ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 21.3.2018

COM(2018) 146 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Καιρός για ένα σύγχρονο, δίκαιο και αποδοτικό φορολογικό πρότυπο για την ψηφιακή οικονομία

1. Εισαγωγή

Στις 22 και στις 23 Μαρτίου 2018, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πραγματοποιήσει συζήτηση με θέμα τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας. Η ανακοίνωση της Επιτροπής για ένα δίκαιο και αποδοτικό φορολογικό σύστημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την ψηφιακή ενιαία αγορά, η οποία δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2017 1 , θέτει τα κύρια ζητήματα και τους στόχους ως προς τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας. Η Επιτροπή υποβάλλει σήμερα προτάσεις για τη θέσπιση ενός σύγχρονου, δίκαιου και αποδοτικού προτύπου για την ψηφιακή οικονομία. Αυτό ανταποκρίνεται στις προσκλήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Συμβουλίου Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων (Ecofin), τα οποία τόνισαν την «ανάγκη για ένα αποτελεσματικό και δίκαιο καθεστώς φορολογίας, κατάλληλο για την ψηφιακή εποχή» και δήλωσαν ότι αναμένουν τις προτάσεις της Επιτροπής έως τις αρχές του 2018 2 . 

Η ψηφιακή οικονομία αλλάζει τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε, καταναλώνουμε και ασκούμε επιχειρηματικές δραστηριότητες. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποφέρει πολλά οφέλη στην κοινωνία. Για να αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό της, η Επιτροπή κατέστησε την ψηφιακή ενιαία αγορά μία από τις κορυφαίες προτεραιότητές της 3 . Η υλοποίηση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς θα επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να διατηρήσει την παγκόσμια ηγετική της θέση στην ψηφιακή οικονομία, παρέχοντας νέες ευκαιρίες για καινοτομία και βοηθώντας τις ευρωπαϊκές εταιρείες να αναπτυχθούν σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα μπορούσε να συνεισφέρει 415 δισ. EUR στην ευρωπαϊκή οικονομία, τονώνοντας την απασχόληση, την ανάπτυξη, τον ανταγωνισμό, τις επενδύσεις και την καινοτομία. Αν υποτεθεί ότι το κατάλληλο πολιτικό και νομοθετικό πλαίσιο τίθεται σε εφαρμογή εγκαίρως, η αξία της οικονομίας των δεδομένων στην ΕΕ θα αυξηθεί σε 739 δισεκατομμύρια EUR έως το 2020, ήτοι 4 % του συνολικού ΑΕΠ της ΕΕ 4 . Με την ψηφιοποίηση, οι διασυνοριακές ευκαιρίες ακόμα και για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις θα αυξηθούν.

Έχουμε εισέλθει σε μια εποχή όπου οι χρήστες των ψηφιακών υπηρεσιών συντελούν ολοένα και περισσότερο, συνειδητά ή μη, στη διαδικασία δημιουργίας αξίας. Οι χρήστες παρέχουν δεδομένα, μοιράζονται τη γνώση και το περιεχόμενο και συμβάλλουν στη δημιουργία ευρέων και ποικίλων δικτύων. Όλα αυτά δημιουργούν τεράστια αξία στη σημερινή οικονομία, η οποία αναμένεται να αυξηθεί στο μέλλον. Το ακόλουθο διάγραμμα απεικονίζει την ένταση της δραστηριότητας του χρήστη στην ψηφιακή οικονομία.

Οι ψηφιακές εταιρείες αναπτύσσονται πολύ πιο γρήγορα από ό, τι η οικονομία γενικότερα, και οι μεγαλύτερες εξ αυτών διαθέτουν τεράστιες βάσεις χρηστών και καταναλωτών εντός της ΕΕ. Για παράδειγμα, το 42 % των Ευρωπαίων είναι χρήστες του Facebook. Μολονότι στο πλαίσιο της ψηφιακής οικονομίας οι περισσότεροι δικτυακοί τόποι είναι τοπικοί (παρατηρείται πρόσβαση μόνο από μία χώρα), τη μερίδα του λέοντος στην κίνηση κατέχουν οι παγκόσμιοι δικτυακοί τόποι που είναι πολύ λιγότεροι σε αριθμό. Την τελευταία επταετία, η μέση ετήσια αύξηση εσόδων για τις σημαντικότερες ψηφιακές επιχειρήσεις ανήλθε περίπου στο 14 %, σε σύγκριση με 3 % περίπου για τις εταιρείες του τομέα της ΤΠ και των τηλεπικοινωνιών και 0,2 % για τις άλλες πολυεθνικές 5 . Αυτό αποτελεί θετικό σημάδι του δυναμισμού και του δυναμικού του τομέα.

Η δίκαιη και αποτελεσματική φορολόγηση είναι ουσιώδους σημασίας για να μπορέσει η ψηφιακή ενιαία αγορά να αξιοποιήσει το δυναμικό της. Είναι σημαντικό να παρασχεθεί ένα επικαιροποιημένο φορολογικό περιβάλλον εντός του οποίου οι ψηφιακές δραστηριότητες αναγνωρίζονται στη σωστή αξία τους και στο οποίο μπορούν να αναπτυχθούν ψηφιακά προσανατολισμένες επιχειρήσεις που επωφελούνται από ένα προβλέψιμο και δίκαιο επιχειρηματικό περιβάλλον. Η φορολογία διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στο οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο της ΕΕ. Ένα δίκαιο και αποδοτικό φορολογικό σύστημα εξασφαλίζει έσοδα για τις δημόσιες υπηρεσίες, ενώ παράλληλα στηρίζει την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της ΕΕ. Αντιμέτωποι με τις αυξανόμενες ανισότητες και τις αντιλήψεις περί ελλιπούς κοινωνικής δικαιοσύνης, οι πολίτες της ΕΕ καλούν τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να αναλάβουν δράση για τη βελτίωση της δικαιοσύνης των φορολογικών συστημάτων. Όλοι οι φορολογούμενοι οφείλουν να καταβάλλουν το μερίδιο που τους αναλογεί, ώστε αφενός να διασφαλίζονται ίσοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, απαραίτητο στοιχείο για την επιτυχία της ενιαίας αγοράς, και, αφετέρου, να προστατεύεται το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο από το οποίο εξαρτώνται οι πολίτες.

Από την αρχή της θητείας της, η παρούσα Επιτροπή έθεσε ως προτεραιότητα τη βελτίωση της δικαιοσύνης και της αποτελεσματικότητας των φορολογικών συστημάτων της ΕΕ 6 . Η ΕΕ διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια επανάσταση στον τομέα της φορολογικής διαφάνειας 7 , θέσπισε δεσμευτικούς κανόνες ώστε να καλυφθούν τα νομοθετικά κενά που διευκολύνουν τη φοροαποφυγή 8 , έλαβε μέτρα έναντι των μη συνεργάσιμων περιοχών φορολογικής δικαιοδοσίας 9 και ενέκρινε ένα επικαιροποιημένο πλαίσιο ΦΠΑ κατάλληλο για τη σύγχρονη εποχή 10 . Βάσει των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων, η Επιτροπή έλαβε μέτρα κατά της προτιμησιακής φορολογικής μεταχείρισης εταιρειών που ασκούν πρακτικές φορολογικού σχεδιασμού. Επιπλέον, η Επιτροπή έχει προτείνει ένα νέο, ανταγωνιστικό, δίκαιο και σταθερό πλαίσιο για τη φορολόγηση των εταιρειών στην ενιαία αγορά 11 . Η Επιτροπή έχει προτείνει επίσης μέτρα για την προώθηση περαιτέρω διαφάνειας, απαιτώντας από τις πολυεθνικές εταιρείες να δημοσιεύουν τους φόρους που καταβάλλουν στην ΕΕ (δημόσια υποβολή εκθέσεων ανά χώρα) 12 . Καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να επιδείξουν μεγαλύτερη αποφασιστικότητα σχετικά με αυτή τη σημαντική πρόταση προκειμένου να διευκολύνουν την ταχεία έγκρισή της.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες προκλήσεις. Πιο συγκεκριμένα, ο ταχύς μετασχηματισμός της παγκόσμιας οικονομίας ασκεί μέσω της ψηφιοποίησης νέες πιέσεις στα συστήματα φορολογίας εταιρειών τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και διεθνώς. Τα νέα επιχειρηματικά πρότυπα θα πρέπει να στηρίξουν την επιχειρηματικότητα, με παράλληλη εξασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού. Όλα τα επίπεδα χάραξης πολιτικής πρέπει να εξασφαλίζουν ότι το ρυθμιστικό περιβάλλον είναι απλό και ευνοϊκό προς τους επιχειρηματίες, ιδίως τις ΜΜΕ. Όπως επισημαίνεται στο έγγραφο προβληματισμού για την τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης 13 , το οποίο παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2017, αυτό δεν σημαίνει προστατευτισμό, απορρύθμιση ή αγώνα δρόμου για εξίσωση προς τα κάτω, αλλά έξυπνη κανονιστική ρύθμιση. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να διασφαλίσουν ότι η φορολογική πολιτική εξακολουθεί να είναι σημαντική ενόψει της ψηφιοποίησης και των νέων επιχειρηματικών μοντέλων, και ότι οι εταιρείες καταβάλλουν τους φόρους τους εκεί όπου βρίσκονται οι οικονομικές δραστηριότητές τους. Οι προτάσεις που υποβάλλονται σήμερα από την Επιτροπή συνιστούν μια ισορροπημένη και αναλογική απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις.

2. Προσαρμογή του συστήματος φορολόγησης εταιρειών στον 21ο αιώνα: οι προσεχείς προκλήσεις

2.1 Παρωχημένοι κανόνες φορολόγησης εταιρειών

Οι εταιρείες που αναπτύσσουν ψηφιακές δραστηριότητες, όπως όλες οι άλλες επιχειρήσεις, πρέπει να επιμερίζονται τη φορολογική επιβάρυνση, η οποία είναι απαραίτητη για τη χρηματοδότηση των δημόσιων υπηρεσιών στις οποίες βασίζονται. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει προς το παρόν. Οι εταιρείες με σημαντική ψηφιακή παρουσία σε ένα κράτος μέλος είναι σε θέση να επωφελούνται από τις δημόσιες υπηρεσίες και τις υποδομές της αγοράς του κράτους μέλους, όπως το δικαστικό σύστημα και το υψηλό επίπεδο συνδεσιμότητας, αλλά δεν καταβάλλουν φόρο στο εν λόγω κράτος μέλος, εκτός εάν έχουν επίσης σημαντική φυσική παρουσία εκεί. Οι εταιρείες με κατ’εξοχήν ψηφιακές δραστηριότητες έχουν μικρότερη ανάγκη φυσικής παρουσίας όταν δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό: μόνο το 50% των συνδεδεμένων επιχειρήσεων των ψηφιακών πολυεθνικών είναι εγκατεστημένες στο εξωτερικό, σε σύγκριση με το 80% των παραδοσιακών πολυεθνικών 14 .

Η αρχή, σύμφωνα με την οποία τα κέρδη θα πρέπει να φορολογούνται εκεί όπου δημιουργείται η αξία, έχει γίνει αποδεκτή σε διεθνές επίπεδο 15 . Ωστόσο, οι υφιστάμενοι διεθνείς φορολογικοί κανόνες εκπονήθηκαν για τις παραδοσιακές επιχειρήσεις. Εδράζονται σε μεγάλο βαθμό στη φυσική παρουσία και δεν έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να αντιμετωπίζουν επιχειρηματικά μοντέλα που συνδέονται πρωτίστως με άυλα στοιχεία ενεργητικού, δεδομένα και γνώση. Οι κανόνες δεν λαμβάνουν υπόψη επιχειρηματικά μοντέλα, σύμφωνα με τα οποία οι εταιρείες μπορούν να παρέχουν ψηφιακές υπηρεσίες σε μια χώρα χωρίς να έχουν φυσική παρουσία σε αυτή. Επιπλέον, οι ισχύοντες κανόνες δεν αναγνωρίζουν τους νέους τρόπους δημιουργίας κερδών στον ψηφιακό κόσμο. Για παράδειγμα, δυσκολεύονται να αποτυπώσουν την αξία που δημιουργείται μέσω των άυλων στοιχείων ενεργητικού, όπως τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και οι αλγόριθμοι, που εύκολα μπορούν να μεταφερθούν σε περιοχές δικαιοδοσίας με χαμηλό ή μηδενικό φόρο. Επιπλέον, δεν αναγνωρίζουν τον ρόλο των χρηστών στη δημιουργία αξίας για τις ψηφιακές εταιρείες, μέσω της παροχής δεδομένων και περιεχομένου, ή ως δομικών στοιχείων δικτύων απαραίτητων σε πολλά ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα. Όλα αυτά καταδεικνύουν την έλλειψη σύνδεσης μεταξύ του τόπου όπου δημιουργείται η αξία και του τόπου όπου καταβάλλονται οι φόροι.

Ως εκ τούτου, οι εταιρείες με ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα υπόκεινται σε φορολογικό συντελεστή χαμηλότερο από το ήμισυ του φορολογικού συντελεστή των επιχειρήσεων με παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα (πραγματικός μέσος φορολογικός συντελεστής 9,5% έναντι 23,2%) 16 . Αυτό συμβαίνει εν μέρει λόγω του παρωχημένου φορολογικού συστήματος και εν μέρει λόγω κινήτρων που υιοθετούν οι κυβερνήσεις υπέρ των ψηφιακών εταιρειών, προκειμένου να υποστηριχθεί η ανάπτυξη αυτού του τομέα του μέλλοντος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η φορολογική επιβάρυνση μπορεί να μειωθεί ακόμη περισσότερο μέσω στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού. Έτσι δημιουργείται ένα μη ισορροπημένο σύστημα που πλήττει τις παραδοσιακές εταιρείες. Επιπλέον, διαταράσσεται η ισορροπία ανάμεσα στις καθαρά εγχώριες ψηφιακές εταιρείες και στις εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικές περιοχές δικαιοδοσίας. Η ανισορροπία αυτή θέτει υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα των φορολογικών βάσεων των κρατών μελών και οι άλλες επιχειρήσεις και οι φορολογούμενοι διατρέχουν συνεπώς τον κίνδυνο να υποστούν μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση, γεγονός που αποβαίνει εις βάρος της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Τα προβλήματα που απορρέουν από αυτούς τους παρωχημένους φορολογικούς κανόνες είναι σαφώς γνωστά τόσο στο κοινό όσο και στις επιχειρήσεις. Στην πρόσφατη δημόσια διαβούλευση της Επιτροπής, σχεδόν τα τρία τέταρτα των συμμετεχόντων συμφώνησαν ότι οι ισχύοντες διεθνείς κανόνες φορολόγησης επιτρέπουν στις ψηφιακές εταιρείες να επωφελούνται από ορισμένα ευνοϊκά φορολογικά καθεστώτα και να συμπιέζουν τις φορολογικές εισφορές τους. Συνολικά, το 82% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι κάτι θα πρέπει να γίνει με τους υφιστάμενους διεθνείς φορολογικούς κανόνες σε σχέση με την ψηφιακή οικονομία 17 .

2.2 Η ανάγκη για διεθνή λύση

Η ψηφιακή οικονομία υπερβαίνει τα σύνορα, ενώ ολοένα και περισσότερο αναγνωρίζεται διεθνώς η ανάγκη για ένα νέο φορολογικό πλαίσιο, το οποίο θα συμβαδίζει με τα ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα. Η Επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι η λύση πρέπει τελικά να έχει παγκόσμια εμβέλεια. Η προσέγγιση αυτή ανταποκρίνεται στην ανάγκη για μεγαλύτερη τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης με κατάλληλη παγκόσμια διακυβέρνηση και κατάλληλους κανόνες παγκόσμιας εφαρμογής. Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τη στήριξη της ανάπτυξης διεθνούς λύσης. Ωστόσο, λόγω του πολύπλοκου χαρακτήρα του προβλήματος, αλλά και του ευρέος φάσματος θεμάτων που χρήζουν αντιμετώπισης, η πρόοδος σε διεθνές επίπεδο είναι δύσκολη.

Επομένως, παράλληλα με τις διεθνείς συζητήσεις και, ως συνέχεια της ανακοίνωσής της του Σεπτεμβρίου, η Επιτροπή προτείνει τώρα λύσεις σε επίπεδο ΕΕ. Η πρωτοβουλία αυτή θα δώσει περαιτέρω ώθηση στις διεθνείς συζητήσεις δίνοντας ένα σαφές παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι αρχές που τελούν υπό συζήτηση διεθνώς μπορούν να μετατραπούν σε ένα σύγχρονο, δίκαιο και αποδοτικό πλαίσιο φορολογίας των εταιρειών προσαρμοσμένο στην ψηφιακή εποχή. Όντας πρωτοπόροι στην πρόταση για μια συνολική απάντηση όσον αφορά την επίλυση του ζητήματος και τον μετριασμό των άμεσων κινδύνων, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρωτοστατήσουν στη διαμόρφωση μιας παγκόσμιας λύσης.

3. Βιώσιμη φορολογία στην ψηφιακή εποχή: μια ολοκληρωμένη λύση στο πλαίσιο του συστήματος φορολογίας των εταιρειών

Η ψηφιακή ενιαία αγορά της ΕΕ χρειάζεται ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο που θα συμβαδίζει με τα ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα. Αυτό αναμένεται να τονώσει την καινοτομία, με την εξασφάλιση σταθερού επενδυτικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις. Επίσης, θα καταστήσει δυνατόν σε όλους του παράγοντες να αξιοποιήσουν τη νέα δυναμική της αγοράς στο πλαίσιο δίκαιων και ισόρροπων συνθηκών. Το φορολογικό πλαίσιο θα πρέπει αφενός να εξασφαλίζει φορολογική ασφάλεια για τις επιχειρηματικές επενδύσεις και, αφετέρου, να αποτρέπει τις στρεβλώσεις ανταγωνισμού ή την εμφάνιση νέων κενών στη φορολογική νομοθεσία στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς. Επίσης, θα πρέπει να εξασφαλίζει διατηρήσιμα φορολογικά έσοδα για τα κράτη μέλη.

Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή προτείνει μια ολοκληρωμένη λύση για να αντιμετωπιστεί η πρόκληση της φορολόγησης της ψηφιακής οικονομίας. Αυτή αποτελείται από τρία βασικά στοιχεία:

3.1 Μια νέα οδηγία σχετικά με τη φορολόγηση των εταιρειών με σημαντική ψηφιακή παρουσία

Το πρώτο στοιχείο της ολοκληρωμένης λύσης είναι μια οδηγία που θεσπίζει κανόνες σχετικά με τη φορολόγηση των εταιρειών με σημαντική ψηφιακή παρουσία. Η εν λόγω οδηγία παρέχει λύση εντός του υφιστάμενου συστήματος φορολόγησης των εταιρειών, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του «τόπου φορολόγησης» και του «αντικειμένου φορολόγησης» στην ψηφιακή οικονομία.

Σύμφωνα με την οδηγία οι επιχειρήσεις οφείλουν να καταβάλλουν φόρο στα κράτη μέλη όπου έχουν σημαντική ψηφιακή παρουσία, ακόμη και αν δεν έχουν φυσική παρουσία εκεί. Η παρουσία αυτή θα καθοριστεί σύμφωνα με τα έσοδα από την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών, τον αριθμό των διαδικτυακών χρηστών ή τον αριθμό των επιχειρησιακών συμβάσεων για ψηφιακές υπηρεσίες. Τα εν λόγω κατώτατα όρια θα εξασφαλίζουν ότι, κατά την αξιολόγηση του τόπου φορολόγησης μιας εταιρείας, λαμβάνονται υπόψη σημαντικά επίπεδα ψηφιακής δραστηριότητας, ενώ παράλληλα αποφεύγονται οι δυσανάλογες επιβαρύνσεις στις ΜΜΕ.

Η οδηγία θεσπίζει επίσης νέους κανόνες για τον καταλογισμό των κερδών στις ψηφιακές επιχειρήσεις. Η οδηγία προτείνει την αξιοποίηση των υφιστάμενων αρχών της ενδοομιλικής τιμολόγησης και ορίζει ότι ο καταλογισμός των κερδών σε μια ψηφιακή επιχείρηση θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τους συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους οι ψηφιακές δραστηριότητες οδηγούν σε δημιουργία αξίας, με τη χρήση κριτηρίων, όπως τα δεδομένα και οι χρήστες.

3.2 Ενσωμάτωση των αρχών στην πρόταση για ΚΕΒΦΕ

Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο στην ολοκληρωμένη λύση που προτείνει η Επιτροπή είναι η ενσωμάτωση των διατάξεων της προτεινόμενης οδηγίας στις προτάσεις για κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ). Η Επιτροπή είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη προκειμένου να διερευνηθεί ο τρόπος επίτευξης αυτού. Οι τροπολογίες που προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις εκθέσεις για την κοινή βάση φορολογίας εταιρειών και την ΚΕΒΦΕ αποτελούν μια καλή βάση για περαιτέρω εργασίες 18 .

Ο συνδυασμός της νέας οδηγίας σχετικά με την ψηφιακή παρουσία με τροποποιήσεις στην ΚΕΒΦΕ θα εξασφαλίσει ότι τόσο τα συστήματα φορολογίας των εταιρειών των κρατών μελών, όσο και η προτεινόμενη κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας σε επίπεδο ΕΕ, θα διαθέτουν κανόνες για την αντιμετώπιση της πρόκλησης της φορολογίας της ψηφιακής οικονομίας.

3.3 Επέκταση της λύσης σε παγκόσμιο επίπεδο

Οποιαδήποτε λύση προτεινόμενη σε επίπεδο ΕΕ πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη την παγκόσμια διάσταση. Οι προτάσεις αυτές αποτελούν τη συνεισφορά της Επιτροπής στη διαμόρφωση λύσης σε βάση ομοφωνίας που επιδιώκει να επιτύχει ο ΟΟΣΑ έως το 2020. Οι προτάσεις δίνουν ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι υπό διεθνή συζήτηση αρχές μπορούν να εφαρμοστούν.

Η λύση της ΕΕ θα πρέπει να επεκταθεί, όπου αυτό είναι δυνατόν, στις σχέσεις με τρίτες χώρες, προκειμένου να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων της ΕΕ και των επιχειρήσεων τρίτων χωρών. Τούτο θα πρέπει να επιτευχθεί μέσω των συμβάσεων των κρατών μελών για αποφυγή της διπλής φορολογίας. Κατά συνέπεια, παράλληλα με την πρόταση οδηγίας, η Επιτροπή υποβάλλει επίσης σύσταση στα κράτη μέλη σχετικά με την προσαρμογή, ανάλογα με την πρόταση οδηγίας, των συμβάσεων τους για αποφυγή της διπλής φορολογίας με περιοχές δικαιοδοσίας εκτός ΕΕ.

Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνδράμει τα κράτη μέλη στην υιοθέτηση μιας κοινής προσέγγισης για τη διαπραγμάτευση τροποποιήσεων στις συμβάσεις για αποφυγή της διπλής φορολογίας που έχουν συνάψει με περιοχές δικαιοδοσίας εκτός ΕΕ. Η Επιτροπή είναι πρόθυμη να συνδράμει το Συμβούλιο στον καθορισμό των περιοχών δικαιοδοσίας που έχουν προτεραιότητα για τις διαπραγματεύσεις και, σε περίπτωση σχετικής απόφασης του Συμβουλίου, να διεξαγάγει διερευνητικές συνομιλίες με περιοχές δικαιοδοσίας εκτός ΕΕ σχετικά με τη διαδικασία αποδοχής εκ μέρους τους τροποποιήσεων στις συμβάσεις αποφυγής της διπλής φορολογίας με τα κράτη μέλη. Αυτό θα απέτρεπε ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών προσεγγίσεων που θα μπορούσε να υπονομεύσει τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού και να δημιουργήσει νέα νομοθετικά κενά στο σύστημα φορολογίας.

Δομικά στοιχεία για τη δίκαιη φορολόγηση στην ψηφιακή οικονομία

4. Διαχείριση του άμεσου κινδύνου κατακερματισμού: ένα προσωρινό μέτρο για τη φορολόγηση εσόδων από ορισμένες ψηφιακές υπηρεσίες

Η υιοθέτηση και η εφαρμογή μιας διαρθρωτικής λύσης θα είναι χρονοβόρες, ιδίως όσον αφορά την επέκταση των αρχών στις συμβάσεις αποφυγής της διπλής φορολογίας με περιοχές δικαιοδοσίας εκτός ΕΕ. Ωστόσο, τα κράτη μέλη δέχονται ολοένα και μεγαλύτερη πολιτική πίεση για άμεση ανάληψη δράσης όσον αφορά τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας, προκειμένου να διασφαλίσουν τα έσοδα και να εξασφαλίσουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού. Ολοένα και περισσότερα κράτη μέλη αναλαμβάνουν ήδη μονομερή δράση. Σε 10 κράτη μέλη έχουν προβλεφθεί ή εφαρμοστεί μονομερή μέτρα έμμεσης φορολόγησης. Άλλες εθνικές φορολογικές αρχές θεωρούν ότι υπάρχει κίνδυνος η υφιστάμενη κατάσταση να οδηγήσει στη λήψη περαιτέρω μη συντονισμένων μέτρων 19 .

Η πληθώρα διαφορετικών προσεγγίσεων για τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας ενέχει τον κίνδυνο περαιτέρω κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, δημιουργώντας πρόσθετα εμπόδια και έλλειψη ασφάλειας δικαίου για τις εταιρείες και στρεβλώνοντας τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά. Είναι επίσης πιθανόν να οδηγήσει στη δημιουργία νέων νομοθετικών κενών που θα μπορούσαν να διευκολύνουν τη φοροαποφυγή. Όλα αυτά θα ήταν επιζήμια για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ και τη φορολογική δικαιοσύνη. Επιπλέον, τα μη συντονισμένα εθνικά μέτρα μειώνουν τις πιθανότητες σύγκλισης προς μια κοινή συνολική προσέγγιση της ΕΕ.

Για τον λόγο αυτό, είναι επίσης αναγκαίο να εξευρεθεί μια προσωρινή λύση σε επίπεδο ΕΕ, η οποία θα πρέπει να αποτρέπει τον κατακερματισμό της ενιαίας αγοράς και να βελτιώνει τη δικαιοσύνη, επιτρέποντας παράλληλα στα κράτη μέλη να διασφαλίζουν τα έσοδά τους και ενεργώντας ως καταλύτης προς την κατεύθυνση μιας πιο ολοκληρωμένης λύσης. Το προσωρινό μέτρο θα πρέπει να εφαρμοστεί μόνο έως ότου επιτευχθεί συμφωνία για μια ολοκληρωμένη λύση σε διεθνές επίπεδο.

Η Επιτροπή προτείνει, επομένως, έναν προσωρινό φόρο ψηφιακών υπηρεσιών σε επίπεδο ΕΕ. Το προτεινόμενο μέτρο έχει ένα πολύ συγκεκριμένο πεδίο εφαρμογής. Επικεντρώνεται σε δραστηριότητες όπου υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ της αξίας που δημιουργείται και της ικανότητας των κρατών μελών να τη φορολογήσουν – όπου η συμμετοχή και οι συνεισφορές των χρηστών διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη δημιουργία αξίας. Ο προτεινόμενος φόρος ψηφιακών υπηρεσιών θα μπορούσε να εφαρμοστεί με συντελεστή 3% επί των ακαθάριστων ετήσιων εσόδων σε επίπεδο ΕΕ που προέρχονται από συγκεκριμένες ψηφιακές υπηρεσίες, οφειλόμενος στο/στα κράτος/-η μέλος/-η όπου βρίσκονται οι εμπλεκόμενοι χρήστες. Εκτιμάται ότι ο φόρος ψηφιακών υπηρεσιών θα συγκεντρώνει έσοδα περίπου 5 δισ. EUR ετησίως εντός της ΕΕ, βελτιώνοντας τη βιωσιμότητα των ενωσιακών και των εθνικών δημόσιων οικονομικών 20 .

Ο φόρος ψηφιακών υπηρεσιών θα εφαρμόζεται σε έσοδα από δύο βασικούς τύπους ψηφιακών υπηρεσιών: Το κοινό χαρακτηριστικό των εν λόγω υπηρεσιών είναι ότι εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εκμετάλλευση της συμμετοχής των χρηστών ή των δεδομένων που λαμβάνονται σχετικά με τους χρήστες ως μέσου για τη δημιουργία εσόδων. Δεδομένου ότι οι εν λόγω υπηρεσίες παρέχονται συνήθως εξ αποστάσεως, ο πάροχος των υπηρεσιών δεν χρειάζεται να έχει φυσική παρουσία στην περιοχή δικαιοδοσίας όπου βρίσκονται οι χρήστες και, ως εκ τούτου, όπου δημιουργείται η αξία. Κατά συνέπεια, ο εν λόγω νέος φόρος αποσκοπεί στην παροχή φορολογικών δικαιωμάτων σε αυτές τις περιοχές δικαιοδοσίας. Θα καλύπτει υπηρεσίες που συνίστανται στην ανάρτηση διαφημίσεων σε ψηφιακές διεπαφές. Θα καλύπτει επίσης ενδιάμεσες ψηφιακές διεπαφές ή αγορές, των οποίων βασικός σκοπός είναι να διευκολύνουν την άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ χρηστών (π.χ. εφαρμογές ή δικτυακοί τόποι πωλήσεων μεταξύ ομοτίμων). Θα εφαρμόζονται κατώτατα όρια για να εξασφαλιστεί ότι δεν έχει αρνητικό αντίκτυπο στις μικρές ή τις αναδυόμενες επιχειρήσεις. Η οδηγία προτείνει επίσης την καθιέρωση υπηρεσίας μίας στάσης για την απλούστευση των διαδικασιών για τις επιχειρήσεις.

Κατά τον σχεδιασμό του προσωρινού μέτρου, η Επιτροπή έλαβε υπόψη τα στοιχεία που προσδιορίζονται στην ενδιάμεση έκθεση του ΟΟΣΑ 21 , η οποία παρουσιάστηκε στη σύνοδο των Υπουργών Οικονομικών της G20, καθώς και τις υφιστάμενες πρακτικές των κρατών μελών.

5. Συμπέρασμα

Η ψηφιοποίηση οδηγεί σε έναν ταχύ και εκ βάθρων μετασχηματισμό της παγκόσμιας οικονομίας. Για να αξιοποιηθούν πλήρως οι ευκαιρίες που προσφέρει η ψηφιοποίηση αφενός, αλλά και να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που θέτει στα συστήματα φορολογίας των κρατών μελών αφετέρου, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναλάβουμε δράση ώστε το σύστημα φορολογίας των εταιρειών να είναι κατάλληλο για την ψηφιακή εποχή.

Οι προτάσεις που υποβάλλει σήμερα η Επιτροπή παρέχουν μια ολοκληρωμένη διαρθρωτική λύση στο ζήτημα της φορολόγησης της ψηφιακής οικονομίας εντός της ΕΕ και υποστηρίζουν τα κράτη μέλη στην επέκταση αυτής της λύσης σε περιοχές δικαιοδοσίας εκτός της ΕΕ. Επίσης, παρέχουν μια απλή προσωρινή λύση για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων κινδύνων κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς και αποτρέπουν περαιτέρω αποκλίσεις, ενόσω συμφωνείται και υλοποιείται η ολοκληρωμένη λύση.

Η Επιτροπή καλεί, επομένως, τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν ταχέως με τις προτάσεις που υποβάλλει σήμερα, προκειμένου οι επιχειρήσεις, οι διοικήσεις, οι πολίτες και η ευρωπαϊκή οικονομία να μπορούν να επωφεληθούν από ένα ενιαίο και σύγχρονο πλαίσιο φορολογίας της ψηφιακής οικονομίας. Οι προτάσεις αυτές θα πρέπει να αποτελέσουν την κοινή βάση, την οποία η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα χρησιμοποιήσουν για να τροφοδοτήσουν τις διεθνείς συνεχιζόμενες εργασίες σχετικά με τη φορολογία της ψηφιακής οικονομίας και να συντελέσουν στην επιτυχή έκβαση των εργασιών αυτών.

(1)

COM(2017) 547 final.

(2)

Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (19 Οκτωβρίου 2017) – Συμπεράσματα (έγγρ. EUCO 14/17)· και

Συμπεράσματα του Συμβουλίου (5 Δεκεμβρίου 2017) – Απαντήσεις στις προκλήσεις της φορολόγησης των κερδών της ψηφιακής οικονομίας (FISC 346 ECOFIN 1092).

(3)

  https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/policies/shaping-digital-single-market

(4)

  https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/policies/building-european-data-economy  

(5)

SWD(2018) 81 final.

(6)

Βλ. το παράρτημα για συνοπτική παρουσίαση των πρωτοβουλιών σε φορολογικά θέματα.

(7)

Οδηγία (ΕΕ) 2015/2376 του Συμβουλίου· οδηγία (ΕΕ) 2016/881 του Συμβουλίου· οδηγία (ΕΕ) 2016/2258 του Συμβουλίου· COM(2016) 198 final και COM(2017) 335 final.

(8)

Οδηγία (ΕΕ) 2016/1164 του Συμβουλίου και οδηγία (ΕΕ) 2017/952 του Συμβουλίου.

(9)

  http://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2017/12/05/taxation-council-publishes-an-eu-list-of-non-cooperative-jurisdictions/

http://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2018/01/23/taxation-eight-jurisdictions-removed-from-eu-list/

(10)

Οδηγία σχετικά με τον ΦΠΑ για το ηλεκτρονικό εμπόριο, πρόταση εγκριθείσα από την Επιτροπή την 1.12.2016 (COM(2016) 757 final) και από το Συμβούλιο στις 5.12.2017. (ΟΔΗΓΙΑ (ΕΕ) 2017/2455 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ).

(11)

COM(2016) 685 final και COM(2016) 683 final.

(12)

 COM/2016/0198 final.

(13)

  https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/reflection-paper-globalisation_el.pdf  

(14)

Σύμφωνα με τη μεθοδολογία που περιγράφεται στο  κεφάλαιο IV της έκθεσης της UNCTAD, «World Investment Report» (Έκθεση για τις παγκόσμιες επενδύσεις), 2017   (σελίδες 174-175).

(15)

Σχέδιο του ΟΟΣΑ/της G20 για τη διάβρωση της φορολογικής βάσης και τη μετατόπιση κερδών (Base Erosion and Profit Shifting Project) (2013).

(16)

SWD(2018) 81 final.

(17)

Το παράρτημα 2 της εκτίμησης επιπτώσεων που συνοδεύει τις προτάσεις (SWD(2018) 81 final) παρουσιάζει αναλυτική σύνοψη των αποτελεσμάτων.

(18)

Νομοθετικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 15ης Μαρτίου 2018 σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για κοινή βάση φορολογίας εταιρειών (COM(2016)0685 – C8-0472/2016 – 2016/0337(CNS))· και

Νομοθετικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 15ης Μαρτίου 2018 σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ)(COM(2016)0683 – C8-0471/2016 – 2016/0336(CNS)).

(19)

15 από τα 21 κράτη μέλη που συμμετείχαν στη διαβούλευση της Επιτροπής διατύπωσαν την άποψη ότι η υφιστάμενη κατάσταση θα μπορούσε να ωθήσει μερικά κράτη μέλη στην υιοθέτηση μονομερών μέτρων.

(20)

Μέρος των εσόδων θα μπορούσε να διατίθεται ως έσοδο του προϋπολογισμού της ΕΕ, για παράδειγμα, στο πλαίσιο της απόφασης για τους ιδίους πόρους για την περίοδο του προσεχούς πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.

(21)

 OECD (2018), Tax Challenges Arising from Digitalisation – Interim Report 2018: Inclusive Framework on BEPS, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/9789264293083-en  

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 21.3.2018

COM(2018) 146 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

της

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Καιρός για ένα σύγχρονο, δίκαιο και αποδοτικό φορολογικό πρότυπο για την ψηφιακή οικονομία

Παράρτημα — Πρωτοβουλίες σε θέματα φορολόγησης: Τρέχουσα κατάσταση