Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή

ECO/450

Στήριξη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη μέλη

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ 

Τμήμα «Οικονομική και Νομισματική Ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή»

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕE) 2017/825 προκειμένου να αυξηθεί το χρηματοδοτικό κονδύλιο του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων και να προσαρμοστεί ο γενικός του στόχος 
[COM(2017) 825 final – 2017/0334 (COD)]

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 όσον αφορά τη στήριξη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη μέλη
[COM(2017) 826 final – 2017/0336 (COD)]

Εισηγητής: Mihai IVAŞCU

Συνεισηγητής: Stefano PALMIERI

1.Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΠΣΔΜ) και να συμπεριληφθεί ειδικό εργαλείο υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων για τις «μεταρρυθμιστικές δεσμεύσεις». Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στις μεταρρυθμίσεις που έχουν άμεσες δευτερογενείς επιπτώσεις στα άλλα κράτη μέλη.

1.2Η ΕΟΚΕ, σύμφωνα και με προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της, υποστηρίζει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας θεσμικών ικανοτήτων για τη βελτίωση της διοικητικής ποιότητας. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα πρέπει να είναι συγκεκριμένες για κάθε χώρα και να εδράζονται στη δημοκρατική στήριξη, αποφεύγοντας την ενιαία προσέγγιση για όλα τα κράτη μέλη.

1.3Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι θετικές όχι μόνον εάν μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες, αλλά ακόμη και αν τις αυξάνουν βραχυπρόθεσμα, προκειμένου να βελτιωθεί το δημοσιονομικό ισοζύγιο των κρατών μελών μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

1.4Ενώ η αύξηση του προϋπολογισμού του ΠΣΔΜ είναι ευπρόσδεκτη, η κλίμακά του είναι ανεπαρκής, δεδομένου του αυξανόμενου αριθμού αιτημάτων από τα κράτη μέλη. Μόνο για το 2018, οι αιτήσεις ανέρχονται σε ποσό πενταπλάσιο του προτεινόμενου προϋπολογισμού.

1.5Από την άλλη πλευρά, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι είναι πολύ σημαντικό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει με διαφάνεια τις προθέσεις της όσον αφορά τη διανομή του νέου προϋπολογισμού του ΠΣΔΜ -κάτι το οποίο δεν συμβαίνει στην παρούσα πρόταση- και να αναπτύξει σαφή κριτήρια επιλογής.

1.6Το σημαντικότερο είναι ότι πρωταρχική σημασία έχει η χάραξη μιας σαφούς στρατηγικής σε επίπεδο ΕΕ. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να παρακολουθεί την πρόοδο και το επίπεδο ανάπτυξης σε κάθε κράτος μέλος, αλλά και να παρουσιάζει κατευθυντήριες γραμμές με όραμα όσον αφορά την κατανομή των κονδυλίων, λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια σύγκλισης. Θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών με την παροχή της απαραίτητης τεχνικής υποστήριξης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

1.7Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα κράτη μέλη που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ, βρίσκονται, όμως, σε καλό δρόμο για να ενταχθούν σε αυτή. Η επιτάχυνση της διαδικασίας αυτής είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως υποστήριξε και ο Jean-Claude Juncker στην ομιλία του για το μέλλον της Ευρώπης 1 .

1.8Η ΕΟΚΕ προτείνει να θεσπιστεί κανόνας σύμφωνα με τον οποίο δεν θα πρέπει να παρέχεται χρηματοδότηση σε κράτος μέλος εάν δεν έχει προηγηθεί διαβούλευση με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις δέσμες πολυετών μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων. Η ενεργός διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι πρωταρχικής σημασίας για τη διασφάλιση της υλοποίησης μεταρρυθμίσεων που βασίζονται σε τεκμήρια και συνδέονται με την πραγματική κατάσταση στην οικονομία κάθε κράτους μέλους.

1.9Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση να παρασχεθεί το νέο εργαλείο μεταρρυθμίσεων με τον δικό του ειδικό μηχανισμό χρηματοδότησης εντός του πολυετούς πλαισίου μετά το 2020.

1.10Η ΕΟΚΕ συνιστά, κατά περίπτωση, ορισμένες μεταρρυθμίσεις ΠΣΔΜ να χρηματοδοτούνται και να συνδέονται με το νέο εργαλείο υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων, ιδίως όταν αφορούν την ένταξη στη ζώνη του ευρώ ή μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν περαιτέρω την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

2.Εισαγωγή και γενικές παρατηρήσεις

2.1Στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την Οικονομική και Νομισματική Ένωση που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε δύο συγκεκριμένες προτάσεις κανονισμών προς έγκριση στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας: μία για την ενίσχυση του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να ενισχυθεί η διαθέσιμη τεχνική υποστήριξη για όλα τα κράτη μέλη και να δημιουργηθεί ειδικός άξονας δράσης για την υποστήριξη κατά τη διαδικασία σύγκλισης των κρατών μελών που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ 2 , και μία ακόμη η οποία εισάγει στοχοθετημένες αλλαγές στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων, προκειμένου να επεκταθούν οι δυνατότητες χρήσης του αποθεματικού επίδοσης που ενσωματώνεται στα υφιστάμενα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία προς υποστήριξη των εθνικών μεταρρυθμίσεων 3 .

2.2Η ΕΟΚΕ έλαβε συνολικά τέσσερις συγκεκριμένες αιτήσεις γνωμοδότησης: δύο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και δύο από το Συμβούλιο για καθεμία από τις δύο αυτές προτάσεις κανονισμών. Σκοπός της παρούσας γνωμοδότησης είναι, συνεπώς, να παρουσιάσει τις απόψεις της ΕΟΚΕ σχετικά με τις δύο αυτές νομοθετικές προτάσεις, ανταποκρινόμενη στα συγκεκριμένα θεσμικά αιτήματα και με την επιφύλαξη περαιτέρω εργασιών της ΕΟΚΕ για το υπόλοιπο της δέσμης μέτρων της Επιτροπής για την ΟΝΕ.

2.3Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το εργαλείο υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό μέσο ώστε να βοηθηθούν τα κράτη μέλη που δεν έχουν καλές επιδόσεις όσον αφορά τη χρηματοδότηση μέσω των διαθέσιμων διαρθρωτικών πόρων στην καλύτερη αξιοποίησή τους και στη μείωση των οικονομικών αποκλίσεων.

2.4Η θέσπιση νέου εργαλείου υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων για την υποστήριξη των μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων των κρατών μελών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου είναι κομβικής σημασίας. Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί σε μεταρρυθμίσεις που έχουν άμεσες δευτερογενείς επιπτώσεις στα άλλα κράτη μέλη. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ ζητεί την ενεργό και λεπτομερή παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά την εφαρμογή, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

3.Προτάσεις για τη στήριξη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη μέλη

3.1Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να συμβουλεύονται τους κοινωνικούς εταίρους και την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών όταν αποφασίζουν για τη στρατηγική διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που επιθυμούν να προωθήσουν, καθώς και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας παρακολούθησης μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Για να διασφαλιστεί πραγματική διαβούλευση σε όλα τα κράτη μέλη, η ΕΟΚΕ προτείνει να θεσπιστεί κανόνας βάσει του οποίου δεν θα πρέπει να διατίθενται κονδύλια εάν δεν έχει προηγηθεί διαβούλευση με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις δέσμες πολυετών μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων.

3.2Από την εισαγωγή του ΠΣΔΜ το 2017, 16 κράτη μέλη έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να επωφεληθούν από τη χρηματοδότησή του. Ενώ ο διαθέσιμος προϋπολογισμός ανερχόταν σε 22,5 εκατ. ευρώ, οι 271 αιτήσεις υπερέβησαν τα 80 εκατ. ευρώ. Για το 2018, η Επιτροπή πρότεινε προϋπολογισμό ύψους 30,5 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, 24 κράτη μέλη έχουν υποβάλει 444 αιτήσεις που υπερβαίνουν τα 150 εκατ. ευρώ συνολικά.

3.3Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την αυξημένη χρηματοδότηση του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, αμφισβητεί, εντούτοις, την αποτελεσματικότητα του μέτρου, λαμβάνοντας υπόψη τον όγκο των αιτήσεων από τα κράτη μέλη.

3.4Η ΕΟΚΕ θεωρεί πολύ σημαντικό η Επιτροπή να παρουσιάσει κατά τρόπο διαφανή τις προθέσεις της όσον αφορά τη διανομή του νέου προϋπολογισμού του ΠΣΔΜ, ώστε κάθε κράτος μέλος να μπορεί να λάβει δίκαιο μερίδιο της διαθέσιμης στήριξης, σύμφωνα με τις μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιούνται.

3.5Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να θέσει σαφείς και αντικειμενικούς κανόνες για την επιλογή των μεταρρυθμίσεων που θα χρηματοδοτηθούν από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ισότιμη πρόσβαση όλων των κρατών μελών στα κεφάλαια. Επιπλέον, οι μεταρρυθμίσεις που υπόκεινται σε χρηματοδότηση θα πρέπει να συνάδουν με τη στρατηγική της ΕΕ και να παρακολουθούνται αυστηρά μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

3.6Δεδομένου ότι τα κράτη μέλη έχουν ήδη δικές τους πρωτοβουλίες μεταρρυθμίσεων, η ΕΟΚΕ συνιστά το ΠΣΔΜ να επικεντρώνεται στα μέτρα που θα στηρίξουν με τον καλύτερο τρόπο τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις.

3.7Δεν πρέπει να λησμονείται ότι τα κράτη μέλη μπορούν να χρηματοδοτήσουν μόνα τους τις μεταρρυθμίσεις και ότι το εν λόγω κίνητρο του προϋπολογισμού του ΠΣΔΜ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα πρέπει να σημαίνει ότι πρέπει να βασίζονται μόνο στη χρηματοδότηση της ΕΕ. Η λειτουργία ολόκληρης της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης βασίζεται στην επικουρικότητα και στην υπεύθυνη δράση όλων ανεξαιρέτως των κρατών μελών.

3.8Λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμένους πόρους, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να υποστηρίξει μεταρρυθμίσεις και μέτρα που θα μπορούσαν να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για τις δράσεις που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη από μόνα τους.

3.9Η ΕΟΚΕ, σύμφωνα και με προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της, υποστηρίζει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη: περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, ανταγωνιστικότητα και ανταγωνισμός στον τομέα της μεταποίησης και των υπηρεσιών, διοικητική και θεσμική ποιότητα και περιβαλλοντική βιωσιμότητα 4 . Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα πρέπει να είναι συγκεκριμένες για κάθε χώρα, συνεπείς με τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ) και να εδράζονται στη δημοκρατική στήριξη και όχι σε μια ενιαία προσέγγιση για όλα τα κράτη μέλη.

3.10Λαμβάνοντας υπόψη την υποχρέωση, βάσει της Συνθήκης, όλα σχεδόν τα κράτη μέλη να προσχωρήσουν στο ευρώ, η ΕΟΚΕ συνιστά να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην επέκταση της ζώνης του ευρώ και, ενδεχομένως, να χορηγηθεί πρόσθετη χρηματοδότηση για τους στόχους αυτούς.

3.11Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε καλύτερη θέση από τα ίδια τα κράτη μέλη ως προς την παρακολούθηση της προόδου που σημειώνουν οι χώρες που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ. Πρέπει να ανταλλάσσονται βέλτιστες πρακτικές καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, η δε ΕΟΚΕ συνιστά να δημιουργηθεί για τον σκοπό αυτό καθορισμένη πλατφόρμα επικοινωνίας.

4.Πρόταση θέσπισης νέου εργαλείου υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων όσον αφορά τη στήριξη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη μέλη

4.1Αναγνωρίζοντας ότι ο όρος «διαρθρωτική μεταρρύθμιση» έχει καταστεί πολύ ευρύς, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη συμπερίληψη του ορισμού στον προτεινόμενο κανονισμό.

4.2Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη ώστε να επιδιώξουν διαφορετικές προοπτικές φορολογικής και δημοσιονομικής βιωσιμότητας. Ορισμένες μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να συνεπάγονται περισσότερες δημόσιες δαπάνες βραχυπρόθεσμα προκειμένου να εφαρμοστούν νέες διαδικασίες και δραστηριότητες που θα συμβάλλουν στην εξοικονόμηση πόρων ή στη συγκέντρωση περισσότερων εσόδων, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μόνο. Ως εκ τούτου, ενδείκνυται να μην εξετάζονται μόνο βραχυπρόθεσμα μέτρα μείωσης του κόστους, αλλά και τρόποι αύξησης των εσόδων του προϋπολογισμού.

4.3Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το νέο εργαλείο υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων που προτείνεται εντός του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου μετά το 2020, δεδομένου ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πρέπει να συνεργαστούν στενά με τα κράτη μέλη για την επίτευξη ενισχυμένης ολοκλήρωσης και σύγκλισης στην Ένωση. Η ΕΟΚΕ ζητεί την ενεργό και λεπτομερή παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά την εφαρμογή, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

4.4Παρά το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και οι ανά χώρα εκθέσεις που αναπτύσσονται ως μέρος αυτού αποτελούν εξαιρετικό βασικό «όχημα» για την αξιολόγηση του προγράμματος στήριξης των μεταρρυθμίσεων, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω μέσα για την ορθή αξιολόγηση της προόδου. Τα μέσα αυτά θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ειδικές οικονομικές απαιτήσεις κάθε κράτους μέλους.

4.5Η ΕΟΚΕ επικροτεί την προσωρινή λύση για τη χρηματοδότηση της πιλοτικής φάσης του νέου εργαλείου υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων μέσω του αποθεματικού επίδοσης. Η πρόταση αυτή δεν θα πρέπει να παρεμβαίνει στα υφιστάμενα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), αλλά να έχει ειδικό χωριστό προϋπολογισμό.

4.6Η πρόοδος που σημειώνεται από κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να παρακολουθείται ταχέως μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Αυτή η διαδικασία υποβολής εκθέσεων θα πρέπει να παρέχει σαφή εικόνα της προόδου που έχει επιτευχθεί και των περαιτέρω αναγκών προϋπολογισμού.

4.7Δεδομένου ότι το νέο εργαλείο υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων θα συμπληρώνει την εθελοντική τεχνική υποστήριξη που παρέχεται μέσω του ΠΣΔΜ, η ΕΟΚΕ συνιστά ορισμένες μεταρρυθμίσεις κατά περίπτωση να χρηματοδοτούνται και να συνδέονται με το νέο εργαλείο υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων, ιδίως όταν αφορούν την ένταξη στη ζώνη του ευρώ ή μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν περαιτέρω την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Βρυξέλλες, 28 Φεβρουαρίου 2018

Joost VAN IERSEL

Πρόεδρος του τμήματος «Οικονομική και Νομισματική Ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή»

_____________

(1)       Κατάσταση της Ένωσης το 2017

(2)       COM(2017) 825 final.

(3)       COM(2017) 826 final.

(4)      Για παράδειγμα, βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και των δαπανών Ε&Α, αύξηση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων, των τομέων και των οικονομιών, προώθηση της δημιουργίας θέσεων εργασίας καλής ποιότητας με υψηλότερους μισθούς και ταυτόχρονη μείωση των προσωρινών και ασταθών θέσεων εργασίας με χαμηλούς μισθούς, ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων σε αυτές, καθώς και του κοινωνικού διαλόγου σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, μεταρρύθμιση των δημόσιων διοικήσεων ώστε να καταστούν αποτελεσματικότερες για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και πιο διαφανείς για το κοινό, προώθηση της ποιότητας των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των εργαζομένων με σκοπό την επίτευξη ίσων ευκαιριών και αποτελεσμάτων για όλες τις κοινωνικές ομάδες.