ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 28.10.2021

SWD(2021) 301 final

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

που συνοδεύει το έγγραφο

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

σχετικά με την τροποποίηση των παραρτημάτων IV και V του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1021 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους έμμονους οργανικούς ρύπους

{COM(2021) 656 final} - {SEC(2021) 379 final} - {SWD(2021) 299 final} - {SWD(2021) 300 final}

Πλαίσιο πολιτικής

Οι έμμονοι οργανικοί ρύποι (στο εξής: POP) είναι χημικές ουσίες που παραμένουν στο περιβάλλον, βιοσυσσωρεύονται και μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου ή στο περιβάλλον. Η παρούσα εκτίμηση επιπτώσεων εξετάζει επιλογές για την αλλαγή των κατώτατων ορίων που ισχύουν για ορισμένους POP στα απόβλητα και καθορίζονται στο παράρτημα IV του κανονισμού για τους POP. Εάν στα απόβλητα υπάρχουν POP σε συγκεντρώσεις ίσες ή υψηλότερες από τα εν λόγω όρια, τότε τα απόβλητα δεν μπορούν να ανακυκλωθούν· στις περισσότερες περιπτώσεις, θα πρέπει να διατίθενται κατά τρόπον ώστε οι POP που περιέχουν να καταστρέφονται ή να μετατρέπονται κατά τρόπο μη αναστρέψιμο.

Ποιο είναι το πρόβλημα;

Ο κανονισμός για τους POP καλύπτει συνολικά 26 ουσίες (ή ομάδες ουσιών) POP, ωστόσο η παρούσα εκτίμηση επιπτώσεων εξετάζει περιορισμένο αριθμό POP, οι οποίοι είτε:

·περιλαμβάνονται ήδη στον κανονισμό για τους POP και για τους οποίους θα μπορούσε να δικαιολογηθεί η αυστηροποίηση των οριακών τιμών στο παράρτημα IV, προκειμένου να προσαρμοστούν οι οριακές τιμές τους στην επιστημονική και τεχνική πρόοδο: PBDE, HBCDD, SCCP, διοξίνες και φουράνια, καθώς παρόμοια με τις διοξίνες PCB 1 .

·καταχωρίστηκαν πρόσφατα ως POP στο πλαίσιο της σύμβασης της Στοκχόλμης και, συνεπώς, πρέπει να αντικατοπτρίζονται στη νομοθεσία της Ένωσης (δηλαδή στον κανονισμό για τους POP): PFOA, dicofol (δικοφόλη) και πενταχλωροφαινόλη (PCP) 2 .

Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, οι εν λόγω POP γενικά δεν χρησιμοποιούνται πλέον σε νέα προϊόντα στην Ευρώπη, ωστόσο η χρήση τους κατά το παρελθόν σημαίνει ότι εξακολουθούν να περιέχονται σε απόβλητα. Εάν τα απόβλητα υλικά στα οποία περιέχονται οι POP (π.χ. πλαστικό, ξύλο, χαρτί) ανακυκλωθούν, τότε μπορεί να εισέλθουν εκ νέου στην οικονομία, βλάπτοντας το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.

Ο καθορισμός οριακής τιμής για τις ουσίες αυτές καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να πραγματοποιείται η διαχείριση των αποβλήτων που περιέχουν POP, με απώτερο στόχο να διασφαλιστεί ότι η διαχείριση των αποβλήτων αυτών πραγματοποιείται με περιβαλλοντικώς ορθό τρόπο. Κατά κανόνα, αυτό σημαίνει ότι τα απόβλητα που υπερβαίνουν τις οριακές τιμές για το περιεχόμενο σε POP θα πρέπει να καταστρέφονται ή να μετατρέπονται κατά τρόπο μη αναστρέψιμο μέσω αποτέφρωσης ή άλλων επιτρεπόμενων εργασιών διάθεσης, ώστε να εμποδίζεται η εκ νέου είσοδος POP στην οικονομία.

Η δράση αυτή μπορεί να περιορίσει τη χρήση δευτερογενών πρώτων υλών οι οποίες διαφορετικά θα μπορούσαν να ληφθούν από απόβλητα, μειώνοντας τις δυνατότητες συμβολής των εν λόγω υλικών σε μια κυκλική οικονομία. Ωστόσο, αυτό μπορεί επίσης να συμβάλει στη αύξηση της εμπιστοσύνης στις δευτερογενείς πρώτες ύλες όσον αφορά το επίπεδο μόλυνσής τους. Η προκύπτουσα υποκατάσταση δευτερογενούς υλικού από πρωτογενές υλικό μπορεί επίσης να έχει δυσμενείς επιπτώσεις, συμβάλλοντας συχνά στην αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Τι επιθυμούμε να πετύχουμε;

Ο ειδικός στόχος της πρωτοβουλίας είναι ο καθορισμός ή η επανεξέταση οριακών τιμών για αυτόν τον περιορισμένο αριθμό POP στα απόβλητα έτσι ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη δυνατή ισορροπία μεταξύ τριών γενικών στόχων:

·μετάβαση σε υψηλής ποιότητας, μη τοξικούς κύκλους υλικών·

·αύξηση της ανακύκλωσης και της κυκλικότητας·

·μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Με την επίτευξη της σωστής ισορροπίας θα εξασφαλιστεί η περιβαλλοντικώς ορθή διαχείριση των αποβλήτων που περιέχουν POP. Κατά αυτόν τον τρόπο θα επιτευχθεί ο πρωταρχικός στόχος του κανονισμού για τους POP, δηλαδή η προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος, και θα εξασφαλιστεί ότι το μέτρο συμβάλλει επίσης στους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για το κλίμα και την κυκλική οικονομία, στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.

Ποιες είναι οι επιλογές;

·Επιλογή πολιτικής 1: Βάση αναφοράς — διατυπώνεται η υπόθεση ότι δεν πραγματοποιείται καμία αλλαγή στον κατάλογο των ουσιών και δεν καθορίζονται νέες οριακές τιμές.

·Επιλογή πολιτικής 2: Μεσαία τιμή — καθορίζει οριακές τιμές στο παράρτημα IV για τις νέες ουσίες, καθώς και για POP οι οποίοι περιλαμβάνονται ήδη στον κανονισμό, όπου θα μπορούσε να δικαιολογηθεί η αυστηροποίηση αυτών των τιμών.

·Επιλογή πολιτικής 3: Χαμηλή τιμή — καθορίζει αυστηρότερες οριακές τιμές στο παράρτημα IV.

·Η επιλογή πολιτικής 4 εξετάζει μια τέταρτη, ακόμη πιο χαμηλή οριακή τιμή στο παράρτημα IV για τις διοξίνες και τα φουράνια και τα παρόμοια με τις διοξίνες PCB.

Ποια είναι η προτιμώμενη επιλογή και γιατί;

Η εκτίμηση των επιπτώσεων αναλύει τον τρόπο επίτευξης της βέλτιστης ισορροπίας μεταξύ του στόχου της εξάλειψης των ουσιών POP από το περιβάλλον και, παράλληλα, της αύξησης της κυκλικότητας και της ανακύκλωσης και της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Όσο αυστηρότερη (δηλαδή όσο χαμηλότερη) είναι η οριακή τιμή, τόσο περισσότερα απόβλητα θα καταστρέφονται αντί να είναι διαθέσιμα για ανακύκλωση.

Μεταξύ των επιπτώσεων που εξετάστηκαν συγκαταλέγονται οι ακόλουθες περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις:

·Μεταβολές στις ροές μάζας POP — ποσότητα που απομακρύνεται/καταστρέφεται, με αποτέλεσμα να αποφεύγονται οι επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον.

·Αποτελεσματικότητα του μέτρου — σύγκριση των προβλέψεων μείωσης των εκπομπών και άλλων υφιστάμενων εκπομπών/πηγών έκθεσης.

·Μεταβολές στις ποσότητες των αποβλήτων που αποστέλλονται σε διάφορες επιλογές επεξεργασίας (ανακύκλωση, αποτέφρωση, υγειονομική ταφή κ.λπ.).

·Κόστος και οφέλη για τους παραγωγούς αποβλήτων και τις επιχειρήσεις διαχείρισης αποβλήτων (ιδίως για τις ΜΜΕ) που προκύπτουν από τα διαφορετικά αποτελέσματα της επεξεργασίας. Συνάφεια καινοτόμων τεχνολογιών διαλογής και απολύμανσης των αποβλήτων.

·Διοικητική επιβάρυνση για τους οικονομικούς φορείς και τις δημόσιες διοικήσεις.

·Μεταβολές στη διαθεσιμότητα δευτερογενών υλικών που προκύπτουν από ανακύκλωση.

·Μεταβολές στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου που συνδέονται με τις διάφορες επιλογές.

Η προτιμώμενη επιλογή της Επιτροπής είναι ένας συνδυασμός της επιλογής 2 και της επιλογής 3 ανάλογα με τον εκάστοτε POP. Για το HBCDD και τις SCCP, η προτιμώμενη επιλογή βρίσκεται στο ενδιάμεσο επίπεδο. Για τις υπόλοιπες ουσίες, η προτιμώμενη επιλογή είναι οι χαμηλότερες τιμές, σε ορισμένες περιπτώσεις ελαφρώς τροποποιημένες σε σύγκριση με την αρχική προσέγγιση, ώστε να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ή καλύτερη εφαρμογή. Για παράδειγμα, για τους PBDE, η προτιμώμενη επιλογή είναι μια αρχική οριακή τιμή στα 500 mg/kg, ακολουθούμενη από μείωση σε 200 mg/kg 5 έτη μετά την έναρξη ισχύος του μέτρου.

Υπάρχει οικονομικό κόστος που σχετίζεται με ορισμένα από τα μέτρα. Για τις περισσότερες ουσίες, το κόστος δεν θα είναι σημαντικό ούτε για τις υπηρεσίες διαχείρισης αποβλήτων ούτε για τους οικονομικούς φορείς γενικότερα. Για παράδειγμα, το καθαρό κόστος για τους PBDE θα μπορούσε να είναι περίπου δύο εκατ. EUR ετησίως. Για το HBCDD και για τις διοξίνες και τα φουράνια, το πρόσθετο κόστος διαχείρισης αποβλήτων από την εκτροπή των σχετικών αποβλήτων από την ανακύκλωση / μη επικίνδυνους χώρους υγειονομικής ταφής προς τη διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων θα μπορούσε να υπερβεί τα 135 και τα 55 εκατ. EUR ετησίως, αντίστοιχα, ωστόσο οι εκτιμήσεις είναι αβέβαιες. Θα υπάρξει επίσης μικρή αύξηση του διοικητικού φόρτου που συνδέεται με το πρόσθετο κόστος των δοκιμών.

Σε όλες τις περιπτώσεις, τα εκτιμώμενα οφέλη αντισταθμίζουν σαφώς το κόστος. Οι προτεινόμενες τιμές θα μειώσουν την έκλυση POP που είναι εγγενώς επικίνδυνοι για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.

(1)  PBDE είναι οι πολυβρωμοδιφαινυλαιθέρες· HBCDD είναι το εξαβρωμοκυκλοδωδεκάνιο· SCCP είναι οι χλωριωμένες παραφίνες μικρής αλυσίδας· και PCB είναι τα πολυχλωροδιφαινύλια.

(2) Το αρκτικόλεξο PFOA χρησιμοποιείται εδώ για να δηλώσει το υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ, τα άλατά του και τις συγγενείς με αυτό ενώσεις.