61980J0139

Σύμβαση περί αρμοδιότητας τών δικαστηρίων καί εκτελέσεως τών αποφάσεων — Ειδικές δωσιδικίες — Αμφισβητήσεις σχετικές μέ τήν «εκμετάλλευση υποκαταστήματος , πρακτορείου ή οποιουδήποτε άλλου καταστήματος» — Υποκατάστημα ή άλλο κατάστημα — Έννοια — Εμπορικός αντιπρόσωπος — Αποκλεισμός — Προϋποθέσεις

( Σύμβαση τής 27ης Σεπτεμβρίου 1968 άρθρο 5 αριθ . 5 )

Ένας εμπορικός αντιπρόσωπος ( μεσολαβών ) ανεξάρτητος υπό τήν έννοια οτι , δυνάμει τής νομικής του καταστάσεως , ειναι ελεύθερος νά οργανώσει τήν κύρια δραστηριότητά του καί νά ορίσει τό χρόνο εργασίας , τόν οποίο διαθέτει σέ μιά επιχείρηση πού δέχεται νά αντιπροσωπεύσει καί στόν οποίο η επιχείρηση πού αντιπροσωπεύει δέ δύναται ν’ απαγορεύσει ν’ αντιπροσωπεύει ταυτοχρόνως άλλες ανταγωνιστικές επιχειρήσεις στόν ίδιο τομέα παραγωγής ή εμπορίας καί ο οποίος , εξάλλου , περιορίζεται στό νά διαβιβάζει τίς παραγγελίες στό κεντρικό κατάστημα , χωρίς νά παρεμβαίνει ούτε στήν πληρωμή τους ούτε στήν εκτέλεσή τους δέ συγκεντρώνει τά χαρακτηριστικά υποκαταστήματος , πρακτορείου ή άλλου καταστήματος υπό τήν έννοια τού άρθρου 5 αριθ . 5 τής συμβάσεως τής 27ης Σεπτεμβρίου 1968 περί αρμοδιότητας τών δικαστηρίων καί εκτελέσεως τών αποφάσεων επί αστικών καί εμπορικών υποθέσεων .

Στήν υπόθεση 139/80

πού έχει ως αντικείμενο αίτηση πρός τό Δικαστήριο τού Bundesgerichtshof , κατ’ εφαρμογή τού πρωτοκόλλου τής 3ης Ιουνίου 1971 , πού αφορά τήν ερμηνεία από τό Δικαστήριο τής συμβάσεως τής 27ης Σεπτεμβρίου 1968 περί αρμοδιότητας τών δικαστηρίων καί εκτελέσεως τών αποφάσεων επί αστικών καί εμπορικών υποθέσεων καί μέ τήν οποία ζητείται στό πλαίσιο τής διαφοράς πού εκκρεμεί ενώπιόν του μεταξύ

BLANCKAERT & WILLEMS PVBA , μέ εδρα τό Eeklo , Βέλγιο ,

εναγόμενη καί αναιρεσείουσα ,

καί

LUISE TROST , κατοίκου Aachen ,

ενάγουσα καί αναιρεσίβλητη ,

η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως πρός τήν ερμηνεία τών ορων «πρακτορείο» καί «άλλη εγκατάσταση» κατά τήν έννοια τού άρθρου 5 αριθ . 5 τής συμβάσεως τής 27ης Σεπτεμβρίου 1968 ,

1 Μέ διάτηξη τής 21ης Μαρτίου 1980 πού περιήλθε στό Δικαστήριο στίς 11 Ιουνίου 1980 , τό Bundesgerichtshof υπέβαλε , δυνάμει τού πρωτοκόλλου τής 3ης Ιουνίου 1971 τού σχετικού μέ τήν ερμηνεία από τό Δικαστήριο τής συμβάσεως τής 27ης Σεπτεμβρίου 1968 περί αρμοδιότητας τών δικαστηρίων καί εκτελέσεως τών αποφάσεων επί αστικών καί εμπορικών υποθέσεων ( στό εξής η σύμβαση ), δύο προδικαστικά ερωτήματα ως πρός τήν ερμηνεία τού άρθρου 5 αριθ . 5 τής συμβάσεως αυτής .

2 Σύμφωνα μέ τή διάταξη αυτή , η οποία συνιστά παρέκκλιση από τό γενικό κανόνα τού forum domicilii , πού αναφέρεται στό άρθρο 2 τής συμβάσεως , ο εναγόμενος πού έχει τήν κατοικία του στό έδαφος συμβαλλόμενου κράτους δύναται νά εναχθεί σέ άλλο συμβαλλόμενο κράτος , «άν πρόκειται περί διαφοράς πού ανάγεται στή λειτουργία υποκαταστήματος , πρακτορείου ή οιασδήποτε άλλης εγκαταστάσεως , ενώπιον τού δικαστηρίου τής τοποθεσίας τους» .

3 Η βελγική εταιρεία κατασκευής επίπλων Blanckaert καί Willems , εναγόμενη στήν κύρια δίκη ( αποκαλούμενη εφεξής : Blanckaert ) διατηρούσε , κατά τούς ισχυρισμούς της , από τό 1960 επαγγελματικές σχέσεις μέ τό γερμανικό οικο Hermann Bey ( αποκαλούμενο εφεξής : Bey ), πρακτορείο επίπλων ( Moebelagentur ), στόν οποίο ειχε αναθέσει νά εγκαταστήσει στήν Ομοσπονδιακή Δημοκρατία τής Γερμανίας δίκτυο πωλήσεως τών επίπλων , τά οποία κατασκεύαζε . Σέ εκτέλεση τής υποχρεώσεως αυτής ο Bey συνήψε , εν ονόματι τής Blanckaert , μέ τήν Trost , ενάγουσα στήν κύρια δίκη , σύμβαση εμπορικής αντιπροσωπεύσεως γιά τή ζώνη Rhein-Ruhr-Gebiet/Eifel/Sued-Westfalen . Σύμφωνα μέ τούς ορους τής συμβάσεως αυτής η Trost ενεργούσε απευθείας γιά τήν Blanckaert καί λάμβανε από αυτή προμήθεια 5 % . Η σύμβαση υποχρέωνε τήν Trost νά διαβιβάζει τίς παραγγελίες πού συγκέντρωνε γιά λογαριασμό τής Blanckaert μέσω τού Bey στό Aachen . Επί τών ιδίων αυτών παραγγελιών , οι οποίες τής διαβιβάζονταν μέσω τού Bey , η Blanckaert κατέβαλε στόν τελευταίο τήν «υπερπρομήθεια» , η οποία συνήθως χορηγείται στούς εμπορικούς αντιπροσώπους πού επιβλέπουν καί ελέγχουν άλλους εμπορικούς αντιπροσώπους μιάς επιχειρήσεως .

4 Τό Δεκέμβριο 1976 , η Blanckaert κατήγγειλε τή σύμβαση πού τή συνέδεε μέ τήν Trost προκαλώντας μέ αυτόν τόν τρόπο αγωγή τής Trost γιά καταβολή προμηθειών καί αποζημιώσεων . Η Trost ήγειρε τήν αγωγή αυτή ενώπιον τού Landgericht τού Aachen , διότι θεωρούσε οτι ο Bey ηταν πρακτορείο ή υποκατάστημα τής Blanckaert καί επομένως , η διαφορά μπορούσε νά αχθεί ενώπιον τού δικαστή τού τόπου οπου ηταν εγκατεστημένο τό πρακτορείο ή τό υποκατάστημα αυτό .

5 Τό Landgericht τού Aachen απέκρουσε τήν άποψη αυτή καί κηρύχθηκε αναρμόδιο , αλλά τό Oberlandesgericht τής Κολωνίας , τό οποίο επιλήφθηκε κατ’ έφεση , θεώρησε οτι υπήρχε συνδρομή τών προϋποθέσεων τής διεθνούς αρμοδιότητας τού Landgericht τού Aachen διότι ο Bey ηταν πρακτορείο τής Blanckaert κατά τήν έννοια τού άρθρου 5 τής συμβάσεως καί διότι τά αιτούμενα ποσά ειχαν τήν προέλευσή τους από τή λειτουργία τού πρακτορείου αυτού .

6 Τό Bundesgerichtshof , επιληφθέν τής ασκηθείσας κατά τής ανωτέρω αποφάσεως αναιρέσεως , αφού δέχθηκε οτι ορθώς τό Oberlandesgericht τής Κολωνίας έκρινε οτι τόσο ο οικος Bey οσο καί η Trost εργάσθηκαν γιά τήν Blanckaert : «υπό τήν ιδιότητα τού εμπορικού αντιπροσώπου καί , ακριβέστερα , υπό τήν ιδιότητα τού μεσάζοντα , δηλαδή οτι καί οι δύο ηταν επιφορτισμένοι σέ μόνιμη βάση μέ τήν εξεύρεση , ως ανεξάρτητοι επιτηδευματίες υπό τήν έννοια τής παραγράφου 84 εδάφιο 1 τού γερμανικού εμπορικού κώδικα , παραγγελιών υπέρ μιάς επιχειρήσεως , ήτοι τής εναγόμενης» , έκρινε οτι τό ερώτημα άν η λειτουργία πρακτορείου ή άλλης εγκαταστάσεως κατά τήν έννοια τού άρθρου 5 αριθ . 5 τής συμβάσεως περιλαμβάνει τή δραστηριότητα εμπορικού πράκτορα καί ειδικότερα μεσάζοντα , κατά τήν έννοια τής προαναφερθείσας διατάξεως τού γερμανικού δικαίου , δέν αποτέλεσε μέχρι σήμερα αντικείμενο αποφάσεως τού Δικαστηρίου .

7 Τό Bundesgerichtshof , κρίνοντας , επομένως , οτι από τή διαφορά ανέκυπταν ζητήματα ερμηνείας τής συμβάσεως , υπέβαλε στό Δικαστήριο δύο ερωτήματα ως πρός τήν ερμηνεία τού άρθρου 5 αριθ . 5 τής συμβάσεως αυτής .

Επί τού πρώτου ερωτήματος

8 Μέ τό πρώτο ερώτημα ερωτάται κυρίως άν ο εμπορικός πράκτορας ( μεσάζων ) κατά τήν έννοια τών άρθρων 84 επ . τού γερμανικού εμπορικού κώδικα ( HGB ) πρέπει νά θεωρείται «πρακτορείο» ή «άλλη εγκατάσταση» κατά τήν έννοια τού άρθρου 5 αριθ . 5 τής συμβάσεως .

9 Όπως ορθώς τό εθνικό δικαστήριο παρατηρεί , τό Δικαστήριο έκρινε μέ τήν απόφασή του τής 6ης Οκτωβρίου 1976 ( De Bloos , 14/76 Slg ., σ . 1497 ), οτι ενα από τά ουσιώδη στοιχεία πού χαρακτηρίζουν τήν έννοια τού υποκαταστήματος καί τού πρακτορείου ειναι η υπαγωγή τους στή διεύθυνση καί στόν έλεγχο τής μητρικής επιχειρήσεως .

10 Στήν απόφασή του αυτή τό Δικαστήριο δέν ειχε λόγο νά διευκρινίσει ποιά ειναι τά στοιχεία πού θά επέτρεπαν , σέ ενδεχομένη περίπτωση , νά καθορισθεί άν μιά επιχείρηση ή ενας οικος υπάγεται ή όχι στή διεύθυνση ή τόν έλεγχο τής μητρικής επιχειρήσεως , διότι η διαφορά στήν κύρια δίκη αφορούσε τίς σχέσεις μεταξύ ενός οίκου καί τού αποκλειστικού αντιπροσώπου του καί τό εθνικό δικαστήριο ειχε κρίνει οτι ο αποκλειστικός αυτός αντιπρόσωπος δέν υπαγόταν ούτε στόν έλεγχο ούτε στή διεύθυνση τού αντιπροσωπευομένου .

11 Εξάλλου , μέ τήν απόφασή του τής 22ας Νοεμβρίου 1978 ( Somafer , 33/78 Slg ., σ . 2183 ), τό Δικαστήριο έκρινε οτι «η έννοια τού υποκαταστήματος , τού πρακτορείου ή οιασδήποτε άλλης εγκαταστάσεως υποδηλώνει κέντρο εμπορικής δραστηριότητας πού εκδηλώνεται κατά τρόπο διαρκή πρός τό εξωτερικό ως η προέκταση τής μητρικής επιχειρήσεως , διαθέτει διεύθυνση καί ειναι υλικά εξοπλισμένο ωστε νά δύναται νά διαπραγματεύεται υποθέσεις μέ τρίτους κατά τέτοιο τρόπο ωστε οι τρίτοι , άν καί γνωρίζουν οτι ενδεχομένως θά δημιουργηθεί έννομη σχέση μέ τή μητρική επιχείρηση , τής οποίας η εδρα ειναι στό εξωτερικό , απαλλάσσονται τής υποχρεώσεως νά απευθυνθούν ευθέως πρός αυτή καί δύνανται νά συνάπτουν συμβάσεις στό κέντρο εμπορικής δραστηριότητας πού αποτελεί τήν προέκτασή της» .

12 Από τίς σκέψεις τών δύο αυτών αποφάσεων καί ειδικότερα από τό κριτήριο , δυνάμει τού οποίου ενα «υποκατάστημα , πρακτορείο ή άλλη εγκατάσταση» κατά τήν έννοια τού άρθρου 5 αριθ . 5 πρέπει νά γίνεται από τούς τρίτους ευχερώς αντιληπτό ως προέκταση τής μητρικής επιχειρήσεως , προκύπτει οτι η σχέση υποταγής στή διεύθυνση καί στόν έλεγχο τής μητρικής αυτής επιχειρήσεως δέν υφίσταται οταν ο αντιπρόσωπος τής μητρικής επιχειρήσεως δύναται «βασικά νά οργανώνει ελεύθερα τή δραστηριότητά του καί νά καθορίζει τό χρόνο εργασίας του» ( παράγραφος 84 εδάφιο 1 in fine τού γερμανικού εμπορικού κώδικα ) χωρίς η μητρική επιχείρηση νά δύναται νά τού δίδει σχετικές οδηγίες , οταν ταυτοχρόνως έχει τήν ευχέρεια νά αντιπροσωπεύει περισσότερους οίκους πού ανταγωνίζονται μεταξύ τους στήν παραγωγή ή τό εμπόριο ομοιων ή παρόμοιων προϊόντων καί τέλος οταν δέ μετέχει ενεργώς στή διεκπεραίωση ή τήν εκτέλεση τών υποθέσεων , αλλά περιορίζεται κυρίως στή διαβίβαση τών παραγγελιών στόν οικο πού αντιπροσωπεύει .

Η σύμπτωση τών τριών αυτών προϋποθέσεων αποκλείει τή δυνατότητα νά χαρακτηρισθεί ενας οικος , ο οποίος συγκεντρώνει τά χαρακτηριστικά αυτά , ως κέντρο εμπορικής δραστηριότητας πού εμφανίζεται κατά τρόπο διαρκή ως προέκταση τής μητρικής επιχειρήσεως .

13 Πρέπει λοιπόν νά δοθεί στό πρώτο ερώτημα η απάντηση οτι ενας εμπορικός πράκτορας ( μεσάζων ) πού ειναι ανεξάρτητος , υπό τήν έννοια οτι , δυνάμει τού νομικού του καθεστώτος , ειναι βασικά ελεύθερος νά οργανώνει τή δραστηριότητά του καί νά καθορίζει τό χρόνο εργασίας πού αφιερώνει σέ μιά επιχείρηση , τήν οποία δέχεται νά αντιπροσωπεύει , στόν οποίο η επιχείρηση πού αντιπροσωπεύει δέ δύναται νά τού απαγορεύσει νά αντιπροσωπεύει ταυτοχρόνως περισσότερους ανταγωνιστικούς οίκους στόν αυτό τομέα παραγωγής ή εμπορίας καί ο οποίος , επιπλέον , αρκείται στή διαβίβαση τών παραγγελιών στή μητρική επιχείρηση χωρίς νά συμμετέχει ούτε στή διεκπεραίωση ούτε στήν εκτέλεσή τους , δέ συγκεντρώνει τά χαρακτηριστικά καταστήματος , πρακτορείου ή άλλης εγκαταστάσεως κατά τήν έννοια τού άρθρου 5 αριθ . 5 τής συμβάσεως .

Επί τού δευτέρου ερωτήματος

14 Δεδομένου οτι τό δεύτερο ερώτημα δέν υποβλήθηκε παρά γιά τήν περίπτωση πού η απάντηση στό πρώτο ερώτημα θά ηταν καταφατική , δέ συντρέχει λόγος νά δοθεί απάντηση σέ αυτό .

Επί τών δικαστικών εξόδων

15 Τά έξοδα , στά οποία υποβλήθηκε η Επιτροπή τών Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων πού κατέθεσε προτάσεις στό Δικαστήριο , δέν αποδίδονται . Δεδομένου οτι η παρούσα διαδικασία έχει ως πρός τούς διαδίκους τό χαρακτήρα παρεμπίπτοντος πού ανέκυψε ενώπιον τού εθνικού δικαστηρίου , σ’ αυτό εναπόκειται νά αποφανθεί επί τών δικαστικών εξόδων .

Διά ταύτα

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ( τρίτο τμήμα )

κρίνοντας επί τών ερωτημάτων πού τού υπέβαλε τό Bundesgerichtshof , μέ διάταξη τής 21ης Μαρτίου 1980 , αποφαίνεται οτι :

Ένας εμπορικός πράκτορας ( μεσάζων ) πού ειναι ανεξάρτητος , υπό τήν έννοια οτι , δυνάμει τού νομικού του καθεστώτος , ειναι βασικά ελεύθερος νά οργανώνει τή δραστηριότητά του καί νά καθορίζει τό χρόνο εργασίας πού αφιερώνει μέ μιά επιχείρηση , τήν οποία δέχεται νά αντιπροσωπεύει , στόν οποίο η επιχείρηση πού αντιπροσωπεύει δέ δύναται νά τού απαγορεύσει νά αντιπροσωπεύει ταυτοχρόνως περισσότερους ανταγωνιστικούς οίκους στόν αυτό τομέα παραγωγής ή εμπορίας καί ο οποίος , επιπλέον , αρκείται στή διαβίβαση τών παραγγελιών στή μητρική επιχείρηση χωρίς νά συμμετέχει ούτε στή διεκπεραίωση ούτε στήν εκτέλεσή τους , δέ συγκεντρώνει τά χαρακτηριστικά καταστήματος , πρακτορείου ή άλλης εγκαταστάσεως κατά τήν έννοια τού άρθρου 5 αριθ . 5 τής συμβάσεως .