ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΓΙΑ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ (χωρίς εκτίμηση επιπτώσεων)

Στόχος του παρόντος εγγράφου είναι να ενημερώσει το κοινό και τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με το έργο της Επιτροπής, ώστε να μπορούν να υποβάλουν παρατηρήσεις και να συμμετάσχουν αποτελεσματικά στις δραστηριότητες διαβούλευσης.

Ζητούμε από τις ομάδες αυτές να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται η Επιτροπή το πρόβλημα και τις πιθανές λύσεις του, καθώς και να μας παράσχουν σχετικές πληροφορίες που τυχόν διαθέτουν.

Τίτλος της πρωτοβουλίας

Στρατηγική της ΕΕ για τον βιώσιμο τουρισμό

Επικεφαλής ΓΔ — Αρμόδια μονάδα

ΓΔ MOVE — Διοικητική μονάδα 001

Πιθανό είδος πρωτοβουλίας

Ανακοίνωση της Επιτροπής

Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα

1ο τρίμηνο του 2026

Συμπληρωματικές πληροφορίες

Τουρισμός — Ευρωπαϊκή Επιτροπή 

Το παρόν έγγραφο δημοσιεύεται αποκλειστικά για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν προδικάζει την τελική απόφαση της Επιτροπής για τη δρομολόγηση ή μη της ανωτέρω πρωτοβουλίας ούτε το οριστικό της περιεχόμενο. Όλα τα στοιχεία της πρωτοβουλίας που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο, συμπεριλαμβανομένου του χρονοδιαγράμματός της, ενδέχεται να αλλάξουν.

Α. Πολιτικό πλαίσιο, ορισμός του προβλήματος και έλεγχος επικουρικότητας

Πολιτικό πλαίσιο

Ο τουρισμός είναι ζωτικής σημασίας για την ευρωπαϊκή οικονομία. Αντιστοιχεί στο 5,1 % της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της ΕΕ 1 και παρουσιάζει συνέργειες με πολλούς άλλους τομείς. Μετά την ανακοίνωση του 2021 με τίτλο «Επικαιροποίηση της νέας βιομηχανικής στρατηγικής του 2020:προς μια ισχυρότερη ενιαία αγορά για την ανάκαμψη της Ευρώπης», η Επιτροπή δημοσίευσε το 2022 την πορεία μετάβασης για τον τουρισμό. Η πορεία μετάβασης για τον τουρισμό χρησιμεύει ως χάρτης πορείας και προσδιορίζει 27 καίριους τομείς μέτρων για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας του τουρισμού της ΕΕ.

Τον Δεκέμβριο του 2022 το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκρινε το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τον τουρισμό με ορίζοντα το 2030. Το εν λόγω θεματολόγιο παρέχει ένα στρατηγικό πλαίσιο για τη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης του τουριστικού τομέα, την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς του και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητάς του εντός της ΕΕ.

Έως τον Δεκέμβριο του 2025 αναμένεται να υποβληθεί έκθεση σχετικά με την υλοποίηση των δράσεων που προβλέπονται στους 27 καίριους τομείς της πορείας μετάβασης για τον τουρισμό και του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τον τουρισμό με ορίζοντα το 2030, στην οποία θα περιγράφονται λεπτομερώς η πρόοδος και τα κενά.

Στην επιστολή ανάθεσης καθηκόντων της προέδρου κ. von der Leyen προς τον επίτροπο κ. Τζιτζικώστα, ζητείται να καταβληθούν μεγαλύτερες προσπάθειες σε ολόκληρη την ΕΕ για την προώθηση ενός ανθεκτικού και ανταγωνιστικού τουριστικού τομέα, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τον τουρισμό με ορίζοντα το 2030.

Η στρατηγική της ΕΕ για τον βιώσιμο τουρισμό θα συμβάλει στον στόχο πολιτικής για τη διασφάλιση «βιώσιμης ευημερίας και ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη». Σκοπός είναι να ενισχυθούν η βιωσιμότητα, η ανταγωνιστικότητα και η καινοτομία στον τομέα του τουρισμού, με την προώθηση της κοινωνικής και της οικονομικής συμβολής του, και την ανάδειξη, παράλληλα, της ΕΕ ως κορυφαίου παγκόσμιου παράγοντα στην τουριστική πολιτική.

Πρόβλημα που επιδιώκει να αντιμετωπίσει η πρωτοβουλία

Ο τουριστικός τομέας της ΕΕ χαρακτηρίζεται από διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης μεταξύ των εθνικών, των περιφερειακών και των τοπικών αρχών. Οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις είναι πολύ διαδεδομένες και αντιπροσωπεύουν περίπου το 99 % του συνόλου των επιχειρήσεων του τομέα. Ο τομέας αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, όπως ο αναποτελεσματικός συντονισμός, η δυσκολία πρόσβασης σε μέτρα στήριξης και η ασυνέπεια στις προσπάθειες προώθησης σήματος και μάρκετινγκ. Τα προβλήματα αυτά επηρεάζουν εκατομμύρια ενδιαφερόμενους φορείς, μεταξύ των οποίων οι οργανισμοί διαχείρισης προορισμού (ΟΔΠ) 2 , οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και οι τουρίστες, με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό του τουριστικού οικοσυστήματος. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να παρεμποδίσει την ανταγωνιστικότητά του σε σύγκριση με διεθνείς προορισμούς, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Στους κύριους παράγοντες περιλαμβάνονται τα εξής:

·ανεπαρκής σαφήνεια σχετικά με τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ και των ΟΔΠ

·περιορισμένη πρόσβαση των ΟΔΠ στη διασυνοριακή μάθηση

·ανεπαρκείς ευκαιρίες δικτύωσης και αλληλοδιδαχής από ομοτίμους.

Επιπλέον, αναδύονται νέες προκλήσεις, όπως οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η μη ισορροπημένη ανάπτυξη με αυξημένη πίεση στους τόπους πολιτιστικής κληρονομιάς, οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι οικονομικές και κοινωνικές πιέσεις που σχετίζονται με την αποδοχή του τουρισμού από τις τοπικές κοινότητες και οι κλιματικοί στόχοι για το 2030 και το 2040 για μηδενικές καθαρές εκπομπές έως το 2050, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο κόστος τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους τουρίστες και τους κατοίκους. Εάν δεν αναληφθεί δράση σε επίπεδο ΕΕ, τα ζητήματα αυτά είναι πιθανό να συνεχιστούν και να αποδυναμώσουν περαιτέρω την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα του τομέα.

Στο πλαίσιο αυτό, απαιτούνται πρόσθετα στοιχεία, ιδίως όσον αφορά τις νέες προκλήσεις που ανακύπτουν και τις επιπτώσεις τους στον τομέα, τα μοντέλα βέλτιστων πρακτικών και τις ιδιαίτερες ανάγκες των ενδιαφερόμενων μερών.

Βάση για τη δράση της ΕΕ (νομική βάση και έλεγχος επικουρικότητας)

Νομική βάση

Νομική βάση για την ανάληψη δράσης αποτελεί το άρθρο 195 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο καλεί την ΕΕ να συμπληρώσει τη δράση των κρατών μελών στον τομέα του τουρισμού, ιδίως με την προώθηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων της ΕΕ στον τομέα και την ανταλλαγή ορθών πρακτικών.

Πρακτική ανάγκη για δράση της ΕΕ

Η στρατηγική της ΕΕ για τον βιώσιμο τουρισμό προορίζεται να καλύψει ορισμένους τομείς που εμπίπτουν στις συντρέχουσες με τα κράτη μέλη της ΕΕ αρμοδιότητες (π.χ. τις μεταφορές, την εσωτερική αγορά, το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή) και, ως εκ τούτου, πρέπει να τηρείται η αρχή της επικουρικότητας. Μια προσέγγιση της ΕΕ είναι αναγκαία για περισσότερη σαφήνεια όσον αφορά τη διασύνδεση των διαφόρων νομοθεσιών και πολιτικών που αφορούν τον τουρισμό, για την κατεύθυνση των προτεραιοτήτων της Επιτροπής και για την προώθηση μιας συντονισμένης προσέγγισης με στόχο την αντιμετώπιση των προκλήσεων του τουριστικού τομέα.

Β. Τι επιδιώκει να επιτύχει η πρωτοβουλία και πώς

Μια ολοκληρωμένη στρατηγική της ΕΕ για τον βιώσιμο τουρισμό θα έχει ως στόχο την ενίσχυση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας, της ανταγωνιστικότητας και της στήριξης των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, της ανθεκτικότητας και της καινοτομίας στον τομέα του τουρισμού, με την προώθηση της κοινωνικής και οικονομικής συμβολής του και την ανάδειξη, παράλληλα, της ΕΕ ως ηγετικού παγκόσμιου παράγοντα στην πολιτική τουρισμού.

Η νέα στρατηγική της ΕΕ για τον βιώσιμο τουρισμό θα είναι μη νομοθετική πρωτοβουλία η οποία θα παράσχει επισκόπηση των υφιστάμενων και των επικείμενων δράσεων και πρωτοβουλιών που είναι σημαντικές για τον τομέα. Σε αυτές μπορεί να περιλαμβάνονται η προβολή της Ευρώπης ως κορυφαίου βιώσιμου προορισμού, η ενίσχυση του ρόλου και της ανθεκτικότητας των οργανισμών διαχείρισης προορισμού (ΟΔΠ), και η στήριξη των τουριστικών επιχειρήσεων για την επίτευξη της ψηφιακής και της πράσινης μετάβασης. Για παράδειγμα, οι ειδικές δράσεις μπορεί να αφορούν την προώθηση της Ευρώπης ως πρώτου τουριστικού προορισμού σε εσωτερικό και παγκόσμιο επίπεδο, μεταξύ άλλων για τον πολιτιστικό τουρισμό, τον αθλητικό τουρισμό, τον αγροτουρισμό και τον τουρισμό στην ύπαιθρο. Αυτό, με τη σειρά του, θα δημιουργήσει μηχανισμούς αλληλοδιδαχής από ομοτίμους σε επίπεδο ΕΕ για τους ΟΔΠ, θα στηρίξει την ανταγωνιστικότητα των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων του τομέα του τουρισμού μέσω εξατομικευμένων έργων και θα βελτιώσει τις έξυπνες τουριστικές λύσεις.

Για να διατηρηθεί η αναλογικότητα σε επίπεδο ΕΕ, οι δράσεις θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και ικανότητες των κρατών μελών, των περιφερειακών και των τοπικών αρχών, συμπεριλαμβανομένων των εξόχως απόκεντρων περιοχών της ΕΕ και των νησιών της ΕΕ. Τα μέτρα προορίζονται να στηρίξουν τις εθνικές, τις αστικές και τις περιφερειακές προσπάθειες, χωρίς να τις επιβαρύνουν υπερβολικά, και να ευθυγραμμιστούν με τα υφιστάμενα πλαίσια σε επίπεδο ΕΕ, όπως το πρόγραμμα για την ενιαία αγορά.

Πιθανές επιπτώσεις

Η πρωτοβουλία θα αποτελεί μη νομοθετική ανακοίνωση πολιτικής και, ως εκ τούτου, η στρατηγική της ΕΕ για τον βιώσιμο τουρισμό θα καθορίζει τους στόχους πολιτικής και τα καίρια ζητήματα για περαιτέρω πρωτοβουλίες και δράσεις. Για συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που εξαγγέλλονται στην ανακοίνωση θα διενεργούνται εκτιμήσεις επιπτώσεων, ανάλογα με τις ανάγκες.

Επιπλέον, η πρωτοβουλία αναμένεται να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τομέα, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη και κοινή προσέγγιση για τη στήριξη των ΜΜΕ και των νεοφυών επιχειρήσεων, και δυνητικά να αυξήσει τα έσοδα από τον τουρισμό και τις ευκαιρίες απασχόλησης, ενισχύοντας παράλληλα τη συνοχή και την πολιτιστική εκτίμηση από κοινωνική άποψη. Από περιβαλλοντική άποψη, η στρατηγική έχει ως στόχο να καταστήσει την Ευρώπη κορυφαίο βιώσιμο προορισμό, συμβάλλοντας στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτήν, στις προσπάθειες μείωσης της ρύπανσης και στον ισορροπημένο τουρισμό. Θα προωθήσει τα θεμελιώδη δικαιώματα και την ισότητα εστιάζοντας στη συμπεριληπτικότητα και στην προσβασιμότητα. Με την αντιμετώπιση της ανάγκης να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος και να παρασχεθεί στις επιχειρήσεις και στους πολίτες καλύτερη πρόσβαση στις πληροφορίες, η στρατηγική θα συμβάλει στη μεγαλύτερη απλούστευση.

Στα ενδιαφερόμενα μέρη που επηρεάζονται συγκαταλέγονται οι τουριστικές επιχειρήσεις, οι ΟΔΠ, οι τοπικές κοινότητες και οι τουρίστες, με έμμεσα οφέλη για συναφείς τομείς όπως οι μεταφορές και ο πολιτισμός. Αναμένονται οφέλη σε επίπεδο ΕΕ, μεταξύ άλλων τόσο για τους εξέχοντες όσο και για τους λιγότερο γνωστούς προορισμούς, μέσω της ενθάρρυνσης των ταξιδιών πέραν των συνηθισμένων. Η πρωτοβουλία ευθυγραμμίζεται με διάφορους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, ιδίως τον ΣΒΑ 8 (αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη), τον ΣΒΑ 9 (βιομηχανία, καινοτομία και υποδομές), τον ΣΒΑ 11 (βιώσιμες πόλεις και κοινότητες) και τον ΣΒΑ 13 (δράση για το κλίμα).

Μελλοντική παρακολούθηση

Οι περιοδικές επανεξετάσεις του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τον τουρισμό με ορίζοντα το 2030 και της πορείας μετάβασης για τον τουρισμό διασφαλίζουν επί του παρόντος ότι η δράση στον τομέα αυτό εξακολουθεί να ανταποκρίνεται στις αναδυόμενες προκλήσεις και ευκαιρίες και ευθυγραμμίζεται με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης της ΕΕ. Οι δείκτες προόδου παρακολουθούνται επί του παρόντος παράλληλα με τους 27 τομείς εστίασης της πορείας μετάβασης για τον τουρισμό. Στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής της ΕΕ για τον βιώσιμο τουρισμό, οι δείκτες αυτοί θα εξορθολογιστούν και θα επανεξεταστούν, λαμβανομένων επίσης υπόψη των αποτελεσμάτων της τριετούς έκθεσης σχετικά με την εφαρμογή της πορείας μετάβασης για τον τουρισμό και του θεματολογίου με ορίζοντα το 2030. Επιπλέον, όταν η στρατηγική εξαγγέλλει νέες πρωτοβουλίες, αυτές θα παρακολουθούνται σε ατομική βάση. 

Γ. Βελτίωση της νομοθεσίας

Εκτίμηση επιπτώσεων

Πρόκειται για μη νομοθετική πρωτοβουλία η οποία θα παράσχει σαφήνεια και επισκόπηση της υφιστάμενης και της επικείμενης νομοθεσίας που αφορά τον τομέα του τουρισμού, βελτιώνοντας έτσι την ασφάλεια δικαίου και διασφαλίζοντας μια συντονισμένη προσέγγιση κατά την εφαρμογή των διαφόρων πολιτικών και πρωτοβουλιών οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν τους τουριστικούς φορείς. Η πρωτοβουλία δεν θα δημιουργήσει νομικές υποχρεώσεις και θα επικεντρωθεί στην παροχή συστάσεων και στην υπόδειξη ορθών πρακτικών στα κράτη μέλη και στα ενδιαφερόμενα μέρη. Επομένως, δεν απαιτείται εκτίμηση επιπτώσεων. Για συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που ενδέχεται να ανακοινωθούν στο πλαίσιο της στρατηγικής και όπου αυτό δικαιολογείται από άποψη επιλογών πολιτικής ή αντικτύπου, θα διενεργούνται επιμέρους εκτιμήσεις επιπτώσεων.

Στρατηγική διαβούλευσης

Η Επιτροπή θα προβεί σε όσο το δυνατόν ευρύτερες διαβουλεύσεις, προκειμένου να συγκεντρώσει σημαντικές πληροφορίες και να βεβαιωθεί ότι το γενικό δημόσιο συμφέρον της ΕΕ αντικατοπτρίζεται ικανοποιητικά κατά τον σχεδιασμό της πρωτοβουλίας. Οι προγραμματισμένες δραστηριότητες διαβούλευσης περιλαμβάνουν:

·δημόσια διαβούλευση που θα διαρκέσει 12 εβδομάδες και θα είναι διαθέσιμη στην ενότητα «Πείτε την άποψή σας» το δεύτερο τρίμηνο του 2025 (το ερωτηματολόγιο θα είναι διαθέσιμο σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ)·

·στοχευμένες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη το δεύτερο τρίμηνο του 2025.

Η ενημέρωση του κοινού για τις δραστηριότητες διαβούλευσης θα γίνει μέσω ενημερωτικών δελτίων, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των εργαλείων επικοινωνίας στο πλαίσιο υφιστάμενων τουριστικών έργων, προπαρασκευαστικών ενεργειών σε επίπεδο ΕΕ κ.λπ. Η ενημέρωση των ΜΜΕ θα γίνει μέσω του δικτύου European Enterprise Network και του δικτύου ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας. Συνοπτική πραγματολογική έκθεση της δημόσιας διαβούλευσης θα δημοσιευθεί στη σελίδα της διαβούλευσης οκτώ εβδομάδες μετά την ολοκλήρωσή της και θα συνταχθεί συνοπτική έκθεση όλων των δραστηριοτήτων διαβούλευσης.

Σύμφωνα με την πολιτική της Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας, η οποία αποσκοπεί στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών με βάση τις βέλτιστες διαθέσιμες γνώσεις, καλούμε επίσης επιστημονικούς ερευνητές, καθώς και πανεπιστημιακούς φορείς, επιστημονικές εταιρείες και επιστημονικές ενώσεις με εμπειρογνωσία στον τομέα του τουρισμού και της τουριστικής πολιτικής, να υποβάλουν σχετικές επιστημονικές έρευνες, αναλύσεις και δεδομένα που είτε έχουν δημοσιευθεί είτε βρίσκονται στο στάδιο πριν από την τελική δημοσίευση. Ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για δημοσιεύσεις και άλλες συνεισφορές που συνοψίζουν την τρέχουσα κατάσταση των γνώσεων στον ή στους σχετικούς τομείς.

Γιατί διεξάγουμε διαβούλευση;

Η διαβούλευση θα δώσει στα ενδιαφερόμενα μέρη τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους, ιδίως όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η πρωτοβουλία θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας, τις προτεραιότητες που προσδιορίζονται για τη στρατηγική (π.χ. προβολή και στήριξη της Ευρώπης ως του δημοφιλέστερου προορισμού για βιώσιμο τουρισμό στον κόσμο, στήριξη των ΟΔΠ, στήριξη των ΜΜΕ και προώθηση του έξυπνου τουρισμού), καθώς και τις συνιστώσες που θα πρέπει να περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη στρατηγική.

Κοινό-στόχος

Τα κύρια ενδιαφερόμενα μέρη που διαπιστώθηκε ότι είναι πιθανό να ενδιαφέρονται για το θέμα είναι τα εξής:

·εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές (ΟΔΠ) στα κράτη μέλη της ΕΕ και στις υπό ένταξη χώρες (συμπεριλαμβανομένων των εθνικών συμβουλίων τουρισμού όταν είναι διακριτά από τις αρχές)

·διεθνείς οργανισμοί

·τομεακές κεντρικές οργανώσεις, μεταξύ άλλων στους τομείς του πολιτισμού και της πολιτιστικής κληρονομιάς, του αθλητισμού και της σωματικής δραστηριότητας, καθώς και της αγροτικής και αστικής ανάπτυξης

·μεγάλες εταιρείες και πλατφόρμες

·ΜΜΕ

·ΜΚΟ

·τουρίστες και ευρύ κοινό.