18.3.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 67/1

I-XIII

1-13

1-3

4-6

7-10

11-13

14-22

14

15-16

17-18

19-22

23-36

34-36

37-39

40-42

40-42

43-64

43-57

46

47

48-51

52

53-56

57

58-64

59-61

62-63

64

65-76

65-69

70-74

75

76

77-78

79-87

I.

Τα δάση και οι δασώδεις εκτάσεις καλύπτουν 136 εκατομμύρια εκτάρια (36 %) τoυ εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15. Η δασοπονία και οι βιομηχανίες που στηρίζονται στο δάσος παρέχουν απασχόληση σε 2,6 εκατομμύρια άτομα. Τα δάση και οι δασώδεις εκτάσεις παρέχουν σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη, όπως η διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας και η προστασία κατά της απερήμωσης.

II.

Μολονότι οι συνθήκες αναφέρουν ελάχιστα σχετικά με τα δάση, παρέχεται κοινοτική στήριξη στη δασοπονία από το 1964. Το 1998, το Συμβούλιο ενέκρινε κοινοτική στρατηγική για τα δάση (3), η οποία στηρίζεται σε δύο βασικές αρχές: α) η διαχείριση των δασών θα πρέπει να είναι αειφόρος (4)· β) τα δάση διαδραματίζουν πολυλειτουργικό (οικολογικό, οικονομικό και κοινωνικό) ρόλο.

III.

Από το 2000 και εξής, τα μέτρα για τα δάση, τα οποία έχουν συγκεντρωθεί σε δύο κατηγορίες δράσεων, ήτοι τη δάσωση και τα λοιπά μέτρα για τα δάση, χρηματοδοτούνται από τα κεφάλαια για την αγροτική ανάπτυξη. Οι προγραμματισμένες κοινοτικές δαπάνες σχετικά με τα δάση για την περίοδο 2000-2006 ανέρχονται σε 4,7 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων το ήμισυ για τη δάσωση γεωργικής γης και το ήμισυ για λοιπά δασικά μέτρα.

IV.

Ο έλεγχος του Συνεδρίου προσδιόρισε, αφενός, εάν τα μέτρα για τα δάση στηρίζονταν σε δασοπονικά σχέδια ή ισοδύναμα μέσα, αφετέρου, πώς τα μέτρα αυτά προγραμματίστηκαν και χρηματοδοτήθηκαν και, τέλος, πώς εφαρμόστηκαν και ποια ήταν η επίδρασή τους. Πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις ελέγχου στην Επιτροπή και στα κύρια δικαιούχα κράτη μέλη (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία και Γαλλία). Για δείγμα σχεδίων, τα οποία επελέγησαν βάσει της οικονομικής σημασίας τους και της αντιπροσωπευτικότητάς τους, πραγματοποιήθηκαν επιτόπιες επισκέψεις.

V.

Η κοινοτική στρατηγική για τα δάση προϋποθέτει ότι οι στόχοι της δασικής πολιτικής (κυρίως οικονομικοί, περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί) είναι συμπληρωματικοί: στην πραγματικότητα είναι συχνά αντιφατικοί. Ελλείψει ορισμού για το «δάσος» που να ισχύει από κοινού, ο βαθμός επίτευξης του στόχου παρουσιάζει δυσχέρειες στην παρακολούθηση (βλέπε σημεία 15 έως 18).

VI.

Η διαχείριση της κοινοτικής στρατηγικής για τα δάση κατανέμεται μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών. Δεν υπάρχει σαφής αρμοδιότητα για την εκτίμηση του κατά πόσον τα χρηματοδοτούμενα σχέδια συμβάλλουν στην επίτευξη της κοινοτικής στρατηγικής (σημεία 19 έως 22).

VII.

Από το 2000 και εξής, ζητήθηκε από τα κράτη μέλη να βασίζουν τα μέτρα τους για τα δάση σε εθνικά ή τοπικά δασικά προγράμματα. Εντούτοις, αυτά δεν υπάρχουν πάντοτε και, όταν υπάρχουν, το περιεχόμενό τους ποικίλλει σημαντικά. Ελλείψει προγραμμάτων για τα δάση, η Επιτροπή δέχθηκε τα σχέδια αγροτικής ανάπτυξης (ΣΑΑ) και τα επιχειρησιακά προγράμματα (ΕΠ) ως ισοδύναμα προς τα εθνικά προγράμματα. Εντούτοις, η εκτίμησή τους επηρεάστηκε τόσο από την εσωτερική οργάνωση της Επιτροπής όσο και από την πίεση του χρόνου. Οι πληροφορίες της Επιτροπής σχετικά με τις δράσεις για τα δάση στα κράτη μέλη εξακολουθούν να είναι ελλιπείς (βλέπε σημεία 23 έως 36).

VIII.

Η στήριξη της δασοπονίας εφαρμόζεται με τη χρησιμοποίηση μέσων προγραμματισμού της αγροτικής ανάπτυξης αλλά παρακωλύεται από τη χρησιμοποίηση σημαντικών κεφαλαίων για τα δασικά συνοδευτικά μέτρα της ΚΓΠ, για τα οποία είχαν συναφθεί συμβάσεις κατά τα προηγούμενα έτη. Λόγω της μακράς συμβατικής διάρκειας των δράσεων στον τομέα των δασών, υπάρχει μικρό περιθώριο χειρισμών: μεγάλο μέρος των διαθέσιμων κεφαλαίων έχει ήδη χορηγηθεί στην πράξη με τη μορφή συνοδευτικών μέτρων της ΚΓΠ (βλέπε σημεία 37 έως 39).

IX.

Το ισχύον σύστημα εφαρμογής των μέτρων για τα δάση είναι πολύπλοκο. Το γεγονός αυτό προξενεί δυσχέρειες τόσο στις διαχειριστικές αρχές όσο και στους δικαιούχους (βλέπε σημεία 40 έως 42).

X.

Με τον έλεγχο διαπιστώθηκαν ορισμένες αδυναμίες στην εφαρμογή των μέτρων για τα δάση (βλέπε σημεία 43 έως 58 και 62 έως 64), όπως:

XI.

Η δάσωση που πραγματοποιούν οι δημοτικές αρχές δεν τυγχάνει ενίσχυσης για τη συντήρηση των φυταρίων και των φυτωρίων δενδρυλλίων. Καθώς ορισμένες από τις εν λόγω τοπικές αρχές ισχυρίστηκαν ότι ενδέχεται να μη διαθέτουν επαρκείς οικονομικούς πόρους, υπάρχει κίνδυνος μεταγενέστερης αποτυχίας σχεδίων που έχουν λάβει σημαντικές κοινοτικές ενισχύσεις (βλέπε σημεία 59 έως 61).

XII.

Η αύξηση των δασωδών εκτάσεων μέσω της δάσωσης γεωργικής γης με τη βοήθεια ενισχύσεων είναι ιδιαίτερα δαπανηρή, κυρίως λόγω της αντιστάθμισης που καταβάλλεται για την απώλεια γεωργικού εισοδήματος επί εικοσαετία. Επιπλέον, τα αποτελέσματα δεν υπήρξαν ιδιαίτερα σημαντικά και θα μπορούσαν να είχαν επιτευχθεί με χαμηλότερο κόστος (βλέπε σημεία 65 έως 78).

XIII.

Πρέπει να αναθεωρηθούν διάφορες πτυχές του καθεστώτος στήριξης. Ιδιαίτερα, η Επιτροπή πρέπει να επανεξετάσει τον τρόπο καλύτερης στοχοθέτησης του μέτρου της δάσωσης, με χαμηλότερο κόστος για τον κοινοτικό προϋπολογισμό, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις μεταβαλλόμενες δημόσιες ανάγκες όσο και το γεγονός ότι η κοινοτική νομοθεσία δίνει επί του παρόντος έμφαση στα αειφόρα περιβαλλοντικά οφέλη (βλέπε σημεία 79 έως 87).

1.

Τα δάση και οι λοιπές δασώδεις εκτάσεις καλύπτουν 136 εκατομμύρια εκτάρια (5), έκταση που αντιστοιχεί στο 36 % περίπου του συνολικού εδάφους της ΕΕ. Τα δάση ευνοούν τον τουρισμό και θεωρούνται σημαντική συνιστώσα της ευρωπαϊκής φύσης, δεδομένου ότι αποτελούν το βιότοπο μεγάλης ποικιλίας θηλαστικών, πτηνών και ερπετών. Προστατεύουν από την απερήμωση και τις χιονοστιβάδες και ενεργούν ως ανεμοφράκτες.

2.

Τα δάση έχουν μεγάλη κοινωνικοοικονομική σημασία. Το 65 % περίπου των δασών είναι ιδιόκτητα, από 12 εκατομμύρια περίπου ιδιοκτήτες στην ΕΕ. Εντούτοις, η διάρθρωση της ιδιοκτησίας ποικίλλει σημαντικά στο εσωτερικό της ΕΕ. Στην Ελλάδα και την Ιρλανδία, το κράτος κατέχει τα δύο τρίτα περίπου της δασικής γης. Στο Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο και την Ισπανία, οι κύριοι ιδιοκτήτες δασών είναι οι τοπικές αρχές και στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης κυριαρχούν οι ιδιωτικές εκμεταλλεύσεις. Από οικονομική άποψη, η ΕΕ των 15 αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό χαρτιού και πριστής ξυλείας παγκοσμίως και τον τρίτο μεγαλύτερο εξαγωγέα δασικών προϊόντων. Η αξία της παραγωγής των βιομηχανιών που στηρίζονται στο δάσος ανέρχεται σε 300 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου, ποσό που αντιστοιχεί στο 10 % της συνολικής αξίας του μεταποιητικού τομέα στην ΕΕ (5).

3.

Ο δασικός τομέας παρέχει πολυάριθμες θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές της ΕΕ. Σύμφωνα με την Επιτροπή (6), εκτιμάται ότι ο εν λόγω τομέας απασχολεί άμεσα 2,6 εκατομμύρια άτομα.

4.

Η ΕΕ παρέχει στήριξη στη δασοπονία από το 1964. Για περισσότερα από 30 έτη, η στήριξη αυτή συνίστατο στη βελτίωση των δασικών διαρθρώσεων και, από το 1992 και εξής, στη δάσωση γεωργικής γης. Νέα ώθηση δόθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1998, όταν το Συμβούλιο ενέκρινε ψήφισμα (7) που θέσπιζε κοινοτική στρατηγική για τα δάση.

5.

Η στρατηγική καθορίζει πλαίσιο για τις δράσεις σχετικά με τα δάση, δημιουργώντας την προοπτική ενσωμάτωσης των δασών σε άλλες πολιτικές και ενθαρρύνοντας μια συμμετοχική προσέγγιση που χαρακτηρίζεται από διαφάνεια για όλα τα «εμπλεκόμενα μέρη» (8). Η στρατηγική στηρίζεται σε διεθνείς δεσμεύσεις που είχαν αναληφθεί προγενέστερα από την Κοινότητα και τα κράτη μέλη, και επρόκειτο να εφαρμοστεί μέσω εθνικών ή περιφερειακών δασοπονικών σχεδίων.

6.

Δύο κατευθυντήριες αρχές διέπουν τη στρατηγική:

7.

Περίπου 1 500 εκατομμύρια ευρώ δαπανήθηκαν κατά την περίοδο 1992 έως 1999 για τη δάσωση γεωργικής γης. Για την περίοδο 2000-2006, η κοινοτική συνεισφορά προγραμματίζεται να ανέλθει σε 2 387 εκατομμύρια ευρώ για τα μέτρα δάσωσης και σε 2 420 εκατομμύρια ευρώ για λοιπά δασικά μέτρα (10) (βλέπε πίνακα).

8.

Από το 2000 και εξής, οι δαπάνες για τα δάση ενσωματώθηκαν στη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης, δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1257/1999 (11). Η στήριξη αυτή στοχεύει ιδιαίτερα στην προώθηση ενός ή περισσότερων από τους ακόλουθους στόχους (άρθρο 29):

Καθορίστηκαν δύο διαφορετικά είδη δράσεων:

9.

Το σύνολο της χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ για τη δάσωση γεωργικής γης καταλογίζεται στο τμήμα Εγγυήσεων του ΕΓΤΠΕ. Η δάσωση «λοιπών» ειδών γης χρηματοδοτείται από το τμήμα Προσανατολισμού του ΕΓΤΠΕ εάν πραγματοποιείται σε περιφέρειες που περιλαμβάνονται στο «στόχο 1» (14) στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων, και από το τμήμα Εγγυήσεων του ΕΓΤΠΕ εάν πραγματοποιείται αλλού.

10.

Τα αριθμητικά στοιχεία στον πίνακα επισημαίνουν τις διαφορετικές προσεγγίσεις της στρατηγικής που υιοθέτησαν τα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη της Βόρειας Ευρώπης (Σουηδία και Φινλανδία) διαθέτουν ήδη σημαντική δασική κάλυψη και δεν ασκούν ιδιαίτερη πολιτική δάσωσης, αλλά προτιμούν να επικεντρώνονται σε άλλες προτεραιότητες αγροτικής ανάπτυξης. Οι δαπάνες είναι υψηλότερες στην Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία, χώρες οι οποίες όχι μόνον αντιμετωπίζουν σημαντικό κίνδυνο καταστροφής των δασών λόγω των πυρκαγιών και της ξηρασίας αλλά και προωθούν τα μέτρα δάσωσης για οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς λόγους.

11.

Προγενέστερος έλεγχος του Συνεδρίου σχετικά με τη δάσωση γεωργικής γης (15) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αναλύσεις της επίδρασης ήταν ανεπαρκείς και υπήρχε έλλειψη αξιολογήσεων και παρακολούθησης της εφαρμογής από τα κράτη μέλη.

12.

Ο παρών έλεγχος κάλυψε τα μέτρα για τα δάση του κανονισμού για την αγροτική ανάπτυξη που συνοψίζονται στο σημείο 8 ανωτέρω (16). Οι κύριοι στόχοι του ελέγχου του Συνεδρίου ήταν να προσδιοριστεί:

13.

Πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις ελέγχου στην Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση Γεωργίας), όπου εξετάστηκαν οι πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής. Διενεργήθηκαν επίσης έλεγχοι σχετικά με τη διαχείριση των μέτρων για τα δάση και των δασοπονικών σχεδίων από τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές διοικητικές αρχές στα κύρια δικαιούχα κράτη μέλη (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία και Γαλλία). Για 34 σχέδια, τα οποία επελέγησαν βάσει της οικονομικής τους σημασίας και της αντιπροσωπευτικότητας των μέτρων, πραγματοποιήθηκαν επιτόπιες επισκέψεις.

14.

Η συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας δεν προβλέπει κοινή δασική πολιτική, και τα άρθρα της συνθήκης ΕΚ που αφορούν την κοινή γεωργική πολιτική δεν θεσπίζουν διατάξεις σχετικά με την αγορά των δασικών προϊόντων, όπως η ξυλεία κατασκευών. Ελλείψει τέτοιων διατάξεων, οι κοινοτικές δράσεις για τα δάση έχουν αναληφθεί εφαρμόζοντας τις διατάξεις της συνθήκης ΕΚ σχετικά με άλλες πολιτικές (17).

Στο παράρτημα I συνοψίζονται οι κύριες δράσεις για τα δάση που ανελήφθησαν στο παρελθόν.

15.

Η έννοια της αειφορίας έχει αναπτυχθεί σε διεθνείς διασκέψεις και συνδέεται κυρίως με πολιτικές δεσμεύσεις. Οι διασκέψεις του Ελσίνκι και της Λισαβόνας, το 1993 και 1998 αντίστοιχα, όρισαν με πλέον ρητό τρόπο την έννοια της αειφόρου διαχείρισης των δασών καθορίζοντας μια σειρά δεικτών παρακολούθησης. Εντούτοις, η έννοια αυτή είναι ασαφής διότι βασίζεται στην ενσωμάτωση σκοπών (κυρίως οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών) και προθέσεων (π.χ. προστασία της βιοποικιλότητας και παραγωγικότητα), που μπορεί να είναι αντιφατικοί.

16.

Φαίνεται ότι υπήρξαν σημαντικές δυσχέρειες στην επίτευξη της κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ των οικονομικών, οικολογικών και κοινωνικών σκοπών. Τα ενδιαφερόμενα μέρη ορίζουν την ισορροπία με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τα δικά τους συμφέροντα, και υπάρχουν συγκρούσεις μεταξύ των εν λόγω εμπλεκόμενων μερών. Σε ένα κράτος μέλος στο οποίο πραγματοποιήθηκε επίσκεψη, ασκήθηκε έντονη κριτική κατά της πολιτικής από περιβαλλοντικούς ΜΚΟ που ισχυρίστηκαν ότι αυτή επικεντρώνεται υπερβολικά στις οικονομικές πτυχές χωρίς να λαμβάνει επαρκώς υπόψη την ανάγκη διατήρησης της βιοποικιλότητας. Άλλα κράτη μέλη έδωσαν περιορισμένη προσοχή στις κοινωνικές πτυχές των δασών. Το διάγραμμα παρουσιάζει τις διάφορες συνιστώσες της αειφορίας.

17.

Τα κράτη μέλη δεν χρησιμοποιούν ενιαίο ορισμό για τις δασώδεις εκτάσεις. Υπάρχει διεθνώς ανεπτυγμένος ορισμός [συγκεκριμένα από τον οργανισμό τροφίμων και γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών — FAO (18)], αλλά αυτός δεν εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη μέλη κατά τον ίδιο τρόπο, όπως επισημαίνεται σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (19).

18.

Το παράρτημα ΙΙ παρουσιάζει τους διαφορετικούς ορισμούς στον τομέα των δασών που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη. Παραδείγματος χάρη, εάν επρόκειτο να εφαρμοστεί ο ορισμός της δασικής περιοχής που χρησιμοποιεί η Ιρλανδία, το σύνολο των κοινοτικών δασικών εκτάσεων θα ήταν μικρότερο κατά 5 % περίπου, ενώ εάν επρόκειτο να εφαρμοστεί ο ορισμός του Λουξεμβούργου, η δασική περιοχή θα ήταν μεγαλύτερη κατά 3 % περίπου (20). Μολονότι ένας από τους στόχους της κοινοτικής στήριξης για τα δάση είναι η επέκταση των δασωδών εκτάσεων, ο βαθμός επίτευξης του στόχου παρουσιάζει δυσχέρειες στην παρακολούθηση, ελλείψει ορισμού που να ισχύει από κοινού.

19.

Η διαχείριση της κοινοτικής στρατηγικής για τα δάση κατανέμεται μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών. Οι διάφορες αρμοδιότητες όσον αφορά την εφαρμογή της στρατηγικής δυνάμει του κανονισμού για την αγροτική ανάπτυξη είναι οι ακόλουθοι:

20.

Έτσι, τα μέτρα για τα δάση στα κράτη μέλη πρέπει να συμφωνούν με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1257/1999· η Επιτροπή έχει την οικονομική ευθύνη για τα εν λόγω μέτρα (22), συμπεριλαμβανόμενης της εκτίμησης της ορθότητάς τους (από την άποψη της αποδοτικότητας, της αποτελεσματικότητας και της οικονομίας), ενώ τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την κατάρτιση και τη θέση σε εφαρμογή των εθνικών προγραμμάτων μέσω των οποίων εφαρμόζονται τα μέτρα (23).

21.

Με τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι ούτε η Επιτροπή ούτε τα κράτη μέλη ανέλαβαν την ευθύνη της εκτίμησης του εάν ένα σχέδιο συνέβαλε στην επίτευξη της κοινοτικής στρατηγικής για τα δάση. Επιπλέον, οι εθνικές διοικητικές αρχές δεν εκτιμούσαν συστηματικά το εάν ένα σχέδιο που είχε εγκριθεί για κοινοτική συγχρηματοδότηση παρουσίαζε συνάφεια με τη στρατηγική και τους στόχους της.

22.

Είναι αναγκαίο να διευκρινιστούν οι αρμοδιότητες και οι ρόλοι της Επιτροπής και των κρατών μελών ως προς την εφαρμογή της στρατηγικής, όχι μόνον προκειμένου να ενισχυθεί γενικά η αποτελεσματικότητα της διαχείρισης αλλά και προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η επίδραση της κοινοτικής χρηματοδότησης στο δασικό τομέα. Κατ' αυτόν τον τρόπο, θα βοηθηθεί επίσης η Επιτροπή στην πλήρη τήρηση των νομικών απαιτήσεων για υποχρέωση λογοδοσίας σχετικά με την εφαρμογή του προϋπολογισμού.

23.

Όπως αναφέρεται στο σημείο 19 στοιχείο α) και όπως ορίζει ο βασικός κανονισμός σχετικά με τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης (24), από το 1999 ζητείται από τα κράτη μέλη να βασίζουν τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης που αφορούν τα δάση σε εθνικά ή τοπικά δασικά προγράμματα ή ισοδύναμα μέσα.

24.

Μια μελέτη (25), που συγχρηματοδότησε η Επιτροπή και η οποία είχε ως στόχο να παράσχει στους υπεύθυνους βελτιωμένα μέσα κατάρτισης και εφαρμογής των εθνικών δασικών προγραμμάτων, εξέτασε την ύπαρξη τέτοιων προγραμμάτων στα κράτη μέλη. Αποκαλύφθηκε ότι η διαθεσιμότητα και το περιεχόμενο των προγραμμάτων αυτών ποίκιλλαν σημαντικά. Η μελέτη παρατηρεί ότι, ακόμα και έως το 2001, ορισμένα κράτη μέλη δεν είχαν τέτοια προγράμματα, άλλα τα ανέπτυσσαν και μόνον ελάχιστα τα εφάρμοζαν ήδη.

25.

Πράγματι, μόλις τον Απρίλιο του 2003 αποφασίστηκε κοινή προσέγγιση ορισμού των αρχών που διέπουν τα εθνικά δασικά προγράμματα (26).

26.

Τα κύρια προβλήματα που επισημάνθηκαν με τη μελέτη ήταν: ότι η διαδικασία ανάπτυξης δασικών προγραμμάτων είναι βραδεία· ότι υπάρχει ασάφεια στη διατύπωσή τους· και ότι, όταν είναι διαθέσιμα, η εφαρμογή τους είναι κατακερματισμένη. Η μελέτη επισήμανε ως αιτίες της κατάστασης αυτής, μεταξύ άλλων, την ύπαρξη πολυάριθμων φορέων και την ασάφεια της έννοιας της αειφορίας.

27.

Ελλείψει δασικών προγραμμάτων, ο κανονισμός παρέχει τη δυνατότητα να βασιστεί η στήριξη της δασοπονίας σε ισοδύναμα μέσα (27). Ο κανονισμός αναφέρει σαφώς ότι το μέσο πρέπει να είναι ισοδύναμο και, κατ' αυτόν τον τρόπο, να αποτελεί και να αιτιολογεί τη σύνδεση μεταξύ της κοινοτικής στρατηγικής για τα δάση και των εθνικών δασικών μέτρων, που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Τα σχέδια αγροτικής ανάπτυξης (ΣΑΑ) και τα επιχειρησιακά προγράμματα (ΕΠ) έγιναν δεκτά από την Επιτροπή ως ισοδύναμα με τα δασικά προγράμματα.

28.

Εντούτοις, τα ΣΑΑ καθορίζουν τη σχέση μεταξύ διαφόρων μέτρων αγροτικής ανάπτυξης προκειμένου να εφαρμοστεί η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης. Συνήθως δεν επικεντρώνονται στη δασοπονία αλλά σε λοιπές γεωργικές προτεραιότητες, οι οποίες πράγματι απορροφούν την πλειονότητα των χρηματοδοτικών πόρων. Ενώ τα δασικά προγράμματα επικεντρώνονται σε προτεραιότητες που συνδέονται με το δάσος, συμπεριλαμβανόμενης της εφαρμογής της στρατηγικής, τα δασικά μέτρα όπως καθορίζονται στα ΣΑΑ τείνουν να είναι περιθωριακά, σε σύγκριση με τα μέτρα του δεύτερου πυλώνα της ΚΓΠ, που χαρακτηρίζονται περισσότερο από γεωργικό προσανατολισμό.

29.

Επιπλέον, η εκτίμηση των ισοδύναμων μέσων εκ μέρους της Επιτροπής επηρεάστηκε τόσο από τους χρονικούς περιορισμούς όσο και από την εσωτερική οργάνωση, όπως εξηγείται κατωτέρω.

30.

Σύμφωνα με την κανονιστική ρύθμιση (28), τόσο τα ΣΑΑ όσο και τα ΕΠ έπρεπε να υποβληθούν από τις εθνικές αρχές στην Επιτροπή έως το τέλος του 1999. Η περίοδος προγραμματισμού άρχισε την 1η Ιανουαρίου 2000. Στο τέλος του 1999 και στις αρχές του 2000, η Επιτροπή είχε εξαιρετικά μεγάλο φόρτο εργασίας και για αρκετούς μήνες οι μονάδες της Επιτροπής έπρεπε να εκτιμήσουν μεγάλες ποσότητες εγγράφων σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα (29).

31.

Πραγματοποιήθηκαν συχνά εκτεταμένες συζητήσεις και διαπραγματεύσεις μεταξύ της Επιτροπής και των εθνικών αρχών πριν από την έγκριση των σχεδίων. Τα δασικά μέτρα ήταν ένα μόνο από τα θέματα συζήτησης και ακολούθησαν πολυάριθμες τροποποιήσεις. Η διαδικασία έγκρισης διήρκεσε περισσότερο από ένα έτος για την πλειονότητα των κρατών μελών και τα προγράμματα και σχέδια εγκρίθηκαν μόλις το 2001.

32.

Μία από τις αιτίες είναι ότι εμπλέκονται πολλές διαφορετικές ΓΔ και μονάδες στη διαδικασία έγκρισης των ΣΑΑ και των ΕΠ από την Επιτροπή (30), και συνεπώς στην έγκριση των δασικών μέτρων. Η ΓΔ Γεωργία ήταν υπεύθυνη για την ανάλυση του ΣΑΑ, ενώ για το συνολικό συντονισμό των ΕΠ ήταν κυρίως υπεύθυνη η ΓΔ Περιφερειακή Πολιτική. Συνολικά, περισσότερες από οκτώ μονάδες της ΓΔ Γεωργία και επτά άλλων ΓΔ (π.χ. Περιβάλλον, Ενέργεια και Μεταφορές, Υγεία και Προστασία των Καταναλωτών) εμπλέκονται σε θέματα σχετικά με τα δάση. Η κατανομή των θεμάτων που αφορούν τα δάση μεταξύ τόσων πολλών τμημάτων της Επιτροπής θέτει σε κίνδυνο τη συνάφεια και περιπλέκει τη λήψη αποφάσεων.

33.

Το θέμα αυτό είχε ήδη θίξει το 1997 η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (31), η οποία έγραψε: «τόσο η προετοιμασία όσο και η εφαρμογή σημαντικών για τη δασοκομία κανονισμών της ΕΕ έχει ανατεθεί σε διάφορες γενικές διευθύνσεις της Επιτροπής, οι οποίες δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τους στόχους του δασικού τομέα».

34.

Προκειμένου να εκτιμήσει τη συνάφεια με τα μέτρα για τα δάση που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, η Επιτροπή χρειάζεται πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα για τα δάση στα κράτη μέλη που δεν χρηματοδοτούνται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Εντούτοις, οι πληροφορίες αυτές δεν ήταν διαθέσιμες στην Επιτροπή όταν προτάθηκε και εγκρίθηκε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1257/1999, και εξακολουθούν να λείπουν. Σύμφωνα με την Επιτροπή, τα ίδια τα κράτη μέλη δεν διαθέτουν κατάσταση των διαφόρων δασικών μέτρων.

35.

Η Επιτροπή πρέπει να ενημερώνεται για τις κρατικές ενισχύσεις στο δασικό τομέα (καθώς και σε άλλους τομείς), και η μονάδα της ΓΔ Γεωργία που είναι υπεύθυνη για τον τομέα αυτό λαμβάνει αντίγραφο των πληροφοριών που αποστέλλουν τα κράτη μέλη. Εντούτοις, δεν τηρείται κατάσταση των εν λόγω ενισχύσεων.

36.

Ένα ερευνητικό σχέδιο που έτυχε κοινοτικής χρηματοδότησης (για το συντονισμό του οποίου ήταν υπεύθυνο το ευρωπαϊκό δασικό ίδρυμα) έχει ως στόχο την απόκτηση πλέον αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τη δημόσια χρηματοδότηση του δασικού τομέα, και τα πρώτα αποτελέσματα θα πρέπει να είναι διαθέσιμα κατά τη διάρκεια του 2004. Τέτοιες βασικές πληροφορίες σχετικά με τα υπάρχοντα χρηματοδοτικά μέσα και τα αποτελέσματά τους πρέπει να αποτελούν ουσιώδες προαπαιτούμενο πριν από την έναρξη οποιασδήποτε πρόσθετης κοινοτικής χρηματοδότησης.

37.

Η χρησιμοποίηση του προγραμματισμού αγροτικής ανάπτυξης παρακωλύεται από την εκτεταμένη χρησιμοποίηση κεφαλαίων για τα δασικά συνοδευτικά μέτρα της ΚΓΠ που είχαν αναληφθεί προγενέστερα. Λόγω της μακράς συμβατικής περιόδου για τα δασικά μέτρα υπάρχει μικρό περιθώριο χειρισμών: μεγάλο τμήμα των διαθέσιμων κεφαλαίων είχε ήδη χορηγηθεί στην πράξη με τη μορφή συνοδευτικών μέτρων της ΚΓΠ, όπως αναλύεται κατωτέρω.

38.

Στις συμβάσεις δάσωσης που είχαν συναφθεί πριν από το 2000 (όταν το μέτρο χρηματοδοτούνταν ως συνοδευτικό μέτρο στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ) και κάλυπταν εικοσαετή περίοδο κατ' ανώτατο όριο, χρησιμοποιήθηκαν σημαντικά κεφάλαια για το μέτρο της δάσωσης ως τμήμα της αγροτικής ανάπτυξης. Πράγματι, κατά την περίοδο 2000-2002, η πλειονότητα των κεφαλαίων που χορηγήθηκαν στη δάσωση για την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006 δαπανήθηκαν σε προγενέστερες συμβάσεις στο πλαίσιο ρυθμίσεων για τα συνοδευτικά μέτρα. Έτσι, μολονότι οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις είχαν ενισχυθεί σημαντικά στη νέα περίοδο προγραμματισμού, δεν μπορούν ακόμη να διαπιστωθούν πρόσθετα περιβαλλοντικά οφέλη, διότι, σε γενικές γραμμές, οι λιγότερο δεσμευτικές αναλήψεις υποχρεώσεων που πραγματοποιήθηκαν πριν από το 2000 εφαρμόζονται στην πλειονότητα των κεφαλαίων που χρησιμοποιήθηκαν.

39.

Τα επτά έτη της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου είναι ακατάλληλα για τις συμβάσεις δάσωσης που μπορεί να διαρκούν επί εικοσαετία, όπως συμβαίνει συχνά. Ιδιαίτερα, το δικαίωμα του δικαιούχου σε ετήσια πριμοδότηση ανά εκτάριο προκειμένου να καλυφθεί η υποτιθέμενη απώλεια εισοδήματος για εικοσαετή περίοδο κατ' ανώτατο όριο υπερβαίνει σημαντικά τους διαθέσιμους χρηματοδοτικούς πόρους στα προγράμματα.

40.

Οι χρηματοδοτικές ρυθμίσεις είναι πολύπλοκες, όπως αναφέρθηκε στο σημείο 5. Η υποχρέωση για τις διαχειριστικές αρχές να χρησιμοποιούν δύο σειρές κανόνων αποτελεί μεγάλη και περιττή περιπλοκή. Οι έλεγχοι των πράξεων που πρέπει να διενεργεί το κράτος μέλος διαφέρουν ανάλογα με το εάν οι πράξεις χρηματοδοτούνταν από το τμήμα Εγγυήσεων του ΕΓΤΠΕ ή από το τμήμα Προσανατολισμού (32). Η συνύπαρξη των δύο αυτών συστημάτων μειώνει τη σαφήνεια και την αποτελεσματικότητά τους. Στη διάσκεψη του Salzburg σχετικά με την αγροτική ανάπτυξη, το εν λόγω σύστημα λειτουργίας επικρίθηκε από διάφορους συμμετέχοντες (33).

41.

Το κανονιστικό πλαίσιο έχει τροποποιηθεί επανειλημμένα. Πολύ πρόσφατα, το 2003, πραγματοποιήθηκαν διάφορες τροποποιήσεις, δύο εκ των οποίων είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Επετράπησαν εκ νέου οι κλίμακες για τις μοναδιαίες τιμές για τον καθορισμό του κόστους ορισμένων επενδύσεων στον τομέα των δασών, ενώ προηγουμένως απαιτούνταν τιμολόγια ή ισοδύναμα έγγραφα, που να παρέχουν αποδείξεις σχετικά με τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες. Επιπλέον, το σύστημα κυρώσεων που βασιζόταν στις απαιτήσεις του ΟΣΔΕ (34) για τις ενισχύσεις βάσει έκτασης θεωρείται πλέον ως μη ισχύον, με αναδρομική ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2000. Κατά συνέπεια, είναι ασαφές ποιες κυρώσεις πρέπει να εφαρμόζονται σε περίπτωση διαφορών μεταξύ δηλωθείσας έκτασης και της έκτασης που διαπιστώθηκε κατά τη διάρκεια του ελέγχου.

42.

Το σύστημα για το δικαιούχο είναι εξίσου πολύπλοκο. Προκειμένου να επωφεληθούν από τα μέτρα, οι δικαιούχοι πρέπει να παράσχουν έως και 22 έγγραφα. Το χρονικό διάστημα που προβλέπεται για την υποβολή των πληροφοριών είναι σύντομο, και η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω λόγω του ότι οι περίοδοι υποβολής αιτήσεων δεν είναι πάντοτε ακριβώς γνωστές εκ των προτέρων. Συνεπώς, σε όλα τα κράτη μέλη στα οποία πραγματοποιήθηκε επίσκεψη, οι αιτήσεις υποβάλλονται συνήθως για λογαριασμό των δικαιούχων από εξειδικευμένα γραφεία και συμβούλους, αυξάνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο το διοικητικό φόρτο (Ιταλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία).

43.

Κατά την περίοδο 1992-1999, τη δάσωση γεωργικής γης ρύθμιζε ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92. Επρόκειτο για συνοδευτικό μέτρο της ΚΓΠ, υποχρεωτικό για τα κράτη μέλη, με στόχο την προώθηση εναλλακτικής χρήσης της γεωργικής γης και την ανάπτυξη δασοπονικών δραστηριοτήτων στα αγροκτήματα.

44.

Για την περίοδο 2000-2006, η δάσωση γεωργικής γης, όπως ορίζει το άρθρο 31 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1257/1999, συνίσταται στη μετατροπή γεωργικής γης σε δάση ή δασώδεις εκτάσεις. Η δάσωση στοχεύει στην προώθηση της επέκτασης των δασωδών εκτάσεων, με την προϋπόθεση ότι αυτή είναι σύμφωνη με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1257/1999 (βλέπε σημείο 8). Η στήριξη χορηγείται εάν η φύτευση είναι προσαρμοσμένη στις τοπικές συνθήκες και συμβατή με το περιβάλλον. Οι γεωργικές εκτάσεις που είναι επιλέξιμες για την παροχή στήριξης καθορίζονται από το κράτος μέλος και περιλαμβάνουν, κυρίως, τις αροτραίες εκτάσεις, τους λειμώνες, τους μόνιμους βοσκότοπους και τις εκτάσεις που χρησιμοποιούνται για πολυετείς καλλιέργειες, στις οποίες ασκείται τακτικά γεωργική δραστηριότητα [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 445/2002, άρθρο 26].

45.

Κατά συνέπεια, η δάσωση γεωργικής γης επαναπροσανατολίστηκε από την προώθηση εναλλακτικής χρήσης της γεωργικής γης δυνάμει του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92 προς την προώθηση της επέκτασης των δασωδών εκτάσεων, με την προϋπόθεση ότι αυτή είναι σύμφωνη με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1257/1999. Επιπλέον, η δάσωση περιλαμβάνεται επί του παρόντος στα ΣΑΑ, τα οποία διαθέτουν δικά τους διοικητικά κριτήρια, καθώς και κριτήρια εφαρμογής και ελέγχου από τα κράτη μέλη. Η δάσωση έπαυσε να είναι υποχρεωτική.

46.

Παρατηρήθηκαν ποικίλες ερμηνείες όσον αφορά την παραχώρηση προτεραιότητας στη γη προς δάσωση με συνυπολογισμό του περιβάλλοντος. Σε ορισμένες χώρες, δόθηκε προτεραιότητα σε εδάφη χαμηλής ποιότητας και αξίας σε εκτεθειμένους λόφους προκειμένου να καταπολεμηθεί η διάβρωση (Ισπανία), λαμβάνοντας υπόψη κατ' αυτόν τον τρόπο τις περιβαλλοντικές ανάγκες αλλά χωρίς να τηρείται πάντοτε η προϋπόθεση ότι πρέπει να πρόκειται για γεωργική γη. Σε άλλες χώρες (Ιταλία, Πορτογαλία), στις οποίες διαπιστώθηκαν συγκρίσιμες κλιματολογικές συνθήκες και παρόμοιες περιβαλλοντικές ανάγκες, σημειώθηκε μετατροπή σε δάση γεωργικής γης υψηλής ποιότητας και αξίας. Δεν καθορίστηκαν σαφείς επιχειρησιακοί στόχοι ούτε εκδόθηκαν κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο παραχώρησης προτεραιότητας στη δάσωση προκειμένου αυτή να είναι συμβατή με τη στρατηγική, ιδίως όσον αφορά το τμήμα της που συνδέεται με το περιβάλλον. Σε τρία από τα πέντε κράτη μέλη στα οποία πραγματοποιήθηκε επίσκεψη, δεν είχαν διενεργηθεί συστηματικοί έλεγχοι πριν από την έγκριση των σχεδίων προκειμένου να εκτιμηθεί η συμβατότητα με το περιβάλλον (Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία) και σε ένα κράτος μέλος (Ιρλανδία), μολονότι η προηγούμενη έγκριση προβλεπόταν από τις διαδικασίες, διαπιστώθηκε ότι δεν είχε χορηγηθεί σε ένα από στα σχέδια για τα οποία πραγματοποιήθηκε επίσκεψη.

47.

Για την πλειονότητα των μέτρων, το ύψος των ενισχύσεων που ζητήθηκαν για τα σχέδια υπερέβαινε τα διαθέσιμα κεφάλαια. Συνεπώς, έπρεπε να πραγματοποιηθούν επιλογές ως προς το ποια σχέδια θα χρηματοδοτούνταν μεταξύ των επιλέξιμων αιτήσεων. Μολονότι η Επιτροπή εξέδωσε έγγραφο κατευθυντήριων γραμμών (35), με τον έλεγχο διαπιστώθηκαν ορισμένες αδυναμίες στη διαδικασία επιλογής των σχεδίων: συχνή έλλειψη σαφών, διαφανών και αντικειμενικών κριτηρίων όσον αφορά τον καθορισμό των προτεραιοτήτων και την επιλογή μεταξύ των διαφόρων αιτήσεων για σχέδια (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία). Συχνά χρησιμοποιήθηκε η αρχή της «εξυπηρέτησης με προτεραιότητα άφιξης» (36). Σε ορισμένες περιπτώσεις, η τεκμηρίωση των διαδικασιών επιλογής ήταν ανεπαρκής. Δεν είχε θεσπιστεί κατάλληλο σύστημα πληροφοριών για την καταγραφή των αιτήσεων που είχαν απορριφθεί ή αποκλειστεί (Ιταλία, Πορτογαλία).

48.

Σημαντικό χαρακτηριστικό του μέτρου της δάσωσης είναι ότι η γη έπρεπε να έχει χρησιμοποιηθεί για γεωργικούς σκοπούς στο παρελθόν προκειμένου να είναι επιλέξιμη. Η προγενέστερη χρήση της γης καθορίζει επίσης την αντισταθμιστική ενίσχυση για την απώλεια εισοδήματος, η οποία είναι υψηλότερη σε περίπτωση αποδοτικότερων προγενέστερων χρήσεων. Συνεπώς, η θέσπιση αξιόπιστων συστημάτων είναι κεφαλαιώδους σημασίας, προκειμένου να εξακριβώνεται η ορθότητα των παρεχόμενων πληροφοριών για την αιτιολόγηση του ύψους της αντιστάθμισης (37).

49.

Κατά τη διάρκεια του ελέγχου, διαπιστώθηκε ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι παρεχόμενες πληροφορίες προέρχονται από δήλωση του ίδιου του αιτούντος. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είχε δηλωθεί ότι καλλιεργούνταν στο παρελθόν καλλιέργειες που θεμελιώνουν δικαίωμα στο υψηλότερο ποσό αντιστάθμισης, παραδείγματος χάρη σίτος. Εντούτοις, οι διοικητικές αρχές δεν εφάρμοσαν έγκυρες διαδικασίες ελέγχου του πραγματικού των εν λόγω δηλώσεων. Ιδιαίτερα, δεν διενεργήθηκαν συστηματικοί έλεγχοι σχετικά με το είδος καλλιέργειας που είχε δηλωθεί κατά τα προηγούμενα έτη στο σύστημα ΟΣΔΕ (38) (Ιταλία, Ιρλανδία Ισπανία, Πορτογαλία). Ορισμένες διοικητικές αρχές αποδέχθηκαν τις πληροφορίες του κτηματολογίου (μερικές από τις οποίες ήταν απηρχαιωμένες) ως δικαιολογητικά της δήλωσης (Ισπανία, Ιρλανδία). Άλλες αρχές έλεγξαν την εγκυρότητα των δηλώσεων των ίδιων των αιτούντων κατά τη διάρκεια των επιτόπιων επισκέψεων που πραγματοποίησε η διαχειριστική αρχή πριν από την έγκριση της επένδυσης (Ιταλία, Ιρλανδία). Εντούτοις, οι εν λόγω επισκέψεις, μολονότι υπήρξαν χρήσιμες, δεν κατέστησαν σε όλες τις περιπτώσεις δυνατό να διαπιστωθεί ποια ακριβώς καλλιέργεια υπήρχε στις εν λόγω εκτάσεις κατά το παρελθόν.

50.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, χορηγήθηκε υψηλή αντιστάθμιση για απώλεια εισοδήματος ενώ οι γειτονικές εκτάσεις ήταν χαμηλής ποιότητας και κατά την εποχή της επίσκεψης χρησιμοποιούνταν ως βοσκότοποι για τα πρόβατα (Ιρλανδία). Σε άλλες περιπτώσεις, διαπιστώθηκε ότι η προγενέστερη χρήση της γης ήταν αμφισβητήσιμη (Ισπανία), διότι η γη είχε εγκαταλειφθεί για πολλά έτη.

51.

Κατά τη διάρκεια του ελέγχου διαπιστώθηκε ότι η περίοδος αναφοράς για την αιτιολόγηση της κατάταξης της γης ως γεωργικής ποίκιλλε σημαντικά μεταξύ κρατών μελών. Σε ένα κράτος μέλος (Ισπανία), η περίοδος που καθορίστηκε ήταν πενταπλάσια σε σχέση με άλλα κράτη μέλη στα οποία πραγματοποιήθηκε επίσκεψη (10 έτη αντί δύο). Τόσο μακρό χρονικό διάστημα αυξάνει τις δυσκολίες στην επαλήθευση της χρήσης της γης στο παρελθόν και δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με το πραγματικό της γεωργικής χρήσης της γης. Με τον έλεγχο διαπιστώθηκαν αμφισβητήσιμες περιπτώσεις γης που είχε γίνει αποδεκτή ως γη για γεωργική χρήση στο παρελθόν. Υπάρχει σαφής ανάγκη συνεπούς προσέγγισης και η Επιτροπή θα πρέπει να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές.

52.

Το ποσό ανά εκτάριο που πρέπει να καταβληθεί ως αντιστάθμιση για την απώλεια εισοδήματος για εικοσαετή περίοδο κατ' ανώτατο όριο καθορίζεται στο ΣΑΑ. Η νομική βάση [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1257/1999] δεν ζητεί από τα κράτη μέλη να αιτιολογούν τον υπολογισμό των εν λόγω ποσών στο προτεινόμενο σχέδιό τους, ενώ αυτό απαιτείται για τα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα. Το Συνέδριο έχει θίξει το θέμα αυτό στο παρελθόν (39). Με τον έλεγχο στα κράτη μέλη διαπιστώθηκε ότι τα ποσά που καθορίστηκαν ως αντιστάθμιση για την απώλεια εισοδήματος βρίσκονταν εντός των ορίων που θέτει ο κανονισμός. Εντούτοις, στο σύνολο σχεδόν των κρατών μελών στα οποία πραγματοποιήθηκε επίσκεψη δεν παρασχέθηκε ικανοποιητική τεκμηρίωση που να αιτιολογεί την απώλεια εισοδήματος η οποία καθορίστηκε ως αντιστάθμιση στο ΣΑΑ (Ιταλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία). Η βασική αυτή πληροφορία πρέπει να παρασχεθεί και να εξετασθεί από την Επιτροπή.

53.

Άλλη πτυχή της αντιστάθμισης για την απώλεια εισοδήματος είναι ότι ο δικαιούχος λαμβάνει υψηλότερη αντιστάθμιση εάν είναι γεωργός. Τα κριτήρια βάσει των οποίων επιβεβαιώνεται η ιδιότητα του γεωργού διαφέρουν μεταξύ κρατών μελών, καθώς και μεταξύ των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92 και (ΕΚ) αριθ. 1257/1999 οι οποίοι θεσπίζουν σχετικές προϋποθέσεις. Συνήθως, τα ισχύοντα κριτήρια στηρίζονται στο χρόνο εργασίας που αφιερώνεται στις γεωργικές εργασίες και στο εισόδημα που προέρχεται από αυτές.

54.

Με τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι ήταν πολύ δύσκολο να ελεγχθεί εάν ο δικαιούχος ήταν πράγματι γεωργός. Ιδιαίτερα, το ποσοστό του χρόνου που αφιερώθηκε πραγματικά σε γεωργικές δραστηριότητες συνήθως δεν είναι επαληθεύσιμο. Επομένως, η ιδιότητα του γεωργού στηρίζεται εκ νέου στη δήλωση από τον ίδιο το δικαιούχο ότι τα κριτήρια πληρούνται (Ιταλία, Ιρλανδία, Πορτογαλία).

55.

Με τον έλεγχο διαπιστώθηκαν αμφισβητήσιμες περιπτώσεις δικαιούχων οι οποίοι είχαν λάβει πληρωμές ως γεωργοί. Περιπτώσεις που έγιναν αποδεκτές από τις εθνικές αρχές περιλάμβαναν γη που είχε αγοραστεί από κάποιον που καλλιεργούσε άλλο αγροτεμάχιο. Θεωρήθηκε ως γεωργός λόγω της δραστηριότητας που ασκούσε στο άλλο αγροτεμάχιο και, κατά συνέπεια, έλαβε αντιστάθμιση για απώλεια εισοδήματος για τη γη που είχε μόλις αγοράσει, μολονότι ο ίδιος δεν την είχε ποτέ καλλιεργήσει προηγουμένως (40).

56.

Οι δυσκολίες που προέκυψαν από τη διάκριση μεταξύ γεωργών και μη στην πρακτική εφαρμογή του μέτρου ήταν γνωστές στην Επιτροπή πριν από την έγκριση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1257/1999. Στην έκθεσή της του 1997 (41) προς το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92 αναφέρεται ότι «σε σχέση με την αντισταθμιστική πριμοδότηση για απώλεια εισοδήματος… η διαφοροποίηση των ενισχύσεων ανάλογα με το εάν ο δικαιούχος είναι γεωργός κατά κύρια απασχόληση… συνεπάγεται δυσκολίες για τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών…». Εντούτοις, φαίνεται ότι η Επιτροπή δεν παρακολούθησε την κατάσταση παρέχοντας κατευθυντήριες γραμμές, ούτε ανέλαβε διορθωτική δράση.

57.

Τα κράτη μέλη πρέπει να διοργανώνουν επιτόπιους ελέγχους σχετικά με την κανονικότητα των πληρωμών (42). Σημειώθηκαν σχετικά αρκετές αδυναμίες:

58.

Τα λοιπά δασικά μέτρα καλύπτουν ευρύ φάσμα δράσεων και παρεμβάσεων, και θεσπίζονται με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1257/1999, άρθρα 30 και 32. Αφορούν κυρίως επενδύσεις στο δασικό τομέα αλλά και τη δάσωση μη γεωργικής γης. Ορισμένα αποσκοπούν στη διατήρηση και βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας των δασών, όταν ο προστατευτικός και οικολογικός ρόλος των δασών αυτών εμπίπτει στον τομέα του δημοσίου συμφέροντος. Άλλα αποσκοπούν στην πρόληψη των πυρκαγιών και λοιπών φυσικών καταστροφών, καθώς και στην καταπολέμηση της διάβρωσης.

59.

Ο βασικός κανονισμός προβλέπει ότι (43) η στήριξη για τη δασοκομία μπορεί να χορηγείται μόνο για δάση και εκτάσεις που κατέχουν είτε ιδιώτες είτε δημοτικές αρχές. Της ενίσχυσης μπορούν επίσης να τύχουν ενώσεις των δύο αυτών κατηγοριών ιδιοκτητών.

60.

Οι εκτάσεις και τα δάση που κατέχουν άλλες δημόσιες αρχές εκτός από τις δημοτικές (κρατικές ή περιφερειακές) δεν είναι επιλέξιμες. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου αρκετές διαχειριστικές αρχές επέκριναν το γεγονός αυτό, προβάλλοντας ως επιχείρημα ότι δεν ενθαρρύνονταν οι δράσεις με σημαντική οικολογική αξία (Ιταλία, Ισπανία). Σε ένα κράτος μέλος (Ιρλανδία), ένας ημικρατικός οργανισμός, που δεν ήταν εξαρχής επιλέξιμος, έτυχε των εν λόγω επιδοτήσεων. Μια τροποποίηση (44) του βασικού κανονισμού επιτρέπει επί του παρόντος τις επενδύσεις στα δημόσια δάση με στόχο τη βελτίωση της οικολογικής ή κοινωνικής τους αξίας (άρθρο 30 παράγραφος 1 δεύτερο εδάφιο). Εντούτοις, η μη επιλεξιμότητα της δάσωσης δημόσιας γης εξακολουθεί να ισχύει (με εξαίρεση τις εκτάσεις που ανήκουν στις δημοτικές αρχές).

61.

Η δάσωση που πραγματοποιούν οι δημοτικές αρχές δεν τυγχάνει ενίσχυσης για τη συντήρηση, δυνάμει του ισχύοντος καθεστώτος στήριξης. Οι δημοτικές αρχές ισχυρίστηκαν ότι ενδέχεται να μη διαθέτουν επαρκείς οικονομικούς πόρους ώστε να εξασφαλίσουν την ορθή περιποίηση και διατήρηση των φυταρίων και των φυτωρίων δενδρυλλίων. Το γεγονός αυτό προξενεί σοβαρούς κινδύνους μεταγενέστερης αποτυχίας σχεδίων που έχουν λάβει σημαντική κοινοτική και εθνική χρηματοδότηση.

62.

Το 1999, ισχυροί άνεμοι προξένησαν προβλήματα σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανόμενης της Γαλλίας, Γερμανίας, Αυστρίας και Δανίας. Μόνον ένα κράτος μέλος (Γαλλία) αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την επιλογή συγχρηματοδότησης του κόστους επανόρθωσης των ζημιών από κεφάλαια για την αγροτική ανάπτυξη. Εντούτοις, αυτό οδήγησε στη χρησιμοποίηση των δύο τρίτων των διαθέσιμων πόρων μόνον για το εν λόγω μέτρο. Στα λοιπά κράτη μέλη, παραχωρήθηκαν πρόσθετα κεφάλαια που δεν επηρέασαν την προγραμματισμένη στρατηγική ούτε τον τρόπο προγραμματισμού.

63.

Συνεπώς, υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση του ίδιου προβλήματος. Μολονότι είναι νόμιμες, είναι αμφίβολο εάν αυτές οι διαφορετικές προσεγγίσεις για τη χρηματοδότηση ζημιών από καταιγίδες και την εφαρμογή της στρατηγικής είναι εξίσου έγκυρες μακροπρόθεσμα. Η Επιτροπή πρέπει να εκτιμήσει ποια προσέγγιση συμφωνεί καλύτερα με τις μελλοντικές ανάγκες των κοινοτικών δασών. Παραδείγματος χάρη, στη Δανία, έπειτα από τις καταιγίδες του 1999, θεσπίστηκε καθεστώς που συνδυάζει την ασφάλιση κατά μελλοντικών καταιγίδων με κρατική στήριξη για την επανόρθωση των ζημιών στα ιδιωτικά δάση.

64.

Ο έλεγχος κατέδειξε ότι οι διαδικασίες ελέγχου για την πρόσκληση υποβολής προσφορών για τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων που αφορούν δράσεις στον τομέα των δασών πρέπει να βελτιωθεί, ιδιαίτερα ενόψει του χαμηλού επιπέδου ανταγωνισμού στον εν λόγω τομέα. Διαπιστώθηκαν περιπτώσεις παράβασης της διαδικασίας πρόσκλησης υποβολής προσφορών σε δύο κράτη μέλη (Ιταλία, Ιρλανδία).

65.

Για την περίοδο 1992-1999, η δάσωση γεωργικής γης δυνάμει του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92 κόστισε 1,519 δισεκατομμύρια ευρώ στον κοινοτικό προϋπολογισμό. Για την περίοδο 2000-2006, χορηγήθηκαν 2,38 δισεκατομμύρια ευρώ επιπλέον από τον κοινοτικό προϋπολογισμό για τη δάσωση γεωργικής γης, δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1257/1999.

66.

Στην περίπτωση γεωργική γης που κατέχει ιδιώτης (η συνηθέστερη περίπτωση), το κόστος της χρηματοδότησης αποτελείται από τρία στοιχεία:

67.

Τις σημαντικότερες δαπάνες δημιουργεί η αντιστάθμιση για την απώλεια εισοδήματος. Παραδείγματος χάρη, η κοινοτική χρηματοδότηση που χορηγήθηκε σε ένα σχέδιο δάσωσης για το οποίο πραγματοποιήθηκε έλεγχος ανήλθε συνολικά σε 847 487 ευρώ (75 % του συνολικού κόστους) και αποτελούνταν από: 137 940 ευρώ για κόστος εγκατάστασης (16 %), 101 748 ευρώ για κόστος συντήρησης επί πενταετία (12 %) και 607 799 ευρώ για κόστος απώλειας εισοδήματος επί εικοσαετία (72 %).

68.

Σε όλα τα σχέδια που ελέγχθηκαν, η αντιστάθμιση για απώλεια εισοδήματος αντιστοιχούσε σε περισσότερο από το ήμισυ του συνολικού κόστους. Οι δικαιούχοι θεωρούν την εν λόγω αντιστάθμιση ως εγγυημένο εισόδημα, και αυτή έχει καταστεί ο κύριος παράγοντας προσέλκυσης αιτήσεων για το μέτρο.

69.

Για την περίοδο 1992-1999, δυνάμει του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92, η δάσωση γεωργικής γης αποτελούσε συνοδευτικό μέτρο της ΚΓΠ με στόχο την προώθηση εναλλακτικής χρήσης της γεωργικής γης. Από το 2000 και εξής, το μέτρο ενσωματώθηκε στον κανονισμό στήριξης της γεωργικής ανάπτυξης (ΕΚ) αριθ. 1257/1999, που αποσκοπεί στην προώθηση της επέκτασης των δασωδών εκτάσεων με κατάλληλο συνυπολογισμό της περιβαλλοντικής επίδρασης. Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την αλλαγή προτεραιότητας, η χρησιμοποίηση της πλειονότητας των πόρων για την αντιστάθμιση της απώλειας εισοδήματος επί εικοσαετία σε περίπτωση ιδιωτικής γεωργικής γης δεν φαίνεται να είναι η οικονομικότερη επιλογή για την επίτευξη του δεδομένου στόχου και θα πρέπει να επανεξεταστεί (βλέπε επίσης τα επόμενα σημεία).

70.

Σύμφωνα με την επίσημη τελική αξιολόγηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92, η δάσωση πραγματοποιήθηκε με κόστος 1,519 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στην εν λόγω αξιολόγηση αναφέρεται ότι η φυτείες που δημιουργήθηκαν αντιστοιχούσαν στο 0,92 % (1 041 589 εκτάρια) των ευρωπαϊκών δασωδών εκτάσεων του 1998. Ο αξιολογητής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «συνολικά η εν λόγω συνεισφορά δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντική». Συνεπώς, η επίδραση στη μείωση της γεωργικής παραγωγής, η οποία ήταν ο στόχος του εν λόγω κανονισμού, θεωρήθηκε αρκετά περιορισμένη.

71.

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1257/1999 χορήγησε 2,38 δισεκατομμύρια ευρώ επιπλέον στη δάσωση γεωργικής γης για την περίοδο 2000-2006. Μολονότι στόχος έγινε η επέκταση των δασωδών εκτάσεων, ο μηχανισμός παρέμεινε κατά μεγάλο μέρος αμετάβλητος. Συνεπώς, ενδέχεται η συμβολή στην αύξηση των δασικών πόρων να μην είναι σημαντικότερη δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1257/1999 σε σύγκριση με αυτή που επετεύχθη δυνάμει του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92.

72.

Το 1995, η προσχώρηση της Φινλανδίας, Σουηδίας και Αυστρίας αύξησε τις δασώδεις εκτάσεις της ΕΕ κατά 57 εκατομμύρια εκτάρια περίπου, ήτοι από 79 εκατομμύρια σε 136 εκατομμύρια εκτάρια (+72 %). Η διεύρυνση του 2004 θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των κοινοτικών δασών κατά 24 περίπου εκατομμύρια εκτάρια, ήτοι από 136εκατομμύρια σε 160 εκατομμύρια.

73.

Η δάσωση γεωργικής γης συζητήθηκε κατά τη διάρκεια διάσκεψης σχετικά με το μέλλον της αγροτικής ανάπτυξης, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2003 (46). Εντούτοις, το μεταβαλλόμενο πλαίσιο και οι διαδοχικές διευρύνσεις έχουν επηρεάσει τις προτεραιότητες, οι οποίες, έως τώρα, δεν έχουν ληφθεί επαρκώς υπόψη.

74.

Αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα της δάσωσης είχαν ήδη διαπιστωθεί το 1997 από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (47), η οποία έγραψε: «θα πρέπει επίσης να διευκρινιστεί εάν μακροπρόθεσμα είναι αποδοτικότερο να αυξηθούν οι πόροι της ΕΕ που διατίθενται για τη διάθεση στην αγορά της ξυλείας, συμπεριλαμβανόμενης της χρήσης της στον τομέα της ενέργειας, παρά να χορηγούνται ως άμεσες επιδοτήσεις για τη δημιουργία νέων δασών. Οι οικονομικοί πόροι της Κοινότητας θα πρέπει να διατίθενται κατά προτεραιότητα στην έρευνα, την κατάρτιση, την ενημέρωση, καθώς και στις υπηρεσίες διαβούλευσης και παροχής βοήθειας στις αγροτικές ζώνες, ούτως ώστε να βελτιωθούν μακροπρόθεσμα οι συνθήκες στο δασικό τομέα. Οι κοινοτικές ενισχύσεις για τα δάση θα πρέπει να διατίθενται για τη βελτίωση της ποιότητας των δασών, παραδείγματος χάρη, για την καταπολέμηση της διάβρωσης του εδάφους, την προστασία των υδροφόρων οριζόντων, την πρόληψη των πυρκαγιών ή την αναδάσωση των καμένων περιοχών που δεν προορίζονται για την παραγωγή ξυλείας. Η χρηματοδότηση που προβλέπεται στο πλαίσιο της διαρθρωτικής και περιφερειακής πολιτικής της Ένωσης πρέπει να συμβάλει, σε ευρύτερη κλίμακα, στην άσκηση αποδοτικής δασοκομικής δραστηριότητας που να σέβεται το περιβάλλον». Μολονότι πολλές από τις συστάσεις ελήφθησαν υπόψη στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1257/1999, οι κυριότερες δαπάνες εξακολουθούν να αφορούν τη δάσωση.

75.

Όσον αφορά το στόχο της αύξησης των δασωδών εκτάσεων (βλέπε σημείο 8), υπάρχουν άλλα είδη γης που θα μπορούσαν να είχαν δασωθεί. Ο κανονισμός ορίζει ότι όταν παρέχεται στήριξη για τη δάσωση γεωργικής γης την οποία κατέχουν δημόσιες αρχές, αυτή καλύπτει μόνο τα έξοδα εγκατάστασης (48), ήτοι δεν πρέπει να καταβάλλεται αντιστάθμιση για απώλεια εισοδήματος ή συντήρηση, όπως συμβαίνει στην περίπτωση δάσωσης ιδιωτικής γης. Έτσι, θεωρητικά θα μπορούσε να διατυπωθεί το επιχείρημα ότι, εάν στόχος είναι η επέκταση των δασωδών εκτάσεων, η επικέντρωση της δράσης αυτής στη δημόσια γη θα ήταν πολύ αποδοτικότερη. Θα οδηγούσε σε διόλου ευκαταφρόνητη οικονομία (χωρίς καταβολή αντιστάθμισης για απώλεια εισοδήματος), και επομένως, με την ίδια χρηματοδότηση, θα καθιστούσε δυνατή τη δάσωση σημαντικά μεγαλύτερης έκτασης.

76.

Επιπλέον, η επίδραση της δάσωσης υπήρξε πολύ διασκορπισμένη λόγω, εν μέρει, της εθελοντικής της φύσης. Ορισμένοι γεωργοί εφαρμόζουν τα μέτρα, ενώ άλλοι όχι. Ως αποτέλεσμα, δεν υπάρχει συντονισμένη στρατηγική και τα σχέδια δάσωσης εγκρίνονται κατά περίπτωση, με συνέπεια να μην υπάρχει συχνά αξιοσημείωτη επίδραση στην περιφέρεια ή την τοποθεσία.

77.

Διάφορα κράτη μέλη (Δανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ελλάδα) ανέφεραν ότι η αποτελεσματική εφαρμογή κοινοτικής δασικής πολιτικής επηρεαζόταν από την κατάσταση δράσεων που περιλαμβάνεται στα άρθρα 30 και 32, για την οποία ισχυρίζονται ότι προσομοιάζει μάλλον σε πλαίσιο παρά σε στοχοθετημένες δράσεις.

78.

Τα μέτρα που προβλέπει το άρθρο 32 επικεντρώνονται περισσότερο στα περιβαλλοντικά οφέλη. Εντούτοις, η κατανάλωση των πιστώσεων υπήρξε εξαιρετικά χαμηλή, προφανώς λόγω του ότι η ανώτατη χορηγούμενη πριμοδότηση δεν θεωρείται αρκετά ελκυστική από τους δυνητικούς δικαιούχους (όλα τα κράτη μέλη). Η Επιτροπή πρέπει να μελετήσει το φαινόμενο αυτό προκειμένου να διασφαλίσει ότι η εν λόγω πτυχή της στρατηγικής λειτουργεί όπως προβλεπόταν.

79.

Η ΕΕ παρέχει στήριξη στις δράσεις για τα δάση από το 1964, μολονότι δεν προβλέπεται κοινή δασική πολιτική. Από το 2000 και εξής, χορηγείται χρηματοδοτική στήριξη στο πλαίσιο του κανονισμού για την αγροτική ανάπτυξη στην ΕΕ, αλλά βασίζεται σε διεθνείς πολιτικές δεσμεύσεις. Δεδομένου ότι οι έννοιες που διατυπώνονται στις εν λόγω δεσμεύσεις (αειφορία και πολυλειτουργικότητα) είναι ασαφείς, η προστιθέμενη αξία της στήριξης της ΕΕ παρουσιάζει δυσχέρειες στην εκτίμηση. Οι δυσχέρειες αυξάνονται λόγω του ότι τα κράτη μέλη ορίζουν το «δάσος» κατά διαφορετικούς τρόπους (βλέπε σημεία 14 έως 18).

80.

Η κατανομή της διαχείρισης της εφαρμογής της στρατηγικής για τα δάση δεν είναι σαφής. Λόγω αυτής της έλλειψης σαφήνειας, ούτε τα κράτη μέλη ούτε η Επιτροπή αισθάνονται υπεύθυνοι για την εκτίμηση του εάν ένα δασοκομικό σχέδιο συνεισέφερε στην επίτευξη των στόχων της κοινοτικής στρατηγικής για τα δάση (βλέπε σημεία 19 έως 22).

81.

Η Επιτροπή βασίζει τη στήριξή της για τα δάση στην ύπαρξη εθνικών ή τοπικών δασικών προγραμμάτων ή ισοδύναμων μέσων, αλλά τα εν λόγω προγράμματα είναι σπάνια διαθέσιμα και, όταν είναι, η ποιότητά τους κυμαίνεται κατά πολύ (βλέπε σημεία 23 έως 26).

82.

Όταν χρησιμοποιούνται ισοδύναμα μέσα, συνήθως σχέδια αγροτικής ανάπτυξης, η ποιοτική εκτίμηση των δασικών μέτρων επηρεάζεται από τους χρονικούς περιορισμούς και τη διαθεσιμότητα του προσωπικού. Επίσης, η ποιοτική εκτίμηση επηρεάζεται από την έλλειψη πληροφοριών στην Επιτροπή σχετικά με τις δράσεις στον τομέα των δασών σε επίπεδο κρατών μελών (βλέπε σημεία 27 έως 36).

83.

Για τις συμβάσεις δάσωσης που συνήφθησαν πριν από το 2000 και θα διαρκέσουν επί εικοσαετία κατ' ανώτατο όριο έχουν χρησιμοποιηθεί σημαντικά κεφάλαια, τα οποία είχε προγραμματιστεί να χρησιμοποιηθούν για την εφαρμογή των μέτρων δάσωσης στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης. Επιπλέον, η επταετής περίοδος προγραμματισμού είναι ακατάλληλη για τον πλέον μακροχρόνιο σχεδιασμό που απαιτείται για τις δράσεις στον τομέα των δασών και μπορεί να φθάνει την εικοσαετία (βλέπε σημεία 37 έως 39).

84.

Η χρήση διαφόρων χρηματοδοτικών ρυθμίσεων (μίγμα χρηματοδότησης του ΕΓΤΠΕ-Προσανατολισμός και του ΕΓΤΠΕ-Εγγυήσεις) οδήγησε σε πολύπλοκο σύστημα εφαρμογής της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης (βλέπε σημεία 40 έως 42).

85.

Η εξέταση ορισμένων δειγμάτων σχεδίων που είχαν επιλεγεί αποκάλυψε ορισμένες αδυναμίες. Υπήρχαν ποικίλες ερμηνείες σχετικά με την παραχώρηση προτεραιότητας στη γη προς δάσωση. Όταν το ύψος των ενισχύσεων που ζητήθηκαν υπερέβαινε τα διαθέσιμα κεφάλαια, δεν υπήρχαν σαφή κριτήρια για την επιλογή των σχεδίων (κατάταξη). Επιπλέον, υπήρχε αβεβαιότητα ως προς την προηγούμενη χρήση της γης και ως προς το εάν ο δικαιούχος ήταν αγρότης. Επίσης, υπήρχαν περιπτώσεις αδυναμιών και ανεπαρκειών στα συστήματα ελέγχου των κρατών μελών (βλέπε σημεία 43 έως 58 και 62 έως 64).

86.

Η δάσωση που πραγματοποιούν οι δημοτικές αρχές (τοπικές αρχές) δεν τυγχάνει ενίσχυσης για τη συντήρηση δυνάμει του ισχύοντος συστήματος στήριξης. Ενδέχεται αυτές να μην διαθέτουν επαρκείς πόρους προκειμένου να διασφαλίζεται η ορθή φροντίδα των φυταρίων και των φυτωρίων δενδρυλλίων (συντήρηση). Το γεγονός αυτό δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους μεταγενέστερης αποτυχίας σχεδίων που έχουν λάβει σημαντική κοινοτική και εθνική χρηματοδότηση (βλέπε σημεία 59 έως 61).

87.

Η επίδραση του μέτρου της δάσωσης γεωργικής γης υπήρξε περιορισμένη. Ο βαθμός δάσωσης δεν είναι σημαντικός και το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί με χαμηλότερο κόστος. Τα σχέδια που χρηματοδοτήθηκαν οδηγούν σε διασκορπισμένη και ασυντόνιστη εφαρμογή στις αγροτικές περιοχές. Η συνολική δράση στο δασικό τομέα δεν είναι επαρκώς στοχοθετημένη (βλέπε σημεία 65 έως 78).

—

τα δάση με τις πολλαπλές τους λειτουργίες αποτελούν ουσιώδες μέρος των αγροτικών περιοχών και αποτελούν τον κύριο πυλώνα μιας ολοκληρωμένης πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης, ιδίως όσον αφορά τη συμβολή τους στο εισόδημα και την απασχόληση, καθώς και την οικολογική και κοινωνική αξία τους,

—

τα δάση και η ποικιλότητά τους αποτελούν σημαντικό τμήμα του ευρωπαϊκού φυσικού περιβάλλοντος, και η προστασία τους και η διατήρησή τους αποτελούν αντικείμενο μιας σειράς κοινοτικών πολιτικών και ιδίως συγκεκριμένων περιβαλλοντικών θεμάτων, όπως η στρατηγική βιοποικιλότητας της ΕΕ, η «Natura 2000» και η υλοποίηση της σύμβασης για τις κλιματικές μεταβολές·

—

για τα δασικά προϊόντα, και ιδίως η ξυλεία (όπως και ο φελλός και η ρητίνη) εφαρμόζονται οι κανόνες της εσωτερικής αγοράς, συμπεριλαμβανόμενων των συνήθων κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, τις συγχωνεύσεις και τις συμπράξεις επιχειρήσεων (καρτέλ).