhaíochta Aontais a bhí ann roimhe i réimse na sláinte poiblí, eadhon iad sin dá bhforáiltear le Cinneadh Uimh. 1786/2002/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) agus le Cinneadh Uimh. 1350/2007/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) agus le Rialachán (AE) Uimh. 282/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6), chun na ceanglais a leagtar amach in Airteagal 168 CFAE a chomhlíonadh.

(5)

An 11 Márta 2020, dhearbhaigh an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (EDS) gur paindéim dhomhanda a bhí i ráig an choróinvíris úrnua (COVID-19). Is í an phaindéim sin is cúis le géarchéim sláinte dhomhanda nach bhfacthas a leithéid riamh roimhe seo as ar eascair iarmhairtí socheacnamaíocha fíordhíobhálacha agus fulaingt an duine, ar nithe iad lena mbuailtear daoine le riochtaí ainsealacha go háirithe. Ina theannta sin bhí na baill foirne i suíomhanna cúraim sláinte, a bhí bunriachtanach le linn ghéarchéim COVID-19, neamhchosanta ar mhór-rioscaí sláinte.

(6)

Cé gurb iad na Ballstáit atá freagrach as a mbeartais sláinte, ba cheart dóibh an tsláinte phoiblí a chosaint de réir mheon na dlúthpháirtíochta Eorpaí, mar a iarradh i dTeachtaireacht an 13 Márta 2020 ón gCoimisiún maidir le freagairt eacnamaíoch chomhordaithe ar ráig COVID-19. Is léir ón taithí a fuarthas ó ghéarchéim leanúnach COVID-19 go bhfuil gá le gníomhaíocht bhreise ar leibhéal an Aontais chun tacú leis an gcomhar agus leis an gcomhordú idir na Ballstáit. Ba cheart leis an gcomhar sin go gcuirfí feabhas ar ullmhacht, cosc agus ar rialú i ndáil le leathadh ionfhabhtuithe agus galar tromchúiseach daonna thar theorainneacha, chun bagairtí tromchúiseacha eile trasteorann ar an tsláinte a chomhrac, agus chun sláinte agus dea-bhail gach duine san Aontas a choimirciú agus a fheabhsú. Is í an ullmhacht an eochair chun athléimneacht i leith bagairtí sa todhchaí a fheabhsú. I ndáil leis an méid sin, ba cheart an deis a thabhairt do na Ballstáit tástálacha struis a dhéanamh ar bhonn deonach chun feabhas a chur ar ullmhacht agus chun athléimneacht a mhéadú.

(7)

Is iomchuí, dá bhrí sin, clár nua agus atreisithe a bhunú do ghníomhaíocht an Aontais i réimse na sláinte, clár ar a dtabharfar “Clár EU4Health” (“an Clár”) don tréimhse 2021-2027. I gcomhréir le cuspóirí ghníomhaíocht an Aontais agus le hinniúlachtaí an Aontais i réimse na sláinte poiblí, ba cheart , leis an gClár, béim a leagan ar ghníomhaíochtaí a bhfuil buntáistí agus gnóthachain éifeachtúlachta iontu a eascróidh as comhoibriú agus comhar ar leibhéal an Aontais, agus ar ghníomhaíochtaí a bhfuil tionchar acu ar an margadh inmheánach.

(8)

Ba cheart an Clár a bheith ina mhodh chun gníomhaíochtaí a chur chun cinn i réimsí ina bhfuil breisluach Aontais is féidir a thaispeáint. Ba cheart a áirithiú ar ghníomhaíochtaí den sórt sin, inter alia, malartú dea-chleachtas idir na Ballstáit a neartú, tacú le líonraí um chomhroinnt eolais nó um fhoghlaim fhrithpháirteach, aghaidh a thabhairt ar bhagairtí trasteorann ar an tsláinte chun na rioscaí de bhagairtí den sórt sin a laghdú agus chun a n-iarmhairtí a mhaolú, aghaidh a thabhairt ar shaincheisteanna áirithe a bhaineann leis an margadh inmheánach ar féidir leis an Aontas réitigh ardcháilíochta ar fud an Aontais a bhaint amach i ndáil leo, agus ar an gcaoi sin acmhainneacht na nuálaíochta sa tsláinte a scaoileadh, agus éifeachtúlacht a fheabhsú trí dhúbailt gníomhaíochtaí a sheachaint agus úsáid acmhainní airgeadais a bharrfheabhsú. Ba cheart don Chlár tacú freisin le gníomhaíochtaí um fhorbairt acmhainneachta chun pleanáil straitéiseach, rochtain ar mhaoiniú ilfhoinsí agus an acmhainneacht infheistiú i ngníomhaíochtaí an Chláir agus iad a chur chun feidhme a neartú. Chuige sin, ba cheart leis an gClár cúnamh saincheaptha tírshonrach a chur ar fáil do na Ballstáit, nó do ghrúpaí Ballstát, a bhfuil na riachtanais is mó acu.

(9)

Leagtar síos sa Rialachán seo imchlúdach airgeadais don Chlár arb éard a bheidh ann an príomh-mhéid tagartha do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil (7), de réir bhrí phointe 18 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020 idir Parlaimint na hEorpa, Comhairle an Aontais Eorpaigh agus an Coimisiún Eorpach maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais chomh maith le hacmhainní dílse nua, lena n-áirítear treochlár chun acmhainní dílse nua a thabhairt isteach. Is é atá san imchlúdach airgeadais suim dar luach EUR 500 000 000 i bpraghsanna 2018 i gcomhréir leis an dearbhú comhpháirteach ó Pharlaimint na hEorpa, ón gComhairle agus ón gCoimisiún maidir le cláir shonracha a threisiú agus gníomhartha bunúsacha an 22 Nollaig 2020 a oiriúnú (8).

(10)

Chun go mbeidh an Clár cothrom agus dírithe, ba cheart sciartha íosta agus uasta den bhuiséad foriomlán a leagan síos sa Rialachán seo, le haghaidh réimsí gníomhaíochta áirithe, d’fhonn treoir a thabhairt maidir le leithdháileadh acmhainní i ndáil le cur chun feidhme an Chláir.

(11)

Mar gheall ar a thromchúisí atá na bagairtí trasteorann ar an tsláinte, ba cheart don Chlár tacú le bearta comhordaithe sláinte poiblí ar leibhéal an Aontais chun aghaidh a thabhairt ar ghnéithe éagsúla de bhagairtí den sórt sin. D’fhonn cur leis an gcumas san Aontas chun ullmhú d’aon ghéarchéimeanna sláinte a bheidh ann amach anseo, freagairt orthu agus iad a bhainistiú, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, tacaíocht a sholáthar do na gníomhaíochtaí arna ndéanamh faoi chuimsiú na sásraí agus na struchtúr a bhunaítear faoi Chinneadh Uimh. 1082/2013/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) agus do shásraí agus do struchtúir ábhartha eile dá dtagraítear i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 11 Samhain 2020 dar teideal “Aontas Sláinte de chuid na hEorpa a chur ar bun: Athléimneacht an Aontais a threisiú i leith bagairtí sláinte trasteorann”, lena n-áirítear na gníomhaíochtaí sin atá dírithe ar phleanáil ullmhachta agus cumas freagartha a neartú ar an leibhéal náisiúnta agus ar leibhéal an Aontais, ar ról an Lárionaid Eorpaigh um Ghalair a Chosc agus a Rialú (ECDC) agus na Gníomhaireacht Leigheasra Eorpaí (EMA) a threisiú, agus ar udarás um ullmhacht agus fhreagairt d’éigeandáil sláinte a bhunú. D’fhéadfaí a bheith san áireamh leis na gníomhaíochtaí sin forbairt acmhainneachta chun freagairt ar ghéarchéimeanna, bearta coisctheacha a bhaineann le vacsaíniú agus imdhíonadh, cláir faireachais neartaithe, faisnéis sláinte a sholáthar, agus ardáin chun na cleachtais is fearr a roinnt. Sa chomhthéacs sin, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, cumas na ngníomhaithe ar leibhéal an Aontais agus ar leibhéal na mBallstát chun cabhrú le cosc, ullmhacht agus faireachas, bainistiú acmhainne agus acmhainn freagartha na ngníomhaithe i dtaca le géarchéim thrasearnálach, lena n-áirítear pleanáil theagmhasach agus cleachtaí ullmhachta, i gcomhréir leis na cuir chuige “Aon Sláinte Amháin” agus “An tSláinte a Chuimsiú i ngach Beartas” a chothú. Ba cheart, trí bhíthin an Chláir, bunú chreat trasghearrthach comhtháite cumarsáide maidir le riosca do gach céim de ghéarchéim sláinte, eadhon cosc, ullmhacht agus freagairt, a éascú.

(12)

D’fhonn na cumais san Aontas chun géarchéimeanna sláinte a chosc, ullmhú dóibh, freagairt dóibh agus iad a bhainistiú a neartú, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, tacaíocht a sholáthar do na gníomhaíochtaí arna ndéanamh faoi chuimsiú na sásraí agus na struchtúr a bhunaítear faoi chuimsiú reachtaíocht ábhartha an Aontais. D’fhéadfaí a áireamh sa tacaíocht sin forbairt acmhainneachta chun freagairt ar ghéarchéimeanna sláinte, lena n-áirítear pleanáil theagmhasach agus ullmhacht, bearta coisctheacha amhail na bearta sin a bhaineann le vacsaíniú agus imdhíonadh, cláir faireachais neartaithe agus comhordú agus comhar feabhsaithe.

(13)

I gcomhthéacs géarchéimeanna sláinte poiblí, is féidir le trialacha cliniciúla agus measúnú ar theicneolaíocht sláinte (HTA) rannchuidiú le dlús a chur le frithbhearta leighis éifeachtacha a fhorbairt agus a shainaithint. Ba cheart, dá bhrí sin, go bhféadfaí leis an gClár tacaíocht a sholáthar chun gníomhaíochtaí sna réimsí sin a éascú.

(14)

D’fhonn daoine atá i staideanna leochaileacha a chosaint, lena n-áirítear iad siúd a bhfuil meabhairghalair orthu agus iad siúd atá ag maireachtáil le galair theagmhálacha nó neamhtheagmhálacha agus galair ainsealacha nó iad siúd is mó atá thíos leo, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, gníomhaíochtaí a chur chun cinn freisin lena dtabharfar aghaidh agus lena gcuirtear cosc ar thionchar chomhthaobhacha géarchéimeanna sláinte ar dhaoine ar de ghrúpaí leochaileacha den sórt sin iad agus gníomhaíochtaí lena gcuirtear feabhas ar mheabhairshláinte.

(15)

Géarchéim COVID-19, is rud é a chuir i bhfáth dúshláin iomadúla lena n-áirítear spleáchas an Aontais ar thríú tíortha, chun go n-áiritheofaí soláthar amhábhar, comhábhar gníomhach cógaisíochta, táirgí íocshláinte, feistí leighis agus trealaimh chosanta phearsanta a theastaíonn san Aontas le linn géarchéimeanna sláinte agus go háirithe le linn paindéimí. Dá bhrí sin, ba cheart, leis an gClár, tacaíocht a sholáthar do ghníomhaíochtaí lena gcothaítear táirgeadh, soláthar agus bainistiú táirgí atá ábhartha i gcás géarchéime laistigh den Aontas chun an riosca ganntanas a mhaolú, agus comhlántacht le hionstraimí eile an Aontais á háirithiú san am céanna.

(16)

D’fhonn na hiarmhairtí don tsláinte phoiblí ó bhagairtí tromchúiseacha trasteorann ar an tsláinte a íoslaghdú, ba cheart a bheith in ann le gníomhaíochtaí a dtugtar tacaíocht dóibh faoin gClár feabhas a chur ar idir-inoibritheacht chórais sláinte na mBallstát trí chomhar agus trí dhea-chleachtais a mhalartú agus freisin trí líon na ngníomhaíochtaí comhpháirteacha a mhéadú. Ba cheart a áirithiú leis na gníomhaíochtaí sin go mbeidh na Ballstáit in ann freagairt d’éigeandálaí sláinte, lena n-áirítear pleanáil theagmhasach, cleachtaí ullmhachta agus uas-sciliú baill foirne cúraim sláinte agus baill foirne sláinte poiblí a dhéanamh chomh maith le sásraí a bhunú, i gcomhréir le straitéisí náisiúnta, le haghaidh faireachán éifeachtúil agus dáileadh nó leithdháileadh a dhéanamh ar earraí agus seirbhísí atá bunaithe ar riachtanais agus a bhfuil gá leo le linn géarchéime.

(17)

Tá ról tábhachtach ag an soláthar faisnéise do dhaoine aonair maidir le galair a chosc agus freagairt dóibh. Dá bhrí sin, ba cheart go dtacódh an clár le gníomhaíochtaí cumarsáide atá dírithe ar an bpobal i gcoitinne nó ar ghrúpaí sonracha daoine nó gairmithe, d’fhonn cosc galar agus stíl shláintiúil mhaireachtála a chur chun cinn, chun cur i gcoinne mífhaisnéise agus bréagaisnéise maidir le cosc, cúis agus cóireáil galar, chun aghaidh a thabhairt ar dhrogall roimh an vacsaíniú agus chun tacú le hiarrachtaí chun an t-iompar altrúíoch a neartú, amhail deonacháin orgán agus fola, i mbealach a chomhlánaíonn feachtais náisiúnta ar na hábhair sin.

(18)

I sineirgíocht le cláir eile de chuid an Aontais, amhail an clár don Eoraip Dhigiteach arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear an Clár don Eoraip Dhigiteach agus lena n-aisghairtear Cinneadh (AE) 2015/2240, an Fhís Eorpach – an Clár Réime um Thaighde agus um Nuálaíocht arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear Fís Eorpach – an Clár Réime um Thaighde agus um Nuálaíocht, lena leagtar síos a rialacha maidir le rannpháirtíocht agus scaipeadh, agus lena n-aisghairtear Rialacháin (AE) Uimh. 1290/2013 agus (AE) Uimh. 1291/2013 (“an Fhís Eorpach”), Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (“CFRE”) arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa agus leis an gCiste Comhtháthaithe, Ciste Sóisialta na hEorpa Plus (CSE+) arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le Ciste Sóisialta na hEorpa Plus, Clár InvestEU arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/523 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10) agus an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta arna bunú le Rialachán (AE) 2021/241 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11), d’fhéadfaí tacú faoin gClár le gníomhaíochtaí lena gcuirtear claochlú digiteach seirbhísí sláinte chun cinn agus lena méadaítear idir-inoibritheacht na seirbhíse sin, lena n-áirítear trí spás Eorpach sonraí sláinte a fhorbairt.

(19)

Is infheistíocht í an tsláinte agus ba cheart an coincheap sin a bheith i gcroílár an Chláir. Trí dhaoine a choinneáil folláin agus gníomhach níos faide agus é a chur ar a gcumas ról gníomhach a bheith acu i mbainistiú a sláinte, trína litearthacht sláinte a fheabhsú, déanfar tairbhe ó thaobh na sláinte, na neamhionannais sláinte agus na n-éagothromaíochtaí sláinte, na rochtana ar chúram sláinte gnéis agus atáirgthe, chaighdeán na beatha, sláinte oibrithe, na táirgiúlachta, an iomaíochais agus na cuimsitheachta, agus laghdófar an brú ar na córais sláinte náisiúnta agus ar na buiséid sláinte náisiúnta. Ba cheart don Chlár tacú le gníomhaíochtaí freisin chun neamhionannais i soláthar cúraim sláinte a laghdú, go háirithe i gceantair thuaithe agus iargúlta lena n-áirítear sna réigiúin is forimeallaí, chun críocha fás cuimsitheach a bhaint amach. Thug an Coimisiún gealltanas cuidiú leis na Ballstáit a spriocanna forbartha inbhuanaithe a leagtar amach i Rún na Náisiún Aontaithe an 25 Meán Fómhair 2015 dar teideal “Ar ndomhan a chlaochlú: Clár Oibre 2030 na Náisiún Aontaithe don Fhorbairt Inbhuanaithe” (“Clár Oibre 2030 na Náisiún Aontaithe”) a bhaint amach, go háirithe Sprioc 3 “Beatha shláintiúil a áirithiú agus dea-bhail a chur cinn do chách ag gach aois”. Ba cheart, trí bhíthin an Chláir, dá bhrí sin, rannchuidiú leis na bearta a dhéantar chun na spriocanna sin a bhaint amach.

(20)

Is toradh iad galair neamhtheagmhálacha ar theaglaim gnéithe géiniteacha, fiseolaíocha, comhshaoil agus iompraíochta go minic. Galair neamhtheagmhálacha amhail galar chardashoithíocha, ailse, meabhairghalar, neamhoird néareolaíocha, galar riospráide ainsealach, agus diaibéiteas, is mórchúiseanna iad le míchumas, drochshláinte, scor de dheasca drochshláinte, agus bás anabaí san Aontas agus is iad is cúis le tionchar suntasach ar an tsochaí agus ar an ngeilleagar. Chun tionchar na ngalar neamhtheagmhálach ar dhaoine aonair agus ar an tsochaí san Aontas a laghdú agus chun Sprioc 3 de Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe Chlár Oibre 2030 na Náisiún Aontaithe, go háirithe ach gan a bheith teoranta do Sprioc 3.4 den Sprioc sin, eadhon chun an mhortlaíocht anabaí de bharr galair ainsealacha neamhtheagmhálacha a laghdú aon trian faoi 2030, is ríthábhachtach an rud é freagairt chomhtháite a sholáthar lena ndíreofar ar an tsláinte a chur chun cinn agus galair a chosc ar fud na n-earnálacha ábhartha.

(21)

Dá bhrí sin, ba cheart don Chlár tacú leis an tsláinte a chur chun cinn agus galair a chosc agus leis an meabhairshláinte a fheabhsú le linn shaolré an duine aonair trí aghaidh a thabhairt ar fhachtóirí riosca sláinte, agus ar dheitéarmanaint sláinte, rud a rannchuideodh freisin le Sprioc 3 de Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe Chlár Oibre 2030 na Náisiún Aontaithe. Dá bhrí sin, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, rannchuidiú freisin le gnóthú chuspóirí a leagtar amach sa Teachtaireacht ón gCoimisiún an 11 Nollaig 2019 dar teideal “An Comhaontú Glas don Eoraip” (an “Comhaontú Glas don Eoraip”).

(22)

Ba cheart go leanfadh an Clár de bheith ag tacú le gníomhaíochtaí i réimse na díobhála a bhaineann le halcól a laghdú agus a chosc, agus béim ar leith á cur ar dhaoine óga a chosaint.

(23)

Is suntasach é ualach na ngalar ainsealach san Aontas. Aithnítear go forleathan go bhfuil cosc agus luathbhrath tábhachtach ina leith sin. Ba cheart don Chlár tacú le gníomhaíochtaí sna réimsí sin agus ba cheart dó tacú le treoirlínte sonracha Aontais a fhorbairt maidir le galair a chosc agus a bhainistiú agus, dá bhrí sin, díriú ar ualach na mBallstát a laghdú trí oibriú le chéile chun bainistiú níos fearr agus níos éifeachtaí ar ghalair ainsealacha a bhaint amach. Cuireann athruithe déimeagrafacha, go háirithe an tsochaí atá ag dul in aois, dúshlán roimh inbhuanaitheacht na gcóras sláinte. Is gá aird ar leith a thabhairt ar ghalair agus ar neamhoird a bhaineann le haois, amhail néaltrú, agus míchumais a bhaineann le haois.

(24)

I ndiaidh galair chardashoithíocha is í an ailse an dara trúig mhortlaíochta is mó sna Ballstáit. Chomh maith leis sin, tá sí ar cheann de na galair neamhtheagmhálacha a bhfuil gnéithe riosca coiteanna aici, galar a rachadh sé chun tairbhe d’fhormhór na saoránach ach í a chosc agus a rialú. Is tosca riosca iad droch-chothú, neamhghníomhaíocht choirp, otracht, úsáid tobac agus mí-úsáid alcóil atá coiteann do ghalair ainsealacha eile, amhail galair chardashoithíocha, agus dá bhrí sin ba cheart cláir coiscthe ailse a chur chun feidhme i gcomhthéacs cur chuige comhtháite um chosc ar ghalair ainsealacha. Ba cheart go mbainfeadh bearta ábhartha i “Plean Sáraithe Ailse na hEorpa” ón gCoimisiún a leagtar amach i dTeachtaireacht an 3 Feabhra 2021 ón gCoimisiún leas as an gClár agus as Misean Ailse an chláir Fís Eorpach, agus ba cheart go rannchuideoidh sé le cur chuige comhtháite a chothú, lena gcumhdaítear cosc, scagthástáil, diagnóisiú luath, faireachán, cóireáil agus cúram, chomh maith le feabhas a chur ar cháilíocht beatha othar agus marthanóirí.

(25)

Ba cheart go mbeadh sé indéanta tacú le staidéir ar thionchar inscne ar shaintréithe galair d’fhonn rannchuidiú le feabhas a chur ar eolas agus oideachas sa réimse sin, agus ar an gcaoi sin cosc, diagnóis, faireachán agus cóireáil a fheabhsú.

(26)

Ba cheart go n-oibreodh an Clár i sineirgíocht le beartais, le cláir agus le cistí eile de chuid an Aontais agus ar bhealach lena gcomhlánaítear iad, amhail an Clár don Eoraip Dhigiteach, an Fhís Eorpach, cúlchiste rescEU faoin Sásra Aontais um Chosaint Shibhialta arna bhunú le Cinneadh (AE) 2019/420 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12) (“stoc-charn rescEU”), an Ionstraim Tacaíochta Éigeandála arna bunú le Rialachán (AE) 2016/369 ón gComhairle (13), CSE+, a bhfuil an tsnáithe um Fhostaíocht agus um Nuálaíocht Shóisialta cuid de, lena n-áirítear maidir le sineirgí i dtaca le sláinte agus sábháilteacht na milliún oibrithe a chosaint san Aontas, lena n-áirítear an tSraith, Clár InvestEU, Clár an Mhargaidh Aonair arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear an Clár don mhargadh aonair, d’iomaíochas fiontar, lena n-áirítear fiontair bheaga agus mheánmhéide, don réimse plandaí, ainmhithe, bia agus beatha, agus don staidreamh Eorpach agus lena n-aisghairtear Rialacháin (AE) Uimh. 99/2013, (AE) Uimh. 1287/2013, (AE) Uimh. 254/2014, (AE) Uimh. 652/2014, an CFRE, an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, Erasmus+ arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear Erasmus+: Clár an Aontais um oideachas, um oiliúint, um an óige agus um an spórt agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE) Uimh. 1288/2013, Clár an Chóir Dlúthpháirtíochta Eorpaigh arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear Clár an Chóir Dlúthpháirtíochta Eorpaigh agus lena n-aisghairtear Rialacháin (AE) 2018/1475 agus (AE) Uimh. 375/2014,

agus ionstraimí eile de chuid an Aontais le haghaidh bearta seachtracha, amhail an Ionstraim um Chomharsanacht, Forbairt agus Comhar Idirnáisiúnta arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear an Ionstraim maidir leis an gComharsanacht, an Fhorbairt agus an Comhar Idirnáisiúnta - Eoraip Dhomhanda, lena leasaítear agus lena n-aisghairtear Cinneadh Uimh. 466/2014/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE) 2017/1601 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Rialachán (CE, Euratom) Uimh. 480/2009 ón gComhairle agus an Ionstraim um Chúnamh Réamhaontachais III arna bunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear Ionstraim um Chúnamh Réamhaontachais (IPA III) . I gcás inarb iomchuí, ba cheart go mbunófaí rialacha coiteanna d’fhonn comhsheasmhacht agus comhlántacht idir na beartais, na cláir agus na cistí sin de chuid an Aontais a áirithiú agus san am céanna, a chinntiú go ndéanfar sainiúlachtaí na mbeartas sin a urramú, agus d’fhonn riachtanais straitéiseacha na mbeart, na gclár agus na gcistí sin a ailíniú, amhail na coinníollacha cumasúcháin faoi CFRE agus CSE+. Ba cheart don Choimisiún agus do na Ballstáit a áirithiú go dtabharfar aird chuí ar na sineirgí agus na comhlántachtaí sin agus na cláir oibre bhliantúla dá bhforáiltear sa Rialachán seo á ndréachtú acu.

(27)

Ba cheart don Choimisiún dul i gcomhairle leis na Ballstáit trí “Grúpa Stiúrtha EU4Health” atá le bunú leis an Rialachán seo maidir le tosaíochtaí agus treoshuímh straitéiseacha an Chláir, chun comhsheasmhacht agus comhlántacht a áirithiú idir an Clár agus beartais, ionstraimí agus gníomhaíochtaí eile de chuid an Aontais, chomh maith le cur chun feidhme an Chláir.

(28)

Ba cheart don Chlár rannchuidiú le cúltaca a bhunú do tháirgí bunriachtanacha atá ábhartha i ngéarchéim, i sineirgíocht agus i gcomhlántacht le cúlchiste rescEU, leis an tacaíocht éigeandála a bunaíodh faoi Rialachán (AE) 2016/369, an Ionstraim Tacaíochta Éigeandála, leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta agus le hionstraimí, cláir agus cistí eile de chuid an Aontais, lena gcomhlánaítear stoc-chairn náisiúnta ar leibhéal an Aontais i gcás inar gá.

(29)

I bhfianaise go bhfuil méadú ag teacht ar an éileamh ar chúram sláinte, tá dúshláin roimh chórais cúraim sláinte na mBallstát maidir le hinfhaighteacht agus inacmhainneacht táirgí íocshláinte. Chun cosaint sláinte poiblí níos fearr a áirithiú chomh maith le sábháilteacht agus cumhachtú othar san Aontas a áirithiú, is rud fíor-riachtanach é go mbeadh rochtain ag othair agus ag córais sláinte ar tháirgí íocshláinte inbhuanaithe, éifeachtúil, cothromasach, inacmhainne agus ar ardcháilíocht, lena n-áirítear sa chomhthéacs trasteorann, agus gur féidir leo tairbhe iomlán a bhaint as na táirgí íocshláinte sin, bunaithe ar fhaisnéis leighis atá trédhearcach, comhleanúnach agus dírithe ar an othar.

(30)

Mar gheall ar an méadú atá ag teacht ar an éileamh ar chúram sláinte, inter alia, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, tacú le córas faireacháin, tuairiscithe agus fógra Aontais a fhorbairt do ghanntanais táirgí íocshláinte agus feistí leighis, chun ilroinnt an mhargaidh imheánaigh a sheachaint, agus chun a áirithiú gur mó rochtain atá ar na táirgí íocshláinte agus feistí leighis sin agus go bhfuil siad níos inacmhainne agus spleáchas ar shlabhraí soláthair i dtríú tíortha á theorannú ag an am céanna. Ba cheart leis an gClár, dá bhrí sin, forbairt táirgí íocshláinte agus feistí leighis a spreagadh laistigh den Aontas. Go háirithe, chun aghaidh a thabhairt ar riachtanais leighis nach bhfuiltear ag freastal orthu, ba cheart don Chlár tacú le giniúint fianaise cliniciúil agus fianaise san fhíorshaol chun go gcumasófaí forbairt, údarú agus meastóireacht ar tháirgí íocshláinte éifeachtacha agus rochtain orthu, lena n-áirítear rochtain ar tháirgí íocshláinte cineálacha agus bithshamhlacha, ar fheistí leighis, agus ar chóireáil, taighde agus forbairt maidir le táirgí íocshláinte nua a chur chun cinn, agus aird ar leith le tabhairt ar fhrithmhiocróbaigh agus ar vacsaíní chun dul i ngleic le hábhair fhrithmhiocróbacha agus galair inchoiscthe trí vacsaíniú, faoi seach, ba cheart dó dreasachtaí a chur ar fáil chun dlús a chur leis an acmhainneacht táirgeachta d’fhrithmhiocróbaigh, do chóireáil phearsantaithe agus do vacsaíniú agus ba cheart dó an claochlú digiteach a chothú i dtaca le táirgí íocshláinte agus ardáin lena ndéantar faireachán ar tháirgí íocshláinte agus lena mbailítear sonraí fúthu. Ba cheart don Chlár freisin an chinnteoireacht ar tháirgí íocshláinte a neartú trí rochtain agus anailís ar shonraí cúraim sláinte san fhíorshaol a chumasú. Ba cheart don Chlár freisin cuidiú lena áirithiú go mbainfear an úsáid is fearr as torthaí taighde agus go n-éascófar glacadh, uas-scálú agus imlonnú nuálaíochtaí sláinte i gcórais cúraim sláinte agus sa chleachtas cliniciúil.

(31)

Ós rud é go dtéann seachadadh agus úsáid táirgí íocshláinte agus go háirithe ábhair fhrithmhiocróbacha ar an mbealach is fearr is féidir chun tairbhe do dhaoine aonair agus do chórais sláinte, ba cheart don Chlár úsáid stuama agus éifeachtúil na dtáirgí sin a chur chun cinn i gcomhréir leis an gcur chuige Aon Sláinte Amháin agus le “Plean Gníomhaíochta Eorpach na hAon Sláinte Amháin i gcoinne na Frithsheasmhachta in aghaidh Ábhair Fhrithmhiocróbacha (AMR)” a leagtar amach i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 29 Meitheamh 2017 agus le Cur Chuige Straitéiseach an Aontais Eorpaigh i leith Cógaisíocht sa Chomhshaol a leagtar amach i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 11 Márta 2019.Ba cheart don Chlár bearta a chothú freisin chun measúnú agus bainistiú iomchuí na rioscaí comhshaoil a bhaineann le táirgeadh, úsáid agus diúscairt táirgí íocshláinte a neartú.

(32)

Bíonn tionchar láithreach ag reachtaíocht an Aontais ar an tsláinte phoiblí, ar shaol na ndaoine, ar éifeachtúlacht agus athléimneacht na gcóras sláinte agus ar fheidhmiú cuí an mhargaidh inmheánaigh. An creat rialála atá ann do tháirgí agus teicneolaíochtaí leighis, lena n-áirítear táirgí íocshláinte, feistí leighis agus substaintí de bhunús daonna, agus na creataí rialála maidir le tobac, cearta othar i gcúram sláinte trasteorann agus bagairtí tromchúiseacha trasteorann ar an tsláinte, is den bhunriachtanas iad chun an tsláinte a chosaint san Aontas. Dá bhrí sin, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, tacú le forbairt, cur chun feidhme agus forfheidhmiú reachtaíocht sláinte an Aontais agus, i gcomhar le comhlachtaí ábhartha amhail EMA agus ECDC, ba cheart dó sonraí ardcháilíochta, neamhchlaonta, inchomparáide agus iontaofa a sholáthar, lena n-áirítear sonraí cúraim sláinte san fhíorshaol, chun tacú le ceapadh beartas agus faireachán, spriocanna a leagan síos agus uirlisí a fhorbairt chun dul chun cinn a thomhas.

(33)

Maidir leis na Líonraí Tagartha Eorpacha (ERNanna), a bunaíodh de bhun Threoir 2011/24/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (14), is líonraí soláthraithe fíorúla cúraim sláinte ar fud na hEorpa iad. Is é is aidhm dóibh plé a éascú maidir le galair aimpléiseacha nó galair neamhchoitianta agus maidir le riochtaí a dteastaíonn cóireáil ardspeisialaithe agus ard-dlús eolais agus acmhainní lena n-aghaidh. Ós rud é gur féidir le ERNanna feabhas a chur ar an rochtain ar fháthmheas agus ar sholáthar cúraim sláinte ar ardchaighdeán d’othair a bhfuil riochtaí neamhchoitianta orthu agus gur féidir leo a bheith ina bpointí fócais maidir le hoiliúint leighis agus taighde agus scaipeadh faisnéise, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, rannchuidiú leis an líonrú a mhéadú trí ERNanna, agus trí líonraí trasnáisiúnta eile.

(34)

Líonraí Tagartha Eorpacha (ERNanna) agus an comhar trasteorann maidir le cúram sláinte a sholáthar d’othair a aistríonn idir Ballstáit, is samplaí iad de réimsí ina bhfuil sé léirithe go ngabhann breisluach mór agus an-acmhainneacht de thairbhe obair chomhtháite idir na Ballstáit chun feabhas a chur ar éifeachtúlacht na gcóras sláinte agus, dá bhrí sin, feabhas a chur ar an tsláinte phoiblí i gcoitinne. Is réimse eile é Comhoibriú a mhéid a bhaineann le HTA a thugann breisluach do na Ballstáit. Dá bhrí sin, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, tacú le gníomhaíochtaí chun gur féidir obair chomhtháite mharthanach agus chomhordaithe den sórt sin a dhéanamh, ar gníomhaíochtaí iad lena gcothaítear ar an mbealach sin cur chun feidhme dea-chleachtais arb é is aidhm dóibh na hacmhainní atá ar fáil a dháileadh ar an bpobal agus ar na réimsí lena mbaineann ar an mbealach is éifeachtaí is féidir chun a dtionchar a uasmhéadú.

(35)

Tá feidhm ag Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (15) (“an Rialachán Airgeadais”) maidir leis an gClár seo. Leis an Rialachán Airgeadais, leagtar síos rialacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an Aontais, lena n-áirítear na rialacha maidir le deontais, duaiseanna, soláthar, bainistíocht indíreach, ionstraimí airgeadais, ráthaíochtaí buiséadacha, cúnamh airgeadais, agus aisíocaíocht a dhéanamh le saineolaithe seachtracha.

(36)

Na cineálacha maoinithe agus na modhanna cur chun feidhme faoin Rialachán seo, is ar bhonn a fhónta atá siad ó thaobh cuspóirí sainiúla na ngníomhaíochtaí lena mbaineann a bhaint amach agus torthaí a bhaint amach ba cheart iad a roghnú, agus aird á tabhairt, go háirithe, ar chostais rialuithe, ar an ualach riaracháin, agus ar an riosca neamh-chomhlíontachta a mheastar a bheith ann. Ba cheart go n-áireofar sa rogha sin breithniú ar úsáid cnapshuimeanna, ar mhaoiniú ar rátaí comhréidhe agus costais aonaid, chomh maith le húsáid maoiniú nach mbaineann le costais mar atá beartaithe in Airteagal 125(1) den Rialachán Airgeadais. I ndáil leis na ceanglais maidir le tuairisciú teicniúil agus airgeadais ar na tairbhithe, ba cheart go mbeadh na ceanglais sin amhail is go ndéanfaí comhlíonadh na bhforálacha airgeadais is infheidhme a áirithiú leo agus an t-ualach riaracháin a íoslaghdú leo ag an am céanna.

(37)

D’fhonn an breisluach agus an tionchar is fearr a fháil ó infheistíochtaí a chistítear go hiomlán nó go páirteach trí bhuiséad an Aontais, ba cheart sineirgí a lorg go háirithe idir an Clár agus cláir eile de chuid an Aontais, lena n-áirítear na sineirgí sin atá faoi bhainistíocht chomhroinnte. Chun an úsáid is mó is fearr a bhaint as na sineirgí sin, agus dúbláil a sheachaint, ba cheart go bhforáiltear do phríomhshásraí cumasúcháin iomchuí, lena n-áirítear cistiú carnach i ngníomhaíocht ón gClár agus ó chlár eile de chuid an Aontais, chomh fada agus nach mó an cistiú carnach sin ná costais incháilithe iomlána na gníomhaíochta. Chun na críche sin, ba cheart rialacha iomchuí a leagan amach leis an Rialachán seo, go háirithe maidir leis an bhféidearthacht an costas nó an caiteachas céanna a dhearbhú ar bhonn pro rata faoin gClár agus faoi chlár eile de chuid an Aontais, d’fhonn a áirithiú go bhfuil tuairisciú mionsonraithe agus trédhearcach ann.

(38)

I bhfianaise chineál sonrach na gcuspóirí agus na ngníomhaíochtaí a chumhdaítear leis an gClár, is iad údaráis inniúla na mBallstát is fearr a bheidh in ann i gcásanna áirithe na gníomhaíochtaí a bhaineann leis an gClár a chur chun feidhme. Dá bhrí sin, maidir leis na húdaráis sin , arna n-ainmniú ag na Ballstáit, ba cheart a mheas gur tairbhithe sainaitheanta iad chun críche Airteagal 195 den Rialachán Airgeadais agus ba cheart, dá bhrí sin, deontais a dhámhachtain ar na húdaráis sin gan glao ar thograí a fhoilsiú roimh ré. Ba cheart infheistíochtaí faoin gClár a chur chun feidhme i ndlúthchomhar leis na Ballstáit.

(39)

Faoi Airteagal 193(2) den Rialachán Airgeadais, féadfar deontas a dhámhachtain do ghníomhaíocht, atá tosaithe cheana, ar choinníoll gur féidir leis an iarratasóir a thaispeáint gur gá tús a chur leis an ngníomhaíocht sula síneofar an comhaontú deontais. Mar sin féin, ní costais incháilithe iad na costais arna dtabhú roimh an dáta faoina dtíolacfar an t-iarratas ar dheontas, ach amháin i gcásanna eisceachtúla a bhfuil údar cuí leo. Chun aon chur isteach ar thacaíocht an Aontais a d’fhéadfadh dochar a dhéanamh do leasanna an Aontais a sheachaint, ba cheart go bhféadfaí foráil a dhéanamh sa chinneadh maoiniúcháin d’incháilitheacht gníomhaíochtaí agus costas ó thús bhliain airgeadais 2021, le linn tréimhse theoranta ag tús chreat airgeadais ilbhliantúil 2021-2027, agus i gcásanna cuí-réasúnaithe amháin, , fiú más rud é gur cuireadh chun feidhme na gníomhaíochtaí sin agus gur tabhaíodh na costais sin sular tíolacadh an t-iarratas ar dheontas.

(40)

Is é an Bord de Bhallstáit na ERNanna a fhormheasann na ERNanna, i gcomhréir leis an nós imeachta um fhormheas a leagtar amach i gCinneadh Cur Chun Feidhme 2014/287/AE ón gCoimisiún (16). Dá bhrí sin, chun críche Airteagal 195 den Rialachán Airgeadais, ba cheart a mheas gur tairbhithe sainaitheanta na líonraí tagartha Eorpacha agus, dá bhrí sin, ba cheart na deontais do na ERNanna a dhámhachtain gan glao ar thograí a fhoilsiú roimh ré. Ba cheart deontais dhíreacha a dhámhachtain freisin d’eintitis eile atá ainmnithe i gcomhréir le rialacha an Aontais, mar shampla saotharlanna tagartha agus lárionaid tagartha, ionaid barr feabhais agus líonraí trasnáisiúnta.

(41)

Toisc luachanna coiteanna na dlúthpháirtíochta maidir le cumhdach cothrom uilíoch a dhéanamh ar sheirbhísí sláinte ar ardchaighdeán a bheith mar bhonn do bheartais an Aontais sa réimse sin agus toisc ról lárnach a bheith ag an Aontas maidir le dlús a chur leis an dul chun cinn a dhéanfar i dtaca le dúshláin dhomhanda sláinte, comhordú agus comhar maidir le aghaidh a thabhairt ar na dúshláin dhomhanda sláinte sin mar a leagtar amach sna Conclúidí ón gComhairle an 10 Bealtaine 2010 maidir le ról an Aontais Eorpaigh sa tSláinte Dhomhanda, agus mar a tugadh le fios i Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe Chlár 2030 na Náisiún Aontaithe, ba cheart, trí bhíthin an Chláir, tacaíocht an Aontais do thionscnaimh sláinte idirnáisiúnta agus dhomhanda d’fhonn an tsláinte, go háirithe do thionscnaimh ó EDS, a atreisiú, d’fhonn feabhas a chur ar sláinte, aghaidh a thabhairt ar neamhionannais sláinte agus cosaint i gcoinne bagairtí sláinte domhanda a neartú.

(42)

Chun éifeachtacht agus éifeachtúlacht gníomhaíochtaí ar leibhéal an Aontais agus ar an leibhéal idirnáisiúnta a uasmhéadú, ba cheart comhar a fhorbairt le heagraíochtaí idirnáisiúnta ábhartha amhail na Náisiúin Aontaithe agus an Banc Domhanda, chomh maith le Comhairle na hEorpa agus an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta (OECD), agus an Clár a chur chun feidhme. D’fhonn an tionchar a mhéadú, ba cheart sineirgí a lorg freisin le heagraíochtaí náisiúnta na mBallstát atá gníomhach i sláinte dhomhanda. I gcomhréir le Cinneadh 2013/755/AE ón gComhairle (17), ba cheart go mbeadh daoine agus eintitis atá lonnaithe i dTíortha agus Críocha Thar Lear (TCLanna) incháilithe do chistiú faoin gClár faoi réir rialacha agus chuspóirí an Chláir agus faoi réir aon socrú féideartha is infheidhme maidir leis an mBallstát a bhfuil na tíortha agus na críocha thar lear nasctha leis.

(43)

Ba cheart tacú le cur chun feidhme an Chláir trí ghníomhaíochtaí forleathana for-rochtana chun a áirithiú go ndéanfar ionadaíocht chuí ar thuairimí agus riachtanais na sochaí sibhialta agus go gcuirfear san áireamh iad. Chun na críche sin, ba cheart don Choimisiún aiseolas maidir le tosaíochtaí agus treoshuímh straitéiseacha an chláir agus maidir leis na riachtanais a gcaithfear aghaidh a thabhairt orthu trína ghníomhaíochtaí a lorg ó gheallsealbhóirí ábhartha uair sa bhliain, lena n-áirítear ionadaithe ón tsochaí sibhialta agus ó chomhlachais othar, lucht acadúil agus eagraíochtaí gairmithe cúraim sláinte. Gach bliain, roimh dheireadh na hoibre ullmhúcháin do na cláir oibre, ba cheart don Choimisiún Parlaimint na hEorpa a chur ar an eolas maidir le dul chun cinn na hoibre ullmhúcháin sin agus maidir leis an toradh a bheidh ar a chuid gníomhaíochtaí for-rochtana i leith geallsealbhóirí.

(44)

Tá tríú tíortha ar comhaltaí iad den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (LEE) in ann a bheith rannpháirteach i gcláir de chuid an Aontais faoi chuimsiú an chomhair arna bhunú faoin gComhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (18), ina ndéantar foráil do chur chun feidhme na gclár ar bhonn cinneadh arna ghlacadh faoin gComhaontú sin. Ba cheart foráil ar leith a thabhairt isteach leis an Rialachán seo lena gcuirfear de cheangal ar thríú tíortha a ghlacann páirt sa Chlár na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don oifigeach údarúcháin freagrach, don Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) agus don Chúirt Iniúchóirí chun go bhféadfaidh gach ceann díobh a gcuid inniúlachtaí féin a fheidhmiú go cuimsitheach.

(45)

Ba cheart an comhar le tríú tíortha a neartú i dtaca le malartú eolais agus dea-chleachtas chun feabhas a chur ar acmhainneacht ullmhachta agus freagartha na gcóras sláinte.

(46)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (19), agus Rialacháin (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 (20), (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 (21) agus (AE) 2017/1939 (22) ón gComhairle, táthar chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bhíthin bearta comhréireacha, lena n-áirítear bearta a bhaineann le neamhrialtachtaí a chosc, a bhrath, a cheartú agus a imscrúdú, lena n-áirítear calaois, le cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú agus, i gcás inarb iomchuí, le pionóis riaracháin a fhorchur. Go háirithe, i gcomhréir le Rialacháin (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 agus (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, tá an chumhacht ag (OLAF) imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena n-áirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d’fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Tugtar de chumhacht d’Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (“OIPE”), i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais, a imscrúdú agus a ionchúiseamh, faoi mar a fhoráiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (23).

(47)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, tá ar aon duine nó eintiteas a fhaigheann cistí de chuid an Aontais comhoibriú go hiomlán i gcosaint leasanna airgeadais an Aontais, na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, don Chúirt Iniúchóirí agus, i leith na Ballstát sin atá rannpháirteach sa chomhar feabhsaithe de bhun Rialachán (AE) 2017/1939, do OIPE, agus a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtithe a bheidh rannpháirteach i gcur chun feidhme cistí de chuid an Aontais cearta coibhéiseacha..

(48)

Tá feidhm ag rialacha cothrománacha airgeadais arna nglacadh ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle ar bhonn Airteagal 322 CFAE maidir leis an Rialachán seo. Leagtar síos na rialacha sin sa Rialachán Airgeadais agus socraítear leo go háirithe an nós imeachta maidir leis an mbuiséad a bhunú agus a chur chun feidhme trí dheontais, soláthar, duaiseanna agus cur chun feidhme indíreach, ionstraimí airgeadais, ráthaíochtaí buiséadacha, cúnamh airgeadais agus aisíocaíocht a dhéanamh le saineolaithe seachtracha agus déantar foráil leo maidir le seiceálacha i dtaobh freagracht gníomhaithe airgeadais. Áirítear freisin ar na rialacha a ghlactar ar bhonn Airteagal 322 CFAE córas ginearálta coinníollachta chun buiséad an Aontais a chosaint.

(49)

Mar léiriú ar a thábhachtaí atá sé dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir le gealltanais an Aontais Comhaontú Pháras a glacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide agus Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe Chlár 2030 na Náisiún Aontaithe a chur chun feidhme, ba cheart don Chlár seo rannchuidiú leis na gníomhaíochtaí a dhéantar ar son na haeráide a phríomhshruthú i mbeartais an Aontais agus leis an sprioc fhoriomlán 30 % ar a laghad de mhéid iomlán chaiteachas bhuiséad an Aontais agus chaiteachas Ionstraim Théarnaimh an Aontais Eorpaigh , arna bhunú le Rialachán (AE) 2020/2094 ón gComhairle (24), a bheith ina dtacaíocht do chuspóirí aeráide. Ba cheart don Chlár tacú le gníomhaíochtaí lena n-urramófaí caighdeáin agus tosaíochtaí an Aontais ó thaobh na haeráide agus an chomhshaoil de agus an prionsabal “gan dochar a dhéanamh” ón gComhaontú Glas don Eoraip. Ba cheart gníomhaíochtaí ábhartha a shainaithint le linn ullmhú agus chur chun feidhme an Chláir, agus déanfar athmheasúnú ar na gníomhaíochtaí sin mar chuid den mheastóireacht eatramhach air.

(50)

De réir Airteagal 8 CFAE, beidh sé d’aidhm ag an Aontas, ina chuid gníomhaíochtaí uile, neamhionannais idir fir agus mná a dhíothú agus comhionannas eatarthu a chur chun cinn. Ba cheart comhionannas inscne, chomh maith le cearta agus comhdheiseanna do chách, agus príomhshruthú na gcuspóirí sin, a chur san áireamh agus a chur chun cinn i rith mheasúnú, ullmhú, chur chun feidhme agus fhaireachán an Chláir.

(51)

Ba cheart go bhféadfaí aghaidh a thabhairt ar chuspóirí beartais an Chláir freisin trí ionstraimí airgeadais agus ráthaíochtaí buiséadacha faoi Chiste InvestEU dá bhforáiltear le Clár InvestEU. Ba cheart tacaíocht airgeadais a úsáid chun aghaidh a thabhairt ar chlistí margaidh agus cásanna infheistíochta fo-optamacha, ar bhealach comhréireach. Níor cheart do ghníomhaíochtaí arna maoiniú ag an gClár maoiniú príobháideach a dhúbailt ná a phlódú ná an iomaíocht a shaobhadh sa mhargadh inmheánach. Go ginearálta, ba cheart breisluach Aontais a bheith ag gníomhaíochtaí.

(52)

Ba cheart an Clár a chur chun feidhme ar bhealach lena n-urramófaí na freagrachtaí atá ar na Ballstáit a mbeartais sláinte a shainiú agus seirbhísí sláinte agus cúram leighis a eagrú agus a sholáthar. Ba cheart rannpháirtíocht láidir na mBallstát i rialachas agus cur chun feidhme an Chláir a áirithiú.

(53)

I bhfianaise chineál agus scála féideartha na mbagairtí trasteorann ar shláinte an duine, i dtaca leis na gcuspóirí maidir le daoine san Aontas a chosaint ar bhagairtí den sórt sin agus maidir le cosc agus ullmhacht ar ghéarchéimeanna sláinte a fheabhsú, ní féidir leis na Ballstáit na cuspóirí sin a ghnóthú go leordhóthanach agus iad ag gníomhú ina n-aonar. I gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta mar a leagtar amach in Airteagal 5 CAE, féadfar gníomhaíocht a dhéanamh ar leibhéal an Aontais freisin chun tacú le hiarrachtaí na mBallstát ardleibhéal cosanta don tsláinte phoiblí a bhaint amach, chun feabhas a chur ar infhaighteacht, inbhuanaitheacht, inghlacthacht, inrochtaineacht, sábháilteacht agus inacmhainneacht táirgí íocshláinte, feistí leighis agus táirgí agus seirbhísí atá ábhartha i gcás géarchéime san Aontas, chun tacú leis an nuálaíocht, chun tacú le hobair chomhtháite chomhordaithe agus cur chun feidhme dea-chleachtas i measc na mBallstát, agus chun aghaidh a thabhairt ar neamhionannais agus ar éagothromaíochtaí maidir le rochtain ar chúram sláinte ar fud an Aontais ar bhealach lena gcruthaítear gnóthachain éifeachtúlachta agus tionchair bhreisluacha nach bhféadfaí a bhaint amach trí ghníomhaíochtaí a dhéanamh ar an leibhéal náisiúnta, agus inniúlacht agus freagracht na mBallstát sna réimsí sin atá cumhdaithe ag an gClár á n-urramú. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, mar a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(54)

D’fhonn a lamháil d’aon choigeartuithe a d’fhéadfadh a bheith ann a mbeadh gá leo chun cuspóirí an Chláir a ghnóthú, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún i dtaca le hathbhreithniú agus leasú a dhéanamh ar na táscairí a leagtar amach in Iarscríbhinn II a ghabhann leis an Rialachán seo agus i dtaca le cur leis na táscairí sin. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go ndéanfadh an Coimisiún comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfar na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach maidir le Reachtóireacht Níos Fearr an 13 Aibreán 2016 (25). Go háirithe, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna le saineolaithe na mBallstát, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú gníomhartha tarmligthe.

(55)

Tá Pointí Fócasacha Náisiúnta ainmnithe ag na Ballstáit agus ag na tíortha rannpháirteacha chun cabhrú leis an gCoimisiún maidir leis an tríú Clár do ghníomhaíocht an Aontais i réimse na sláinte (2014-2020) a bunaíodh le Rialachán (AE) Uimh. 282/2014 a chur chun cinn agus, i gcás inarb ábhartha, maidir le scaipeadh thorthaí an chláir agus na faisnéise atá ar fáil faoin tionchar atá aige sna Ballstáit agus sna tíortha rannpháirteacha. I bhfianaise a thábhachtaí atá gníomhaíochtaí den sórt sin, is iomchuí tacú leis na gníomhaíochtaí sin faoin gClár d’fhonn leanúint leo.

(56)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún chun gníomhartha cur chun feidhme a ghlacadh lena mbunaítear cláir bhliantúla oibre i gcomhréir leis na critéir a leagtar amach sa Rialachán seo, lena bhformheastar gníomhaíochtaí incháilithe áirithe agus lena mbunaítear rialacha maidir leis na socruithe teicniúla agus riaracháin is gá chun gníomhaíochtaí an Chláir a chur chun feidhme agus maidir leis na teimpléid aonfhoirmeacha i ndáil le bailiú na sonraí is gá chun faireachán a dhéanamh ar chur chun feidhme an Chláir. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (26). Ba cheart an nós imeachta scrúdúcháin a úsáid chun na gníomhartha cur chun feidhme sin a ghlacadh ós rud é go mbaineann siad le clár a bhfuil impleachtaí substaintiúla aige.

(57)

Ba cheart dlúthfhaireachán agus meastóireacht a dhéanamh ar luach agus ar thionchar an Chláir go tráthrialta. Ba cheart go ndíreofaí ar spriocanna an Chláir sa mheastóireacht agus go gcuirfí san áireamh go bhféadfadh sé go mbeadh gá le tréimhse ar faide í ná ré an Chláir chun cuspóirí an Chláir a bhaint amach. Chuige sin, ba cheart tuarascáil eatramhach mheastóireachta a tharraingt suas, chomh maith le tuarascáil mheastóireachta ag deireadh an Chláir, chun measúnú a dhéanamh ar chur chun feidhme thosaíochtaí an Chláir.

(58)

Ós rud é go bhfuil deireadh tagtha leis an tríú Clár maidir le gníomhaíocht an Aontais i réimse na sláinte (2014-2020), tá Rialachán (AE) Uimh. 282/2014 imithe i léig agus ba cheart é a aisghairm.

(59)

Chun leanúnachas a áirithiú maidir le tacaíocht a sholáthar i réimse na sláinte agus chun go mbeifear in ann tús a chur le cur chun feidhme an Chláir ó thús chreat airgeadais ilbhliantúil 2021-2027, ba cheart don Rialachán seo teacht i bhfeidhm mar ábhar práinne agus ba cheart feidhm a bheith aige, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021,