52014DC0380

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με το άρθρο 6 της οδηγίας 2008/8/EΚ του Συμβουλίου

1. Ιστορικό του φακέλου

Η οδηγία 2008/8/ΕΚ του Συμβουλίου, της 12ηςΦεβρουαρίου 2008, για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/112/ΕΚ[1] όσον αφορά τον τόπο παροχής υπηρεσιών[2], εκδόθηκε στο πλαίσιο της «δέσμης μέτρων για τον ΦΠΑ» με σκοπό την εξασφάλιση της ορθής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς. Αναγνωρίζει ότι, για κάθε παροχή υπηρεσιών, ο τόπος φορολόγησης θα πρέπει, κατ’ αρχήν, να είναι ο τόπος στον οποίο καταναλώνονται οι υπηρεσίες. Ωστόσο, αναγνωρίζει επίσης ότι επί του παρόντος δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί αυτή η αρχή σε όλες τις περιπτώσεις, εξαιτίας της διοικητικής επιβάρυνσης και των πρακτικών ζητημάτων που θα μπορούσαν να ανακύψουν για την παροχή υπηρεσιών στους τελικούς καταναλωτές [συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (Β2C)]. Συνεπώς, αποφασίστηκε να περιοριστεί η φορολόγηση στον τόπο κατανάλωσης, σε ορισμένους τομείς.

Ταυτοχρόνως, αποφασίστηκε η δημιουργία ενιαίας ηλεκτρονικής πύλης με σκοπό τη φιλική προς τις επιχειρήσεις εφαρμογή των νέων κανόνων. Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 143/2008[3] εισήγαγε, επομένως, τους απαραίτητους μηχανισμούς για την εισαγωγή αυτής της «υπηρεσίας μίας στάσης».

2. Πεδίο εφαρμογής της έκθεσης

Το άρθρο 6 της οδηγίας 2008/8/ΕΚ προβλέπει ότι «η Επιτροπή θα υποβάλει, πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2014, έκθεση σχετικά με τη δυνατότητα αποτελεσματικής εφαρμογής του κανόνα που θεσπίζεται στο άρθρο 5 όσον αφορά την παροχή τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών και ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών σε μη υποκείμενους στο φόρο και σχετικά με το κατά πόσον ο κανόνας αυτός θα αντιστοιχεί ακόμη στην εφαρμοζόμενη, κατά το χρόνο αυτό, γενική πολιτική όσον αφορά τον τόπο παροχής των υπηρεσιών».

Το άρθρο 58 της οδηγίας για τον ΦΠΑ, όπως έχει αντικατασταθεί από το άρθρο 5 της οδηγίας 2008/8/EΚ, ορίζει ότι, από την 1η Ιανουαρίου 2015, όλες οι τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες που παρέχονται σε μη υποκείμενους στο φόρο θα φορολογούνται στον τόπο εγκατάστασης του λήπτη ή, ελλείψει εγκατάστασης, στον τόπο όπου έχει την κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του. Αυτό εκφράζει την αρχή της φορολόγησης στον τόπο της κατανάλωσης.

Περαιτέρω διατάξεις βάσει του άρθρου 5 της οδηγίας 2008/8/EΚ απαιτούν τη δημιουργία ειδικού συστήματος που θα δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες σε κράτη μέλη στα οποία δεν είναι εγκατεστημένες να διαθέτουν ενιαίο σημείο ηλεκτρονικής επαφής για σκοπούς ταυτοποίησης, δήλωσης και πληρωμής ΦΠΑ. Το σύστημα αυτό απαιτεί τη χρήση ηλεκτρονικής διεπαφής, που αναφέρεται ως «μίνι θυρίδα ενιαίας εξυπηρέτησης» (MOSS).

Επειδή η τροποποίηση της οδηγίας για τον ΦΠΑ με την οδηγία 2008/8/EΚ επιφέρει θεμελιώδεις αλλαγές για τους οικονομικούς φορείς στους τομείς των τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών και ηλεκτρονικών υπηρεσιών και γενικά αποσκοπεί στον ανασχεδιασμό της λειτουργίας του συστήματος ΦΠΑ, απαιτήθηκε η λήψη σειράς νομοθετικών πρωτοβουλιών και πρακτικών μέτρων.

Η σχετική δράση έχει αναληφθεί από τις νομικές και τεχνικές υπηρεσίες πληροφορικής της Επιτροπής. Τα κράτη μέλη και οι εκπρόσωποι των οικείων επιχειρηματικών τομέων είχαν στενή συμμετοχή, ώστε να εξασφαλίσουν ότι η διαδικασία αυτή θα εξέταζε τις προκλήσεις που αντιμετώπιζαν όλοι οι ενδιαφερόμενοι.

Κρίσιμο ορόσημο για την αποτελεσματική εφαρμογή των νέων κανόνων από την 1η Ιανουαρίου 2015 αποτελεί η ομαλή και έγκαιρη οργάνωση της MOSS, που θα δώσει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις και στα κράτη μέλη να επικοινωνούν απλούστερα, ταχύτερα και αποτελεσματικότερα.

Όλη η απαραίτητη σχετική νομοθεσία είχε εκδοθεί από το Συμβούλιο ως τα τέλη του 2013. Για να δοθεί λεπτομερέστερη καθοδήγηση στους ενδιαφερομένους, δημοσιεύτηκαν κατευθυντήριες γραμμές και επεξηγηματικές σημειώσεις σχετικά με τους νέους κανόνες κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014. Συνοδεύονταν από ένα γενικό επικοινωνιακό σχέδιο για την ενημέρωση των επιχειρήσεων στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο σχετικά με τη λειτουργία του νέου συστήματος.

Η παρούσα έκθεση θα εστιάσει, επομένως, στη δράση που έχει αναληφθεί για την εξασφάλιση της ορθής και αποτελεσματικής ενσωμάτωσης των νέων κανόνων από την 1η Ιανουαρίου 2015.

3. Δράση για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής ενσωμάτωσης

Η προετοιμασία για την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων ξεκίνησε πριν από έξι χρόνια, αμέσως μετά την έκδοση της οδηγίας 2008/8/ΕΚ.

Έκτοτε, έγιναν πολλά βήματα για την ενίσχυση της επικοινωνίας μεταξύ εθνικών αρχών, με σκοπό τη διαμόρφωση ενιαίας αντίληψης σχετικά με το περιεχόμενο των νέων κανόνων και την υιοθέτηση κοινής άποψης σχετικά με τον τρόπο που θα πρέπει αυτοί να ενσωματωθούν και να εφαρμοστούν από τα κράτη μέλη.

Για να εξασφαλίσει τη συνεπή και ενιαία εφαρμογή των κανόνων, η Επιτροπή εργάστηκε εντατικά με τα κράτη μέλη, ανταλλάσσοντας απόψεις και αναζητώντας μαζί τους κοινές και εφικτές λύσεις για τα τεχνικά ζητήματα που συνδέονταν με τη σημαντική αυτή μεταρρύθμιση.

Η δράση που αναλήφθηκε για την αποτελεσματική ενσωμάτωση καλύπτει πέντε κύριους τομείς:

προετοιμασία και έγκριση του σχετικού νομικού πλαισίου· μέριμνα για τη διαμόρφωση κοινής αντίληψης σχετικά με την εφαρμογή των νέων κανόνων για τον τόπο παροχής και των συναφών υποχρεώσεων (MOSS)· εξασφάλιση της εφαρμογής Η/Υ της MOSS· αποσαφήνιση της προσέγγισης του ελέγχου στο πλαίσιο της MOSS· και ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των ενδιαφερομένων. 3.1. Θέσπιση του σχετικού νομικού πλαισίου

Η αποτελεσματική ενσωμάτωση των νέων κανόνων για τον τόπο παροχής των τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών και ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών σε μη υποκείμενους στον φόρο προϋπέθετε την ανάπτυξη ενός άρτιου νομικού πλαισίου, το οποίο θα έπρεπε να αποσαφηνίζει τις έννοιες που αναφέρονται στο άρθρο 5 της οδηγίας 2008/8/ΕΚ και να προσφέρει το περιθώριο για την ανάπτυξη μιας ηλεκτρονικής διεπαφής, που να απλουστεύει τις υποχρεώσεις συμμόρφωσης των οικονομικών φορέων.

Από την Επιτροπή προτάθηκαν οι ακόλουθες νομικές πράξεις, οι οποίες στη συνέχεια εγκρίθηκαν από τα αρμόδια θεσμικά όργανα:

· κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 967/2012 του Συμβουλίου, της 9ης Οκτωβρίου 2012, για την τροποποίηση του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 282/2011 όσον αφορά τα ειδικά καθεστώτα για μη εγκατεστημένους υποκείμενους στον φόρο οι οποίοι παρέχουν τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές ή ηλεκτρονικές υπηρεσίες σε μη υποκείμενους στον φόρο[4]. Ο κανονισμός απαριθμεί τις κύριες υποχρεώσεις των υποκείμενων στον φόρο βάσει των ειδικών καθεστώτων και ρυθμίζει ζητήματα όπως η εγγραφή, η διαγραφή και οι εξαιρέσεις·

· εκτελεστικός κανονισμός (EΕ) αριθ. 1042/2013 του Συμβουλίου, της 7ης Οκτωβρίου 2013, για την τροποποίηση του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 282/2011 όσον αφορά τον τόπο παροχής υπηρεσιών[5]. Ο κανονισμός θεσπίζει τους κανόνες για τον τόπο παροχής και διευκρινίζει τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να εφαρμόζονται· και

· εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 815/2012 της Επιτροπής, της 13ης Σεπτεμβρίου 2012, για τον καθορισμό των λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010 του Συμβουλίου όσον αφορά τα ειδικά καθεστώτα για μη εγκατεστημένους υποκείμενους στο φόρο οι οποίοι παρέχουν τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές ή ηλεκτρονικές υπηρεσίες σε μη υποκείμενους στο φόρο[6]. Ο κανονισμός τυποποιεί τις δηλώσεις και τις ανταλλαγές δεδομένων μεταξύ κρατών μελών για την εξασφάλιση πλήρους διαλειτουργικότητας της MOSS.

Δόθηκε μεγάλη προσοχή ώστε να αποφευχθούν τα προβλήματα διαλειτουργικότητας που ανέκυψαν σε σχέση με την εφαρμογή της διαδικασίας επιστροφής του ΦΠΑ που καταβάλλεται από μη εγκατεστημένους υποκείμενους στον φόρο, όπως προβλέπεται από την οδηγία περί επιστροφής ΦΠΑ[7]. Η χρήση εκτελεστικών πράξεων υπήρξε καθοριστική, δεδομένου ότι έδωσε τη δυνατότητα στην Επιτροπή να εισαγάγει τυποποιημένες διαδικασίες.

3.2. Διαμόρφωση κοινής αντίληψης για την εφαρμογή των νέων κανόνων

Οι πιθανές δυσκολίες που θα ανέκυπταν από την εφαρμογή των νέων κανόνων για τον τόπο παροχής των υπηρεσιών εξετάστηκαν για πρώτη φορά στο πλαίσιο ενός σεμιναρίου που πραγματοποιήθηκε στη Μάλτα τον Νοέμβριο του 2008 (το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Fiscalis του 2013).

Τα αποτελέσματα των συζητήσεων κατέστησαν φανερή την ανάγκη να συμβάλουν οι ενδιαφερόμενοι παράγοντες, όσον αφορά τις τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες, ώστε να εντοπιστούν σωστά και να αντιμετωπιστούν τα πρακτικά προβλήματα από την ενσωμάτωση της νέας αρχής φορολόγησης.

Για τον λόγο αυτό, διοργανώθηκε δεύτερο σεμινάριο Fiscalis στο Λουξεμβούργο, τον Μάρτιο του 2012, στο οποίο προσκλήθηκαν όχι μόνο τα κράτη μέλη αλλά και εκπρόσωποι των ενδιαφερόμενων τομέων με σκοπό να μεταδώσουν την εμπειρογνωσία τους. Το αποτέλεσμα αυτού του σεμιναρίου ήταν ένα σημαντικό βήμα στη διαδικασία προπαρασκευής της πρότασης της Επιτροπής τον Δεκέμβριο του 2012[8], την οποία ενέκρινε το Συμβούλιο ως εκτελεστικό κανονισμό (EΕ) αριθ. 1042/2013 (βλ. σημείο 3.1.)

Κατά τις συζητήσεις στο Συμβούλιο σχετικά με τον εκτελεστικό κανονισμό, αναγνωρίστηκε ευρέως ότι θα ήταν χρήσιμο, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τα κράτη μέλη, να εκπονηθούν λεπτομερείς επεξηγηματικές σημειώσεις, με πιο αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με την πρακτική εφαρμογή των νέων διατάξεων. Ως αποτέλεσμα, οι υπηρεσίες της Επιτροπής συνέταξαν σχέδιο επεξηγηματικών σημειώσεων για τις αλλαγές στον ΦΠΑ σε σχέση με τους κανόνες του τόπου παροχής τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών, τηλεοπτικών και ηλεκτρονικών υπηρεσιών που αρχίζουν να ισχύουν το 2015. Επικεντρώνονται ιδιαίτερα στις διατάξεις του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1042/2013 και δεν είναι νομικά δεσμευτικές.

Τον Νοέμβριο του 2013 η Επιτροπή διοργάνωσε ένα εργαστήριο Fiscalis για κράτη μέλη και εκπροσώπους επιχειρήσεων στις Κάτω Χώρες με σκοπό να συζητήσουν το σχέδιο επεξηγηματικών σημειώσεων. Έπειτα από ουσιαστικές και καρποφόρες συζητήσεις με τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων και των κρατών μελών στο εργαστήριο και στις επόμενες συνεδριάσεις στις Βρυξέλλες, οι σημειώσεις οριστικοποιήθηκαν.

Το έγγραφο δημοσιεύθηκε[9] πολύ πριν από την ημερομηνία έναρξης ισχύος των νέων κανόνων, τον Απρίλιο του 2014, με σκοπό να βοηθηθούν οι φορολογικές αρχές και οι επιχειρήσεις να προσαρμόσουν τις εσωτερικές τους διαδικασίες και τα εμπορικά και επιχειρηματικά εργαλεία τους στο νέο σύστημα.

Θεωρείται ότι έχουν ληφθεί πλέον επαρκή μέτρα, που παρέχουν στους ενδιαφερόμενους παράγοντες σαφή εικόνα για το πώς πρόκειται να εφαρμοστούν οι επικείμενες αλλαγές, κατοχυρώνουν την ασφάλεια δικαίου και περιορίζουν τη διοικητική επιβάρυνση για τις φορολογικές υπηρεσίες και τους οικονομικούς φορείς στο χρονικό διάστημα που απαιτείται για να προσαρμοστούν στους νέους κανόνες.

Αυτή η συνεργασία για τη διαμόρφωση κοινής αντίληψης σχετικά με τους νέους κανόνες για τον τόπο παροχής αναμένεται ότι θα προλάβει αποκλίνουσες ερμηνείες του ισχύοντος νομικού πλαισίου και θα περιορίσει τους κινδύνους της διπλής φορολόγησης.

3.3. Συνέπειες των νέων κανόνων

Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2014 οι υπηρεσίες που παρέχονται από παρόχους εγκατεστημένους εντός της ΕΕ σε μη υποκείμενους στον φόρο στην ΕΕ φορολογούνται κατά κανόνα στον τόπο στον οποίο είναι εγκατεστημένος ο πάροχος.

Από την 1η Ιανουαρίου 2015 όλες οι τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες θα φορολογούνται στον τόπο του λήπτη (εκτός αν εφαρμόζεται ο κανόνας σχετικά με την πραγματική χρήση και εκμετάλλευση), ακόμη και εάν ο λήπτης δεν είναι υποκείμενος στον φόρο.

Συνεπώς, για τις υπηρεσίες αυτές που παρέχονται σε μη υποκείμενους στον φόρο, οι πάροχοι από χώρες της ΕΕ και εκτός της ΕΕ θα πρέπει να εγγράφονται σε μητρώο ΦΠΑ και να συμμορφώνονται με τις σχετικές υποχρεώσεις του κράτους μέλους στο οποίο είναι εγκατεστημένος ο λήπτης, έχει τη μόνιμη κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του.

Ωστόσο, για την απαλλαγή των οικονομικών φορέων από την υποχρέωση εγγραφής σε μητρώο ΦΠΑ σε κάθε κράτος μέλος στο οποίο παρέχουν τέτοιες υπηρεσίες σε μη υποκείμενους στον φόρο, για τη διευκόλυνση της συμμόρφωσης και για την απλούστευση των επιχειρηματικών συναλλαγών, η νομοθεσία προβλέπει ότι οι υποκείμενοι στον φόρο μπορούν να κάνουν χρήση ειδικού συστήματος, που δίνει τη δυνατότητα ταυτοποίησής τους για σκοπούς ΦΠΑ μόνο σε ένα κράτος μέλος, αντί να πρέπει να εγγραφούν σε κάθε κράτος μέλος κατανάλωσης.

Αυτό το ειδικό σύστημα στηρίζεται σε μια ηλεκτρονική διεπαφή (MOSS), της οποίας η ανάπτυξη αποτελεί ορόσημο αλλά και σοβαρή πρόκληση, αφού απαίτησε τη στενή συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και των εκπροσώπων των επιχειρήσεων.

Επομένως, δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στη σημασία της έναρξης των προετοιμασιών για την εφαρμογή της ηλεκτρονικής διεπαφής σε όλα τα κράτη μέλη αρκετά νωρίτερα, ώστε να εξασφαλιστούν καλά πρακτικά αποτελέσματα όταν αρχίσουν να ισχύουν οι νέοι κανόνες. Επιπλέον, τα κράτη μέλη ενημερώθηκαν στο πλαίσιο διάφορων φόρουμ σχετικά με την ανάγκη χορήγησης επαρκών πόρων για το έργο αυτό.

3.4. Διευκόλυνση της συμμόρφωσης των επιχειρήσεων και είσπραξη των εσόδων μέσω της MOSS

Η MOSS πρέπει να είναι πλήρως επιχειρησιακή πριν από την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων για τον τόπο παροχής την 1η Ιανουαρίου 2015. Ωστόσο, θα επιτρέπεται στους εμπόρους να εγγράφονται στο ειδικό σύστημα από την 1η Οκτωβρίου 2014 και μετά.

Όπως δηλώνεται στο προοίμιο του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 815/2012, τα κράτη μέλη είναι πρωταρχικώς αρμόδια για την τεχνική εφαρμογή της ηλεκτρονικής διεπαφής που θα χρησιμοποιείται ως MOSS.

Δεδομένων των επιπτώσεων της συμμόρφωσης με τους νέους κανόνες, η έγκαιρη εφαρμογή και η αποδοτική λειτουργία του συστήματος έχει κρίσιμη σημασία για τους παρόχους που δραστηριοποιούνται σε κράτη μέλη στα οποία δεν είναι εγκατεστημένοι.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Επιτροπή ανέλαβε δράση, εγκαίρως και με συνέπεια, ώστε να διασφαλιστεί η ομοιόμορφη ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διεπαφής σε όλα τα κράτη μέλη. Διοργανώθηκαν δύο εργαστήρια, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν από το πρόγραμμα Fiscalis του 2013. Το πρώτο, αφιερωμένο στον τρόπο εφαρμογής της MOSS, πραγματοποιήθηκε στο Malmö τον Ιούνιο του 2011 και άνοιξε τον δρόμο για την προετοιμασία των εκτελεστικών κανόνων για τη λειτουργία του συστήματος και την τυποποίηση των δηλώσεων και της ανταλλαγής δεδομένων. Το δεύτερο, αφιερωμένο στην εκπόνηση των κατευθυντήριων γραμμών για τη MOSS, πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο τον Μάιο του 2013.

Ο οδηγός για τη MOSS, που εκπονήθηκε με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των αλλαγών που θα αρχίσουν να ισχύουν τον Ιανουάριο του 2015, δημοσιεύθηκε στον δικτυακό τόπο της Επιτροπής[10] στα τέλη του 2013. Προσφέρει πρακτική καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής της νομοθεσίας και των προδιαγραφών που σχετίζονται με τη MOSS.

Ο οδηγός εκπονήθηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής με σκοπό να ανταποκριθεί στις θεμιτές προσδοκίες, στην ανάγκη για σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου των ενδιαφερόμενων παραγόντων που θίγονται από την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων. Συζητήθηκε στο πλαίσιο της μόνιμης επιτροπής διοικητικής συνεργασίας (SCAC)[11] τον Οκτώβριο του 2013 και δεν είναι νομικά δεσμευτικός.

3.5. Εφαρμογή πληροφορικής της MOSS

Η Επιτροπή συντονίζει επίσης την εφαρμογή πληροφορικής της MOSS σε όλα τα κράτη μέλη. Οι λειτουργικές και τεχνικές προδιαγραφές του συστήματος (δηλ. ακριβείς λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τα συστήματα πληροφορικής τους) εγκρίθηκαν από τη SCAC το φθινόπωρο του 2012 και, έκτοτε, τα κράτη μέλη έχουν προχωρήσει αρκετά στην ανάπτυξη του απαραίτητου πλαισίου πληροφορικής.

Στο πλαίσιο του συνολικού έργου της MOSS, οι υπηρεσίες της Επιτροπής ήταν αρμόδιες για την παραγωγή των προδιαγραφών, την ανάπτυξη του συστήματος, τη διεξαγωγή δοκιμών συμμόρφωσης, την εγκατάσταση του συστήματος στην παραγωγή και τον συντονισμό των δραστηριοτήτων των κρατών μελών. Το πεδίο παρέμβασης της Επιτροπής περιοριζόταν στον κοινό τομέα, ενώ οι διεργασίες των επιχειρήσεων καθορίζονταν χωριστά, σε εθνικό επίπεδο.

Έχει παραχθεί σημαντικό έργο σ’ αυτό τον τομέα, ιδίως μέσω τακτικών σεμιναρίων πληροφορικής με όλα τα κράτη μέλη. Επιπλέον, διοργανώθηκαν διμερείς αποστολές παρακολούθησης από ειδικούς της Επιτροπής στον τομέα της πληροφορικής σε όλα τα κράτη μέλη για να αξιολογηθούν εξατομικευμένα οι δυσκολίες που ανέκυψαν σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις και να αναζητηθούν αποδοτικές λύσεις.

Έχει μεγάλη σημασία να συνεχίσουν όλα τα κράτη μέλη να αφιερώνουν τους απαραίτητους πόρους στο έργο αυτό, ώστε να είναι έτοιμα εγκαίρως. Τους μήνες που απομένουν ως την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων, οι ειδικοί της Επιτροπής στον τομέα της πληροφορικής θα εξακολουθήσουν να παρακολουθούν στενά την πρόοδο των εργασιών στο κάθε κράτος μέλος.

Αν το ηλεκτρονικό σύστημα δεν είναι έτοιμο ή δεν λειτουργεί σωστά σε ένα κράτος μέλος την 1η Ιανουαρίου 2015, οι πάροχοι από αυτό το κράτος μέλος θα χρειαστεί να συνεχίσουν να καταχωρίζουν και να δηλώνουν τον ΦΠΑ σύμφωνα με τους γενικούς κανόνες σε όλα τα κράτη μέλη στα οποία παρέχουν τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές ή ηλεκτρονικές υπηρεσίες σε μη υποκείμενους στον φόρο.

Ένα ερώτημα για το μέλλον που προκύπτει από αυτή την εμπειρία είναι κατά πόσον εξακολουθεί να έχει νόημα, σε περίοδο δημοσιονομικής εξυγίανσης, η ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων πληροφορικής σε εθνικό επίπεδο από την κάθε διοίκηση ή αν θα ήταν προτιμότερο να υπάρχει ένα σύστημα της ΕΕ ή τουλάχιστον αν θα έπρεπε να συνενώσουν τους πόρους τους τα κράτη μέλη για να αναπτύξουν ορισμένες ενότητες του συστήματος από κοινού.

3.6. Έλεγχος της MOSS

Η ενωσιακή νομοθεσία για τη MOSS προβλέπει απλούς ελέγχους και ελέγχους του μηχανισμού στο κράτος μέλος κατανάλωσης, αν και υπάρχουν διάφορα εργαλεία για τη βελτίωση του συντονισμού των ελέγχων μεταξύ κρατών μελών.

Στους ελέγχους αυτούς μπορούν να συμμετέχουν ως και 27 διαφορετικές ξένες διοικήσεις (όταν πρόκειται για εταιρείες της ΕΕ ή 28 όταν πρόκειται για εταιρείες τρίτων χωρών) που ελέγχουν την ίδια εταιρεία, χωρίς κανένα συντονισμό, με αποτέλεσμα την υποβολή αιτήσεων πληροφοριών σε πολλαπλές γλώσσες. Αυτό μπορεί να συνεπάγεται δυσανάλογη διοικητική επιβάρυνση για τον κλάδο των ηλεκτρονικών επιχειρήσεων, αλλά θα μπορούσε επίσης να θέσει σε κίνδυνο την αποδοτικότητα των ίδιων των ελέγχων και το επίπεδο εθελούσιας συμμόρφωσης (ιδίως από πλευράς εταιρειών τρίτων χωρών). Επιπλέον, η απουσία συντονισμένης προσέγγισης θα δέσμευε ελεγκτικούς πόρους στο πλαίσιο φορολογικών διοικήσεων, γεγονός που θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στην «ελεγκτική απόδοση» στο εσωτερικό των κρατών μελών.

Μια ομάδα του σχεδίου Fiscalis εκπόνησε σειρά συστάσεων για τον έλεγχο του μηχανισμού της MOSS με σκοπό την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων. Αυτά συζητήθηκαν στο πλαίσιο ενός εργαστηρίου με τίτλο «έλεγχος του μηχανισμού και απλός έλεγχος της μίνι θυρίδας ενιαίας εξυπηρέτησης (MOSS) για τον ΦΠΑ» που διοργανώθηκε στη Σουηδία τον Σεπτέμβριο του 2013. Οι συστάσεις προάγουν την αρχή σύμφωνα με την οποία το κράτος μέλος ταυτοποίησης του ΦΠΑ συντονίζει τους ελέγχους με την επιφύλαξη της αρμοδιότητας των κρατών μελών κατανάλωσης να διενεργούν εκκαθαρίσεις φόρου σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

Η έκθεση της ομάδας του σχεδίου συνιστούσε να αναλαμβάνει το κράτος ταυτοποίησης του ΦΠΑ, δηλαδή το κράτος μέλος στο οποίο είναι εγκατεστημένη η επιχείρηση ή το οποίο επέλεξε ως βασική αρχή επαφής, τα καθήκοντα του ελέγχου και της επιθεώρησης για λογαριασμό του κράτους μέλους κατανάλωσης.

Ωστόσο, αν και μια μεγάλη πλειονότητα κρατών μελών υποστήριξε ένθερμα το έργο αυτό στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας υψηλού επιπέδου στο Συμβούλιο, καθώς και στην αρμόδια επιτροπή, δεν συμφώνησαν όλα τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τις συστάσεις.

Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα δημοσιεύσουν στον ιστότοπό τους τις συστάσεις που έχουν ενδιαφέρον για τις επιχειρήσεις[12], κρίνοντας ότι θα πρέπει να τις εφαρμόζουν όλα τα κράτη μέλη για να εξασφαλίζουν μέγιστη αποδοτικότητα και για να ελαχιστοποιούν την επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις.

3.7. Επικοινωνία και ευαισθητοποίηση

Σημαντική συνιστώσα της προπαρασκευαστικής εργασίας για την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων σχετικά με τον τόπο παροχής είναι η ανάγκη να παρασχεθούν επαρκείς πληροφορίες σε επιχειρήσεις και εθνικές φορολογικές διοικήσεις σχετικά με το πεδίο εφαρμογής και τον αντίκτυπο των επικείμενων αλλαγών.

Η Επιτροπή αποφάσισε, επομένως, να δημιουργήσει μια ηλεκτρονική πύλη της ΕΕ, αφιερωμένη στην εφαρμογή των νέων κανόνων. Θα μπορούσε να αποτελέσει την αρχική μορφή μιας ευρύτερης διαδικτυακής πύλης για θέματα ΦΠΑ της ΕΕ.

Δεδομένου ότι η μεταρρύθμιση θα έχει επιπτώσεις όχι μόνο για τους ευρωπαϊκούς οικονομικούς φορείς αλλά και για τους φορείς σε παγκόσμιο επίπεδο, ο οδηγός για τη MOSS και οι επεξηγηματικές σημειώσεις για τους νέους κανόνες σχετικά με τον τόπο παροχής θα είναι διαθέσιμα στη διαδικτυακή πύλη στα ιαπωνικά, στα ρωσικά και στα κινεζικά, καθώς και σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ.

Περισσότερα στοιχεία για ειδικούς κανόνες κρατών μελών που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για επιχειρήσεις οι οποίες χρησιμοποιούν τη MOSS θα μεταφορτωθούν σ’ αυτή τη διαδικτυακή πύλη πριν από το τέλος του 2014, μαζί με συνδέσμους προς τις εθνικές διαδικτυακές πύλες. Αυτά τα στοιχεία θα αντικατοπτρίζουν τις υφιστάμενες ειδικές απαιτήσεις στα κράτη μέλη, κυρίως σε σχέση με τις υποχρεώσεις τιμολόγησης, με τους κανόνες χρήσης και εκμετάλλευσης, με τη χρήση ορισμένων εξαιρέσεων κ.λπ. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ορισμένες πτυχές της εθνικής νομοθεσίας θα εξακολουθήσουν να ισχύουν στο πλαίσιο της MOSS.

Ο σκοπός της διαδικτυακής πύλης είναι να διευκολύνει τη δραστηριότητα επιχειρήσεων που λειτουργούν σε διάφορα κράτη μέλη, προσφέροντάς τους μια βάση συνοπτικών δεδομένων, που θα τους επιτρέπει να λαμβάνουν εύκολα πληροφορίες σχετικά με τις ισχύουσες υποχρεώσεις συμμόρφωσης στην ΕΕ και, συνεπώς, να μειώνουν το κόστος συμμόρφωσης.

Επίσης, εφαρμόζεται σε ευρύτερο πλαίσιο ένα ειδικό σχέδιο επικοινωνίας για να ενημερωθούν ενδιαφερόμενοι που είναι εγκατεστημένοι σε τρίτες χώρες, οι οποίοι μπορεί να θίγονται από τους νέους κανόνες για τον τόπο παροχής. Διοργανώνονται συνέδρια με σκοπό την ευαισθητοποίηση γύρω από τους νέους κανόνες και την κατανόησή τους. Ειδικότερα, έγινε μια παρουσίαση στους συμμετέχοντες στη 2η συνεδρίαση του παγκόσμιου φόρουμ του ΟΟΣΑ για τον ΦΠΑ στο Τόκιο, στις 17-18 Απριλίου 2014.[13] Οι εκδηλώσεις που διεξάγονται εντός του 2014 περιλαμβάνουν συνέδρια στο Λουξεμβούργο στις 15 Μαΐου, στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 2 Ιουνίου, στην Πολωνία στις 9 Σεπτεμβρίου και στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Σεπτέμβριο. Σε μεταγενέστερο στάδιο μπορεί να διοργανωθούν και άλλες εκδηλώσεις.

4. Αξιολόγηση σκοπιμότητας 4.1. Συνοχή των νέων κανόνων με τη γενική πολιτική σχετικά με τον τόπο παροχής των υπηρεσιών

Έξι χρόνια μετά την έκδοση της οδηγίας 2008/8/EΚ οι νέοι κανόνες σχετικά με τον τόπο παροχής των τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών, τηλεοπτικών και ηλεκτρονικών υπηρεσιών εξακολουθούν να συμβαδίζουν απόλυτα με τη γενική πολιτική που ακολουθείται σε σχέση με το μέλλον του ΦΠΑ.

Στις 6 Δεκεμβρίου 2011 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για το μέλλον του ΦΠΑ[14] στην οποία παρουσίαζε τα βασικά χαρακτηριστικά του αναμορφωμένου συστήματος ΦΠΑ, που πρόκειται να αντικαταστήσει τις σημερινές μεταβατικές ρυθμίσεις, και εντόπιζε δράσεις προτεραιότητας για το μέλλον.

Στην ανακοίνωση αναγνωρίζεται ότι ο στόχος της καθιέρωσης ενός οριστικού συστήματος ΦΠΑ με βάση την αρχή της φορολόγησης στη χώρα προέλευσης παραμένει ανέφικτος και θα πρέπει, επομένως, να εγκαταλειφθεί προς όφελος ενός συστήματος το οποίο θα βασίζεται σε ένα εναλλακτικό σχέδιο με βάση την φορολόγηση στον προορισμό.

Σύμφωνα με τη νέα αυτή προσέγγιση, το μελλοντικό σύστημα ΦΠΑ θα πρέπει να βασίζεται στην αρχή ότι ο τόπος παροχής βρίσκεται στο κράτος μέλος στο οποίο καταναλώνεται η υπηρεσία, όπως απαιτείται από τους νέους κανόνες σχετικά με τον τόπο παροχής των τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών, τηλεοπτικών και ηλεκτρονικών υπηρεσιών, που αρχίζουν να ισχύουν την 1η Ιανουαρίου 2015.

Το γεγονός ότι το Συμβούλιο ενέκρινε την ανακοίνωση αυτή (στα συμπεράσματα που εξέδωσε στις 15 Μαΐου 2012) αποδεικνύει επιπλέον ότι ο κανόνας που θεσπίζεται στο άρθρο 5 της οδηγίας 2008/8/EΚ όχι μόνο συνάδει με τη γενική πολιτική στον τομέα της έμμεσης φορολογίας αλλά επίσης εκφράζει τον βασικό μελλοντικό της προσανατολισμό.

Αυτό φαίνεται επίσης από τη σημασία που έχει αποδώσει η Επιτροπή στην έγκαιρη εφαρμογή της MOSS. Η προτεραιότητα αυτή έχει επίσης την πλήρη υποστήριξη του Συμβουλίου.

Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο κανόνας αυτός συνάδει απολύτως με τις κατευθύνσεις πολιτικής που συζητούνται σήμερα σε διεθνές επίπεδο.

Βάσει των αρχών του ΟΟΣΑ σχετικά με τη φορολόγηση του ηλεκτρονικού εμπορίου, όπως συμφωνήθηκαν στην Οτάβα,[15] οι φόροι κατανάλωσης (όπως ο ΦΠΑ) θα πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα τη φορολόγηση στον τόπο της κατανάλωσης. Οι αρχές αυτές βρίσκονται στη βάση των κατευθυντήριων γραμμών ΦΠΑ/GST (φόρος αγαθών και υπηρεσιών) για τις υπηρεσίες από επιχειρήσεις προς καταναλωτές (Β2C) που αναπτύσσονται σήμερα από τον ΟΟΣΑ.

Επιπλέον, η εφαρμογή της αρχής του προορισμού παρέχει τη βάση για μια βιώσιμη λύση στα προβλήματα που ανακύπτουν από την ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας, επειδή εξασφαλίζει ισότιμους όρους ανταγωνισμού για φορείς που παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες από μακρινή τοποθεσία. Συνεπώς, συνάδει επίσης με τη γραμμή που υιοθέτησε η ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τη φορολογία της ψηφιακής οικονομίας και με τις εργασίες του ΟΟΣΑ για τη διάβρωση της φορολογικής βάσης και τη μετατόπιση των κερδών (BEPS).

4.2. Αποτελεσματική ενσωμάτωση των νέων κανόνων από την 1η Ιανουαρίου 2015.

Η εισαγωγή των νέων κανόνων για τον τόπο παροχής των τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών, τηλεοπτικών και ηλεκτρονικών υπηρεσιών επιφέρει βασική αλλαγή στους σημερινούς κανόνες της ΕΕ για το σύστημα ΦΠΑ. Η προπαρασκευή τους ανέδειξε διάφορα προβλήματα, τόσο νομικά όσο και τεχνικά.

Ωστόσο, χάρη στα πολυάριθμα μέτρα που είχαν ληφθεί χρόνια πριν από την προθεσμία και χάρη στην καρποφόρα συνεργασία με τα κράτη μέλη και με τους ενδιαφερόμενους παράγοντες του ιδιωτικού τομέα, διαμορφώθηκε ένα άρτιο πλαίσιο για τη συνεκτική, αποτελεσματική και έγκαιρη ενσωμάτωσή τους.

Η Επιτροπή έλαβε τα απαραίτητα μέτρα με σκοπό να εξασφαλίσει την ύπαρξη ενός άρτιου πλαισίου, καθώς και πρακτικών και λεπτομερών οδηγιών για επιχειρήσεις και κράτη μέλη. Υποστήριξε επίσης και παρακολούθησε τις προσπάθειες των κρατών μελών για την προετοιμασία της τεχνικής εφαρμογής της ηλεκτρονικής διεπαφής για την ορθή λειτουργία της MOSS.

Αναλήφθηκαν πρόσθετες πρωτοβουλίες για την αύξηση της ευαισθητοποίησης, για την ενημέρωση των ενδιαφερόμενων παραγόντων που θίγονται από τους νέους κανόνες και για την έκδοση κατευθυντήριων γραμμών με σκοπό την ομαλή ενσωμάτωσή τους.

Η Επιτροπή συμπεραίνει, επομένως, ότι η αποτελεσματική εφαρμογή του νέου κανόνα για τον τόπο παροχής τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών, τηλεοπτικών και ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε μη υποκείμενους στο φόρο από την 1η Ιανουαρίου 2015 είναι εφικτή.

Έως την ημερομηνία αυτή αλλά και μετά την έναρξη ισχύος των νέων ρυθμίσεων, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί την πρόοδο των κρατών μελών στην εφαρμογή της MOSS, που αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της απλούστερης και αποτελεσματικότερης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς.

5. Συμπεράσματα

Όσον αφορά τα επόμενα βήματα που θα γίνουν πριν από την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων για τον τόπο παροχής των τηλεπικοινωνιακών, ραδιοφωνικών, τηλεοπτικών και ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε μη υποκείμενους στον φόρο, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να αναλάβουν εξ ολοκλήρου την ευθύνη των τεχνικών προετοιμασιών και να είναι έτοιμα για την εφαρμογή της MOSS.

Δεδομένου ότι όλες οι απαραίτητες ενέργειες που αποτελούσαν υποχρέωση της Επιτροπής πραγματοποιήθηκαν σε εύθετο χρόνο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ολοκληρώσουν με επιτυχία το έργο και να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή των νέων κανόνων από την 1η Ιανουαρίου 2015.

Για την ομαλή μετάβαση στους νέους κανόνες, η Επιτροπή θεωρεί ότι θα πρέπει να επικρατήσει μια πραγματιστική προσέγγιση σε σχέση με τα μεταβατικά μέτρα που θα εφαρμόσουν τα κράτη μέλη. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να εξασφαλίσουν την ορθή φορολόγηση, αποτρέποντας ταυτοχρόνως κάθε κίνδυνο διπλής φορολόγησης. Από αυτή την άποψη, οι κατευθυντήριες γραμμές που συμφωνήθηκαν σχεδόν ομόφωνα από την επιτροπή ΦΠΑ[16] θα πρέπει να είναι η «γραμμή που θα ακολουθήσουν» όλα τα κράτη μέλη.

Επιπλέον, το άρθρο 221 της οδηγίας για τον ΦΠΑ προβλέπει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλουν στους υποκείμενους στον φόρο την υποχρέωση να εκδίδουν τιμολόγιο[17] για παροχή υπηρεσιών σε μη υποκείμενους στον φόρο [συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (Β2C)]. Ωστόσο, η υποχρέωση αυτή μπορεί να είναι υπερβολική για τους οικονομικούς φορείς που δραστηριοποιούνται σε πολλά κράτη μέλη. Επομένως, για να απλουστευθεί περισσότερο η συμμόρφωση των οικονομικών φορέων, η Επιτροπή θεωρεί ότι τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να απαιτούν από τις επιχειρήσεις να εκδίδουν τιμολόγιο για συναλλαγές B2C που καλύπτονται από τη MOSS.

Τέλος, η Επιτροπή σημειώνει ότι πολλές επιχειρήσεις ανησυχούν ιδιαίτερα για τον τρόπο με τον οποίο θα επιλύονται στο μέλλον οι ενδεχόμενες διαφορές μεταξύ κρατών μελών στη φορολογία των εν λόγω υπηρεσιών: φοβούνται πως, για την ίδια υπηρεσία, θα τους ζητούν φόρο διάφορες διοικητικές υπηρεσίες ΦΠΑ, ενώ δεν υπάρχει διαδικασία ή μηχανισμός για την επίλυση των διαφορών μεταξύ κρατών μελών. Η Επιτροπή συμμερίζεται την ανησυχία τους όσον αφορά την απουσία τέτοιας διαδικασίας ή μηχανισμού. Το ισχύον νομικό πλαίσιο δεν παρέχει επίσημα μέσα για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων και η Επιτροπή δεν έχει εξουσία για την επίλυση ζητημάτων διπλής φορολόγησης. Συνεπώς, η αρμοδιότητα αυτή βρίσκεται εξολοκλήρου στα χέρια των κρατών μελών.

Η Επιτροπή θεωρεί αναγκαία τη δημιουργία ενός μηχανισμού επίλυσης καταστάσεων διπλής φορολόγησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεδομένης της απροθυμίας των κρατών μελών κατά το παρελθόν να υποστηρίξουν τέτοιες πρωτοβουλίες, προτρέπει τα κράτη μέλη να ορίσουν ένα σημείο επαφής με εύκολη πρόσβαση και να ανακοινώσουν τα στοιχεία του στις υπηρεσίες της Επιτροπής, ώστε να καταρτιστεί ένας πλήρης κατάλογος που να μπορεί να δημοσιευθεί στον ιστότοπό της.[18] Το σημείο επαφής θα πρέπει να αποτελεί ένα πρώτο καταφύγιο στην αναζήτηση λύσεων για περιπτώσεις διπλής φορολογίας, λόγω των διαφορετικών αξιολογήσεων που διεξάγουν οι εθνικές φορολογικές διοικήσεις.

6. Συστάσεις για τη μελλοντική πορεία

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να:

· προβούν σε όλες τις σχετικές ενέργειες, ώστε να οργανώσουν την απαραίτητη υποδομή πληροφορικής σε εύθετο χρόνο·

· εφαρμόσουν πλήρως τις κατευθυντήριες γραμμές για τον έλεγχο·

· παραιτηθούν από την επιλογή τους να απαιτούν τιμολόγιο για την παροχή υπηρεσιών B2C που καλύπτονται από τους νέους κανόνες για τον τόπο παροχής· και

· ορίσουν ένα σημείο επαφής με εύκολη πρόσβαση για προβλήματα διπλής φορολογίας.

[1]     Οδηγία 2006/112/EΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας («οδηγία για τον ΦΠΑ»), (ΕΕ L 347 της 11.12.2006, σ.1).

[2]     ΕΕ L 44 της 20.2.2008, σ. 11.

[3]     Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 143/2008 του Συμβουλίου, της 12ης Φεβρουαρίου 2008, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1798/2003 όσον αφορά τη θέσπιση διοικητικής συνεργασίας και την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τους κανόνες για τον τόπο παροχής των υπηρεσιών, τα ειδικά καθεστώτα και τη διαδικασία επιστροφής ποσών σε σχέση με το φόρο προστιθέμενης αξίας (ΕΕ L 44 της 20.02.2008, σ. 1). Ο κανονισμός (EΚ) αριθ. 1798/2003 έχει αντικατασταθεί από τον κανονισμό (EΕ) αριθ. 904/2010 του Συμβουλίου, της 7ης Οκτωβρίου 2010, για τη διοικητική συνεργασία και την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του φόρου προστιθέμενης αξίας (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 268 της 12.10.2010. σ. 1).

[4]     ΕΕ L 290 της 20.10.2012, σ. 1.

[5]     ΕΕ L 284 της 26.10.2013, σ. 1.

[6]     ΕΕ L 294 της 14.09.2012, σ. 3.

[7]     Οδηγία 2008/9/ΕΚ του Συμβουλίου, της 12ης Φεβρουαρίου 2008, για τον καθορισμό λεπτομερών κανόνων σχετικά με την επιστροφή του φόρου προστιθέμενης αξίας, που προβλέπεται στην οδηγία 2006/112/ΕΚ, σε υποκείμενους στο φόρο μη εγκατεστημένους στο κράτος μέλος επιστροφής αλλά εγκατεστημένους σε άλλο κράτος μέλος (ΕΕ L 44 της 20.2.2008, σ. 23).

[8]     COM(2012) 763 τελικό.

[9]     Τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες — Ευρωπαϊκή Επιτροπή : http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/vat/how_vat_works/telecom/index_en.htm#explanatory_notes

[10]    Τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες — Ευρωπαϊκή Επιτροπή : http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/vat/how_vat_works/telecom/index_en.htm#one_stop

[11]    Η επιτροπή έχει συσταθεί βάσει του άρθρου 58 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010.

[12]    Τηλεπικοινωνιακές, ραδιοφωνικές, τηλεοπτικές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες — Ευρωπαϊκή Επιτροπή : http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/vat/how_vat_works/telecom/index_en.htm

[13]    http://www.oecd.org/tax/consumption/.

[14]    Βλ. ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή με τίτλο Το μέλλον του ΦΠΑ — Προς ένα απλούστερο, ισχυρότερο και αποτελεσματικότερο σύστημα ΦΠΑ προσαρμοσμένο στην ενιαία αγορά — COM(2011) 851 τελικό.

[15]    http://www.oecd.org/ctp/consumption/Taxation%20and%20eCommerce%202001.pdf.

[16]    Βλ. 100ή συνεδρίαση της επιτροπής ΦΠΑ, έγγραφο εργασίας αριθ. 797 ΤΕΛΙΚΟ:         http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/taxation/vat/key_documents/vat_committee/guidelines-vat-committee-meetings_en.pdf.

[17]    Σχετικά με το περιεχόμενου του τιμολογίου κατά την έννοια της νομοθεσίας για τον ΦΠΑ, βλ. άρθρο 226 της οδηγίας για τον ΦΠΑ.

[18]    http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/vat/how_vat_works/telecom/index_en.htm