ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 1.2.2023

COM(2023) 62 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας για την εποχή των μηδενικών καθαρών εκπομπών

1.Εισαγωγή: Βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας για την εποχή των μηδενικών καθαρών εκπομπών

Η τρέχουσα δεκαετία έχει αποφασιστική σημασία για να περιορίσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη και να λάβουμε τα αναγκαία μέτρα για να προσεγγίσουμε τον στόχο των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Το διακύβευμα είναι σημαντικό και οι προκλήσεις σύνθετες — αλλά έχουμε τη μοναδική για τη γενιά μας ευκαιρία να αξιοποιήσουμε αυτήν την επιτακτική ανάγκη ως καταλύτη για επενδύσεις στην οικονομία της καθαρής ενέργειας και στη βιομηχανία της εποχής των μηδενικών καθαρών εκπομπών.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ορίζει τις δεσμευτικές φιλοδοξίες μας για την πράσινη μετάβαση, συμπεριλαμβανομένων των στόχων μας για το κλίμα με στόχο την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών έως το 2050. Η δέσμη μέτρων Fit for 55 παρέχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο για την ευθυγράμμιση της ευρωπαϊκής οικονομίας με αυτόν τον στόχο, ενώ το σχέδιο REPowerEU επιταχύνει την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Παράλληλα με το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, καθορίζει το πλαίσιο για τον μετασχηματισμό της βιομηχανίας της ΕΕ στην προοπτική των μηδενικών καθαρών εκπομπών.

Τα επόμενα χρόνια, θα διαμορφωθεί οριστικά η οικονομική εικόνα της εποχής των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Θα δημιουργηθούν νέες αγορές, θα αναπτυχθούν, θα εφαρμοστούν και θα διατεθούν στην αγορά πρωτοποριακές καθαρές τεχνολογίες, ενώ και τα ενεργειακά μας συστήματα θα μετασχηματιστούν. Ως εκ τούτου, όσοι επενδύουν πρώτοι και ταχύτερα σήμερα θα εξασφαλίσουν θέση σε αυτή τη νέα οικονομία και θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας για ένα εργατικό δυναμικό με νέα ειδίκευση, θα αναζωογονήσουν τις βάσεις της βιομηχανικής τους παραγωγής, θα μειώσουν το κόστος για τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις και θα είναι σε προνομιακή θέση για να στηρίξουν άλλα μέρη του κόσμου για την απανθρακοποίηση των οικονομιών τους.

Η κλίμακα της ευκαιρίας για την ευρωπαϊκή βιομηχανία αναδεικνύει εμφατικά την ανάγκη αυτή. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι η παγκόσμια αγορά βασικών τεχνολογιών καθαρής ενέργειας μαζικής παραγωγής θα ανέλθει έως το 2030 σε περίπου 650 δισ. USD ετησίως (περίπου 600 δισ. EUR) — ποσό υπερτριπλάσιο του σημερινού. Οι σχετικές θέσεις εργασίας στον τομέα παραγωγής που σχετίζεται με την ενέργεια μπορεί να υπερδιπλασιαστούν κατά την ίδια χρονική περίοδο 1 . Η βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών αναπτύσσεται έντονα σε παγκόσμιο επίπεδο, σε βαθμό που η ζήτηση υπερβαίνει ενίοτε την προσφορά.

Η ΕΕ είναι καλά εξοπλισμένη για να αυξήσει ταχύτητα και να αξιοποιήσει την ευκαιρία των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Το οικονομικό μοντέλο της Ευρώπης, το οποίο βασίζεται στην ενιαία αγορά, έχει ενισχύσει την ευημερία τις τελευταίες δεκαετίες. Η Ευρώπη έχει ηγετική θέση στον τομέα της καινοτομίας, των επιχειρηματικών κεφαλαίων και της ανάπτυξης τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και βιώσιμων προϊόντων. Ξεκινά από προνομιακή αφετηρία — διαθέτει μια βιομηχανία που κατά το παρελθόν διαμόρφωσε τις γενικότερες τάσεις και καθόρισε τα πρότυπα, και η οποία επιπλέον χαρακτηρίζεται από αυξανόμενα επίπεδα ψηφιοποίησης. Παράγει υψηλής ποιότητας και καινοτόμα προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε ολόκληρο τον κόσμο. Διαθέτει κορυφαίους επιστήμονες και ερευνητές, που αναπτύσσουν συνεχώς ρηξικέλευθες λύσεις ή τελειοποιούν υφιστάμενες τεχνολογίες.

Η ΕΕ έχει επίσης δείξει πώς η πράσινη μετάβαση μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα. Η σταδιακή απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα επιτάχυνε μια νέα βιομηχανική επανάσταση με στόχο το τέλος της εποχής των ορυκτών καυσίμων. Αναπτύσσεται ένα ευρύ φάσμα νέων τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, οι οποίες εφαρμόζονται σε ολόκληρη την οικονομία μας: στις μεταφορές, τα κτίρια, τη μεταποίηση, την ενέργεια, ακόμη και στη δημιουργία εντελώς νέων αγορών. Η αξία του οικοσυστήματος των μηδενικών καθαρών εκπομπών της ΕΕ υπερέβαινε τα 100 δισ. EUR το 2021, έχοντας διπλασιάσει την αξία του από το 2020 2 .

Η ΕΕ έχει επίσης αποδείξει την εγγενή ανθεκτικότητά της στις συνεχείς αλλαγές και προκλήσεις. Η βιομηχανία αντιμετωπίζει προκλήσεις σε όλα τα μέτωπα, από τον υψηλό πληθωρισμό, τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού, τις δημογραφικές αλλαγές, τις διαταραχές των εφοδιαστικών αλυσίδων μετά τον COVID, την αύξηση των επιτοκίων, τις ραγδαίες αυξήσεις του κόστους της ενέργειας και τις τιμές των εισροών. Αυτό συνδυάζεται με ισχυρό, αλλά όχι πάντα θεμιτό, ανταγωνισμό στην κατακερματισμένη παγκόσμια αγορά. Παρά αυτές τις αντιξοότητες, μέχρι στιγμής, η οικονομία της ΕΕ έχει επιδείξει αξιοσημείωτη αντοχή και η πολιτική ενότητα αποδίδει καρπούς. Οι τιμές του αερίου και του πετρελαίου έχουν πλέον μειωθεί κάτω από τα επίπεδα που επικρατούσαν πριν από τον πόλεμο. Ο πληθωρισμός στην Ευρώπη μειώθηκε για δεύτερο συνεχόμενο μήνα και η μείωση ήταν ιδιαίτερα σημαντική τον Δεκέμβριο του 2022. Η ανεργία είναι χαμηλότερη από ό,τι πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και οι αγορές εργασίας εξακολουθούν να έχουν καλές επιδόσεις.

Η ΕΕ είναι προσηλωμένη και πεπεισμένη ότι μπορεί να επιταχύνει τον βιομηχανικό μετασχηματισμό προς την κατεύθυνση των μηδενικών καθαρών εκπομπών στο εσωτερικό της. Εκτός από τις ανάγκες και τις ευκαιρίες, όπως η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ο μετασχηματισμός των υποδομών ενέργειας και μεταφορών, όπως τα δίκτυα, η μαζική μετάβαση στο μη παραγόμενα από ορυκτές πηγές υδρογόνο ως μέσο αποθήκευσης, και στα μη ορυκτά καύσιμα και πρώτες ύλες, η ΕΕ μπορεί επίσης να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στις βιομηχανίες μηδενικών καθαρών εκπομπών του μέλλοντος. Μπορούμε επίσης να δημιουργήσουμε νέες μορφές συνεργασίας στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας με τους εταίρους μας στο εξωτερικό. Με τη συνεργασία με εταίρους για την ανάπτυξη τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, τη διαφοροποίηση και την ενίσχυση των εφοδιαστικών αλυσίδων και τη στήριξη άλλων για την πράσινη μετάβαση, ο αγώνας δρόμου προς τις μηδενικές καθαρές εκπομπές μπορεί να είναι επωφελής για τον πλανήτη και για τις επιχειρήσεις.

Τα ενθαρρυντικά σημάδια είναι ότι οι εταίροι της Ευρώπης αρχίζουν επίσης να αξιοποιούν τις βιομηχανικές ευκαιρίες των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Ο νόμος των Ηνωμένων Πολιτειών για τη μείωση του πληθωρισμού θα κινητοποιήσει πάνω από 360 δισ. USD έως το 2032 (περίπου 330 δισ. EUR). Τα σχέδια πράσινου μετασχηματισμού της Ιαπωνίας έχουν ως στόχο να συγκεντρώσουν έως και 20 τρισεκατομμύρια JPY (περίπου 140 δισ. EUR) — μέσω ομολόγων «πράσινης μετάβασης». Η Ινδία έχει προτείνει το καθεστώς παροχής κινήτρων που συνδέεται με την παραγωγή, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας σε τομείς όπως τα ηλιακά φωτοβολταϊκά και οι συσσωρευτές. Το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και πολλοί άλλοι έχουν επίσης προωθήσει επενδυτικά σχέδια στον τομέα των τεχνολογιών καθαρής τεχνολογίας. Η Ευρώπη είναι αποφασισμένη να συνεργαστεί με όλους αυτούς τους εταίρους για το κοινό καλό.

Ωστόσο, το εμπόριο και ο ανταγωνισμός στη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών πρέπει να χαρακτηρίζονται από δικαιοσύνη. Ορισμένες από τις πρωτοβουλίες των εταίρων μας μπορούν να έχουν ανεπιθύμητες παράπλευρες επιπτώσεις στις δικές μας βιομηχανίες μηδενικών καθαρών εκπομπών. Το σημαντικότερο είναι ότι οι επιδοτήσεις που παρέχει η Κίνα ήταν επί μακρόν διπλάσιες από τις επιδοτήσεις στην ΕΕ, αναλογικά προς το ΑΕΠ 3 . Το γεγονός αυτό έχει στρεβλώσει την αγορά και έχει ως αποτέλεσμα η Κίνα να κυριαρχεί επί του παρόντος στην παραγωγή μιας σειράς τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, καθώς η Κίνα, στο πλαίσιο του πενταετούς προγράμματός της. έχει καταστήσει προτεραιότητα την επιδότηση της καινοτομίας και της παραγωγής στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας. Οι εξαγγελθείσες επενδύσεις της Κίνας σε καθαρές τεχνολογίες υπερβαίνουν τα 280 δισ. USD (περίπου 260 δισ. EUR). Η Ευρώπη και οι εταίροι της πρέπει να καταβάλουν περισσότερες προσπάθειες για να καταπολεμήσουν τις επιπτώσεις αυτών των αθέμιτων επιδοτήσεων και της παρατεταμένης στρέβλωσης της αγοράς. Όταν το δημόσιο αποτύπωμα στις ιδιωτικές αγορές είναι υπερβολικά μεγάλο, οι στρεβλώσεις δημιουργούν άνισους όρους ανταγωνισμού και ο ανταγωνισμός γινεται αθέμιτος. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να αξιοποιεί πλήρως τα μέσα εμπορικής άμυνας (ΜΕΑ) για να υπερασπίζεται την ενιαία αγορά και το βασιζόμενο σε κανόνες διεθνές εμπόριο από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές όπως το ντάμπινγκ και οι στρεβλωτικές επιδοτήσεις.

Οδεύοντας προς το μέλλον, εξακολουθούν να υφίστανται προκλήσεις στον τομέα της ανταγωνιστικότητας. Η εποχή των φθηνών ορυκτών καυσίμων έχει τελειώσει, και το γεγονός αυτό απαιτεί να επιταχύνουμε την πράσινη μετάβαση ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση της βιομηχανίας σε άφθονη και οικονομικά προσιτή καθαρή ενέργεια. Η ΕΕ πρέπει να αξιοποιήσει τη μεγαλύτερη δύναμή της, την ενιαία αγορά, και να αποφύγει τον κατακερματισμό. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεσμεύεται να προτείνει μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση, η οποία θα βασίζεται σε κοινές στρατηγικές προτεραιότητες και σε εκτίμηση των επενδυτικών αναγκών. Αυτό θα απαιτήσει να μελετήσουμε διάφορες επιλογές για την εξασφάλιση κοινής αντίδρασης της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ενωσιακής χρηματοδότησης. Πρέπει επίσης να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για να διευκολυνθεί η πρόσβαση των επιχειρήσεων σε ιδιωτική χρηματοδότηση, ιδίως με την ολοκλήρωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας πρέπει να συμβαδίζει με καλά αμειβόμενες ποιοτικές θέσεις εργασίας και επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο.

Το γενικότερο πλαίσιο της βιομηχανικής εποχής των μηδενικών καθαρών εκπομπών θα διαμορφωθεί από τις αποφάσεις που θα ληφθούν σήμερα. Η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμη να πρωτοπορήσει, με ταχύτητα, φιλοδοξία και κοινή αίσθηση κατεύθυνσης. Μια κοινή απόκριση, βασισμένη στις πολιτικές και τα μέσα της ΕΕ, θα είναι πολύ πιο αποτελεσματική από το άθροισμα 27 εθνικών προσεγγίσεων.

2.Βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας — μένοντας στην πρωτοπορία

Σε αυτό το πλαίσιο σεισμικών ευκαιριών και προκλήσεων, η Ευρώπη χρειάζεται ένα νέο βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας. Το σχέδιο θα αποτελέσει μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία μας έθεσε σε πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα, και θα επιτρέψει στην Ευρώπη να πρωτοπορήσει παγκοσμίως στη βιομηχανική εποχή των μηδενικών καθαρών εκπομπών.

Αφετηρία του σχεδίου είναι η ανάγκη μαζικής αύξησης της τεχνολογικής ανάπτυξης, της ικανότητας βιομηχανικής παραγωγής και της εγκατάστασης προϊόντων μηδενικών καθαρών εκπομπών και ενεργειακού εφοδιασμού κατά την επόμενη δεκαετία, καθώς και η προστιθέμενη αξία μιας προσέγγισης σε επίπεδο ΕΕ για την από κοινού ανταπόκριση σε αυτή την πρόκληση. Αυτό καθίσταται δυσκολότερο λόγω του παγκόσμιου ανταγωνισμού για πρώτες ύλες και ειδικευμένο προσωπικό. Το σχέδιο στοχεύει στην αντιμετώπιση αυτής της διχοτόμησης εστιάζοντας στους τομείς στους οποίους η Ευρώπη μπορεί να κάνει τη μεγαλύτερη διαφορά. Επιδιώκει επίσης να αποτρέψει τον κίνδυνο η εξάρτησή μας από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα να αντικατασταθεί από άλλες στρατηγικές εξαρτήσεις που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την πρόσβασή μας σε βασικές τεχνολογίες και εισροές για την πράσινη μετάβαση, μέσω ενός συνδυασμού διαφοροποίησης και ίδιας ανάπτυξης και παραγωγής. Το σχέδιο θα συμπληρώσει τις συνεχιζόμενες προσπάθειες μετασχηματισμού της βιομηχανίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ, ιδίως το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία. Ο εκσυγχρονισμός και η απανθρακοποίηση των ενεργοβόρων βιομηχανιών παραμένει επίσης κορυφαία προτεραιότητα, όπως και η διασφάλιση της επαγγελματικής μετάβασης και της δημιουργίας ποιοτικών θέσεων εργασίας μέσω κατάρτισης και εκπαίδευσης.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο απαιτείται μια ισχυρή κοινή ευρωπαϊκή απάντηση για την τόνωση της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας θα βασιστεί στα πλεονεκτήματά μας: ανοικτότητα, καινοτομία, συμπεριληπτικότητα και βιωσιμότητα. Υπό τις κατάλληλες συνθήκες, η βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ευρώπη θα διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στη μετατροπή της ηπείρου σε πράσινη οικονομία — παρέχοντας ευημερία στην ΕΕ και πρωτοπορώντας παγκοσμίως τόσο στην τεχνολογία όσο και στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής ρύπανσης.

Το παρόν περίγραμμα ενός νέου βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες:

·προβλέψιμο και απλουστευμένο ρυθμιστικό περιβάλλον·

·ταχύτερη πρόσβαση σε επαρκή χρηματοδότηση·

·δεξιότητες· και

·ανοικτό εμπόριο για ανθεκτικές εφοδιαστικές αλυσίδες.

2.1.Ένα προβλέψιμο, συνεκτικό και απλουστευμένο ρυθμιστικό περιβάλλον·

Η ΕΕ ανέκαθεν βασιζόταν σε ένα ισχυρό ρυθμιστικό περιβάλλον για τον καθορισμό ευνοϊκών συνθηκών για τις επιχειρήσεις, για την παροχή ποιοτικής απασχόλησης στο εργατικό δυναμικό και για ένα υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος. Οι τρεις αυτές διαστάσεις μπορούν να αλληλοενισχύονται, εάν οι κανονιστικές ρυθμίσεις είναι ισορροπημένες και σχεδιασμένες με έξυπνο τρόπο, ζήτημα που απαιτεί διαρκή προσοχή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο φέτος η Επιτροπή εισήγαγε έναν πρόσθετο «έλεγχο ανταγωνιστικότητας» σε όλους τους νέους κανονισμούς, ώστε να διασφαλιστεί ότι εξετάζονται όλες οι πιθανές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα και ότι αποφεύγονται οι περιττές επιβαρύνσεις. Ένα απλό, προβλέψιμο και σαφές ρυθμιστικό περιβάλλον έχει καίρια σημασία για την προώθηση των επενδύσεων. Η ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ αποτρέπει τον κατακερματισμό μεταξύ 27 διαφορετικών ρυθμιστικών προσεγγίσεων.

Αυτή την άνοιξη, η Επιτροπή θα υποβάλει τρεις βασικές προτάσεις για τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, με βάση την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις:

Πρώτον, στο πλαίσιο του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, η Επιτροπή προτείνει να υποβληθεί μια πράξη για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών (Net-Zero Industry Act) με στόχο τη στήριξη της βιομηχανικής παραγωγής βασικών τεχνολογιών εντός της ΕΕ. Η πράξη θα παράσχει ένα απλουστευμένο ρυθμιστικό πλαίσιο για την παραγωγική ικανότητα προϊόντων που είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη των στόχων κλιματικής ουδετερότητας, όπως οι συσσωρευτές, οι ανεμογεννήτριες, οι αντλίες θερμότητας, η ηλιακή ενέργεια, οι ηλεκτρολυτικές κυψέλες, οι τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα 4 . Ειδικότερα, η πράξη για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών:

·Έπειτα από ειδική ανά τομέα ανάλυση, προσδιορίζονται στόχοι για τη βιομηχανική παραγωγική ικανότητα έως το 2030, όπου απαιτείται ώστε να διασφαλιστεί ότι οι στρατηγικές εξαρτήσεις δεν θέτουν σε κίνδυνο την πράσινη μετάβαση. Η πράξη θα εξετάσει το σύνολο της εφοδιαστικής και της αξιακής αλυσίδας σε διασυνοριακό επίπεδο, ώστε οι προμήθειες να μην καταστούν σημείο συμφόρησης·

·Μειώνεται η διάρκεια και ενισχύεται η προβλεψιμότητα των διαδικασιών αδειοδότησης με τον καθορισμό συγκεκριμένων προθεσμιών για τα διάφορα στάδια αδειοδότησης, και ενισχύεται σημαντικά η διοικητική ικανότητα των κρατών μελών, π.χ. με τη δημιουργία «υπηρεσίας μίας στάσης» — ενός μοναδικού σημείου επαφής για τους επενδυτές και τα ενδιαφερόμενα μέρη της βιομηχανίας καθ’ όλη τη διάρκεια της διοικητικής διαδικασίας.

Δεδομένου ότι οι ευρωπαϊκές αξιακές αλυσίδες είναι σε μεγάλο βαθμό ενοποιημένες και διασυνδεδεμένες εντός της ενιαίας αγοράς (βλέπε γράφημα 1), η πράξη για τις μηδενικές καθαρές εκπομπές θα καθορίσει απλά και επιχειρησιακά κριτήρια για τον προσδιορισμό των έργων στρατηγικού ενδιαφέροντος της εφοδιαστικής αλυσίδας των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη μέλη θα συνεχίσουν να επωφελούνται από την καινοτόμο βιομηχανική ανάπτυξη μέσω της προώθησης στρατηγικών έργων, συμπεριλαμβανομένων πολυκρατικών έργων, στα οποία έχουν πρόσβαση τόσο ανεπτυγμένες όσο και λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες. Τα έργα αυτά θα μπορούσαν να υποστηριχθούν από ταχείες διαδικασίες αδειοδότησης και να προσελκύσουν ιδιωτική καθώς και ενωσιακή και εθνική δημόσια χρηματοδότηση 5 .

Τα ευρωπαϊκά πρότυπα μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση της ανάπτυξης καθαρών και ψηφιακών τεχνολογιών. Ειδικότερα για τις νέες βιομηχανικές αξιακές αλυσίδες, η πρόβλεψη και η ανάπτυξη ευρωπαϊκών προτύπων υψηλής ποιότητας θα μπορούσε να παράσχει στις βιομηχανίες της ΕΕ σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα — μεταξύ άλλων και σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα μπορούσαν να αποδείξουν την «εμπορευσιμότητα» και να προσελκύσουν επενδύσεις σε επιχειρήσεις που συμμορφώνονται με αυτά. Τα ευρωπαϊκά πρότυπα θα επιτρέψουν στις βιομηχανίες της ΕΕ να επεκτείνουν τις τεχνολογίες τους σε ολόκληρη την ενιαία αγορά — κάτι που είναι πολύ σημαντικό για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τις ΜΜΕ.

·Η πράξη θα επιτρέψει στην Επιτροπή να ζητήσει την εκπόνηση ευρωπαϊκών προτύπων για την προώθηση της ταχείας ανάπτυξης βασικών τεχνολογιών 6 .

Για την προώθηση της καινοτομίας, η Επιτροπή θα αξιολογήσει τη δυνατότητα θέσπισης ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων που θα επιτρέπουν τη δοκιμή νέων τεχνολογιών υπό συνθήκες ταχέως πειραματισμού και ανατρεπτικής καινοτομίας 7 . Τα εν λόγω ρυθμιστικά δοκιμαστήρια μπορούν επίσης να προετοιμάσουν το έδαφος για την απλούστευση της διαδικασίας έγκρισης/πιστοποίησης για τη διάθεση προϊόντων στην αγορά. Οι διαδικασίες αυτές σήμερα μπορεί να είναι χρονοβόρες και επιβραδύνουν την εισαγωγή καινοτόμων προϊόντων, ενώ αποτελούν σημαντική επιβάρυνση, ιδίως για τις ΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί εγκαταστάσεις δοκιμών ως ένα σημαντικό βήμα για τη διάθεση τεχνολογιών στην αγορά.

Για την περαιτέρω τόνωση της ζήτησης για προϊόντα μηδενικών καθαρών εκπομπών σε μεγάλη κλίμακα, σημαντικό ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν διάφορες μορφές δημόσιας δράσης, όπως οι δημόσιες συμβάσεις, οι παραχωρήσεις και τα κίνητρα προς τις επιχειρήσεις και τους τελικούς χρήστες για τη χρήση τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών με βάση τη βιωσιμότητα και την κυκλικότητα. Οι δημόσιες αρχές στην ΕΕ δαπανούν περίπου το 14 % του ΑΕΠ (περίπου 2 τρισεκατομμύρια EUR ετησίως) για την αγορά υπηρεσιών, έργων και προϊόντων. Η πολιτική για τις δημόσιες συμβάσεις και άλλες μορφές δημόσιας στήριξης μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο στη μεγιστοποίηση της απόδοσης του δημόσιου χρήματος με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, ενισχύοντας παράλληλα την ασφάλεια του εφοδιασμού μέσω της διαφοροποίησης των πηγών. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα καθορίσει χαρακτηριστικά βιωσιμότητας και πιθανές απαιτήσεις για προϊόντα μηδενικών καθαρών εκπομπών, χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα νομικά εργαλεία και τα υφιστάμενα πρότυπα της ΕΕ. Κάτι τέτοιο θα προωθήσει μια πιο προβλέψιμη και ομοιόμορφη ζήτηση για λύσεις μηδενικών καθαρών εκπομπών και θα επιτρέψει στις δημόσιες αρχές να καθορίσουν φιλόδοξες απαιτήσεις βιωσιμότητας.

Δεύτερον, η Επιτροπή θα προτείνει πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες. Η παραγωγή με βάση τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών στην ΕΕ είναι δυνατή μόνο εάν διασφαλιστεί η πρόσβαση στις σχετικές κρίσιμες πρώτες ύλες, μεταξύ άλλων με τη διαφοροποίηση της προμήθειας και την ανακύκλωση πρώτων υλών, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση της ΕΕ από προμήθειες υψηλής συγκέντρωσης από τρίτες χώρες και να τονωθούν οι ποιοτικές θέσεις εργασίας και η ανάπτυξη στην κυκλική οικονομία. Η πράξη αυτή θα έχει ως στόχο να εγγυηθεί την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση της διεθνούς δέσμευσης, τη διευκόλυνση της εξόρυξης (κατά περίπτωση), της επεξεργασίας και της ανακύκλωσης, διασφαλίζοντας παράλληλα υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα και συνεχή έρευνα και καινοτομία, π.χ. για τη μείωση της χρήσης υλικών και την ανάπτυξη υποκατάστατων βιολογικής προέλευσης. Έχουν ήδη σημειωθεί απτές επιτυχίες: σήμερα, ορισμένες επιχειρήσεις της ΕΕ χρησιμοποιούν σε συσσωρευτές λιγνίνη που προέρχεται από ξύλο, αντί για γραφίτη.

Τρίτον, η ενέργεια. Η χρήση της ενέργειας ως όπλου από τη Ρωσία αποτέλεσε σημαντικό σημείο αφύπνισης σε ό,τι αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού και την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων. Η ανταγωνιστικότητα πολλών επιχειρήσεων έχει αποδυναμωθεί σοβαρά από τις υψηλές τιμές της ενέργειας και τις διαταραχές σε αρκετές εφοδιαστικές αλυσίδες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες 8 . Για να αντιμετωπιστεί το υψηλό κόστος της ενέργειας και για να αντικατασταθούν τα δαπανηρά ορυκτά καύσιμα από οικονομικότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα με βάση το σχέδιο REPowerEU. Για παράδειγμα, το 2022 η ισχύς ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες αιολικές και ηλιακές πηγές στην ΕΕ υπερέβη τα 400 GW, σημειώνοντας αύξηση άνω του 25 % σε σύγκριση με το 2020 9 . Δημιουργήσαμε την ενεργειακή πλατφόρμα της ΕΕ για τη συγκέντρωση της ζήτησης αερίου, τον συντονισμό της χρήσης των υποδομών και τη διαπραγμάτευση με διεθνείς εταίρους, πετύχαμε εξοικονόμηση πόρων, εξασφαλίσαμε πληρότητα στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και θεσπίσαμε ανώτατο όριο στις βραχυπρόθεσμες αγορές. Πολλά έργα υποδομής και διασυνδέσεις έχουν ολοκληρωθεί τόσο στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας όσο και στον τομέα του αερίου. Τον Μάρτιο, η Επιτροπή θα παρουσιάσει μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, για την οποία βρίσκεται επί του παρόντος σε εξέλιξη δημόσια διαβούλευση. Οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις τιμών θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικό ρόλο, ώστε όλοι οι χρήστες ηλεκτρικής ενέργειας να μπορούν να επωφελούνται από πιο προβλέψιμο και χαμηλότερο κόστος ισχύος από ανανεώσιμες πηγές. Όπως ορίζεται στο σχέδιο REPowerEU, για την τόνωση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας θα απαιτηθεί τόσο ο μετασχηματισμός των βιομηχανικών διαδικασιών, η μαζική επιτάχυνση και κλιμάκωση της ανανεώσιμης ενέργειας όσο και εντονότερες προσπάθειες στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης και της μείωσης της ζήτησης για ενέργεια, καθώς και επανειδίκευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.

Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ για τους συσσωρευτές αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για τη μετάβαση της ΕΕ σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, καθώς διασφαλίζει ανταγωνιστικές και ανθεκτικές αξιακές αλυσίδες για την παραγωγή, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση συσσωρευτών στην ΕΕ. Στο μέλλον, ο κανονισμός για τον οικολογικό σχεδιασμό των βιώσιμων προϊόντων 10 θα εφαρμοστεί σε ευρύτερο φάσμα προϊόντων και θα επεκτείνει περαιτέρω το φάσμα των απαιτήσεων βιωσιμότητας, στις οποίες η βιομηχανία της ΕΕ έχει εξαιρετικές επιδόσεις. Η Επιτροπή θα δώσει υψηλή προτεραιότητα στις εργασίες για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών στα υφιστάμενα και στα μελλοντικά προγράμματα εργασίας για τον οικολογικό σχεδιασμό.

Επιπλέον, είναι σημαντικό οι καταναλωτές να μπορούν να κάνουν τις επιλογές τους βάσει διαφανών και αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τη βιωσιμότητα, την ανθεκτικότητα και το ανθρακικό αποτύπωμα των προϊόντων. Η διαφάνεια της αγοράς είναι ένα εργαλείο που διευκολύνει την υιοθέτηση τεχνολογικά και περιβαλλοντικά ανώτερων προϊόντων μηδενικών καθαρών εκπομπών. Για παράδειγμα, η Επιτροπή θα προτείνει, έως το τέλος του τρέχοντος έτους, μια ενιαία ενεργειακή ετικέτα για τις αντλίες θερμότητας, ώστε να μπορούν οι χρήστες να συγκρίνουν διαφορετικές τεχνολογίες 11 . Η πρόταση της Επιτροπής σχετικά με την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση λειτουργεί επίσης προς αυτή την κατεύθυνση.

Τέλος, οι υποδομές έχουν καίρια σημασία για τη δημιουργία ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις μηδενικές καθαρές εκπομπές, όπως επιδιώκει να δημιουργήσει το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας. Για την πλήρη κάλυψη του δικτύου ΔΕΔ-Μ με υποδομές φόρτισης και ανεφοδιασμού, την ανάπτυξη και ενίσχυση ενός ευρωπαϊκού βασικού άξονα υδρογόνου και την επέκταση και ενίσχυση των έξυπνων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας για να μπορούν να εξυπηρετηθούν μεγάλοι όγκοι ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο ΔΕΔ-Ε απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις 12 . Απαιτείται όμως επίσης ενίσχυση του ρυθμιστικού πλαισίου μας. Τώρα είναι η στιγμή να χαρτογραφήσουμε τις υποδομές που είναι απαραίτητες, με γνώμονα το κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον. Η Επιτροπή καλεί τους συννομοθέτες να εγκρίνουν το συντομότερο δυνατόν τον κανονισμό για τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων (AFIR), ώστε να συμβάλουν στη δημιουργία ενός ανθεκτικού στις μελλοντικές εξελίξεις δικτύου φόρτισης και ανεφοδιασμού. Για την ανάπτυξη και την ενίσχυση των υποδομών υδρογόνου και ηλεκτρικής ενέργειας, η Επιτροπή θα εξετάσει περαιτέρω τις ανάγκες σε πόρους του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» και θα χρησιμοποιήσει το πλήρες πεδίο εφαρμογής του αναθεωρημένου κανονισμού ΔΕΔ-Ε για να επιταχύνει τον σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση και την ανάπτυξη κρίσιμων (διασυνοριακών) υποδομών. Ειδικότερα, η ανάπτυξη και η υλοποίηση διασυνοριακών υποδομών πρέπει να επιταχυνθεί κατά τα επόμενα έτη. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης άλλους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης πιθανής νομοθετικής δράσης, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη παρέχουν διασυνοριακές ενεργειακές υποδομές, ώστε να μην υπάρξουν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των στρατηγικών υποδομών.

Το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα αν όλοι οι φορείς (αρχές, κοινωνικοί εταίροι, επενδυτές, καταναλωτές) ενώσουν τις δυνάμεις τους για την επίτευξη των ίδιων στόχων. Η πρόσφατα συσταθείσα πλατφόρμα « Clean Tech Europe» (Καθαρή τεχνολογία για την Ευρώπη), το βιομηχανικό φόρουμ καθαρής ενέργειας σε συνεργασία με άλλα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, θα στηρίξουν το σχέδιο, θα συντονίσουν τη δράση για την επίτευξη των στόχων στον τομέα των επενδύσεων και της βιομηχανικής παραγωγής και θα προωθήσουν περαιτέρω τις ευκαιρίες αντιστοίχισης. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με στόχο την επιτυχία του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας.

2.2.Επιτάχυνση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση

Η παγκόσμια βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών αναπτύσσεται δυναμικά, καθώς οι επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια αυξήθηκαν κατά 10 % το 2022 σε ετήσια βάση. Η βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών της ΕΕ είναι ανταγωνιστική σε ορισμένους τομείς, όπως η αιολική ενέργεια ή οι αντλίες θερμότητας, ακόμη και στο τρέχον περιβάλλον σχετικά υψηλών τιμών ενέργειας, ενώ η παρουσία της σε άλλα τμήματα της αγοράς, όπως τα ηλιακά φωτοβολταϊκά πανέλα, είναι περιορισμένη. Επιπλέον, για να διασφαλιστεί η έγκαιρη μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν ταχύτερα αυτοί οι τομείς. Τα μερίδια αγοράς της βιομηχανίας της ΕΕ υφίστανται έντονες πιέσεις, σε μεγάλο βαθμό επειδή οι επιδοτήσεις που χορηγούνται σε άλλες χώρες στρεβλώνουν τους όρους του ανταγωνισμού. Για τον λόγο αυτόν, πρέπει να επεκταθεί και να επιταχυνθεί η πρόσβαση της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών στη χρηματοδότηση. Αυτός είναι και ο δεύτερος πυλώνας του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας.

Η στοχευμένη δημόσια χρηματοδότηση πρέπει να συμβάλλει κι αυτή στις προσπάθειες. Στις μέρες μας, η ενωσιακή και η εθνική χρηματοδότηση διαδραματίζουν ήδη σημαντικό ρόλο στην προώθηση της καινοτομίας, της βιομηχανικής παραγωγής και της πρακτικής εφαρμογής τεχνολογιών στον τομέα των μηδενικών καθαρών εκπομπών, και στη σχετική ενίσχυση δικτύων και υποδομών. Η ιδιωτική χρηματοδότηση θα είναι καίριας σημασίας για την αποδέσμευση επενδύσεων στη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών.

Στο πλαίσιο του NextGenerationEU, τα 27 εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που χρηματοδοτούνται από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) χορηγούν ήδη 250 δισ. EUR για πράσινα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων επενδύσεων για τη στήριξη της απανθρακοποίησης της βιομηχανίας. Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» διατίθενται 40 δισ. EUR για την έρευνα και την καινοτομία στους τομείς της Πράσινης Συμφωνίας, σε συνεργασία και με τη βιομηχανία.

Μέσω των πολιτικών συνοχής χορηγούνται περίπου 100 δισ. EUR για την πράσινη μετάβαση, συμπεριλαμβανομένου του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Η Επιτροπή θα διευκολύνει περαιτέρω την ταχεία κινητοποίηση επενδύσεων από τον τομέα της συνοχής για τη στήριξη του βιομηχανικού σχεδίου μηδενικών καθαρών εκπομπών, μεταξύ άλλων επιταχύνοντας τον σχεδιασμό και τις επιστροφές εξόδων των έργων ενεργειακής απόδοσης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω τυποποιημένων συστημάτων επιστροφής εξόδων.

Μέχρι σήμερα, οι σχετικές πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ έχουν ωφελήσει σε μεγάλο βαθμό την έρευνα και καινοτομία και την ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας και συναφών υποδομών, χωρίς να στοχεύουν στην παραγωγική ικανότητα του τομέα.

Η χρηματοδότηση των αξιακών αλυσίδων της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών μπορεί να ενταθεί σε κλίμακα και να επιταχυνθεί μέσω στοχευμένων κρατικών ενισχύσεων. Ωστόσο, για να αποφευχθεί ο κατακερματισμός της ενιαίας αγοράς λόγω των διαφορετικών επιπέδων εθνικής στήριξης —και των διαφορετικών ικανοτήτων χορήγησης της εν λόγω στήριξης— χρειάζεται επίσης επαρκής χρηματοδότηση σε επίπεδο ΕΕ για τη διευκόλυνση της άνθησης των εν λόγω βιομηχανικών αξιακών αλυσίδων σε ολόκληρη την Ένωση.

2.2.1 Εθνική χρηματοδότηση

Ξεκινώντας από τις κρατικές ενισχύσεις: Η πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ παρέχει εργαλεία για τη στήριξη της ανάπτυξης και της εφαρμογής καίριων τεχνολογιών αιχμής που έχουν στρατηγική σημασία για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, διαφυλάσσοντας παράλληλα την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς και με σεβασμό προς τις διεθνείς υποχρεώσεις της ΕΕ. Μόνο το 2022, η Επιτροπή ενέκρινε καθεστώτα ενισχύσεων με συνολικό προϋπολογισμό 51 δισ. EUR για την ανάπτυξη νέας δυναμικότητας ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές και την απανθρακοποίηση της βιομηχανικής παραγωγής σε ολόκληρη την Ένωση. Ήδη από τον Μάρτιο του 2022, μετά την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η Επιτροπή ενέκρινε προσωρινό πλαίσιο κρίσης το οποίο παρέχει στα κράτη μέλη ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων του πολέμου και για τη διευκόλυνση των διαρθρωτικών προσαρμογών ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν καλύτερα στην απορρέουσα οικονομική κατάσταση. Το πλαίσιο έχει τροποποιηθεί δύο φορές και περιλαμβάνει ήδη ειδικές διατάξεις σχετικά με την απλουστευμένη στήριξη της ανανεώσιμης ενέργειας, των τεχνολογιών απανθρακοποίησης και των μέτρων ενεργειακής απόδοσης.

Η Επιτροπή σκοπεύει τώρα να παράσχει περισσότερη ευελιξία στα κράτη μέλη για τη χορήγηση ενισχύσεων, η οποία θα είναι περιορισμένη σε προσεκτικά καθορισμένους τομείς και σε προσωρινή βάση. Η Επιτροπή θα συμβουλευτεί τα κράτη μέλη σχετικά με πρόταση προσωρινής προσαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, έως το τέλος του 2025, για την περαιτέρω επιτάχυνση και απλούστευσή τους, με ευκολότερους υπολογισμούς, απλούστερες διαδικασίες και ταχύτερες εγκρίσεις. Οι αλλαγές αυτές θα βοηθήσουν επίσης τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν συγκεκριμένα έργα που περιλαμβάνονται στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής τους.

Η Επιτροπή σκοπεύει να προσαρμόσει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις με βάση πέντε άξονες, υπό τις προϋποθέσεις που είναι αναγκαίες για τον περιορισμό των στρεβλώσεων στην ενιαία αγορά, για την αποφυγή μεγαλύτερων περιφερειακών αποκλίσεων και για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις διεθνείς υποχρεώσεις. Τέσσερις από αυτούς θα υλοποιηθούν μέσω της προτεινόμενης τροποποίησης του προσωρινού πλαισίου κρίσης (TCF), το οποίο θα μετονομαστεί σε προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης (TCTF) για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης:

1.Απλούστευση των ενισχύσεων για την ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας·

Με το TCF έχουν ήδη απλουστευθεί οι ενισχύσεις για την ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας. Το σχέδιο TCTF θα τις απλουστεύσει περαιτέρω, με τους εξής τρόπους:

-επέκταση των διατάξεων ώστε να καλύπτουν όλες τις τεχνολογίες ανανεώσιμης ενέργειας (δυνάμει της οδηγίας RED II) και την αποθήκευση ανανεώσιμου υδρογόνου και βιοκαυσίμων·

-κατάργηση της ανάγκης για ανοικτές προσκλήσεις υποβολής προσφορών στην περίπτωση των λιγότερο ώριμων τεχνολογιών (για τις οποίες η υποβολή προσφορών ενδέχεται να μην έχει εξίσου ικανοποιητικά αποτελέσματα)· και

-παράταση των προθεσμιών για την ολοκλήρωση των έργων.

2.Απλούστευση των ενισχύσεων για την απανθρακοποίηση των βιομηχανικών διεργασιών·

Οι ενισχύσεις για την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας είχαν ήδη απλουστευθεί με το TCF. Το TCTF θα τις απλουστεύσει ακόμα περισσότερο με ορισμένες διατάξεις, όπως:

-χορήγηση ενισχύσεων με βάση τυποποιημένα ποσοστά επενδυτικού κόστους, σύμφωνα με την πείρα που έχει αποκτηθεί —για τη χρήση υδρογόνου, την ενεργειακή απόδοση και τον εξηλεκτρισμό.

-Πιο ευέλικτα ανώτατα όρια ενίσχυσης ανά δικαιούχο σε καθεστώτα που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις. 

3.Ενισχυμένα καθεστώτα στήριξης των επενδύσεων για την παραγωγή στρατηγικών τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας χορήγησης υψηλότερης ενίσχυσης ώστε να αντιστοιχεί στις ενισχύσεις που λαμβάνουν για παρόμοια έργα ανταγωνιστές εγκατεστημένοι εκτός της ΕΕ, με παράλληλη διασφάλιση της αναλογικότητας της εν λόγω ενίσχυσης·

4.Πιο στοχευμένες ενισχύσεις για σημαντικά νέα έργα παραγωγής σε στρατηγικές αξιακές αλυσίδες μηδενικών καθαρών εκπομπών, λαμβανομένων υπόψη των παγκόσμιων χρηματοδοτικών κενών.

Το σχέδιο TCTF θα έχει ως στόχο τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού με άλλες δικαιοδοσίες και εντός της ενιαίας αγοράς, θα στοχεύει τους τομείς στους οποίους έχει εντοπιστεί κίνδυνος μετεγκατάστασης σε τρίτη χώρα και θα είναι αναλογικό όσον αφορά τα ποσά των ενισχύσεων. Το TCTF θα δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να θεσπίσουν καθεστώτα για τη στήριξη νέων επενδύσεων σε εγκαταστάσεις παραγωγής σε καθορισμένους στρατηγικούς τομείς μηδενικών καθαρών εκπομπών, μεταξύ άλλων μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων. Το επιτρεπόμενο ποσό των ενισχύσεων θα μπορεί να προσαρμόζεται, με υψηλότερη ένταση των ενισχύσεων και υψηλότερα ανώτατα όρια ενίσχυσης, εάν η επένδυση πραγματοποιείται σε ενισχυόμενες περιοχές, προκειμένου να συνεισφέρει στον στόχο της σύγκλισης μεταξύ κρατών μελών και περιφερειών. Θα πρέπει να πληρούνται κατάλληλες προϋποθέσεις για να επαληθευθεί η ύπαρξη συγκεκριμένων κινδύνων εκτροπής της επένδυσης εκτός του ΕΟΧ, καθώς και ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μετεγκατάστασης εντός του ΕΟΧ. Τα κράτη μέλη μπορούν να ευθυγραμμίσουν τα εθνικά φορολογικά τους κίνητρα με ένα κοινό καθεστώς που προτίθεται να προετοιμάσει η Επιτροπή, με αποτέλεσμα τη δημιουργία κοινού καθεστώτος που θα προσφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια και προβλεψιμότητα στις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ΕΕ.

Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα μπορούν να χορηγούν ισόποσες ενισχύσεις με αυτές που παρέχονται από τρίτες χώρες, για μεμονωμένες αρχικές επενδύσεις στους ίδιους στοχευμένους τομείς που σχετίζονται με την υπεροχή στην τεχνολογία μηδενικών καθαρών εκπομπών, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η ένταξη σε πλαίσιο πολυκρατικής συνεργασίας, με σημαντικές θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις για όλα τα κράτη μέλη και με ιδιαίτερη έμφαση στις ενισχυόμενες περιοχές. Οι ενισχύσεις αυτές θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τεκμηριωμένους κινδύνους εκτροπής ορισμένων επενδύσεων υπέρ τρίτων χωρών εκτός του ΕΟΧ και δεν θα πρέπει να διευκολύνουν τη μετεγκατάσταση παραγωγικών δραστηριοτήτων μεταξύ των κρατών μελών. Η ενίσχυση θα περιορίζεται στο ποσό που είναι αναγκαίο για την υλοποίηση του σχεδίου στον ΕΟΧ.

Η Επιτροπή θα παραμείνει προσηλωμένη στην ταχεία διεκπεραίωση των διαδικασιών στο πλαίσιο του TCTF, όπως συμβαίνει ήδη με τις ενισχύσεις που εγκρίθηκαν βάσει του προσωρινού πλαισίου κρίσης, ο διάμεσος χρόνος έγκρισης των οποίων ήταν 19 ημέρες.

5.Σημαντική αύξηση των ορίων κοινοποίησης για τις κρατικές ενισχύσεις στους σχετικούς τομείς

Η Επιτροπή θα προσαρμόσει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις ως προς αυτόν τον πέμπτο άξονα μέσω της περαιτέρω αναθεώρησης του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία υπό το πρίσμα της Πράσινης Συμφωνίας. Εκτός από τις διατάξεις που αφορούν τα έργα ΣΕΚΕΕ (βλ. κατωτέρω), αυτή η προσαρμογή θα δώσει περισσότερη ευελιξία στα κράτη μέλη:

-για τη στήριξη μέτρων σε βασικούς τομείς, όπως το υδρογόνο, η δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, τα οχήματα μηδενικών εκπομπών και η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, μέσω της περαιτέρω αύξησης των ορίων πάνω από τα οποία η ενίσχυση πρέπει να κοινοποιείται στην Επιτροπή.

-για τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των επενδυτικών ενισχύσεων για υποδομές επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού,

-με την περαιτέρω διευκόλυνση των ενισχύσεων κατάρτισης για την απόκτηση δεξιοτήτων.

Σήμερα στην ΕΕ υπάρχουν πέντε σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ)· πρόκειται για μεγάλα αναπτυξιακά έργα που έχουν αναλάβει διάφορα κράτη μέλη για τη χρηματοδότηση νέων τεχνολογιών σε στρατηγικούς τομείς, με ιδιαίτερα θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις σε διασυνοριακό επίπεδο, καθώς και για την καινοτομία, τους εργαζομένους και τους πελάτες: ένα έργο στον τομέα της μικροηλεκτρονικής, δύο στον τομέα των συσσωρευτών και δύο σχετικά με το υδρογόνο, ενώ και άλλα έργα βρίσκονται σε στάδιο προετοιμασίας 13 . Η δημόσια στήριξη ύψους 18 δισ. EUR για τα εγκεκριμένα ΣΕΚΕΕ αναμένεται να αποδεσμεύσει ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 36 δισ. EUR επιπλέον, κάτι που ισοδυναμεί με συντελεστή μόχλευσης 2.

Για να επιταχυνθεί η ανάπτυξη νέων έργων, η έγκριση των έργων που σχετίζονται με ΣΕΚΕΕ θα εξορθολογιστεί και θα απλουστευθεί περαιτέρω·

·Ένας κώδικας ορθών πρακτικών για διαφανή, χωρίς αποκλεισμούς και ταχύτερο σχεδιασμό των ΣΕΚΕΕ θα καταστήσει δυνατή την εξορθολογισμένη αξιολόγησή τους και πρόκειται να εγκριθεί από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή την άνοιξη.

·Η Επιτροπή ετοιμάζεται επίσης να επιταχύνει την υλοποίηση μικρότερων καινοτόμων έργων που σχετίζονται με ΣΕΚΕΕ, ιδίως από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, μέσω της πρόβλεψης υψηλότερων ορίων κοινοποίησης και υψηλότερων εντάσεων ενίσχυσης στον γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία.

2.2.2 Ενωσιακή χρηματοδότηση

Για να στηρίξει τη μετάβαση για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για μηδενικές καθαρές εκπομπές και των στόχων του REPowerEU με διαφοροποιημένες πηγές και ασφαλή εφοδιασμό, η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να βασίζεται σε μια ανταγωνιστική βιομηχανία μηδενικών καθαρών εκπομπών. Είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθούν περισσότερες επενδύσεις στην παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών έως το 2030, δεδομένων των φιλόδοξων στόχων της ΕΕ και του διεθνούς ανταγωνισμού.

Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών της ΕΕ όσον αφορά τη στήριξη που χορηγούν τα κράτη μέλη. Για παράδειγμα, ενώ το 2020 το 0,57 % του ΑΕΠ της ΕΕ διατέθηκε για τη στήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μία χώρα διέθεσε σχεδόν το 1 % του ΑΕΠ της, αλλά δέκα άλλες δαπάνησαν λιγότερο από το ήμισυ του μέσου όρου της ΕΕ 14 .

Για να αποφευχθεί ο κατακερματισμός της ενιαίας αγοράς λόγω των διαφορετικών επιπέδων εθνικής στήριξης, να διευκολυνθεί η πράσινη μετάβαση σε ολόκληρη την Ένωση, να αποφευχθεί η επιδείνωση των περιφερειακών ανισοτήτων και να καλυφθεί το χάσμα μεταξύ της χρηματοδότησης που είναι διαθέσιμη επί του παρόντος και των χρηματοδοτικών αναγκών για την κλιμάκωση της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών, πρέπει να αυξήσουμε και την ενωσιακή χρηματοδότηση. Σε συνδυασμό με το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας, ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα συνεχίσει να συνεισφέρει στη στοχευμένη και ταχεία χρηματοδότηση της ενωσιακής βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Το REPowerEU είναι το ειδικό μέσο που διαθέτουμε, το οποίο ενισχύεται από άλλα κονδύλια της ΕΕ.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, καθώς και να συμβάλλει στην ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των κρατών μελών για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής υλοποίησης της χρηματοδότησης.

REPowerEU

Χάρη στη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο τέλος του 2022, η στήριξη της ΕΕ για τη μετάβαση θα αυξηθεί τώρα με την πρόσθετη χρηματοδότηση που θα διοχετευτεί στον ΜΑΑ από την πρωτοβουλία RePowerEU: τα κράτη μέλη θα διαθέτουν πρόσθετες επιχορηγήσεις του ΜΑΑ (20 δισ. EUR) για την προώθηση του οικολογικού μετασχηματισμού της βιομηχανίας, τη στήριξη έργων της ενωσιακής βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών και τη στήριξη των ενεργοβόρων βιομηχανιών ενόψει των υψηλών τιμών ενέργειας. Τα κράτη μέλη θα μπορούν επίσης να διαθέσουν επιχορηγήσεις από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit (5,4 δισ. EUR) για την επίτευξη αυτών των στόχων. Επιπλέον, θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα υπόλοιπα δάνεια του ΜΑΑ (225 δισ. EUR) με σημαντική προχρηματοδότηση για τις εν λόγω επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις 15 .

Προκειμένου να βοηθήσει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τον ΜΑΑ και τη συνιστώσα RePowerEU, η Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Οι κατευθυντήριες γραμμές παρέχουν ευελιξία για την προσαρμογή των σχεδίων στο τρέχον πλαίσιο και για την προετοιμασία των κεφαλαίων για το RePowerEU στα ΣΑΑ. Αναγνωρίζουν τα ζητήματα που προκαλεί η διαταραχή των εφοδιαστικών αλυσίδων, οι τιμές της ενέργειας και ο πληθωρισμός και προσφέρουν αποτελεσματικές λύσεις στα κράτη μέλη ώστε να διατηρήσουν τα επίπεδα φιλοδοξίας των αρχικών σχεδίων. Η Επιτροπή ενθαρρύνει ένθερμα τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν στα οικεία τροποποιημένα ΣΑΑ απλά και αποτελεσματικά μέτρα για να παράσχουν άμεση στήριξη στις επιχειρήσεις και να τονώσουν την ανταγωνιστικότητά τους:

·i) υπηρεσίες μίας στάσης για την αδειοδότηση έργων στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των μηδενικών καθαρών εκπομπών με στόχο την επιτάχυνση, την ψηφιοποίηση και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών για την απόκτηση των αναγκαίων εγκρίσεων και αδειών για την κατασκευή και τη λειτουργία έργων τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών· σε συνδυασμό με ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας ειδικά για αυτόν τον σκοπό για την εξάλειψη των διοικητικών εμποδίων όσον αφορά την αδειοδότηση· ii) φοροαπαλλαγές ή άλλες μορφές στήριξης για τις επενδύσεις των επιχειρήσεων σε πράσινες τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, με τη μορφή φορολογικής πίστωσης, ταχύτερης απόσβεσης ή επιδότησης που συνδέεται με την απόκτηση ή τη βελτίωση πράσινων επενδυτικών περιουσιακών στοιχείων·

·iii) και επενδύσεις στον εφοδιασμό του εργατικού δυναμικού με τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την εν λόγω βιομηχανική μετάβαση.

Ο Όμιλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα στηρίξει την επίτευξη όλων των στόχων του σχεδίου REPowerEU με πρόσθετα δάνεια και ίδια κεφάλαια 16 . Η Επιτροπή και ο Όμιλος της ΕΤΕπ θα συνεχίσουν να συνεργάζονται για να διερευνήσουν τους τρόπους με τους οποίους ο Όμιλος ΕΤΕπ θα μπορούσε να εντείνει τις δραστηριότητές του στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας και σε άλλους τομείς που συμβάλλουν στην Πράσινη Συμφωνία.

Πρόγραμμα InvestEU

Το πρόγραμμα InvestEU είναι το κατάλληλο μέσο για την τόνωση των επενδύσεων για μηδενικές καθαρές εκπομπές στην ΕΕ. Το InvestEU είναι το μέσο της Ένωσης για την κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων σε τομείς προτεραιότητας για την ΕΕ. Μέσω της ΕΤΕπ, του ΕΤΕ, της ΕΤΑΑ και 14 ακόμα εταίρων υλοποίησης, η ΕΕ στηρίζει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στην τεχνολογική και βιομηχανική καινοτομία μηδενικών καθαρών εκπομπών. Παραδείγματα έργων που μπορούν να λάβουν στήριξη είναι έργα έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας στις τεχνολογίες συσσωρευτών, η ανακύκλωση κρίσιμων πρώτων υλών, μονάδες επίδειξης για κατασκευαστικά υλικά στην εφοδιαστική αλυσίδα συσσωρευτών ηλεκτρικών οχημάτων, οι τεχνολογίες πρόωσης υδρογόνου, καινοτόμες μονάδες προηγμένων βιοκαυσίμων, εξοπλισμός προηγμένης κατασκευαστικής τεχνολογίας στον τομέα της κατεργασίας χάλυβα. Το InvestEU μπορεί να κινητοποιήσει χρηματοδότηση άνω των 372 δισ. EUR —κυρίως ιδιωτική, αλλά και δημόσια— με τη στήριξη εγγύησης 26,2 δισ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Μέχρι σήμερα, η Επιτροπή έχει υπογράψει συμβάσεις εγγύησης InvestEU συνολικής αξίας 21 δισ. EUR. Με τη στήριξη των εν λόγω συμβάσεων εγγύησης, το ΕΤΕ έχει ήδη υπογράψει συμβάσεις εγγύησης InvestEU με 48 ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς από 19 κράτη μέλη για δάνεια ύψους 2,3 δισ. EUR σε ευρωπαϊκές ΜΜΕ και μικρές επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης, καθώς και 54 συμβάσεις με κεφάλαια από 14 κράτη μέλη για επενδύσεις ιδίων κεφαλαίων ύψους 1,9 δισ. EUR 17 .

Για να διασφαλιστεί η έγκαιρη επίτευξη των στόχων του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, οι διαδικασίες του InvestEU θα πρέπει να απλουστευθούν και τα προϊόντα του να ευθυγραμμιστούν με τις τρέχουσες ανάγκες. Οι συμβάσεις εγγύησης και τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα πρέπει να ευθυγραμμιστούν με το αναθεωρημένο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων, ενώ συγκεκριμένες διατάξεις του ΓΚΑΚ θα απλουστεύσουν σημαντικά τις πτυχές των κρατικών ενισχύσεων για τις εθνικές συνιστώσες του InvestEU. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται με την ΕΤΕπ, που είναι η τράπεζα της ΕΕ, και άλλους εταίρους για την αποτελεσματική και έγκαιρη κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών έργων προτεραιότητας, όπως τα ΣΕΚΕΕ.

Η χρηματοδότηση μέσω του InvestEU είναι σε μεγάλο βαθμό εμπροσθοβαρής, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης προέρχεται από το NextGenerationEU. Έως το τέλος του 2023 πρέπει να δεσμευτούν 14,83 δισ. EUR από την εγγύηση της ΕΕ και να μείνουν μόνο 11,37 δισ. EUR για την περίοδο 2024-2027. Ταυτόχρονα, αναμένεται εύλογα να αυξηθεί σημαντικά η ζήτηση για στήριξη από το InvestEU, δεδομένου ότι οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας προβλέπεται να αναθεωρηθούν στο προσεχές προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης (TCTF). Ειδικότερα, η άρση των υφιστάμενων χρηματοδοτικών περιορισμών για κατασκευαστικά έργα στους τομείς που καλύπτονται από το TCTF θα είχε ως αποτέλεσμα την αυξημένη ζήτηση και χρήση της εγγύησης της ΕΕ από τους εταίρους υλοποίησης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να αυξηθεί η συνολική χρηματοδότηση για το InvestEU, ιδίως για την περίοδο από το 2024 έως το 2027.

Ταμείο Καινοτομίας

Το Ταμείο Καινοτομίας στηρίζει την ανάπτυξη και την πρωτοπόρο εφαρμογή τεχνολογιών και λύσεων για την απανθρακοποίηση της ενεργοβόρου βιομηχανίας, την ενίσχυση της ανανεώσιμης ενέργειας και της αποθήκευσης ενέργειας (συμπεριλαμβανομένων των συσσωρευτών και του υδρογόνου) και την ενδυνάμωση των εφοδιαστικών αλυσίδων μηδενικών καθαρών εκπομπών, στηρίζοντας την παραγωγή κρίσιμων κατασκευαστικών στοιχείων για συσσωρευτές, αιολική και ηλιακή ενέργεια, ηλεκτρολυτικές κυψέλες, κυψέλες καυσίμου και αντλίες θερμότητας. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας, εκτιμάται ότι θα διατεθούν 40 δισ. EUR στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας.

Η αναθεώρηση και αναβάθμιση της οδηγίας για το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής, η οποία συμφωνήθηκε στα τέλη του 2022 στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων Fit for 55, επιτρέπει στο Ταμείο Καινοτομίας να επιδοτεί, μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών, το 100 % του χρηματοδοτικού κενού για την κλιμάκωση της εγκατάστασης και της παραγωγής καθαρών τεχνολογιών. Συνεπώς, το Ταμείο Καινοτομίας μπορεί να λειτουργήσει ως ευρωπαϊκή υπηρεσία μιας στάσης για την εν λόγω στήριξη, μειώνοντας έτσι τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επενδυτές όσον αφορά τη συσσώρευση διαφορετικών ροών εσόδων και πηγών χρηματοδότησης.

Το φθινόπωρο του 2023 η Επιτροπή θα δρομολογήσει μια πρώτη δημοπρασία —ή ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών— για τη στήριξη της παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου. Οι νικητές της δημοπρασίας αυτής θα λαμβάνουν σταθερή πριμοδότηση για κάθε κιλό ανανεώσιμου υδρογόνου που παράγουν για περίοδο 10 ετών. Η δημοπρασία θα έχει παρόμοιο αντίκτυπο με τη φορολογική πίστωση για την παραγωγή που προβλέπεται στον IRA των ΗΠΑ, με τη διαφορά ότι η πριμοδότηση, με βάση τις ληφθείσες προσφορές, θα καταστήσει τη στήριξη της ΕΕ οικονομικά αποδοτική και ταχεία, με μικρότερο διοικητικό φόρτο. Οι όροι και οι προϋποθέσεις για την πρώτη αυτή πιλοτική δημοπρασία, με ενδεικτικό προϋπολογισμό 800 εκατ. EUR, θα ανακοινωθούν τον Ιούνιο του 2023. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν και άλλες δημοπρασίες ή άλλες μορφές στήριξης της παραγωγής και χρήσης υδρογόνου που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU για το υδρογόνο και θα καλύψουν έτσι το σκέλος της Τράπεζας Υδρογόνου που αφορά την ΕΕ.

Αξιοποιώντας την πείρα αυτή, η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο να επεκτείνει τον νέο μηχανισμό υποβολής ανταγωνιστικών προσφορών για την κλιμάκωση της παραγωγής εξαρτημάτων για την ηλιακή και την αιολική ενέργεια, συσσωρευτές και ηλεκτρολυτικές κυψέλες, βάσει ανάλυσης των αναγκών του ενωσιακού τομέα των μηδενικών καθαρών εκπομπών, του μεγέθους της αγοράς και της δυνητικής σειράς έργων προς υλοποίηση. Και σε αυτή την περίπτωση, η στήριξη του Ταμείου Καινοτομίας θα λάβει τη μορφή επιδότησης παραγωγής, αντί του μεριδίου του 60 % του σχετικού κόστους που είναι η τρέχουσα πρακτική του Ταμείου.

Τα έσοδα του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής της ΕΕ θα αυξηθούν τα επόμενα έτη. Το μεγαλύτερο μέρος του ποσού αυτού θα είναι εθνικά έσοδα που πρέπει να χρησιμοποιηθούν από τα κράτη μέλη για τη δράση για το κλίμα. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να διαθέσουν ένα ποσοστό των εν λόγω εσόδων για την κλιμάκωση της παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών. Ένα μέρος των αυξημένων εσόδων του ΣΕΔΕ θα μπορούσε επίσης να στηρίξει την ενίσχυση ενός αποτελεσματικού ενωσιακού φορέα επενδύσεων σε μηδενικές καθαρές εκπομπές, όπως το Ταμείο Καινοτομίας 18 .

Συνεπώς, διατίθενται πολυάριθμα κονδύλια, κυρίως για την καινοτομία και την ανάπτυξη. Η Επιτροπή διερευνά τις δυνατότητες επίτευξης περισσότερης κοινής χρηματοδότησης σε επίπεδο ΕΕ για τη στήριξη των επενδύσεων στην παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, με βάση τη συνεχή αξιολόγηση των επενδυτικών αναγκών. Η επίτευξη μιας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής προσέγγισης θα είναι ουσιαστικής σημασίας για την προστασία της ενιαίας αγοράς από τον κατακερματισμό και την υλοποίηση των μέγιστων δυνατών συνεργειών και της μέγιστης δυνατής κλίμακας. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη βραχυπρόθεσμα, με επίκεντρο τα προαναφερθέντα μέσα —το REPowerEU, το InvestEU και το Ταμείο Καινοτομίας— για την εξεύρεση μιας μεταβατικής λύσης με στόχο την παροχή ταχείας και στοχευμένης στήριξης στους τομείς που την χρειάζονται περισσότερο, συμπληρωματικά προς τις προσωρινές και στοχευμένες αλλαγές των κρατικών ενισχύσεων που περιγράφονται παραπάνω. Παρότι αυτές οι διαφορετικές συνιστώσες μπορεί να μην τεθούν σε εφαρμογή ταυτόχρονα, είμαστε αποφασισμένοι να υλοποιήσουμε αυτή την ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση.

Μεσοπρόθεσμα, η Επιτροπή σκοπεύει να δώσει διαρθρωτική απάντηση στις επενδυτικές ανάγκες προτείνοντας τη σύσταση Ταμείου Ευρωπαϊκής Κυριαρχίας στο πλαίσιο της αναθεώρησης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου πριν από το καλοκαίρι του 2023. Στόχος είναι να διατηρηθεί το προβάδισμα της Ευρώπης στις κρίσιμες και αναδυόμενες τεχνολογίες που σχετίζονται με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, από τις τεχνολογίες που σχετίζονται με την υπολογιστική, συμπεριλαμβανομένης της μικροηλεκτρονικής, της κβαντικής υπολογιστικής και της τεχνητής νοημοσύνης, έως τη βιοτεχνολογία, τη βιοπαρασκευή και τις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών. Αυτό το διαρθρωτικό μέσο θα βασιστεί στην πείρα που έχει αποκομιστεί από συντονισμένα πολυκρατικά έργα στο πλαίσιο των ΣΕΚΕΕ και θα επιδιώξει να ενισχύσει την πρόσβαση όλων των κρατών μελών σε τέτοια έργα, διαφυλάσσοντας έτσι τη συνοχή και την ενιαία αγορά έναντι των κινδύνων που συνεπάγεται η άνιση διαθεσιμότητα κρατικών ενισχύσεων. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για τον σχεδιασμό του Ταμείου Κυριαρχίας προκειμένου να διασφαλίσει ότι θα ανταποκρίνεται στις αντίστοιχες ανάγκες τους.

2.2.3 Ιδιωτική χρηματοδότηση

Μακράν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων που απαιτούνται για τη μετάβαση σε μηδενικές καθαρές εκπομπές θα πρέπει να προέλθει από ιδιωτική χρηματοδότηση. Η δημόσια χρηματοδότηση μπορεί να προσελκύσει ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά δεν επαρκεί για την κάλυψη του επενδυτικού κενού. Για να επιτύχει η μετάβαση σε μηδενικές καθαρές εκπομπές, χρειαζόμαστε τεράστια ποσά χρηματοδότησης, ιδίως από τον ιδιωτικό τομέα, τα οποία θα συγκεντρωθούν μέσω των κεφαλαιαγορών από ευρύ φάσμα επενδυτών, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται τόσο μικροί ιδιώτες επενδυτές όσο και μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές. Επομένως, η εύρυθμη λειτουργία των κεφαλαιαγορών και το πλαίσιο για τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά είναι ουσιαστικής σημασίας. Η ΕΕ πρέπει να διασφαλίσει ότι οι κεφαλαιαγορές της μπορούν να στηρίξουν τον απαραίτητο όγκο και την αναγκαία ποικιλία χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις της ΕΕ, ιδίως σε στρατηγικούς βιομηχανικούς τομείς.

Η ΕΕ πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για τη δημιουργία μιας πλήρως ανεπτυγμένης Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Η Ένωση Κεφαλαιαγορών αποσκοπεί στην αύξηση του μεγέθους των επιμέρους κεφαλαιαγορών και στη διασυνοριακή ολοκλήρωσή τους, με στόχο να βελτιωθούν οι χρηματοδοτικές και επενδυτικές ευκαιρίες για ιδιώτες και εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας. 

Μια βαθύτερη και πραγματικά ολοκληρωμένη ενιαία αγορά κεφαλαίων θα παρείχε στις εταιρείες της ΕΕ τα μέσα για να αυτοχρηματοδοτούνται, να μεγεθύνονται και να εξαρτώνται λιγότερο από την τραπεζική χρηματοδότηση, καθώς και να εξασφαλίζουν χρηματοδότηση για τη διαχείριση της πράσινης μετάβασης. Ως εκ τούτου, η πρόοδος προς την οικοδόμηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών συνιστά ουσιαστική συμβολή στους πολιτικούς στόχους της Επιτροπής για την πράσινη και ψηφιακή ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο και στην ανοικτή στρατηγική αυτονομία της ΕΕ.

Για τη δημιουργία μιας πλήρως ολοκληρωμένης κεφαλαιαγοράς της ΕΕ απαιτείται υψηλότερο επίπεδο φιλοδοξίας και δεσμεύσεων από όλα τα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη με στόχο την επίτευξη ταχείας συμφωνίας επί των νομοθετικών προτάσεων της Επιτροπής για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης του 2020 για την Ένωση Κεφαλαιαγορών.

Το πλαίσιο της ΕΕ για τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά στηρίζει τις προσπάθειες των επενδυτών και των επιχειρήσεων να επεκτείνουν τις επενδύσεις τους που ευθυγραμμίζονται με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Οι πολιτικές της ΕΕ για τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά θα στηρίξουν την πράσινη μετάβαση καθιστώντας ευκολότερη και ελκυστικότερη την ιδιωτική χρηματοδότηση πράσινων έργων και επιχειρήσεων, όπως υπενθυμίζεται στην ανανεωμένη στρατηγική για τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά 19 .

2.3.Ενίσχυση των δεξιοτήτων

Η πράσινη μετάβαση πρέπει να είναι ανθρωποκεντρική και συμπεριληπτική, ώστε να διασφαλιστούν ισότιμα και δίκαια αποτελέσματα, να δημιουργηθούν ποιοτικές θέσεις εργασίας και να μην μείνει κανείς και καμία στο περιθώριο. Η ευρωπαϊκή οικονομία είχε 4,5 εκατομμύρια πράσινες θέσεις εργασίας το 2019 20 , έναντι 3,2 εκατομμυρίων το 2000. Η πράσινη μετάβαση θα πολλαπλασιάσει τις απαιτήσεις για νέες δεξιότητες σε όλα τα επίπεδα και θα καταστήσει απαραίτητες την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση του εργατικού δυναμικού σε ευρεία κλίμακα. Για παράδειγμα, μόνο στη βιομηχανία συσσωρευτών εκτιμάται ότι θα χρειαστούν επιπλέον 800 000 εργαζόμενοι/-ες έως το 2025. Εντός της επόμενης δεκαετίας, θα υπάρξει έντονος ανταγωνισμός για ταλέντα. Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας μας, η ευημερία της κοινωνίας μας και η ικανότητά μας να επιτύχουμε τους στόχους μηδενικών καθαρών εκπομπών θα εξαρτηθούν από την ικανότητά μας να διατηρήσουμε και να προσελκύσουμε εργαζομένους/-ες. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο τρίτος πυλώνας του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας πρέπει να εστιάσει σε πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες σε όλα τα επίπεδα και για όλους τους ανθρώπους, με επίκεντρο τη συμπερίληψη των γυναικών 21 και των νέων 22 .

Η ζήτηση ταλέντων είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού από το 2015 έως το 2021, υπολογιζόμενες κατά προσέγγιση βάσει του ποσοστού κενών θέσεων εργασίας 23 , διπλασιάστηκαν σε τομείς που θεωρούνται κρίσιμοι για την πράσινη μετάβαση 24 , οι δε τεχνικές δεξιότητες για την πράσινη μετάβαση βρίσκονται σε ολοένα αυξανόμενη ζήτηση 25 . Δεδομένου ότι από το σύνολο των θέσεων εργασίας το 35 %-40 % εκτιμάται ότι θα συμβάλει στη διττή μετάβαση, οι απαιτήσεις τεχνικών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών, και τα επίπεδα εκπαίδευσης στον τομέα της πράσινης οικονομίας υπερβαίνουν τους ρυθμούς της οικονομίας συνολικά 26 . Η παραγωγικότητα της εργασίας είναι γενικώς υψηλότερη στους πράσινους τομείς, καθώς, για παράδειγμα, η παραγωγικότητα στον τομέα της καθαρής ενέργειας είναι περίπου 20 % υψηλότερη από τον μέσο όρο σε ολόκληρη την οικονομία, γεγονός που καθιστά τις πράσινες δεξιότητες ακόμη πιο σημαντικές για τη μελλοντική ευημερία 27 .

Η ΕΕ λαμβάνει επί του παρόντος μέτρα για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις σε θέματα δεξιοτήτων που θέτει η διττή πράσινη και ψηφιακή μετάβαση με το συνολικό της πλαίσιο, το ευρωπαϊκό θεματολόγιο δεξιοτήτων, το οποίο λειτουργεί σε συνέργεια με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης 28 . Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τις Δεξιότητες, το οποίο θεσπίστηκε πριν από δύο χρόνια, στηρίζει 14 συμπράξεις μεγάλης κλίμακας σε ευρωπαϊκά βιομηχανικά οικοσυστήματα, βοηθώντας τα να εφοδιάσουν το εργατικό δυναμικό με τις δεξιότητες που απαιτούνται για τη μετάβαση σε μια ψηφιακή οικονομία με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα. Οι συμπράξεις προωθούν τη συντονισμένη δράση των επιχειρήσεων, των εργαζομένων, των δημόσιων αρχών, των κοινωνικών εταίρων, των παρόχων εκπαίδευσης και κατάρτισης και των υπηρεσιών απασχόλησης. Μέχρι στιγμής έχουν εγγραφεί πάνω από 1 000 μέλη, στα οποία συγκαταλέγονται μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τοπικοί πάροχοι προγραμμάτων κατάρτισης και εμπορικά επιμελητήρια. Συλλογικά, τα μέλη έχουν δεσμευτεί να συμβάλουν στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση 6 εκατομμυρίων ατόμων. Επιπλέον, το βιομηχανικό φόρουμ καθαρής ενέργειας έχει δεσμευτεί να εντείνει τις προσπάθειες και τις επενδύσεις στην ανάπτυξη δεξιοτήτων.

Το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση, η ψηφιακή δεκαετία και ο διαρθρωμένος διάλογος για την ψηφιακή εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες που έλαβε χώρα το 2022 έχουν προετοιμάσει το έδαφος για την επιτάχυνση των μέτρων μεταρρύθμισης των εκπαιδευτικών συστημάτων και την παροχή βασικών και προηγμένων ψηφιακών δεξιοτήτων σε ολόκληρη την οικονομία και για όλες τις ηλικίες. Αυτό συνιστά ένα ισχυρό σημείο εκκίνησης για να διασφαλιστεί ότι τόσο η κοινωνία όσο και οι επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τις ψηφιακές δεξιότητες για μεγαλύτερη ακρίβεια και αποδοτικότερη χρήση των φυσικών πόρων, με θετικότερο αντίκτυπο στο περιβάλλον.

Η πρόσφατη ανακοίνωση σχετικά με την αξιοποίηση των ταλέντων στις περιφέρειες της Ευρώπης στηρίζει πολιτικές που συμβάλλουν στην απόκτηση και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την πράσινη μετάβαση σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ 29 .

Το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων 2023 αποτελεί μοναδική ευκαιρία για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που χρειάζονται για τη χάραξη επιτυχούς πορείας σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη οικονομία και την εντατικοποίηση των προσπαθειών. Είναι καιρός η ΕΕ και τα κράτη μέλη της να λάβουν πιο τολμηρά τολμηρά και πιο φιλόδοξα μέτρα για να επιφέρουν αλματώδεις αλλαγές στο θεματολόγιο για την εκπαίδευση και τις δεξιότητες, και να αξιοποιήσουν πρακτικά τις ευκαιρίες που προσφέρει το πλαίσιο της ΕΕ 30 :

·Η Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για τον καθορισμό στόχων και δεικτών που αφορούν την παρακολούθηση της προσφοράς και της ζήτησης δεξιοτήτων και θέσεων εργασίας στους τομείς που σχετίζονται με την πράσινη μετάβαση. Εξακολουθεί να επικρατεί χάσμα μεταξύ των φύλων στον τομέα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών. Για παράδειγμα, οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στην επαγγελματική και ανώτερη εκπαίδευση στα επιμέρους πεδία των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM), οι οποίοι είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για τον τομέα της ενέργειας 31 . Στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι γυναίκες αντιστοιχούν μόλις στο ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού 32 , επομένως, πρόκειται για έναν τομέα με σαφές περιθώριο αξιοποίησης γυναικείων ταλέντων.

·Η Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη μέλη και τον τομέα της ανώτερης εκπαίδευσης για την υλοποίηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα πανεπιστήμια 33 , η οποία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση δεξιοτήτων ανθεκτικών στις μελλοντικές εξελίξεις. Η ΕΕ παρέχει σημαντική χρηματοδοτική στήριξη για τον σκοπό αυτόν, μεταξύ άλλων με την πρωτοβουλία για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ (1,1 δισ. EUR).

·Επιπλέον, πρέπει να προσελκύσουμε και να διατηρήσουμε τα καλύτερα ταλέντα στην Ευρώπη, ιδίως στους τομείς των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM). Πρέπει να ανοίξουμε νέες οδούς ώστε να έρθουν στην Ευρώπη διεθνείς φοιτητές/-ριες και ερευνητές/-ριες των επιστημών STEM.

·Έως τον Φεβρουάριο του 2023, θα συσταθεί μια μεγάλης κλίμακας σύμπραξη δεξιοτήτων για τις χερσαίες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο πλαίσιο του Συμφώνου για τις Δεξιότητες. Η σύμπραξη θα καθορίσει δεσμεύσεις και στόχους και θα αναπτύξει ένα όραμα συγκεκριμένων αναγκών αναβάθμισης των δεξιοτήτων και επανειδίκευσης για τον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη.

·Έως το τέλος του τρέχοντος έτους θα συσταθεί σύμπραξη δεξιοτήτων για τις αντλίες θερμότητας, ενώ επί του παρόντος καταβάλλονται προσπάθειες για τη δημιουργία σύμπραξης δεξιοτήτων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης.

·Βασιζόμενη στο μοντέλο της ακαδημίας της ευρωπαϊκής συμμαχίας για τους συσσωρευτές 34 , η Επιτροπή θα προτείνει τη δημιουργία ακαδημιών της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών, με σκοπό τη λειτουργία προγραμμάτων αναβάθμισης των δεξιοτήτων και επανειδίκευσης σε βιομηχανίες στρατηγικής σημασίας για την πράσινη μετάβαση, όπως οι πρώτες ύλες, το υδρογόνο και οι τεχνολογίες ηλιακής ενέργειας. Η Επιτροπή θα δρομολογήσει μια ακαδημία που θα παρέχει διαδικτυακά προγράμματα κατάρτισης, καθώς και προγράμματα κατάρτισης εκτός διαδικτύου στον τομέα των βιώσιμων κατασκευών, με έμφαση στη χρήση υλικών βιολογικής προέλευσης, την κυκλικότητα και τις ψηφιακές τεχνολογίες.

Η επικύρωση δεξιοτήτων, οι προσπάθειες για τη στήριξη της αναγνώρισης τυπικών προσόντων σε όλα τα κράτη μέλη και από τρίτες χώρες, καθώς και οι πολιτικές για την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, μπορούν να διευκολύνουν την αντιστοίχιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων με τις ανάγκες των εργοδοτών. Οι άνθρωποι μαθαίνουν με ποικίλους τρόπους και σε διαφορετικά πλαίσια πέραν των επίσημων δομών εκπαίδευσης και κατάρτισης. Για να στηριχθούν τα ανωτέρω:

·Στο πλαίσιο του θεματολογίου δεξιοτήτων της ΕΕ, η Επιτροπή θα διευκολύνει την αναγνώριση τυπικών προσόντων. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσε να καταστεί εφικτή μια «ταχεία διαδικασία» αναγνώρισης και να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος με την υποστήριξη της ταχείας εξακρίβωσης των τυπικών προσόντων από τους εργοδότες και τους παρόχους κατάρτισης.

·Η Επιτροπή θα εξετάσει περαιτέρω τρόπους συνδυασμού μιας προσέγγισης που δίνει προτεραιότητα στις δεξιότητες και αναγνωρίζει τις πραγματικές δεξιότητες με υφιστάμενες προσεγγίσεις που βασίζονται σε τυπικά προσόντα, προς το συμφέρον των μετακινούμενων πολιτών της ΕΕ και των υπηκόων τρίτων χωρών.

·Ειδικότερα, για την προσέλκυση ταλέντων από χώρες εκτός ΕΕ, η Επιτροπή εξετάζει επί του παρόντος μια προσέγγιση με βάση τις δεξιότητες, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση υπηκόων τρίτων χωρών στις αγορές εργασίας της ΕΕ σε τομείς προτεραιότητας μέσω της ανάπτυξης δεξαμενής ταλέντων της ΕΕ και να υποβληθεί πρόταση σχετικά με την αναγνώριση των τυπικών προσόντων υπηκόων τρίτων χωρών.

Μπορούν να γίνουν ακόμα περισσότερα για τη στήριξη των ατόμων στην απόκτηση νέων δεξιοτήτων. Η ΕΕ διαθέτει ισχυρά πλαίσια πολιτικής για τη χρηματοδοτική στήριξη της ανάπτυξης δεξιοτήτων, με συστάσεις του Συμβουλίου που στηρίζουν διάφορες μεταρρυθμίσεις δεξιοτήτων σε τομείς όπως οι ατομικοί λογαριασμοί μάθησης και τα μικροδιαπιστευτήρια, οι ποιοτικές και αποτελεσματικές μαθητείες και η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Για να αποφέρουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις πολιτικής απτά αποτελέσματα με συντονισμένο τρόπο σε ολόκληρη την Ευρώπη, απαιτείται ευθυγράμμιση τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής χρηματοδότησης, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα εξής:

·Το ανώτατο όριο του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία που εφαρμόζεται σε ενισχύσεις για κατάρτιση προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα αυξηθεί από 2 εκατ. EUR σε 3 εκατ. EUR.

·Τα μέτρα που παρέχουν ευκαιρίες σε εργαζόμενους/-ες να αποκτήσουν δεξιότητες στο πλαίσιο ΣΕΚΕΕ θα λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση της συμμόρφωσης των εν λόγω έργων με τις κρατικές ενισχύσεις 35 .

·Για να τονωθεί η αύξηση των επενδύσεων στην κατάρτιση σε νέες τεχνολογίες και διεργασίες παραγωγής μηδενικών καθαρών εκπομπών, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο θεώρησης των δαπανών εταιρειών για σκοπούς κατάρτισης ως επένδυση και όχι ως δαπάνη ή λειτουργικό κόστος.

Διατίθεται επίσης ενωσιακή χρηματοδότηση. Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 και το μέσο NextGenerationEU στηρίζουν επενδύσεις ύψους περίπου 64,8 δισ. EUR για την απόκτηση δεξιοτήτων, την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων 36 . Από αυτό το ποσό των 64,8 δισ. EUR, η πολιτική συνοχής, μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου + (ΕΚΤ+), είναι το κύριο μέσο της ΕΕ για τη στήριξη των επενδύσεων σε δεξιότητες και διαθέτει 5,8 δισ. EUR για πράσινες δεξιότητες και πράσινες θέσεις εργασίας. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) συμπληρώνει το ΕΚΤ+ με επενδύσεις σε δεξιότητες, εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και υποδομές. Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ) στηρίζει με 3 δισ. EUR την κατάρτιση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων των εργαζομένων για την προσαρμογή στην πράσινη μετάβαση.

Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας παρέχει σημαντική χρηματοδοτική στήριξη. 14 κράτη μέλη προβλέπουν στα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μέτρα κατάρτισης που αφορούν τις πράσινες δεξιότητες και τις πράσινες θέσεις εργασίας, τα οποία συνολικά ανέρχονται περίπου σε 1,5 δισ. EUR.

2.4.Εμπόριο και ανθεκτικές αλυσίδες εφοδιασμού

Η ΕΕ επικροτεί τις ανά τον κόσμο αναληφθείσες πρωτοβουλίες που οδηγούν σταδιακά σε κλιματική ουδετερότητα και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών καθαρών εκπομπών είναι τα κίνητρα για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών να βασίζονται στις αρχές του θεμιτού ανταγωνισμού και του ανοικτού εμπορίου. Ο τέταρτος πυλώνας του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας συνίσταται στην παγκόσμια συνεργασία και στην αξιοποίηση του εμπορίου προς όφελος της καθαρής μετάβασης. 

Η ανταγωνιστική και πολιτική υπεροχή της ΕΕ βασίζεται στο γεγονός ότι αποτελεί μια ισχυρή εμπορική δύναμη. Η ΕΕ εξακολουθεί να αποτελεί ελκυστικό προορισμό για παγκόσμιες επενδύσεις. Δεν θα μπορούσαμε να επιτύχουμε την ανθεκτικότητα που διαθέτουμε και να αντεπεξέλθουμε στις προκλήσεις των τελευταίων ετών χωρίς την αποδοτικότητα που αποφέρουν οι εμπορικές συναλλαγές και τις αμοιβαία επωφελείς εταιρικές σχέσεις που αναπτύξαμε με τρίτες χώρες. Ταυτόχρονα, εξαιτίας της αύξησης των αθέμιτων πρακτικών και των πρακτικών εξαναγκασμού, χρειάστηκε να αναπτύξουμε νέα εργαλεία και να επιβάλουμε τα δικαιώματά μας, ώστε να διατηρηθούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού 37 . Συνολικά, αυτό αντικατοπτρίζει την προσπάθεια της ΕΕ για ανοικτή στρατηγική αυτονομία.

Ο ανοικτός χαρακτήρας του εμπορίου αποτελεί θεμελιώδη συνιστώσα της στρατηγικής μας για τη διατήρηση της ηγετικής θέσης της ΕΕ στις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών. Η εμπορική πολιτική διατηρεί την ενιαία αγορά συνδεδεμένη με πόλους ανάπτυξης εκτός της ηπείρου μας, διασφαλίζοντας παράλληλα την πρόσβαση σε εισροές ζωτικής σημασίας για την πράσινη μετάβαση. Το ανοικτό εμπόριο, αφενός, δημιουργεί ευκαιρίες για τη βιομηχανία μας ανοίγοντας νέες εξαγωγικές αγορές και δημιουργώντας οικονομίες κλίμακας. Αφετέρου, παρέχει πρόσβαση σε πρώτες ύλες, εξαρτήματα, κατασκευαστικά στοιχεία, καθώς και σε υπηρεσίες που χρειάζεται η βιομηχανία μας, δεδομένου ότι τα δύο τρίτα των εισαγωγών μας αποτελούν ενδιάμεσα προϊόντα.

Η ΕΕ θα συνεργαστεί με τους εταίρους της για να προωθήσει τη σταθερότητα στο διεθνές εμπόριο και να ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου για τους επενδυτές και τις επιχειρήσεις με τη συνεχή στήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), μεταξύ άλλων μέσω της μεταρρύθμισής του. Ο ΠΟΕ διαδραματίζει ρόλο στη στήριξη της κλιματικής ουδετερότητας, παρέχοντας ένα φόρουμ για συζητήσεις σχετικά με τις εμπορικές πτυχές της πράσινης μετάβασης, αποσαφηνίζοντας τους τρόπους προώθησης των πράσινων επενδύσεων κατά τρόπο που ελαχιστοποιεί τις στρεβλώσεις του εμπορίου, και ενισχύοντας τους κανόνες σχετικά με τις επιδοτήσεις οι οποίες έχουν αρνητικές επιπτώσεις τόσο στο εμπόριο όσο και στο κλίμα.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει επίσης να προωθεί το δίκτυο συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών της ΕΕ και, παράλληλα, να αξιοποιεί στον μέγιστο εφικτό βαθμό τις ήδη ισχύουσες συμφωνίες μέσω της αποτελεσματικής εφαρμογής και επιβολής. Ειδικότερα, η Επιτροπή θα επιδιώξει να ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις με την Αυστραλία έως το καλοκαίρι του 2023 και να σημειώσει σημαντική πρόοδο με την Ινδία και την Ινδονησία, διερευνώντας παράλληλα δυνατότητες με άλλους εταίρους στον Ινδοειρηνικό. Η Επιτροπή θα υποβάλει επίσης προς κύρωση τις συμφωνίες με τη Χιλή, το Μεξικό και τη Νέα Ζηλανδία και θα επιδιώξει να σημειώσει πρόοδο με τη Mercosur. Ένας ακόμη στόχος της Επιτροπής θα είναι η οριστικοποίηση της συμφωνίας οικονομικής εταιρικής σχέσης με την Κένυα.

Η Επιτροπή θα στηρίξει την καθαρή μετάβαση συνεχίζοντας να καλλιεργεί άλλες μορφές συνεργασίας με τους εταίρους, πέραν των πιο παραδοσιακών εμπορικών συμφωνιών. Το Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας με τις ΗΠΑ, όπως και αυτό με την Ινδία που επί του παρόντος βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας, αποτελούν ένα νέο εργαλείο συνεργασίας. Χάρη στις εργασίες της ειδικής ομάδας ΕΕ-ΗΠΑ για την πράξη για τη μείωση του πληθωρισμού, η ΕΕ και οι ΗΠΑ καταβάλλουν προσπάθειες για την εξεύρεση ρεαλιστικών λύσεων για τις ανησυχίες της ΕΕ, με σκοπό να διατηρηθούν και να ενισχυθούν οι διατλαντικές αξιακές αλυσίδες και να εξασφαλιστεί θετική συνεργασία όσον αφορά το κοινό συμφέρον για επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών.

Η ΕΕ έχει εκπονήσει συμφωνίες διευκόλυνσης των βιώσιμων επενδύσεων (ΣΔΒΕ), ιδίως με εταίρους στην Αφρική, με στόχο να διευκολύνει την προσέλκυση και την επέκταση επενδύσεων και, παράλληλα να ενσωματώσει δεσμεύσεις για το περιβάλλον και τα εργασιακά δικαιώματα. Το κλίμα και η ενέργεια αποτελούν καίριο τομέα για συμπράξεις στο πλαίσιο της στρατηγικής Global Gateway, η οποία συνιστά τη συμβολή της ΕΕ στη μείωση του επενδυτικού χάσματος παγκοσμίως. Επιπλέον, η ΕΕ θα στηρίξει τις αναπτυσσόμενες χώρες στις προσπάθειές τους να προσαρμοστούν και να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις αυτόνομης βιωσιμότητας της ΕΕ. Η ΕΕ θα αναπτύξει περαιτέρω τον πολιτικό διάλογο με την Ένωση για τη Μεσόγειο και την Αφρικανική Ένωση και θα αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις για την έρευνα και την καινοτομία με σκοπό την προώθηση της συνεργασίας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του πράσινου υδρογόνου 38 . Η Επιτροπή προτείνει να ευθυγραμμιστούν ακόμη περισσότερο οι επενδύσεις σε άλλους βασικούς τομείς συμπράξεων, όπως οι ψηφιακές τεχνολογίες ή οι μεταφορές, με τον στόχο των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει βιώσιμες επενδύσεις στην ενέργεια, τις μεταφορές και την ψηφιακή συνδεσιμότητα μέσω της εφαρμογής οικονομικών και επενδυτικών σχεδίων για τα Δυτικά Βαλκάνια, την Ανατολική Εταιρική Σχέση και τη Νότια Γειτονία.

Θα αναπτυχθούν επίσης ορισμένες νέες πρωτοβουλίες:

·Θα συνεργαστούμε με ομοϊδεάτες εταίρους για τη δημιουργία μιας λέσχης κρίσιμων πρώτων υλών για την επίτευξη ασφαλούς, βιώσιμου και οικονομικά προσιτού παγκόσμιου εφοδιασμού πρώτων υλών που είναι απαραίτητες για την πράσινη και την ψηφιακή μας μετάβαση με ανταγωνιστική και διαφοροποιημένη βιομηχανική βάση. Βασιζόμενη σε υφιστάμενες διεθνείς πρωτοβουλίες, η λέσχη θα αναπτύξει αρχές για να φέρει σε επαφή καταναλώτριες χώρες πρώτων υλών με πλούσιες από πλευράς πόρων χώρες, και θα προαγάγει τη συνεργασία ώστε να μπορέσουν οι πλούσιες από πλευράς πόρων αναπτυσσόμενες χώρες να ανελιχθούν στην αξιακή αλυσίδα.

·Θα αναπτύξουμε βιομηχανικές συμπράξεις καθαρής τεχνολογίας/μηδενικών καθαρών εκπομπών 39 , προωθώντας την υιοθέτηση τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών σε παγκόσμιο επίπεδο και στηρίζοντας τον ρόλο των βιομηχανικών ικανοτήτων της ΕΕ ως προς την προετοιμασία του εδάφους για την παγκόσμια μετάβαση στην καθαρή ενέργεια.

·Θα αναπτύξουμε μια στρατηγική εξαγωγικών πιστώσεων που θα περιλαμβάνει μηχανισμό εξαγωγικών πιστώσεων της ΕΕ και ενισχυμένο συντονισμό των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ. Με αυτόν τον τρόπο, θα διευκολυνθεί η συνοχή με πολιτικές της ΕΕ, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ή η στρατηγική Global Gateway, βάσει των οποίων έχουν αναληφθεί δεσμεύσεις για επενδύσεις σε υποδομές σύμφωνες με την πορεία προς μηδενικές καθαρές εκπομπές.

Μόνο όταν η δικαιοσύνη επιβιώνει, ο ανοικτός χαρακτήρας δυναμώνει. Διάφορες χώρες ανά τον κόσμο έχουν αναπτύξει νέες πρωτοβουλίες για τη στήριξη της πράσινης μετάβασης. Όταν το δημόσιο αποτύπωμα στις ιδιωτικές αγορές είναι υπερβολικά μεγάλο, οι στρεβλώσεις δημιουργούν άνισους όρους ανταγωνισμού και ο ανταγωνισμός γινεται αθέμιτος. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλείται στην περίπτωση οικονομιών που δεν στηρίζονται στην αγορά. Η ΕΕ επιθυμεί να ηγηθεί μιας ισχυρής απάντησης για την αντιμετώπιση αυτών των τάσεων.

Πρώτον, η Επιτροπή θα συνεχίσει να αξιοποιεί πλήρως τα μέσα εμπορικής άμυνας (ΜΕΑ) για την προάσπιση της ενιαίας αγοράς έναντι αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, όπως το ντάμπινγκ και οι στρεβλωτικές επιδοτήσεις, με έμφαση σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη του στόχου μηδενικών καθαρών εκπομπών της ΕΕ. Θα αναλάβουμε επίσης περαιτέρω δράσεις για να διασφαλίσουμε ότι τα μέτρα μας δεν θα καταστρατηγηθούν.

Καθώς τα πράσινα κίνητρα βρίθουν παγκοσμίως, η Επιτροπή θα μεριμνήσει ώστε οι ξένες επιδοτήσεις να μην υπονομεύουν αθέμιτα την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Ο κανονισμός για τις ξένες επιδοτήσεις τέθηκε σε ισχύ στις 12 Ιανουαρίου 2023 και παρέχει ένα ακόμη εργαλείο για τη διερεύνηση επιδοτήσεων που χορηγούνται από τρίτες χώρες, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες επιπτώσεις τους στην εσωτερική αγορά. Η ΕΕ θα συνεργαστεί επίσης με εταίρους για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση στρεβλωτικών επιδοτήσεων ή αθέμιτων εμπορικών πρακτικών που σχετίζονται με την κλοπή διανοητικής ιδιοκτησίας ή την αναγκαστική μεταφορά τεχνολογίας σε οικονομίες που δεν στηρίζονται στην αγορά, όπως η Κίνα.

Η Επιτροπή θα προωθήσει επίσης την αμοιβαιότητα όσον αφορά την πρόσβαση στις αγορές δημόσιων συμβάσεων. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να θέσει για πρώτη φορά σε εφαρμογή το μέσο για τις διεθνείς δημόσιες συμβάσεις εντός του 2023, ώστε να τεκμηριωθεί η ισότιμη πρόσβαση των εταιρειών της ΕΕ στις αγορές δημόσιων συμβάσεων σε τρίτες χώρες.

Τέλος, ενόψει αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να αναλάβουν από κοινού δράση για την υπεράσπιση των συμφερόντων τους. Χάρη στο πλαίσιο της ΕΕ για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων επιτυγχάνεται αποτελεσματικός συντονισμός, ώστε να διαφυλάσσονται τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά περιουσιακά στοιχεία και να προστατεύεται η συλλογική ασφάλεια. Επί του παρόντος, επανεξετάζουμε τη λειτουργία του μηχανισμού και αξιολογούμε τον τρόπο περαιτέρω βελτίωσης της αποτελεσματικότητάς του χωρίς να υπονομεύεται ο ανοικτός χαρακτήρας προς τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Ταυτόχρονα, θα συντονίσουμε τη δράση μας με συμμάχους, παραδείγματος χάρη, στο πρόγραμμα εργασιών για την οικονομική ασφάλεια που υπέβαλε η Ιαπωνία η οποία ασκεί την προεδρία της G7. Ο ενωσιακός μηχανισμός αποτροπής μέτρων εξαναγκασμού, μόλις εγκριθεί, θα παράσχει τα κατάλληλα εργαλεία για την ταχεία αντιμετώπιση του οικονομικού εκφοβισμού.

3.Συμπεράσματα

Η ΕΕ εξακολουθεί να αποτελεί ελκυστικό προορισμό για βιώσιμες επενδύσεις. Τα τελευταία 30 χρόνια η ευρωπαϊκή ενιαία αγορά έχει αποφέρει ιδιαίτερα σημαντικά οικονομικά οφέλη, καθώς έχει αυξήσει το ετήσιο ΑΕΠ της ΕΕ κατά 8-9 % κατά μέσο όρο 40 . Το ευρωπαϊκό επιχειρηματικό μοντέλο βασίζεται στον ανοικτό χαρακτήρα, το δε ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο παρέχει εκπαίδευση, κοινωνική προστασία των εργαζομένων, καθώς και προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος. Προσφέρουμε ένα περιβάλλον φιλικό προς τις επιχειρήσεις (π.χ. ποιότητα των υποδομών, κράτος δικαίου). Σε συνδυασμό με τον θεμιτό ανταγωνισμό και ένα απαράμιλλο κανονιστικό πλαίσιο προσανατολισμένο στη διττή ψηφιακή και πράσινη μετάβαση, αυτό συμβάλλει στην εξασφάλιση της απαραίτητης προβλεψιμότητας για τους επενδυτές.

Το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας αποσκοπεί στην απλούστευση, την επιτάχυνση και την εναρμόνιση των κινήτρων για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα και η ελκυστικότητα της ΕΕ ως επενδυτικού πόλου για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Από κοινού, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της μπορούν να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα στις επιχειρήσεις, επιταχύνοντας παράλληλα τη διττή μετάβαση.

Βραχυπρόθεσμα, και ιδίως για την αντιμετώπιση του αθέμιτου ανταγωνισμού σε συνθήκες υψηλών τιμών ενέργειας, απαιτούνται προσωρινά και στοχευμένα πρόσθετα μέτρα για τη στήριξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Το ρυθμιστικό περιβάλλον πρέπει να προσαρμοστεί σε μια νέα πραγματικότητα. Θα πρέπει να γίνει απλούστερο και ταχύτερο για να εξυπηρετεί καλύτερα τους στόχους της ΕΕ προς μια βιώσιμη οικονομία και κοινωνία μηδενικών καθαρών εκπομπών.

Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί ένα ακόμη βήμα για την υλοποίηση του προγράμματος των Βερσαλλιών 41 . Παρουσιάζει την απάντηση της Επιτροπής στις βραχυπρόθεσμες προκλήσεις που αντιμετωπίζει επί του παρόντος η ευρωπαϊκή βιομηχανία. Επιπλέον, η Επιτροπή θα λάβει δεόντως υπόψη την έκκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να παρουσιάσει, πριν από τη σύνοδο του Συμβουλίου τον Μάρτιο, μια ευρύτερη στρατηγική για την τόνωση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας στην ενιαία αγορά, καθώς αυτή συμπληρώνει 30 έτη λειτουργίας. Η Επιτροπή καλεί επίσης τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν σχετικά με την επανεξέταση της οικονομικής διακυβέρνησης.

Η Επιτροπή είναι έτοιμη να στηρίξει τη βιομηχανία και την κοινωνία στη μετάβασή τους στη βιωσιμότητα, προωθώντας τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και παρέχοντας χρηματοδότηση όπου αυτό είναι εφικτό και αναγκαίο. Οι επενδύσεις σε ειδικευμένο εργατικό δυναμικό προϋποθέτουν να αποτελέσουν η κατάρτιση και η εκπαίδευση ζωτική συνιστώσα του μέλλοντός μας. Επειδή ζούμε σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο και επειδή η πράσινη μετάβαση είναι μια πραγματικότητα πέραν των συνόρων της ΕΕ, η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τους εμπορικούς μας εταίρους με βάση μια ανοικτή αλλά δυναμική προσέγγιση.

Η Επιτροπή ζητεί από τους ηγέτες, τις κυβερνήσεις, τους νομοθέτες και τους κοινωνικούς εταίρους να στηρίξουν την υλοποίηση του παρόντος σχεδίου, είναι δε πρόθυμη να το μετουσιώσει σε συγκεκριμένες προτάσεις με βάση την υπό εξέλιξη εκτίμηση αναγκών πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου.

(1)

Energy Technology Perspectives (2023), Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας.

(2)

  The rise of European Clean Tech – Report , https://dealroom.co/uploaded/2022/04/Dealroom-Talis-Climate-Tech-Europe-2022.pdf

(3)

  Chinesische Subventionspolitik: Effekte auf deutsche Unternehmen (Η κινεζική πολιτική επιδοτήσεων: επιδράσεις στις γερμανικές επιχειρήσεις) (vbw-bayern.de)

(4)

Δεν έχει καθοριστεί ακόμα ποια ακριβώς προϊόντα θα υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής. Λαμβάνοντας ως αφετηρία την τεχνολογική ουδετερότητα, η πράξη θα βασίζεται στην αξιολόγηση της στρατηγικής σημασίας και των προσδιορισμένων αναγκών για επενδύσεις στον τομέα της βιομηχανικής παραγωγής σε διάφορους τύπους προϊόντων μηδενικών καθαρών εκπομπών. Οι εν λόγω τεχνολογίες δεν θα περιορίζονται απαραίτητα στις στρατηγικές τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών που θα είναι επιλέξιμες για το συγκεκριμένο είδος στήριξης που διατίθεται στο πλαίσιο του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις που αφορά την κρίση και τη μετάβαση.

(5)

Η εθνική δημόσια χρηματοδότηση που συνιστά κρατική ενίσχυση θα πρέπει να είναι σύμφωνη με το TCTF.

(6)

 Για παράδειγμα, η ανακύκλωση πρώτων υλών για ηλιακά πανέλα ή η εγκατάσταση ανεμογεννητριών θα μπορούσε να διευκολυνθεί με τη συμμόρφωση με ευρωπαϊκά πρότυπα που θα έχουν αναπτυχθεί σε αυτούς τους τομείς. Είναι ήδη δυνατή η εκπόνηση ενός προτύπου για τη συλλογή, τη μεταφορά και την επεξεργασία των συσσωρευτών, ώστε να καταστεί δυνατή η ταχεία και απλουστευμένη διαδικασία για τις εγκαταστάσεις ανακύκλωσης που συμμορφώνονται με το εν λόγω πρότυπο.

(7)

Η Επιτροπή προτίθεται να δημοσιεύσει, έως το καλοκαίρι του 2023, κατευθυντήριες γραμμές για την παρουσίαση των σχετικών περιπτώσεων χρήσης ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων, κλινών δοκιμών και «ζωντανών εργαστηρίων», προκειμένου να στηρίξει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους φορείς καινοτομίας στην προσπάθεια πειραματισμού στην ΕΕ.

(8)

Όπως οι παραγωγοί πολυκρυσταλλικού πυριτίου που χρησιμοποιείται σε ηλιακά φωτοβολταϊκά ή οι κατασκευαστές στοιχείων συσσωρευτών.

(9)

Εκτιμήσεις της Επιτροπής βάσει στοιχείων του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Irena) και ενδιαφερόμενων του κλάδου.

(10)

Η πολιτική οικολογικού σχεδιασμού της ΕΕ θεσπίζει εναρμονισμένους κανόνες για τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα σε πτυχές όπως η κατανάλωση ενέργειας, η κατανάλωση νερού, τα επίπεδα εκπομπών και η αποδοτική χρήση των υλικών, τονώνοντας τόσο τη ζήτηση όσο και την προσφορά για πιο βιώσιμα προϊόντα.

(11)

Για τις αντλίες θερμότητας χάρη στη βάση δεδομένων ενεργειακής επισήμανσης EPREL  https://eprel.ec.europa.eu/screen/home  

(12)

Όσον αφορά τις επενδυτικές ανάγκες, βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής REPowerEU https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52022SC0230&from=EN

(13)

Όπως άλλα έργα στους τομείς των συσσωρευτών και του υδρογόνου, ή πιθανόν σχετικά με ηλιακές αντλίες ή αντλίες θερμότητας.

(14)

  Study on energy subsidies and other government interventions in the European Union (Μελέτη σχετικά με τις επιδοτήσεις στον τομέα της ενέργειας και άλλες κρατικές παρεμβάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση) — Υπηρεσία Εκδόσεων της ΕΕ (europa.eu). Τα μέτρα δημόσιας στήριξης περιλαμβάνουν απευθείας μεταβιβάσεις σε επιχειρήσεις και καταναλωτές· φορολογικές δαπάνες (π.χ. φορολογικές πιστώσεις, μείωση του ΦΠΑ)· εισοδηματική στήριξη ή στήριξη των τιμών· στήριξη για έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α).

(15)

 Το ποσό αυτό προστίθεται στις υφιστάμενες δυνατότητες μεταφοράς ποσοστού 5 % από τα ταμεία της πολιτικής συνοχής (έως 17,9 δισ. EUR).

(16)

Η ΕΤΕπ ενισχύει τη χρηματοδότηση της καθαρής ενέργειας για τη στήριξη του σχεδίου REPowerEU. Το δελτίο τύπου είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση:

  https://www.eib.org/en/press/all/2022-450-eib-boosts-clean-energy-financing-in-support-of-repowereu-plan  

(17)

Επιπλέον, έως τον Δεκέμβριο του 2022 η ΕΤΕπ είχε υπογράψει συμβάσεις για 29 πράξεις σε 9 κράτη μέλη που ανέρχονταν σε 2,3 δισ. EUR στο πλαίσιο του InvestEU για τη χρηματοδότηση έργων στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας και των βιώσιμων υποδομών, καθώς και για κοινωνικές επενδύσεις και δεξιότητες.

(18)

Αυτό δεν θα υπονομεύσει τα συνολικά έσοδα του ΣΕΔΕ που είναι διαθέσιμα για την αποπληρωμή του χρέους του NGEU.

(19)

  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:52021DC0390  

(20)

Βάσει του ορισμού της Eurostat για τις πράσινες θέσεις εργασίας («Απασχόληση στον τομέα των περιβαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών»), δεδομένα της Eurostat «Environmental economy - statitics on employment and growth» (Περιβαλλοντική οικονομία: στατιστικά στοιχεία σχετικά με την απασχόληση και την ανάπτυξη),     https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Environmental_economy_%E2%80%93_statistics_on_employment_and_growth&oldid=583805#Development_of_key_indicators_for_the_environmental_economy .

(21)

Παρότι τον Νοέμβριο του 2022 το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο πρωτοφανές χαμηλό επίπεδο του 6,0 %, η ανεργία των νέων (κάτω των 25 ετών) είναι 2,5 φορές υψηλότερη από τη γενική ανεργία.

(22)

Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών ήταν 69,5 % το δεύτερο τρίμηνο του 2022, έναντι 80,2 % για τους άνδρες και 74,9 % κατά μέσο όρο. Το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 60 έως 64 ετών ήταν 48,2 %, έναντι 74,9 % κατά μέσο όρο για την ηλικιακή ομάδα 20-64 ετών.

(23)

Το ποσοστό κενών θέσεων εργασίας είναι η αναλογία των κενών θέσεων εργασίας επί του συνολικού αριθμού διαθέσιμων θέσεων και θεωρείται ένα από τα καλύτερα δυνατά μέτρα αποτύπωσης της έλλειψης εργατικού δυναμικού σε έναν τομέα.

(24)

 Στους τομείς αυτούς περιλαμβάνονται οι τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας, του ατμού, του αερίου και των κλιματιστικών, οι μεταφορές, οι κατασκευές και η μεταποίηση. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία σε επίπεδο ΕΕ για τους τομείς της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της διαχείρισης αποβλήτων και των δραστηριοτήτων εξυγίανσης που θεωρούνται επίσης καίριας σημασίας για τη μετάβαση.

(25)

Με βάση τον στενό ορισμό της Eurostat για τις πράσινες θέσεις εργασίας («Απασχόληση στον τομέα των περιβαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών»). Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού από το 2015 έως το 2021, υπολογιζόμενες κατά προσέγγιση βάσει του ποσοστού κενών θέσεων εργασίας, διπλασιάστηκαν σε τομείς που θεωρούνται κρίσιμοι για την πράσινη μετάβαση.

(26)

Έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας του 2019: «Skills for a greener future: a global overview» (Δεξιότητες για ένα πιο πράσινο μέλλον: παγκόσμια επισκόπηση), η οποία διατίθεται στη διεύθυνση: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/documents/publication/wcms_732214.pdf  

(27)

Παρατηρητήριο Τεχνολογιών Καθαρής Ενέργειας του JRC (CETO): «Overall Strategic Analysis of Clean Energy Technology– 2022 Status Report» (Συνολική στρατηγική ανάλυση των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας — Έκθεση προόδου του 2022): https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC131001/2022.5375.pdf

(28)

COM (2022) 625

(29)

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών «Αξιοποίηση των ταλέντων στις περιφέρειες της Ευρώπης», COM(2023)32 final.

(30)

Για παράδειγμα: μικρο-διαπιστευτήρια, ατομικοί λογαριασμοί μάθησης, ψηφιακές δεξιότητες και συστάσεις εκπαίδευσης.

(31)

Αυτό αποτυπώνεται στο χαμηλότερο ποσοστό αιτήσεων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας από εφευρέτριες (μόλις 20 % σε όλες τις κατηγορίες διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας το 2021 και λίγο πάνω από 15 % για τεχνολογίες μετριασμού της κλιματικής αλλαγής), στο χαμηλότερο ποσοστό νεοφυών επιχειρήσεων που ιδρύονται ή συνιδρύονται από γυναίκες (λιγότερο από 15 % στην ΕΕ το 2021) και στα χαμηλότερα ποσά κεφαλαίου που επενδύονται σε εταιρείες διοικούμενες από γυναίκες (μόλις 2 % σε νεοφυείς επιχειρήσεις στις οποίες απασχολούνται αποκλειστικά γυναίκες και 9 % σε μεικτές ομάδες στην ΕΕ το 2021). Πηγή: CETO: «Overall Strategic Analysis of Clean Energy Technology in the European Union – 2022 Status Report» (Συνολική στρατηγική ανάλυση των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση — Έκθεση προόδου του 2022)

(32)

32 % το 2019, σύμφωνα με το βιομηχανικό φόρουμ καθαρής ενέργειας, κοινή δήλωση σχετικά με τις δεξιότητες στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας, https://commission.europa.eu/system/files/2022-06/ceif_joint_statement_on_skills.pdf

(33)

COM (2022) 16

(34)

Στην ευρωπαϊκή ακαδημία συσσωρευτών θα εκπαιδευτούν, θα επανειδικευτούν και θα αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους περίπου 800 000 εργαζόμενοι και εργαζόμενες έως το 2025.

(35)

Σημείο 18 των κατευθυντήριων γραμμών για τα ΣΕΚΕΕ: Ανακοίνωση της Επιτροπής — Κριτήρια για την ανάλυση της συμβατότητας με την εσωτερική αγορά των κρατικών ενισχύσεων για την προώθηση της υλοποίησης σημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΕΕ C 528 της 30.12.2021, σ. 10).

(36)

Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο +, Erasmus, Ορίζων Ευρώπη, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη», μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.

(37)

 Για τον σκοπό αυτόν, απαιτείται, μεταξύ άλλων, η ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να ελέγχει και να προστατεύει τα σύνορά της, γεγονός που αποτελεί κεντρικό στόχο της επικείμενης τελωνειακής μεταρρύθμισης.

(38)

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», η ΕΕ δρομολόγησε μια ειδική «πρωτοβουλία για την Αφρική» και μια «μεσογειακή πρωτοβουλία», με συνολική ενωσιακή επένδυση ύψους περίπου 300 εκατ. EUR.

(39)

Όπως αναπτύχθηκαν από τον «Συνασπισμό Υπουργών Εμπορίου για το Κλίμα»:

   https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/IP_23_248

(40)

 Έγγραφο προβληματισμού 094:  Quantifying the Economic Effects of the Single Market in a Structural Macromodel (europa.eu) , Jan in’t Veld, 2019.

(41)

Άτυπη σύνοδος των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, Δήλωση των Βερσαλλιών, 11 Μαρτίου 2022.