Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ψηφιακή φορολόγηση»

(διερευνητική γνωμοδότηση κατόπιν αιτήματος της Τσεχικής Προεδρίας)

(2022/C 443/08)

Εισηγητής:	ο κ. Benjamin RIZZO
Συνεισηγητής:	ο κ. Petru Sorin DANDEA

Αίτηση γνωμοδότησης	26.1.2022, επιστολή του κ. Mikuláš BEK, υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Οικονομική και Νομισματική Ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	1.7.2022
Υιοθετήθηκε από την oλομέλεια	13.7.2022
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	571
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	200/0/1

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ανάπτυξη κατάλληλων αρχών και κανόνων για τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας έχει καταστεί θεμελιώδες καθήκον τόσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση (εφεξής: ΕΕ) όσο και για άλλες διεθνείς ρυθμιστικές αρχές που επιδιώκουν τον εκσυγχρονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών και την προσαρμογή τους στις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες.

1.2.

Η Ευρωπαίκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) προτείνει, μόλις επιτευχθεί διεθνής συμφωνία σχετικά με τον πυλώνα 1 του χωρίς αποκλεισμούς πλαισίου του ΟΟΣΑ και της Ομάδας των 20 (G20) αναφορικά με την ανακατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης, οι οικείοι κανόνες να εφαρμοστούν ταχέως στην ΕΕ σε συντονισμό και με ταυτόχρονη ανάληψη πρωτοβουλιών από άλλους σημαντικούς εμπορικούς εταίρους.

1.3.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο όσον αφορά τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας. Ωστόσο, μια τέτοια λειτουργία θα πρέπει να επιτελεστεί βάσει μιας διεθνούς συμφωνίας που θα επιτευχθεί σε επίπεδο ΟΟΣΑ — G20, όπως συνέβη ήδη στον πυλώνα 2 αναφορικά με τον μηχανισμό κατά της διάβρωσης της φορολογικής βάσης.

1.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι σημαντικό να εφαρμοστεί τόσο ο πυλώνας 1 όσο και ο πυλώνας 2 εντός της ΕΕ το συντομότερο δυνατό, με την επίτευξη υψηλού βαθμού συνέπειας με τη διεθνή συμφωνία η οποία θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο ΟΟΣΑ — G20. Ο πυλώνας 1 και ο πυλώνας 2 πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μια ολοκληρωμένη και συνεκτική δέσμη κανονιστικών ρυθμίσεων.

1.5.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι μια ευρωπαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία σχετικά με τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας θα μπορούσε να ωφελήσει σημαντικά την εσωτερική αγορά, και θα δημιουργούσε αναμφίβολα ένα πιο αποτελεσματικό πλαίσιο σε σύγκριση με την ύπαρξη χωριστών εθνικών πρωτοβουλιών. Η θέσπιση ασυντόνιστων και χωριστών κανόνων από τα κράτη μέλη θα αυξήσει τον κατακερματισμό σε ολόκληρη την ΕΕ, δημιουργώντας φορολογική αβεβαιότητα και παρεμποδίζοντας την ανταγωνιστικότητα.

1.6.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τη σύναψη διεθνούς συμφωνίας για τον πυλώνα 1 με στόχο τη διαμόρφωση αποτελεσματικού φορολογικού συστήματος, το οποίο θα σέβεται τις αρχές της ουδετερότητας και της ίσης μεταχείρισης και επίσης θα μπορεί, αφενός, να διατηρεί το δυναμικό καινοτομίας που διαθέτει η ψηφιακή οικονομία και, αφετέρου, να διασφαλίζει ότι οι επιχειρήσεις υψηλής ψηφιοποίησης προσφέρουν το μερίδιο που τους αναλογεί στους εθνικούς προϋπολογισμούς.

1.7.

Η ΕΟΚΕ ζητεί τη σύναψη διεθνούς συμφωνίας για τον πυλώνα 1 η οποία θα αποφεύγει, στο μέτρο του δυνατού, τη δημιουργία υπερβολικά περίπλοκων κανόνων και θα έχει ως στόχο την επίτευξη διαφάνειας, προβλεψιμότητας και διοικητικής απλούστευσης, διατηρώντας χαμηλά το κόστος συμμόρφωσης. Ένα υπερβολικά περίπλοκο σύστημα θα μπορούσε πράγματι να δημιουργήσει ευκαιρίες παράκαμψης των πρόσφατα συμφωνηθέντων κανόνων, μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την αποτελεσματικότητά τους.

1.8.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι μια κατάλληλα σχεδιασμένη διεθνής φορολογική νομοθεσία για τις ψηφιακές επιχειρήσεις είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη των μεθοδεύσεων φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής καθώς και για τη διαμόρφωση ενός δίκαιου, σταθερού και προοδευτικού φορολογικού συστήματος. Η εξασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού στον τομέα της φορολόγησης των εταιρικών κερδών είναι καίριας σημασίας, διότι τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί σαφές ότι κάποιες εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν συγκεκριμένους φορολογικούς κανόνες σε ορισμένα κράτη μέλη, μειώνοντας σημαντικά τον πραγματικό φορολογικό συντελεστή τους.

1.9.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο για τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη σημαντική εξάρτηση που έχει δημιουργηθεί από τα άυλα στοιχεία ενεργητικού εξαιτίας της ψηφιοποίησης. Μέσω των εν λόγω στοιχείων ενεργητικού οι εταιρείες μπορούν όλο και περισσότερο να αναπτύσσουν συναφείς επιχειρηματικές δραστηριότητες σε διάφορες δικαιοδοσίες χωρίς φυσική παρουσία.

1.10.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι, συχνά, οι ψηφιακές επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τα δεδομένα των χρηστών με στόχο να παράγουν αξία. Η εν λόγω μέθοδος παραγωγής αξίας δεν προβλέπεται από τα υφιστάμενα φορολογικά συστήματα, με αποτέλεσμα να προκαλείται αναντιστοιχία μεταξύ της παραγωγής αξίας και της φορολόγησης. Το συγκεκριμένο ζήτημα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί δεόντως στο πλαίσιο του πυλώνα 1.

1.11.

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αποφεύγονται οι κίνδυνοι της διπλής φορολόγησης καθώς και της ακούσιας μη φορολόγησης σε όλες τις δικαιοδοσίες, με την ελαχιστοποίηση του κόστους συμμόρφωσης των ευρωπαϊκών εταιρειών. Εν προκειμένω, οι διάφορες πρωτοβουλίες που έχουν ήδη αναλάβει τα κράτη μέλη θα πρέπει να εναρμονιστούν μέσω της συμφωνίας για τον πυλώνα 1 και των κανόνων που έχουν ως στόχο τη μεταφορά του, ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία αποκλίσεων και κενών.

1.12.

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί πραγματικά ότι θα μπορέσει να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατό μια βιώσιμη συμφωνία για τον πυλώνα 1, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και σε επίπεδο ΕΕ, και εκφράζει τη λύπη της για τους περιορισμούς που εξακολουθούν να εμποδίζουν την οριστικοποίηση μιας τόσο θεμελιώδους συμφωνίας.

2.   Βασικό πλαίσιο

2.1.

Οι ισχύοντες διεθνείς κανόνες για τη φορολόγηση των εταιρειών βασίζονται σε αρχές που αναπτύχθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα και προσαρμόστηκαν εν μέρει με την πάροδο του χρόνου. Με βάση τα σημερινά δεδομένα, δεν θεωρούνται πλέον κατάλληλοι για τον σκοπό που προορίζονται και δεν συμβαδίζουν με την παγκοσμιοποιημένη και ψηφιοποιημένη οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι τα φορολογικά έσοδα δεν κατανέμονται με δίκαιο τρόπο στις χώρες και ότι εξακολουθούν να επιτρέπονται επιβλαβείς φορολογικές πρακτικές, εις βάρος της δημόσιας οικονομίας και του θεμιτού ανταγωνισμού.

2.2.

Ως εκ τούτου, η ανάπτυξη κατάλληλων αρχών και κανόνων για τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας έχει καταστεί θεμελιώδες καθήκον τόσο για την ΕΕ όσο και για άλλες ρυθμιστικές αρχές ανά τον κόσμο, προκειμένου να εκσυγχρονίσουν τις δημοσιονομικές πολιτικές και να τις προσαρμόσουν στις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες.

2.3.

Το πλαίσιο χωρίς αποκλεισμούς του ΟΟΣΑ και της G20 για τη Διάβρωση της βάσης και τη μετατόπιση των κερδών (BEPS) βασίζεται σε δύο πυλώνες με σκοπό την εξεύρεση απαντήσεων στα φορολογικά ζητήματα που προκύπτουν σε μια ολοένα και πιο ψηφιοποιημένη και παγκοσμιοποιημένη οικονομία.

2.4.

Με τον πυλώνα 1 θα επιδιωχθεί η δικαιότερη κατανομή των κερδών και των φορολογικών δικαιωμάτων μεταξύ των χωρών που διαθέτουν τις μεγαλύτερες πολυεθνικές επιχειρήσεις, ιδίως δε τις ψηφιακές. Βάσει του πυλώνα 1 οι πολυεθνικές επιχειρήσεις θα υποχρεούνται να καταβάλλουν ορισμένους από τους φόρους εισοδήματός τους ανάλογα με τον τόπο στον οποίο βρίσκονται οι καταναλωτές και οι πελάτες τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα συνδέονται τα κέρδη με τον τόπο όπου βρίσκονται οι αντίστοιχοι πελάτες και καταναλωτές.

2.5.

Η συμφωνία για ανακατανομή των κερδών στο πλαίσιο του πυλώνα 1 περιλαμβάνει την κατάργηση και την αναστολή του φόρου ψηφιακών υπηρεσιών και άλλων σχετικών, παρόμοιων μέτρων, θέτοντας τέλος στις εμπορικές εντάσεις που προκύπτουν από την αστάθεια του διεθνούς φορολογικού συστήματος.

2.6.

Ο πυλώνας 2 στοχεύει να διασφαλίσει ότι οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, και δη οι ψηφιοποιημένες, θα φορολογούνται με έναν ελάχιστο πραγματικό συντελεστή ύψους 15 %, δημιουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που θα είναι σε θέση να αποθαρρύνει τη μετατόπιση κερδών και να αποτρέπει τον επιζήμιο φορολογικό ανταγωνισμό μεταξύ δικαιοδοσιών. Ως εκ τούτου, ο περιορισμός του ανταγωνισμού επί της φορολογίας εισοδήματος εταιρειών θα μπορούσε ουσιαστικά να απαλειφθεί χάρη στην καθιέρωση ενός παγκόσμιου ελάχιστου συντελεστή εταιρικού φόρου που θα χρησιμοποιούν τα κράτη για την προστασία της φορολογικής τους βάσης. Η ΕΟΚΕ προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να καταλήξουν γρήγορα σε μια πολιτική συμφωνία σχετικά με τους εν λόγω κανόνες, και εκφράζει τη λύπη της που δεν έχει επιτευχθεί ακόμη τελική συμφωνία.

2.7.

Στο πλαίσιο του φόρουμ του ΟΟΣΑ και της G20 επιτεύχθηκε διεθνής συμφωνία επί τον πυλώνα 2 και του πλαισίου χωρίς αποκλεισμούς για την BEPS. Τα δε θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν μεριμνήσει δεόντως για τη μεταφορά τους στην οικεία νομοθεσία μέσω πρότασης οδηγίας, η οποία βρίσκεται επί του παρόντος υπό συζήτηση στο Συμβούλιο (1).

2.8.

Στους κόλπους του ΟΟΣΑ και της G20 συνεχίζει να οικοδομείται διεθνής συναίνεση ως προς αυτό, όπως επιβεβαιώθηκε από την πρόσφατη διαβούλευση του ΟΟΣΑ σχετικά με τον πυλώνα 1, στο πλαίσιο της οποίας συγκεντρώνονται οι απόψεις του κοινού σχετικά με τα σχέδια κανόνων, μολονότι οι εν λόγω κανόνες «δεν αντικατοπτρίζουν την επίτευξη συναίνεσης όσον αφορά την ουσία του εγγράφου» (2).

2.9.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε νομοθετική πρόταση για τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας ήδη από το 2018, η οποία δεν έχει προωθηθεί κυρίως λόγω της έλλειψης ευρέως αποδεκτής διεθνούς συναίνεσης σχετικά με τους κανόνες που πρέπει να εφαρμοστούν στο πλαίσιο του πυλώνα 1.

2.10.

Στο μεταξύ, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ενέκριναν την Πράξη για τις ψηφιακές αγορές, που αποσκοπεί στη ρύθμιση της ανταγωνιστικής δομής των ψηφιακών αγορών. Ως προς αυτό, η ΕΕ έχει υιοθετήσει μια πρωτότυπη και συνολική ρυθμιστική προσέγγιση, η οποία διαφέρει από αυτές που υιοθετούν άλλοι μεγάλοι εμπορικοί συνασπισμοί, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και άλλες αναδυόμενες χώρες.

2.11.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, ακολουθώντας το παράδειγμα της πράξης για τις ψηφιακές αγορές, η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο μεταξύ άλλων και στη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας. Ωστόσο, ένας τέτοιος ρόλος θα πρέπει να επιτελεστεί στο πλαίσιο μιας διεθνούς συμφωνίας που θα επιτευχθεί σε επίπεδο ΟΟΣΑ — G20, όπως συνέβη ήδη για τον πυλώνα 2.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι, στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης της οικονομίας, οποιαδήποτε αλλαγή στους κανόνες σχετικά με την κατανομή των φορολογικών δικαιωμάτων επί των κερδών μεταξύ των χωρών πρέπει να συντονίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο, προκειμένου να αξιοποιηθούν καλύτερα τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης, με κατάλληλη και αποτελεσματική παγκόσμια διακυβέρνηση και κανόνες. Οι συγκεκριμένες λύσεις που διαμορφώθηκαν πρέπει, επομένως, να είναι το επακόλουθο μιας ευρείας διεθνούς συμφωνίας που περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερες φορολογικές δικαιοδοσίες. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθούν δεόντως υπόψη οι διαφορετικές επιπτώσεις και συνέπειες που έχουν οι νέοι κανόνες, αφενός, στα μικρά κράτη μέλη και, αφετέρου, στα μεγαλύτερα κράτη μέλη.

3.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη σημαντική εξέλιξη της οικονομίας που επέφερε η ψηφιοποίηση και τις θετικές επιπτώσεις αυτής στην κοινωνία μας, καθώς και για τις σημαντικές δυνατότητες της ψηφιοποίησης όσον αφορά την ενδυνάμωση των φορολογικών διοικήσεων, οι οποίες αποτελούν εργαλείο για την παροχή καλύτερων υπηρεσιών στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στους πολίτες. Η ΕΕ θα κληθεί να βοηθήσει και να συντονίσει τις φορολογικές αρχές των κρατών μελών ώστε να αντιμετωπίσουν το νέο καθεστώς και το ταχέως μεταβαλλόμενο οικονομικό πλαίσιο.

3.3.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με το πόρισμα του ΟΟΣΑ και της G20 με θέμα τη δράση 1 στο πλαίσιο της τελικής έκθεσης του 2015 για την BEPS, και παρατηρεί ότι η ψηφιακή οικονομία μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο στην «καθαυτό οικονομία». Η ψηφιοποίηση πολλών επιχειρήσεων όλα αυτά τα χρόνια είναι εντυπωσιακή και η διαδικασία αυτή επιταχύνθηκε στη διάρκεια των πρόσφατων μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας λόγω της πανδημίας COVID-19. Μια τέτοια τάση συχνά προκαλεί διαχωρισμό μεταξύ των τεράστιων κερδών που αποκομίζουν οι ψηφιακές πλατφόρμες και των τόπων όπου βρίσκονται οι σχετικοί επί πληρωμή χρήστες και καταναλωτές. Στο μέλλον, το φαινόμενο αυτό πρέπει ενδεχομένως να αντιμετωπιστεί και σε επίπεδο υποχρεώσεων κοινωνικής ασφάλισης.

3.4.

Μόλις επιτευχθεί διεθνής συμφωνία σχετικά με τον πυλώνα 1 του πλαισίου χωρίς αποκλεισμούς του ΟΟΣΑ και της G20, επιτυγχάνοντας ισορροπία μεταξύ των πολλών θέσεων που έχουν διατυπωθεί έως τώρα, η ΕΟΚΕ προτείνει ο πυλώνας 1 —όπως και ο πυλώνας 2 προηγουμένως— να εφαρμοστεί εξίσου γρήγορα στην ΕΕ, σε συντονισμό με άλλους σημαντικούς εμπορικούς εταίρους, εδραιώνοντας έτσι την εσωτερική αγορά σύμφωνα με τα άρθρα 113-115 της Συνθήκης.

3.5.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι ζωτικής σημασίας να εφαρμοστεί στην ΕΕ τόσο ο πυλώνας 1 όσο και ο πυλώνας 2, μόλις αυτό είναι εφικτό και με υψηλό βαθμό συνοχής με τη διεθνή συμφωνία η οποία υπόκειται σε διαπραγμάτευση στο πλαίσιο των ΟΟΣΑ — G20. Οι πυλώνες 1 και 2 θα πρέπει να θεωρηθούν μια περιεκτική και αμοιβαία ολοκληρωμένη δέσμη κανονιστικών ρυθμίσεων η οποία πρέπει να εφαρμοστεί γρήγορα σε ολόκληρη την ΕΕ.

3.6.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι μια ευρωπαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία σχετικά με τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας θα μπορούσε να ωφελήσει σημαντικά την εσωτερική αγορά, και θα δημιουργούσε αναμφίβολα ένα πιο αποτελεσματικό πλαίσιο σε σύγκριση με την ύπαρξη χωριστών εθνικών πρωτοβουλιών. Η θέσπιση ασυντόνιστων και χωριστών κανόνων από τα κράτη μέλη, με βάση διαφορετικές φορολογικές αρχές και κριτήρια, θα αυξήσει τον κατακερματισμό σε ολόκληρη την ΕΕ, δημιουργώντας φορολογική αβεβαιότητα και παρεμποδίζοντας την ανταγωνιστικότητα. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την ανάπτυξη ενός μηχανισμού επίλυσης διαφορών ο οποίος θα επιτρέπει στα κράτη μέλη να επιλύουν ζητήματα που ενδέχεται να ανακύψουν.

3.7.

Η διεθνής συμφωνία σχετικά με τον πυλώνα 1 θα πρέπει να έχει ως στόχο τη διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού φορολογικού συστήματος το οποίο θα σέβεται τις αρχές της ουδετερότητας και της ίσης μεταχείρισης και θα είναι σε θέση: i) αφενός, να διατηρεί το δυναμικό καινοτομίας που διαθέτει η ψηφιακή οικονομία και, αφετέρου, ii) να διασφαλίζει ότι οι επιχειρήσεις υψηλής ψηφιοποίησης προσφέρουν το μερίδιο που τους αναλογεί στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στην κοινωνία.

3.8.

Η ΕΟΚΕ ζητεί τη σύναψη διεθνούς συμφωνίας για τον πυλώνα 1 η οποία θα αποφεύγει, στο μέτρο του δυνατού, τη δημιουργία υπερβολικά περίπλοκων κανόνων και θα έχει ως στόχο την επίτευξη διαφάνειας, προβλεψιμότητας και διοικητικής απλούστευσης, διατηρώντας χαμηλά το κόστος συμμόρφωσης. Ένα υπερβολικά περίπλοκο σύστημα θα μπορούσε πράγματι να δημιουργήσει ευκαιρίες παράκαμψης των πρόσφατα συμφωνηθέντων κανόνων, μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την αποτελεσματικότητά τους.

3.9.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι μια κατάλληλα σχεδιασμένη διεθνής φορολογική νομοθεσία για τις ψηφιακές επιχειρήσεις λειτουργεί αποτελεσματικά όσον αφορά την πρόληψη των πρακτικών φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, καθώς και τη διαμόρφωση ενός δίκαιου, προοδευτικού, σταθερού και αποτελεσματικού φορολογικού συστήματος.

3.10.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι ο πυλώνας 2 αποτελείται, με τη σειρά του, από δύο κανόνες που προορίζονται να θεσπιστούν στις εθνικές εγχώριες φορολογικές νομοθεσίες, και συγκεκριμένα: A. ένα σύστημα δύο αλληλένδετων κανόνων (παγκόσμιοι κανόνες κατά της διάβρωσης της φορολογικής βάσης) που αποτελούνται από: i) έναν κανόνα συμπερίληψης εισοδήματος (κανόνας IIR), με τον οποίο επιβάλλεται συμπληρωματικός φόρος σε μητρική οντότητα για το εισόδημα συνιστώσας οντότητας υπαγόμενης σε χαμηλή φορολόγηση· ii) έναν κανόνα για τις πληρωμές που υπόκεινται σε μειωμένη φορολόγηση (κανόνας UTPR), με τον οποίο δεν γίνονται δεκτές φορολογικές εκπτώσεις ή απαιτείται ισοδύναμη προσαρμογή στον βαθμό που το υποφορολογημένο εισόδημα της συνιστώσας οντότητας δεν υπόκειται σε φόρο βάσει του κανόνα IIR· B. έναν κανόνα βάσει σύμβασης [κανόνας για την υπαγωγή στο φόρο (κανόνας STTR)] που επιτρέπει στις δικαιοδοσίες της πηγής του εισοδήματος να επιβάλλουν περιορισμένη φορολογία στην πηγή σε ορισμένες πληρωμές συνδεδεμένων μερών που υπόκεινται σε φόρο χαμηλότερο του ελάχιστου συντελεστή.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πολύ σημαντική την ύπαρξη ίσων όρων ανταγωνισμού στον τομέα της φορολόγησης των εταιρικών κερδών. Τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί σαφές ότι κάποιες εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν συγκεκριμένους φορολογικούς κανόνες σε ορισμένα κράτη μέλη, μειώνοντας τον πραγματικό φορολογικό συντελεστή τους. Η έλλειψη διαφάνειας συνέβαλε σε αυτή την εξέλιξη και πολλές ευαίσθητες υποθέσεις αφορούν πολυεθνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών.

4.2.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο για τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη σημαντική εξάρτηση που έχει δημιουργηθεί από τα άυλα στοιχεία ενεργητικού εξαιτίας της ψηφιοποίησης. Μέσω των εν λόγω στοιχείων ενεργητικού οι εταιρείες μπορούν όλο και περισσότερο να αναπτύσσουν σημαντικές επιχειρηματικές δραστηριότητες σε διάφορες δικαιοδοσίες χωρίς φυσική παρουσία. Οι ισχύοντες διεθνείς φορολογικοί κανόνες και αρχές θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτό το νέο οικονομικό πλαίσιο.

4.3.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι ψηφιακές επιχειρήσεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα άυλα στοιχεία ενεργητικού για τη δημιουργία περιεχομένου, προβαίνοντας ιδίως στη χρήση και την εκμετάλλευση των δεδομένων των χρηστών προκειμένου να παράξουν αξία. Η συγκεκριμένη μέθοδος παραγωγής αξίας δεν προβλέπεται από τα υφιστάμενα φορολογικά συστήματα, με αποτέλεσμα να προκαλείται αναντιστοιχία μεταξύ της παραγωγής αξίας και της φορολόγησης. Το συγκεκριμένο ζήτημα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί δεόντως στο πλαίσιο του πυλώνα 1.

4.4.

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να αποφεύγονται οι κίνδυνοι της διπλής φορολόγησης καθώς και της ακούσιας μη φορολόγησης σε όλες τις δικαιοδοσίες, με την ελαχιστοποίηση του κόστους συμμόρφωσης των ευρωπαϊκών εταιρειών. Εν προκειμένω, οι διάφορες πρωτοβουλίες που έχουν ήδη αναλάβει τα κράτη μέλη θα πρέπει να εναρμονιστούν μέσω της συμφωνίας για τον πυλώνα 1 και των κανόνων που έχουν ως στόχο τη μεταφορά του, καθώς οι εν λόγω διαφορές θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αποκλίσεις και κενά.

4.5.

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι ένας από τους βασικούς παράγοντες που διατηρούν και παρακινούν τη σύνθετη προσπάθεια επίτευξης παγκόσμιας συναίνεσης σχετικά με την πρόταση του πυλώνα 1 του ΟΟΣΑ είναι η αύξηση των μονόπλευρων ψηφιακών φόρων και η συνδεδεμένη δυνατότητα πολλαπλών δικαιοδοσιών να διεκδικούν φορολογικά δικαιώματα με ποικίλους και συχνά επικαλυπτόμενους τρόπους επί των ίδιων κερδών.

4.6.

Ως εκ τούτου, ο πυλώνας 1 θα πρέπει να εγγυάται την κατάργηση των εθνικών φόρων επί των ψηφιακών υπηρεσιών και άλλων παρόμοιων μέτρων που επιβάλλονται στις εταιρείες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για να εξασφαλιστεί η συναίνεση πολλών μεγάλων δικαιοδοσιών επί του πυλώνα 1 και να αποφευχθούν οι νέοι κανόνες που θα μπορούσαν, στο μέλλον, να αμφισβητηθούν και να θεωρηθούν ότι «εισάγουν διακρίσεις» με βάση τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, με απρόβλεπτες συνέπειες σε επίπεδο διεθνούς εμπορίου.

4.7.

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί πραγματικά ότι θα μπορέσει να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατό μια βιώσιμη διεθνής συμφωνία για τον πυλώνα 1 και εκφράζει τη λύπη της για τους διαρκείς περιορισμούς που εμποδίζουν την οριστικοποίηση αυτής της συμφωνίας.

4.8.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, μόλις εφαρμοστεί ο πυλώνας 1 και ο πυλώνας 2, οι υπηρεσίες που παρέχονται μέσω των πλατφορμών τις οποίες χρησιμοποιούν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα πρέπει να ενσωματωθούν πλήρως στο σύστημα ΦΠΑ, ως ουσιαστικό στοιχείο για την αντιμετώπιση των φορολογικών ζητημάτων που αφορούν την ψηφιακή οικονομία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι πελάτες των υπηρεσιών ψηφιακής επικοινωνίας και κοινωνικών δικτύων έχουν πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες χωρίς προφανή επιβάρυνση, γεγονός που εγείρει το ερώτημα σχετικά με το πώς θα μπορούσε εύλογα να εφαρμοστεί ο ΦΠΑ. Τα έσοδα από τον ΦΠΑ αποτελούν ίδιο πόρο στον προϋπολογισμό της ΕΕ και η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι σημαντικό να συμπεριληφθούν στη φορολογική βάση και οι ψηφιακές υπηρεσίες.

4.9.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να επιδιωχθεί μια εύλογη ισορροπία όσον αφορά την ανακατανομή των φόρων επί των εταιρικών κερδών μεταξύ των καθαρά εξαγωγικών και των καθαρά εισαγωγικών χωρών, καθώς και μεταξύ των χωρών παραγωγών και καταναλωτών, ώστε να μην διακυβεύεται η δυνατότητα των χωρών να εκπληρώνουν, μεταξύ άλλων, τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς τους στόχους.

4.10.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η ψηφιοποίηση δεν δημιουργεί μόνο προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες για τις φορολογικές αρχές. Μεγάλοι όγκοι δεδομένων τρίτων που διατίθενται στις φορολογικές αρχές επιτρέπουν την αυτοματοποίηση περισσότερων δηλώσεων, εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα και στις δύο πλευρές. Η συλλογή δεδομένων μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση των περιπτώσεων πλημμελών δηλώσεων, φοροδιαφυγής ή απάτης. Οι λύσεις λογισμικού που χρησιμοποιούνται από πολλές φορολογικές αρχές για την καταγραφή των στοιχείων μιας πώλησης κατά τη στιγμή της συναλλαγής —και τα οποία μπορούν να υποβάλλονται απευθείας στις φορολογικές αρχές— έχουν ήδη αυξήσει σημαντικά τα έσοδα ορισμένων χωρών από τον ΦΠΑ.

4.11.

Τέλος, για περισσότερες και λεπτομερέστερες πληροφορίες όσον αφορά συγκεκριμένα θέματα, η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στη γνωμοδότησή της με θέμα «Δέσμη νομοθετικών μέτρων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες» (3), καθώς και στις δύο γνωμοδοτήσεις της σχετικά με την καταπολέμηση της φοροαποφυγής με θέμα «Φορολογία των επιχειρήσεων για τον 21ο αιώνα» (4) και «Καταπολέμηση της χρήσης εικονικών οντοτήτων» (5).

---

(1)  Βλ. γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ελάχιστη πραγματική φορολόγηση των επιχειρήσεων» (ΕΕ C 290 της 29.7.2022, σ. 52).

(2)  OECD Consultation on the Draft Rules for Nexus and Revenues Sourcing Under Pillar 1 — Amount Α (Διαβούλευση του ΟΟΣΑ σχετικά με τα σχέδια πρότυπων κανόνων περί φορολογητέου συνδετικού στοιχείου και προέλευσης εσόδων στο πλαίσιο του πυλώνα 1 — Ποσό Α), 4 Φεβρουαρίου 2022.

(3)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Δέσμη νομοθετικών μέτρων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες» (EE C 152 της 6.4.2022, σ. 89).

(4)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Φορολογία των επιχειρήσεων για τον 21ο αιώνα» (ΕΕ C 275 της 18.7.2022, σ. 40).

(5)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Καταπολέμηση της χρήσης εικονικών οντοτήτων» (ΕΕ C 290 της 29.7.2022, σ. 45).