5.4.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 82/48

(1)

Στις 14 Μαρτίου 2006 το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Πολωνίας, το οποίο καλύπτει την περίοδο 2005-2008.

(2)

Η μέση ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στην Πολωνία ήταν 4,5 % κατά την περίοδο 1994-2004, δηλαδή υψηλότερη κατά περισσότερες από δύο εκατοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο της ΕΕ των 25 (2,4 %). Μετά από μια περίοδο έντονης οικονομικής ανάπτυξης, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ επιβραδύνθηκε σε 1,0 % το 2001, αντικατοπτρίζοντας τόσο εγχώριους όσο και εξωτερικούς κυκλικούς παράγοντες. Έκτοτε ανέκαμψε και το 2004 ανήλθε σε 5,3 %. Από άποψη πρότυπης αγοραστικής δύναμης το κατά κεφαλή εισόδημα ανήλθε στο 46,5 % του μέσου όρου της ΕΕ25 το 2004. Ο πληθωρισμός ΕNΔΤΚ διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα την τελευταία δεκαετία, δηλαδή κατά μέσο όρο 7,0 %, αλλά το 2005 μειώθηκε αισθητά σε 2 % περίπου. Η κατάσταση στην αγορά εργασίας παραμένει το κυριότερο πρόβλημα της Πολωνίας, με ποσοστό ανεργίας 18,8 % το 2004 και το χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ (51,7 % το 2004). Την τελευταία δεκαετία, το αποτέλεσμα γενικής κυβέρνησης της Πολωνίας ήταν σταθερά αρνητικό. Κυμάνθηκε μεταξύ - 1,4 % και 4,8 % (2) του ΑΕΠ έως το 2003, οπότε άρχισε να βελτιώνεται φθάνοντας το - 3,8 % του ΑΕΠ το 2004 και το - 2,9 % του ΑΕΠ το 2005.

(3)

Στις 5 Ιουλίου 2004, το Συμβούλιο απεφάνθη ότι η Πολωνία παρουσίαζε υπερβολικό έλλειμμα. Σύμφωνα με τη σύσταση του Συμβουλίου της ίδιας ημερομηνίας κατ' εφαρμογή του άρθρου 104 παράγραφος 7, το υπερβολικό έλλειμμα πρέπει να διορθωθεί μέχρι το έτος 2007. Το Συμβούλιο, στη γνώμη που εξέδωσε στις 17 Φεβρουαρίου 2005 σχετικά με την προηγούμενη επικαιροποίηση του προγράμματος σύγκλισης για την περίοδο 2004-2007, που πραγματοποιήθηκε πριν από την τροποποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, κάλεσε την Πολωνία «(i) να ενισχύσει τη δημοσιονομική προσαρμογή και πέρα από το 2005 και να αναθεωρήσει προς τα κάτω τον στόχο ως προς το έλλειμμα το 2007, και (ii) να εξασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή των διαρθρωτικών μέτρων του προγράμματος Hausner και να καταβάλει επιπλέον προσπάθειες για τη λήψη εναλλακτικών μέτρων σε περίπτωση που γίνουν πραγματικότητα οι κίνδυνοι εφαρμογής».

(4)

Όσον αφορά την εκτέλεση του προϋπολογισμού το 2005, το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης για το έτος αυτό εκτιμάται σε 3,6 % του ΑΕΠ στις φθινοπωρινές προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του 2005, έναντι 3,9 % του ΑΕΠ που αποτελούσε τον στόχο του προηγούμενου επικαιροποιημένου προγράμματος σύγκλισης όσον αφορά το έλλειμμα και σε σύγκριση με το έλλειμμα του 2,9 % του ΑΕΠ που προβλέπεται στο τρέχον πρόγραμμα. Η σύγκριση με τα προηγούμενα προγράμματα σύγκλισης περιπλέκεται λόγω των σημαντικής έκτασης αναθεωρήσεων των δεδομένων εξαιτίας μεθοδολογικών μεταβολών. Το καλύτερο από το αναμενόμενο αποτέλεσμα οφειλόταν κυρίως στα δημοσιονομικά αποτελέσματα της κεντρικής κυβέρνησης και ιδίως τον κρατικό προϋπολογισμό, όπου παρατηρήθηκαν (σε ταμειακή βάση) υψηλότερα από τα προγραμματισθέντα έσοδα άμεσης φορολογίας και ελλιπής εκτέλεση των δαπανών, μειώνοντας έτσι το έλλειμμα κατά περίπου 0,7 εκατοστιαίες μονάδες σε σχέση με τον προϋπολογισμό του 2005.

(5)

Το πρόγραμμα ακολουθεί, εν γένει, το πρότυπο και τις απαιτήσεις παροχής δεδομένων που ισχύουν για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης με βάση τον νέο κώδικα δεοντολογίας. (3) Η Πολωνία υπέβαλε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης στις 19 Ιανουαρίου, ήτοι 7 εβδομάδες μετά την προθεσμία της 1ης Δεκεμβρίου που ορίζει ο κώδικας δεοντολογίας. Η καθυστέρηση οφειλόταν στον σχηματισμό νέας κυβέρνησης τον Νοέμβριο του 2005 μετά από κοινοβουλευτικές εκλογές και στην αντικατάσταση του υπουργού οικονομικών στις αρχές Ιανουαρίου του 2006.

(6)

Το μακροοικονομικό σενάριο του προγράμματος προβλέπει άνοδο της ετήσιας αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ από 3,3 % το 2005 σε 4,3 % το 2006 και σε 5,0 % το 2008. Οι παραδοχές για την ανάπτυξη στις οποίες στηρίζεται το πρόγραμμα μπορούν συνεπώς να θεωρηθούν αξιόπιστες, με ροπή προς την αισιοδοξία κατά το τελευταίο έτος της περιόδου. Οι προβλέψεις του προγράμματος όσον αφορά τον πληθωρισμό θεωρούνται, επίσης, ρεαλιστικές εκτός από το 2006, για το οποίο θεωρούνται ότι είναι υψηλές λαμβανομένων υπόψη των πρόσφατων εξελίξεων του ΔΤΚ.

(7)

Απώτερος στόχος της τρέχουσας επικαιροποίησης του προγράμματος σύγκλισης είναι η προοδευτική μείωση του ελλείμματος γενικής κυβέρνησης (υπολογιζόμενου λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση της Eurostat της 2ας Μαρτίου 2004) ούτως ώστε να καλυφθούν τα κριτήρια σύγκλισης μέχρι τις επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές, δηλαδή έως τα τέλη του 2009. Ο στόχος για το έλλειμμα του 2007 παραμένει αμετάβλητος σε 2,2 % του ΑΕΠ ενώ τα συστήματα συντάξεων που χρηματοδοτούνται από τον δεύτερο πυλώνα εξακολουθούν να περιλαμβάνονται στον τομέα της γενικής κυβέρνησης. Εάν τα συνταξιοδοτικά συστήματα εξαιρεθούν από τον κρατικό τομέα, ο στόχος για το έλλειμμα αυξάνεται σε σχέση με το προηγούμενο επικαιροποιημένο πρόγραμμα, από 3,9 % του ΑΕΠ σε 4,1 % του ΑΕΠ λόγω του ότι το εκτιμώμενο αποτέλεσμα του συστήματος συντάξεων ανέρχεται τώρα σε 1,9 % του ΑΕΠ. Εάν επιτρεπόταν να ληφθεί υπόψη η φθίνουσα μείωση του καθαρού κόστους των μεταρρυθμίσεων στο συνταξιοδοτικό σύστημα, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Πολωνίας θα ήταν κάτω από το 3 % του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Το πρωτογενές αποτέλεσμα (με τα συστήματα συντάξεων που χρηματοδοτούνται από τον δεύτερο πυλώνα να συμπεριλαμβάνονται στον τομέα γενικής κυβέρνησης) αναμένεται να βελτιωθεί από - 0,3 % του ΑΕΠ το 2005 σε 0,6 % το 2008. Η βραδεία αυτή προσαρμογή οφείλεται κυρίως στην ευνοϊκή εξέλιξη των εσόδων το 2006 και σε ορισμένες περικοπές δαπανών το 2007 και το 2008. Σε σύγκριση με την προηγούμενη, η τρέχουσα επικαιροποίηση θέτει έναν πιο φιλόδοξο στόχο ως προς το έλλειμμα του 2006, χάρη στα μεταφερόμενα θετικά αποτελέσματα της εξέλιξης των εσόδων το 2005, με τη διαφορά ότι η μετέπειτα προσπάθεια προσαρμογής είναι χαμηλότερη και οι μεταρρυθμίσεις στις δαπάνες μετατίθενται για το 2007 και το 2008.

(8)

Κατά την περίοδο του προγράμματος, το διαρθρωτικό αποτέλεσμα (δηλαδή το κυκλικά προσαρμοσμένο αποτέλεσμα χωρίς τα έκτακτα και τα λοιπά προσωρινά μέτρα) όπως υπολογίζεται από τις υπηρεσίες της Επιτροπής βάσει των στοιχείων που παρέχει το πρόγραμμα με την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία, προγραμματίζεται να βελτιωθεί ετησίως κατά 0,25 % του ΑΕΠ, κατά μέσο όρο. Το πρόγραμμα θέτει ως μεσοπρόθεσμο στόχο (ΜΠΣ) για τη δημοσιονομική κατάσταση τη διαμόρφωση του διαρθρωτικού ελλείμματος σε - 1,0 % του ΑΕΠ, αλλά δεν αποβλέπει σε επίτευξη του στόχου αυτού εντός της περιόδου αναφοράς του προγράμματος. Δεδομένου ότι ο ΜΠΣ του προγράμματος είναι απαιτητικότερος από το ελάχιστο όριο (που εκτιμάται ως έλλειμμα - 1,5 % του ΑΕΠ περίπου), η επίτευξή του θα εκπληρώσει και τον στόχο της δημιουργίας περιθωρίου ασφαλείας ούτως ώστε να αποσοβηθεί η εμφάνιση υπερβολικού ελλείμματος. Ο ΜΠΣ του προγράμματος αντικατοπτρίζει τον δείκτη χρέους και την μέση αύξηση της δυνητικής παραγωγής μακροπρόθεσμα.

(9)

Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι χειρότερο από ό,τι προβλέπεται στο πρόγραμμα. Μολονότι το ιστορικό υπερεπίτευξης των δημοσιονομικών στόχων των προηγούμενων προγραμμάτων δημιουργεί την εντύπωση ότι οι δημοσιονομικές προβλέψεις είναι συντηρητικές, υπάρχουν διάφοροι συντελεστές που επηρεάζουν αρνητικά την προγραμματιζόμενη προσαρμογή. Έπειτα από τις θετικές εξελίξεις στα φορολογικά έσοδα κατά το 2004 και 2005, οι παραδοχές για τις φορολογικές ελαστικότητες είναι μάλλον αισιόδοξες ιδίως όσον αφορά το 2006. Ακόμη, οι αναπτυξιακές παραδοχές για το τελευταίο έτος της περιόδου αναφοράς του προγράμματος (2008) θεωρούνται αισιόδοξες. Υπό το τρέχον πολιτικό κλίμα, οι μεταλλωρύχοι έχουν αποκτήσει ιδιαίτερα συνταξιοδοτικά δικαιώματα γεγονός που ωθεί άλλες κοινωνικές ομάδες να απαιτούν επίσης ειδική μεταχείριση υπονομεύοντας με τον τρόπο αυτόν την μεταρρύθμιση του συστήματος συντάξεων που τέθηκε σε εφαρμογή το 1999. To τετραετές ονομαστικό ανώτατο όριο των 30 δισ. PLN για τον κρατικό προϋπολογισμό που εισάγεται στο πρόγραμμα σύγκλισης αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του προβλήματος του υπερβολικού ελλείμματος. Ωστόσο, θα ήταν καλό να θεσπισθεί ένας εναλλακτικός ή πρόσθετος δημοσιονομικός κανόνας με σκοπό τον έλεγχο της αύξησης των κρατικών δαπανών.

(10)

Το πρόγραμμα δεν ακολουθεί την πορεία μείωσης του ελλείμματος για το 2007 που χάραξε το Συμβούλιο στη σύσταση που εξέδωσε δυνάμει του άρθρου 104 παράγραφος 7 και ο δημοσιονομικός προσανατολισμός του επικαιροποιημένου προγράμματος θεωρείται ασυμβίβαστος με τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος εντός της προθεσμίας που έθεσε το Συμβούλιο. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται εάν ληφθούν υπόψη οι κίνδυνοι στο σύνολό τους. Οι στόχοι ως προς το έλλειμμα το 2005 και το 2006 είναι μικρότεροι σε σχέση με το προηγούμενο επικαιροποιημένο πρόγραμμα και ανταποκρίνονται στους στόχους για το ονομαστικό έλλειμμα που προσδιορίζονται στη σύσταση του Συμβουλίου της 5ης Ιουλίου 2004 χάρη στην καλύτερη από το αναμενόμενο εκτέλεση του προϋπολογισμού για το 2005 με αποτελέσματα μεταφερόμενα στο 2006. Η σύγκριση μεταξύ στόχων θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις μεταβολές στη μεθοδολογία των εθνικών λογαριασμών που απαιτούνται από τη Eurostat. Για το κρίσιμο έτος 2007, το πρόγραμμα προβλέπει μείωση του ελλείμματος σε 2,2 % του ΑΕΠ. Ωστόσο, εάν τα συστήματα συντάξεων του δεύτερου πυλώνα εξαιρεθούν από τον τομέα γενικής κυβέρνησης, όπως ορίζει η απόφαση της Eurostat της 2ας Μαρτίου 2004, το προγραμματιζόμενο για το 2007 έλλειμμα ανέρχεται 4,1 % του ΑΕΠ. Εάν επιτρεπόταν να ληφθεί υπόψη η φθίνουσα μείωση του καθαρού κόστους των μεταρρυθμίσεων στο συνταξιοδοτικό σύστημα, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Πολωνίας θα ήταν κάτω από το 3 % του ΑΕΠ. Προκειμένου να διορθωθεί το υπερβολικό έλλειμμα εμπρόθεσμα θα απαιτηθούν σημαντικές επιπρόσθετες προσπάθειες προσαρμογής.

(11)

(12)

Τα σχεδιαζόμενα μέτρα στον τομέα των δημόσιων οικονομικών συμβαδίζουν εν πολλοίς με τους γενικούς προσανατολισμούς οικονομικής πολιτικής, που περιλαμβάνονται στους ολοκληρωμένους προσανατολισμούς για την περίοδο 2005-2008. Ωστόσο, η προγραμματιζόμενη προσαρμογή δεν αρκεί για την άμεση διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος.

(13)

Στο εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Πολωνίας, που υποβλήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2006 στο πλαίσιο της ανανεωμένης στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, προσδιορίζονται οι ακόλουθες προκλήσεις που έχουν σοβαρές συνέπειες για τα δημόσια οικονομικά: δημοσιονομική εξυγίανση λόγω υψηλών ελλειμμάτων, αναβάθμιση της ανεπαρκούς υποδομής μεταφορών και μείωση των εισφορών που βαρύνουν την εργασία προκειμένου να μειωθεί το υψηλό ποσοστό ανεργίας στην Πολωνία. Ωστόσο, οι δημοσιονομικές επιπτώσεις των μέτρων που προσδιορίζονται στο εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων δεν αποτυπώνονται στις δημοσιονομικές προβλέψεις του προγράμματος σύγκλισης. Μεταξύ των δημοσιονομικών μέτρων του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων, το πρόγραμμα σύγκλισης μνημονεύει το ανώτατο όριο για το έλλειμμα και τον πολυετή δημοσιονομικό προγραμματισμό.

(14)

Από άποψη διατηρησιμότητας των δημόσιων οικονομικών, φαίνεται ότι ο κίνδυνος για την Πολωνία είναι μικρός όσον αφορά το προβλεπόμενο δημοσιονομικό κόστος της γήρανσης του πληθυσμού. Το επίπεδο χρέους βρίσκεται επί του παρόντος κάτω από το 60 %, που αποτελεί την τιμή αναφοράς και προβλέπεται ότι θα παραμείνει εκεί εφόσον γίνουν πραγματικότητα οι οικονομίες που συνεπάγεται η εφαρμογή της μεταρρύθμισης του 1999 για τις συντάξεις. Η μεταρρύθμιση είναι φιλόδοξη και συμβάλλει στην επίλυση του προβλήματος της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά τα πρόσφατα μέτρα της κυβέρνησης για τον αποκλεισμό ορισμένων κατηγοριών εργαζομένων από το μεταρρυθμισμένο σύστημα συντάξεων μπορεί να εξασθενήσουν τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της μεταρρύθμισης, ιδίως εάν χορηγηθούν περαιτέρω εξαιρέσεις από τα συστήματα συντάξεων. Η υλοποίηση ενδεχόμενων υποχρεώσεων, καθώς και το τρέχον μεγάλο διαρθρωτικό έλλειμμα μπορεί να αυξήσουν τον δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ ταχύτερα από ό,τι προβλέπεται μεσοπρόθεσμα. Η απαρέγκλιτη υλοποίηση της σχεδιαζόμενης εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα είναι αναγκαία προκειμένου να περιορισθούν οι κίνδυνοι που απειλούν τη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα (4).

(i)

να ενισχύσει την προσαρμογή ιδίως το 2006, με τη διάθεση τυχόν πλεονασματικών εσόδων ή κονδυλίων προερχόμενων από μη εκτελεσθείσες δαπάνες, για τη μείωση του ελλείμματος,

(ii)

να διασφαλίσει τα αποτελέσματα της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος,

(iii)

να ενισχύσει το θεσμικό πλαίσιο των δημόσιων οικονομικών συμπληρώνοντας το ονομαστικό όριο με άλλα μέτρα, όπως για παράδειγμα με έναν κανόνα ως προς τις μεσοπρόθεσμες δαπάνες.