Κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για τις ομάδες εμπειρογνωμόνων ιατροτεχνολογικών προϊόντων σχετικά με τη συνεπή ερμηνεία των κριτηρίων λήψης αποφάσεων στη διαδικασία διαβούλευσης για την κλινική αξιολόγηση

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2020/C 259/02)

Πίνακας περιεχομένων

1.

Εισαγωγή

3

2.

Κριτήριο 1: καινοτόμος χαρακτήρας και κλινικός αντίκτυπος

3

2.1.

Αξιολόγηση διαστάσεων του καινοτόμου χαρακτήρα

4

2.2.

Αξιολόγηση του σημαντικού αντίκτυπου στην κλινική πράξη και την υγεία

4

2.3.

Αβεβαιότητες

6

3.

Κριτήριο 2: επιστημονικά έγκυρες ανησυχίες για την υγεία

6

3.1.

Ενδείξεις για ανησυχίες για την υγεία που βασίζονται στη γνώση και την εμπειρογνωμοσύνη της ομάδας εμπειρογνωμόνων

7

3.2.

Ενδείξεις για ανησυχίες σχετικά με την υγεία βάσει πληροφοριών που παρασχέθηκαν από τη γραμματεία της Επιτροπής

7

4.

Κριτήριο 3: σημαντικά αυξημένο ποσοστό σοβαρών περιστατικών

8

5.

Ρήτρα αναθεώρησης

8

1.   Εισαγωγή

Το παρόν έγγραφο αποσκοπεί στην παροχή καθοδήγησης από την Επιτροπή στις ομάδες εμπειρογνωμόνων που συγκροτούνται βάσει του άρθρου 106 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/745 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1), της 5ης Απριλίου 2017, για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα (στο εξής: κανονισμός για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα). Σκοπός του παρόντος εγγράφου καθοδήγησης είναι να εξασφαλιστεί η συνεπής ερμηνεία των κριτηρίων που πρέπει να εφαρμόζονται όταν λαμβάνεται απόφαση για την υποβολή επιστημονικής γνώμης σύμφωνα με το παράρτημα IX τμήμα 5.1 στοιχείο γ) «Διαδικασία εκτίμησης ορισμένων τεχνολογικών προϊόντων της κατηγορίας III και της κατηγορίας ΙΙβ» και το παράρτημα X τμήμα 6 του εν λόγω κανονισμού.

Σύμφωνα με το άρθρο 54 παράγραφος 1 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, η απαίτηση σχετικά με τη διαβούλευση για την κλινική αξιολόγηση από ομάδες εμπειρογνωμόνων εφαρμόζεται στην εκτίμηση της συμμόρφωσης για:

—	τα εμφυτεύσιμα τεχνολογικά προϊόντα κατηγορίας ΙΙΙ,

—	τα ενεργά τεχνολογικά προϊόντα της κατηγορίας ΙΙβ που προορίζονται για τη χορήγηση και/ή απομάκρυνση φαρμάκων.

Ωστόσο, όπως ορίζεται στο άρθρο 54 παράγραφος 2 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, τα εν λόγω τεχνολογικά προϊόντα μπορούν να εξαιρεθούν από τη διαδικασία διαβούλευσης για την κλινική αξιολόγηση υπό τις ακόλουθες ειδικές περιστάσεις:

α)	ανανέωση πιστοποιητικού που έχει εκδοθεί δυνάμει του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα·

β)

όταν τα τεχνολογικά προϊόντα έχουν σχεδιαστεί μέσω τροποποιήσεων τεχνολογικών προϊόντων που έχουν ήδη διατεθεί στην αγορά από τον ίδιο κατασκευαστή για την ίδια προβλεπόμενη χρήση, υπό την προϋπόθεση ότι ο κατασκευαστής έχει καταδείξει κατά τρόπο ικανοποιητικό για τον κοινοποιημένο οργανισμό ότι οι τροποποιήσεις δεν επηρεάζουν τη σχέση οφέλους/κινδύνου του τεχνολογικού προϊόντος (2)·

γ)

όταν οι αρχές της κλινικής αξιολόγησης του τύπου ή της κατηγορίας του τεχνολογικού προϊόντος έχουν εξεταστεί σε κοινές προδιαγραφές (ΚΠ) και ο κοινοποιημένος οργανισμός επιβεβαιώνει ότι η κλινική αξιολόγηση του κατασκευαστή γι’ αυτό το τεχνολογικό προϊόν είναι σύμφωνη με τις σχετικές ΚΠ για την κλινική αξιολόγηση του εν λόγω είδους τεχνολογικού προϊόντος.

Σύμφωνα με το παράρτημα IX τμήμα 5.1 στοιχεία γ) και δ) του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, οι ομάδες εμπειρογνωμόνων αποφασίζουν εντός 21 ημερών, υπό την εποπτεία της Επιτροπής, εάν θα υποβάλουν επιστημονική γνώμη σχετικά με την έκθεση εκτίμησης της κλινικής αξιολόγησης (ΕΕΚΑ) του κοινοποιημένου οργανισμού με βάση την κλινική τεκμηρίωση που παρέχεται από τον κατασκευαστή, ιδίως όσον αφορά τον προσδιορισμό οφέλους/κινδύνου, τη συνέπεια αυτού με την ιατρική ένδειξη ή ενδείξεις και το σχέδιο κλινικής παρακολούθησης μετά τη διάθεση στην αγορά (ΚΠΜΔΑ). Η απόφαση λαμβάνεται με βάση τα ακόλουθα κριτήρια:

i)	τον καινοτόμο χαρακτήρα του τεχνολογικού προϊόντος ή της σχετικής κλινικής διαδικασίας και τον πιθανά σημαντικό αντίκτυπό τους στην κλινική πράξη ή την υγεία·

ii)

σημαντική ανεπιθύμητη αλλαγή του προφίλ οφέλους/κινδύνου μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ή ομάδας τεχνολογικών προϊόντων λόγω επιστημονικά δικαιολογημένων ανησυχιών σχετικά με την υγεία όσον αφορά τα συστατικά στοιχεία ή την πρώτη ύλη ή όσον αφορά τις επιπτώσεις στην υγεία σε περίπτωση βλάβης του τεχνολογικού προϊόντος·

iii)	σημαντική αύξηση του αριθμού των σοβαρών περιστατικών που έχουν αναφερθεί σύμφωνα με το άρθρο 87 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα όσον αφορά μια συγκεκριμένη κατηγορία ή ομάδα τεχνολογικών προϊόντων.

2.   Κριτήριο 1: καινοτόμος χαρακτήρας και κλινικός αντίκτυπος

Στην παρούσα ενότητα παρέχονται οδηγίες σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης του καινοτόμου χαρακτήρα ενός τεχνολογικού προϊόντος ή της σχετικής κλινικής διαδικασίας, καθώς και τον τρόπο εκτίμησης του πιθανά σημαντικού αντικτύπου του εν λόγω καινοτόμου χαρακτήρα στην κλινική πράξη ή την υγεία.

Το κριτήριο του καινοτόμου χαρακτήρα σχετίζεται άμεσα με το υπό εκτίμηση τεχνολογικό προϊόν ή σχετική κλινική διαδικασία και, ως εκ τούτου, μπορεί να αξιολογηθεί με βάση τα διαθέσιμα έγγραφα, δηλαδή την ΕΕΚΑ που έχει εκπονήσει ο κοινοποιημένος οργανισμός, καθώς και τα συνοδευτικά έγγραφα, ιδίως την έκθεση κλινικής αξιολόγησης του κατασκευαστή (CER).

Ο καινοτόμος χαρακτήρας σημαίνει συνήθως ότι υπάρχει έλλειψη εμπειρίας όσον αφορά την ασφάλεια και τις επιδόσεις του τεχνολογικού προϊόντος ή ειδικών χαρακτηριστικών του ή της σχετικής κλινικής διαδικασίας, και δεν υπάρχουν παρόμοια τεχνολογικά προϊόντα ή επαρκής εμπειρία από παρόμοια προϊόντα ώστε να είναι δυνατή η άμεση αξιολόγηση της ασφάλειας και των επιδόσεών του στο μέλλον υπό πραγματικές συνθήκες. Ωστόσο, σε περίπτωση καινοτομίας που βασίζεται σε τροποποιήσεις προηγούμενων παραλλαγών του τεχνολογικού προϊόντος, μπορεί να διατίθενται σχετικές πληροφορίες που προέρχονται από την εποπτεία μετά τη διάθεση στην αγορά και οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Για τον σκοπό αυτό, η ομάδα εμπειρογνωμόνων πρέπει να εκτιμήσει τον αντίκτυπο στην κλινική πράξη ή την υγεία σε συνδυασμό με τον καινοτόμο χαρακτήρα. Ο καινοτόμος χαρακτήρας από μόνος του δεν αποτελεί επαρκές έναυσμα για να εκδοθεί επιστημονική γνώμη. Αντιθέτως, η ομάδα πρέπει να εξετάζει τον κάθε πιθανά σημαντικό αντίκτυπο στην κλινική πράξη και/ή την υγεία που προκύπτει από αυτόν τον καινοτόμο χαρακτήρα.

Αντιστρόφως, ο πιθανός αντίκτυπος στην κλινική πράξη ή την υγεία που δεν συνδέονται με καινοτόμο τεχνολογικό προϊόν (ή με καινοτόμα χαρακτηριστικά ενός προϊόντος) ή μια νέα κλινική διαδικασία δεν αποτελούν έναυσμα για να εκδοθεί επιστημονική γνώμη.

2.1.   Αξιολόγηση διαστάσεων του καινοτόμου χαρακτήρα

Κατά την αξιολόγηση του καινοτόμου χαρακτήρα, οι σχετικές διαστάσεις ενός τεχνολογικού προϊόντος, οι οποίες μπορεί να εμφανίζουν καινοτόμα και νεωτεριστικά χαρακτηριστικά, μπορούν να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αυτές που απαριθμούνται κατωτέρω. Για λόγους συνέπειας, οι εμπειρογνώμονες θα πρέπει να λαμβάνουν δεόντως και συστηματικά υπόψη αυτές τις διαστάσεις όταν αξιολογούν τον πιθανό καινοτόμο χαρακτήρα ενός τεχνολογικού προϊόντος:

A)   Διαστάσεις σχετικές με τη διαδικασία

—

Καινοτόμος κλινική ή χειρουργική διαδικασία που συνδέεται, μεταξύ άλλων, με καινοτόμο χαρακτηριστικό ή αλλαγή: — στην επιλογή τρόπου χρήσης ή θεραπευτικής αγωγής, — στη διεπαφή μεταξύ τεχνολογικού προϊόντος και ασθενούς (συμπεριλαμβανομένης της συντήρησης και της προσαρμογής), — στην αλληλεπίδραση και τον έλεγχο (υφιστάμενες τεχνολογίες με νέα διεπαφή ή πλαίσιο χρήσης, νέος τρόπος εφαρμογής του τεχνολογικού προϊόντος), — στις μεθόδους εφαρμογής στην πράξη.

B)   Διαστάσεις σχετικές με το τεχνολογικό προϊόν

—

Καινοτόμα ιατρική χρήση, συμπεριλαμβανομένης νέας προβλεπόμενης χρήσης του τεχνολογικού προϊόντος σε σχέση με το κλινικό περιβάλλον, τη σοβαρότητα και το στάδιο της νόσου, το μέρος του σώματος, τον πληθυσμό-στόχο (ηλικία, ανατομία, φυσιολογία, φύλο) με ιδιαίτερη προσοχή στα τεχνολογικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην παιδιατρική. Για παράδειγμα, τα καινοτόμα τεχνολογικά προϊόντα μπορεί να έχουν στόχο να καλύψουν μέχρι πρότινος μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες, είτε πρόκειται για μια νόσο συνολικά είτε για συγκεκριμένες ενδείξεις ή συγκεκριμένους πληθυσμούς ασθενών, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προβλεπόμενης χρήσης,

—

Καινοτόμος σχεδιασμός, συμπεριλαμβανομένων νέων/τροποποιημένων προδιαγραφών και ιδιοτήτων όπως οι φυσικοχημικές ιδιότητες (π.χ. μηχανικές ιδιότητες, ιξώδες, χαρακτηριστικά της επιφάνειας, μήκος κύματος, τύπος και ένταση ενέργειας), το σχήμα, το μέγεθος, καθώς και αλγόριθμοι λογισμικού όταν αυτοί αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της λειτουργίας του τεχνολογικού προϊόντος,

—	Καινοτόμος μηχανισμός δράσης, μεταξύ άλλων λόγω νέων/τροποποιημένων φυσικών ή χημικών ιδιοτήτων. Σε περίπτωση προϊόντων συνδυασμού, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι νέες φαρμακολογικές, ανοσολογικές ή μεταβολικές ιδιότητες της φαρμακευτικής ουσίας,

—

Καινοτόμα υλικά, συμπεριλαμβανομένων ιδίως νέων/τροποποιημένων υλικών ή ουσιών που έρχονται σε επαφή με ανθρώπινους ιστούς ή σωματικά υγρά, αλλαγές στη διάρκεια επαφής ή τα χαρακτηριστικά έκλυσης των ουσιών, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων αποδόμησης και των εκχυλίσιμων στοιχείων. Στα υλικά περιλαμβάνονται επίσης τα χαρακτηριστικά της επιφάνειας του τεχνολογικού προϊόντος, όπως ειδικές επικαλύψεις και επιφανειακές επεξεργασίες,

—	Καινοτόμο σημείο εφαρμογής για καθιερωμένο υλικό, που οδηγεί σε νέα/τροποποιημένη επαφή με και/ή μηχανική φόρτιση των ίδιων ή διαφορετικών ιστών,

—	Καινοτόμα κατασκευαστικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των μερών, των ανταλλακτικών ή του λογισμικού τα οποία συνιστούν αναπόσπαστο μέρος απαραίτητο για τη λειτουργία του τεχνολογικού προϊόντος,

—	Καινοτόμος διαδικασία κατασκευής, συμπεριλαμβανομένης, για παράδειγμα, της προσθετικής κατασκευής, της βιοεκτύπωσης, των διαδικασιών αποστείρωσης, σε σχέση με την υπάρχουσα τεχνολογία.

Αναμένεται ότι οι πληροφορίες που διαβιβάζονται από τον κοινοποιημένο οργανισμό στις ομάδες εμπειρογνωμόνων μπορούν σε ορισμένες περιπτώσεις να επιτρέπουν, κατά κύριο λόγο, την εκτίμηση των διαστάσεων του καινοτόμου χαρακτήρα που αφορούν τον εμπλεκόμενο ιατρικό σκοπό και σχετική κλινική διαδικασία.

Κατά κανόνα, δεν απαιτείται επιστημονική γνώμη όταν το επίπεδο της καινοτομίας δεν είναι υψηλό και δεν υπάρχει σημαντικός πιθανός αρνητικός αντίκτυπος στην κλινική πράξη και/ή την υγεία. Ωστόσο, απαιτείται επιστημονική γνώμη όταν αναμένεται σημαντικός αρνητικός αντίκτυπος στην κλινική πράξη ή την υγεία, ανεξάρτητα από τον εκτιμώμενο βαθμό καινοτομίας.

2.2.   Αξιολόγηση του σημαντικού αντίκτυπου στην κλινική πράξη και την υγεία

Αφού η ομάδα εμπειρογνωμόνων αξιολογήσει το επίπεδο της καινοτομίας, πρέπει να αξιολογηθεί ο πιθανός αρνητικός αντίκτυπος που θα είχε αυτό το καινοτόμο χαρακτηριστικό στην κλινική πράξη ή την υγεία.

Α)   Αντίκτυπος στην κλινική πράξη: επιπτώσεις σε ατομικό επίπεδο

Με βάση τον ορισμό του όρου «κλινικό όφελος» σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 53 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, δηλαδή «η θετική επίδραση ενός τεχνολογικού προϊόντος στην υγεία ενός ατόμου, η οποία λαμβάνει τη μορφή σημαντικού, μετρήσιμου, συναφούς προς τον ασθενή κλινικού αποτελέσματος ή αποτελεσμάτων, συμπεριλαμβανομένων του αποτελέσματος ή των αποτελεσμάτων που αφορούν διάγνωση ή θετική επίδραση στη διαχείριση ασθενών ή στη δημόσια υγεία», ως «κλινικός αντίκτυπος» στο πλαίσιο αυτό νοείται το σύνολο των οφελών, των κινδύνων και των συναφών παραγόντων κινδύνου σε ατομικό επίπεδο. Στην περίπτωση εντελώς νέων τεχνολογικών προϊόντων, οι πληροφορίες που είναι σημαντικές για την εκτίμηση του κλινικού αντικτύπου θα προέρχονται κατά κανόνα από τις πληροφορίες της κλινικής αξιολόγησης που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια του σταδίου πριν από τη διάθεση στην αγορά. Για τις τροποποιήσεις των υφιστάμενων τεχνολογικών προϊόντων, η αξιολόγηση του κλινικού αντικτύπου μπορεί επίσης να βασίζεται στις διαθέσιμες πληροφορίες μετά τη διάθεση στην αγορά, και ιδίως στην έκθεση ΚΠΜΔΑ.

Ο κλινικός αντίκτυπος αναφέρεται:

—

στα κλινικά αποτελέσματα που οδηγούν σε μεταβολές στη θνησιμότητα, τη νοσηρότητα, την ποιότητα ζωής σε σχέση με την υγεία, την επιβάρυνση από τη θεραπεία, τη διάρκεια νοσηλείας, τον τρόπο χορήγησης, τη σοβαρότητα, την ένταση, τη διάρκεια και το χρονοδιάγραμμα των επιδράσεων, την ανάγκη ιατρικής ή χειρουργικής επανεπέμβασης, και την εξέταση των προτιμήσεων, της αποδοχής, της χρηστικότητας, καθώς και της συμμόρφωσης των ασθενών, κατά περίπτωση,

—	στο κλινικό όφελος ή τη σημαντική συμβολή στην περίθαλψη μεμονωμένων ασθενών ή συγκεκριμένων ομάδων ασθενών, δηλαδή αλλαγές στις κλινικές επιδόσεις και/ή το προφίλ ασφάλειας που έχουν ως αποτέλεσμα κλινικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τις υπάρχουσες σύγχρονες μεθόδους,

—	στα αρνητικά κλινικά αποτελέσματα, κλινικές πηγές κινδύνου και συναφείς κινδύνους,

—

στους κινδύνους που σχετίζονται με τη δυνητική σοβαρότητα, τους τύπους, τον αριθμό και τα ποσοστά ανεπιθύμητων συμβάντων, περιστατικών, πιθανότητας και διάρκειας σοβαρών ανεπιθύμητων συμβάντων και σοβαρών περιστατικών (άρθρο 2 παράγραφοι 57, 58, 64 και 65 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα),

—	στους κινδύνους που σχετίζονται με την ασυμβατότητα στη χρήση άλλων ιατροτεχνολογικών προϊόντων·

—	στους κινδύνους που σχετίζονται με συγκεκριμένες ομάδες ασθενών, με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες ασθενών (π.χ. παιδιά, ηλικιωμένοι, έγκυοι κ.λπ.),

—	στους κινδύνους που σχετίζονται με τη δυσλειτουργία των ιατροτεχνολογικών προϊόντων λόγω εύλογα προβλέψιμων ακατάλληλων συνθηκών χρήσης ή λόγω κακής χρήσης.

Β)   Αντίκτυπος στην υγεία: επιπτώσεις σε επίπεδο πληθυσμού

Ο αντίκτυπος στην υγεία νοείται, στο πλαίσιο αυτό, ως το καθαρό δυνητικό όφελος και οι κίνδυνοι που απορρέουν από τον αντίκτυπο στην κλινική πράξη σε επίπεδο πληθυσμού και κυρίως σε σχέση με τη χρήση του τεχνολογικού προϊόντος μετά τη διάθεσή του στην αγορά υπό πραγματικές συνθήκες. Ειδικότερα:

—	Οι επιπτώσεις σε ατομικό επίπεδο σωρευτικά εκφραζόμενες σε επίπεδο πληθυσμού, δηλαδή εκτίμηση του μεγέθους των επιπτώσεων, του δυνητικά εκτεθειμένου πληθυσμού και της διάρκειας των επιπτώσεων,

—	Η πιθανότητα σοβαρών απειλών κατά της δημόσιας υγείας (άρθρο 2 παράγραφος 66 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα),

—

Η πρόβλεψη μιας δικαιολογημένης υψηλής διείσδυσης στην αγορά λόγω της καινοτομίας, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερη διάδοση του τεχνολογικού προϊόντος και, στη συνέχεια, σε έκθεση μεγαλύτερου αριθμού ασθενών στο τεχνολογικό προϊόν και, κατά συνέπεια, σε μεγαλύτερη συνολική πιθανότητα βλαβών, που οδηγεί σε υψηλότερο καθαρό κίνδυνο.

Ο κίνδυνος ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 23 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα ως ο συνδυασμός της πιθανότητας πρόκλησης βλάβης και της σοβαρότητας της εν λόγω βλάβης.

Γ)   Αξιολόγηση του αντικτύπου στην κλινική πράξη ή την υγεία

Κατά την αξιολόγηση του πιθανά σημαντικού αντικτύπου στην κλινική πράξη ή την υγεία που προκύπτει από την καινοτομία, στο πλαίσιο των ανωτέρω στοιχείων καθοδήγησης, η ομάδα θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα εξής:

—

Εστίαση στις πηγές κινδύνου, τις βλάβες και τους κινδύνους: Ο όρος «αντίκτυπος» είναι εξ ορισμού ουδέτερος και μπορεί να περιλαμβάνει θετικές επιπτώσεις (οφέλη) και αρνητικές επιπτώσεις (πηγές κινδύνου και συναφείς κίνδυνοι). Ως εκ τούτου, η εκτίμηση του αντικτύπου θα πρέπει να επικεντρώνεται στην αξιολόγηση και την εκτίμηση του αρνητικού αντικτύπου ή αρνητικών αποτελεσμάτων, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας εμφάνισης και της σοβαρότητας συγκεκριμένων βλαβών. Η ΕΕΚΑ θα πρέπει να περιλαμβάνει επαρκείς πληροφορίες όσον αφορά τους κλινικούς κινδύνους, διαφορετικά μπορεί να ζητηθεί από τον κοινοποιημένο οργανισμό να παρουσιάσει τα συμπεράσματά του σχετικά με τον προσδιορισμό οφέλους/κινδύνου,

—

Εξέταση πιθανού αντικτύπου: Σύμφωνα με το παράρτημα IX τμήμα 5.1 στοιχείο γ) του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, η αξιολόγηση του αντικτύπου στη κλινική πράξη ή την υγεία θα πρέπει επίσης να εξετάζει τα πιθανά αποτελέσματα, δηλαδή επιπτώσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν μεν άμεσα αποδεικτικά στοιχεία (π.χ. από κλινικά δεδομένα), θα μπορούσαν, δε, δυνητικά και ρεαλιστικά να προκύψουν με αρκετά υψηλή συχνότητα, υπό πραγματικές συνθήκες, ώστε να οδηγήσουν σε σημαντικό αντίκτυπο στην κλινική πράξη και την υγεία. Η έννοια του κινδύνου περιλαμβάνει επίσης την πιθανότητα εμφάνισης (αρνητικού) αποτελέσματος και, ως εκ τούτου, αυτή η πιθανότητα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Τέλος, οι εμπειρογνώμονες θα πρέπει να εξετάζουν προσεκτικά τις αβεβαιότητες όσον αφορά τις εκτιμήσεις της σοβαρότητας των βλαβών και του μεγέθους των κινδύνων,

—

Εκτίμηση σοβαρότητας αντικτύπου: Το παράρτημα IX τμήμα 5.1 στοιχείο γ) του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα απαιτεί τη συνεκτίμηση πιθανού σημαντικού αντικτύπου στην κλινική πράξη ή την υγεία. Ως εκ τούτου, οι ομάδες εμπειρογνωμόνων θα πρέπει να διενεργούν εκτίμηση της σοβαρότητας των επιπτώσεων, με βάση την κλινική τους εμπειρία και τις γνώσεις τους από τη δημοσιευμένη βιβλιογραφία σχετικά με παρόμοιες υποθέσεις. Επιπλέον, εφόσον είναι χρήσιμες και διαθέσιμες, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι πληροφορίες που παρέχονται στο πλαίσιο των κριτηρίων που ορίζονται στα εδάφια ii) και iii) αναφορικά με τις ανησυχίες σχετικά με την υγεία και τα αυξημένα ποσοστά σοβαρών περιστατικών σχετικών ομάδων ή κατηγοριών τεχνολογικών προϊόντων.

Για την εκτίμηση της σοβαρότητας θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθες πτυχές:

—	υπάρχει πιθανός σημαντικός κίνδυνος για τη δημόσια υγεία που να σχετίζεται με τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα;

—	ποια είναι η εκτιμώμενη σοβαρότητα των πιθανών ανεπιθύμητων παρενεργειών και του αντικτύπου τους στη θνησιμότητα, τη νοσηρότητα, την ποιότητα ζωής σε σχέση με την υγεία;

—	υπάρχουν επιπτώσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν απειλητικές για τη ζωή νόσους και παθήσεις;

—	σε ποιον βαθμό ο αντίκτυπος έχει επιπτώσεις στην ασφάλεια ή την παροχή υπηρεσιών δημόσιας υγείας ή της περίθαλψης των ασθενών;

2.3.   Αβεβαιότητες

Η αξιολόγηση του καινοτόμου χαρακτήρα και του συνακόλουθου αντικτύπου στην κλινική πράξη ή την υγεία μπορεί να προκαλέσει αβεβαιότητες. Παρόλο που όλα τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα θα πρέπει να διαθέτουν κλινικά στοιχεία ικανοποιητικής ποσότητας και ποιότητας ώστε να υποστηρίζεται η εξαγωγή θετικής σχέσης οφέλους-κινδύνου, για τα καινοτόμα προϊόντα ενδέχεται να υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα από χρήση σε πραγματικές συνθήκες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή της εξαγόμενης σχέσης οφέλους-κινδύνου όταν τα τεχνολογικά προϊόντα καταστούν διαθέσιμα σε ευρύτερο πληθυσμό ασθενών.

Η ομάδα καλείται να καταγράφει τις πιθανές αβεβαιότητες ενόψει της λήψης της τελικής απόφασης σχετικά με την ανάγκη επιστημονικής γνώμης.

Όταν υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες που συνδέονται με τον καινοτόμο χαρακτήρα ή τον αντίκτυπο στην κλινική πράξη ή την υγεία, η ανάγκη για επιστημονική γνώμη θα πρέπει να προσδιορίζεται κατά περίπτωση. Για παράδειγμα, υψηλά επίπεδα αβεβαιότητας μπορεί να δικαιολογούν την απόφαση για έκδοση επιστημονικής γνώμης, ακόμη και όταν ο καινοτόμος χαρακτήρας και ο επακόλουθος αρνητικός αντίκτυπος στην κλινική πράξη ή την υγεία δεν θεωρείται σημαντικός. Σε περίπτωση που η ομάδα εμπειρογνωμόνων κρίνει αναγκαία την έκδοση επιστημονικής γνώμης λόγω υψηλών επιπέδων αβεβαιότητας, θα πρέπει να παρέχει σύντομη επεξήγηση, επισημαίνοντας ειδικότερα τις εναπομένουσες αβεβαιότητες και τους λόγους για τους οποίους οι εν λόγω αβεβαιότητες θεωρούνται ότι συνδέονται με κινδύνους.

Η ομάδα εμπειρογνωμόνων θα πρέπει να αξιοποιεί πλήρως τις εξειδικευμένες γνώσεις της χωρίς ωστόσο να διενεργεί εκτίμηση κινδύνου του τεχνολογικού προϊόντος, αλλά να βασίζει την απόφασή της στις πληροφορίες που παρέχει ο κοινοποιημένος οργανισμός.

3.   Κριτήριο 2: επιστημονικά έγκυρες ανησυχίες για την υγεία

Τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα μπορεί να συνδέονται με ανησυχίες για την υγεία που οφείλονται σε διάφορους λόγους. Ανάμεσα σε αυτά που αναφέρει ο κανονισμός για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, στο πλαίσιο του δευτέρου κριτηρίου λήψης αποφάσεων που ορίζεται στο παράρτημα IX τμήμα 5.1 σημείο γ), περιλαμβάνεται και μια σημαντική ανεπιθύμητη αλλαγή του προφίλ οφέλους/κινδύνου μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ή ομάδας τεχνολογικών προϊόντων λόγω επιστημονικά δικαιολογημένων ανησυχιών σχετικά με την υγεία όσον αφορά τα συστατικά στοιχεία ή την πρώτη ύλη ή όσον αφορά τις επιπτώσεις στην υγεία σε περίπτωση βλάβης του τεχνολογικού προϊόντος.

Συχνά οι ανησυχίες για την υγείας γίνονται γνωστές αφού τα τεχνολογικά προϊόντα διατεθούν στην αγορά και χρησιμοποιηθούν υπό πραγματικές συνθήκες. Οι πληροφορίες σχετικά με τις ανησυχίες αυτές μπορεί να είναι σημαντικές για το υπό αξιολόγηση τεχνολογικό προϊόν, ιδίως όταν το εν λόγω προϊόν χρησιμοποιεί κατασκευαστικά στοιχεία ή αρχικά υλικά τα οποία έχουν συσχετιστεί με απαράδεκτα επίπεδα ανεπιθύμητων παρενεργειών ή τα οποία ενδέχεται να παρουσιάσουν παρόμοιες συμπεριφορές αστοχίας με τεχνολογικά προϊόντα που είναι γνωστό ότι παρουσιάζουν μη αποδεκτά επίπεδα ανεπιθύμητων παρενεργειών. Οι πληροφορίες που αφορούν ένα συγκεκριμένο τεχνολογικό προϊόν ενός και μόνο κατασκευαστή, μεταξύ πολλών κατασκευαστών που χρησιμοποιούν τα ίδια κατασκευαστικά στοιχεία και αρχικά υλικά, ή που αφορούν μία μεμονωμένη περίπτωση, αποτελούν κατά κανόνα ανεπαρκείς λόγους έκδοσης επιστημονικής γνώμης. Οι διαθέσιμες πληροφορίες πρέπει να είναι επαρκώς αξιόπιστες και έγκυρες για να αποτελέσουν έναυσμα ώστε να εκδοθεί επιστημονική γνώμη.

3.1.   Ενδείξεις για ανησυχίες για την υγεία που βασίζονται στη γνώση και την εμπειρογνωμοσύνη της ομάδας εμπειρογνωμόνων

Σε ειδικές περιπτώσεις, οι εμπειρογνώμονες στις ομάδες μπορεί να έχουν πληροφορίες σχετικά με ανησυχίες για την υγεία σε σχέση με ομάδες ή κατηγορίες τεχνολογικών προϊόντων λόγω του ότι οι εν λόγω ανησυχίες είναι γνωστές και/ή συζητούνται στη σχετική επιστημονική και κλινική βιβλιογραφία, συμπεριλαμβανομένων μελετών παρατήρησης και πληροφοριών από τα σχετικά μητρώα. Τόσο η CER όσο και η ΕΕΚΑ, που θα αποτελέσουν τη βάση της αξιολόγησης, μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν αναφορές σε σχετικές δημοσιεύσεις.

Σε περιπτώσεις που οι εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι υπάρχουν στοιχεία που καταδεικνύουν βάσιμες ανησυχίες για την υγεία, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η αξιοπιστία των εν λόγω στοιχείων, καθώς και η συνάφεια τους με το υπό αξιολόγηση τεχνολογικό προϊόν:

όσον αφορά την αξιοπιστία, πρέπει να περιλαμβάνονται: — η ποιότητα των δεδομένων που οδήγησαν στον εντοπισμό συγκεκριμένων ανησυχιών για την υγεία, — ο αριθμός των τεκμηριωμένων περιστατικών και, ειδικότερα, αν αυτά έχουν αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής παρακολούθησης με την πάροδο του χρόνου, — η επιστημονική ευλογοφάνεια των εικαζόμενων αιτιωδών σχέσεων μεταξύ της χρήσης του τεχνολογικού προϊόντος και των αντίστοιχων ανησυχιών για την υγεία, — η ισχύς των εν λόγω αιτιωδών σχέσεων.

όσον αφορά τη συνάφεια, πρέπει να περιλαμβάνονται: — το κατά πόσον το τεχνολογικό προϊόν χρησιμοποιεί τα ίδια ή παρόμοια αρχικά υλικά και/ή κατασκευαστικά στοιχεία, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται για την ομάδα ή την κατηγορία των τεχνολογικών προϊόντων, — το κατά πόσον η αστοχία του τεχνολογικού προϊόντος που έχει περιγραφεί στη συγκεκριμένη ομάδα ή κατηγορία τεχνολογικών προϊόντων ισχύει και για το υπό αξιολόγηση τεχνολογικό προϊόν, — το κατά πόσον το τεχνολογικό προϊόν χρησιμοποιείται σε κλινική διαδικασία παρόμοια με κλινική διαδικασία στην οποία έχουν αναφερθεί περιστατικά για την ομάδα ή την κατηγορία των τεχνολογικών προϊόντων.

Στην περίπτωση που η ομάδα πειστεί ότι οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι επαρκώς αξιόπιστες και σχετικές για την έκδοση επιστημονικής γνώμης, θα πρέπει να αιτιολογήσει την απόφασή της, κατά περίπτωση.

3.2.   Ενδείξεις για ανησυχίες σχετικά με την υγεία βάσει πληροφοριών που παρασχέθηκαν από τη γραμματεία της Επιτροπής

Εναλλακτικά, η γραμματεία της Επιτροπής για τις ομάδες εμπειρογνωμόνων μπορεί να παρέχει σχετικές πληροφορίες στην ομάδα. Οι πληροφορίες αυτές προέρχονται κατά κανόνα από τις ακόλουθες πηγές:

α)

την εποπτεία μετά τη διάθεση στην αγορά και τις δραστηριότητες επαγρύπνησης των κατασκευαστών, ιδίως την αναφορά σοβαρών περιστατικών είτε μεμονωμένα είτε με χρήση των περιοδικών συνοπτικών εκθέσεων, καθώς και των επιτόπιων διορθωτικών μέτρων ασφάλειας. Και οι δύο αυτές πηγές πρέπει να αναφέρονται στην ευρωπαϊκή βάση δεδομένων για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα (EUDAMED), αφού αυτή τεθεί σε λειτουργία, και να είναι προσβάσιμες από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή (άρθρο 87 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα). Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να επιτρέπουν στην ομάδα εμπειρογνωμόνων να συνάγει συμπεράσματα όσον αφορά σχετικές ανησυχίες για την υγεία, ιδίως όταν οι εν λόγω πληροφορίες είναι διαθέσιμες για ομάδες ή κατηγορίες τεχνολογικών προϊόντων και με τρόπο που επιτρέπει την ταυτοποίηση ευλογοφανών αιτιωδών σχέσεων.

β)

Ανάλογα με την τάξη, οι κατασκευαστές πρέπει να υποβάλλουν εκθέσεις περιοδικής παρακολούθησης της ασφάλειας (ΕΠΠΑ) για τα τεχνολογικά προϊόντα. Οι ΕΠΠΑ εκθέτουν συνοπτικά τα συμπεράσματα των δεδομένων εποπτείας μετά τη διάθεση στην αγορά καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του τεχνολογικού προϊόντος. Πρέπει να περιλαμβάνουν επικαιροποιήσεις του προσδιορισμού οφέλους/κινδύνου, τα κύρια πορίσματα των μελετών ΚΠΜΔΑ και ενδείξεις του όγκου πωλήσεων, που θα επιτρέπουν, μεταξύ άλλων, την εξέταση συγκεκριμένων κινδύνων σε επίπεδο πληθυσμού. Ως εκ τούτου, για τα εμφυτεύσιμα ιατροτεχνολογικά προϊόντα της κατηγορίας ΙΙΙ, μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμη πηγή πληροφοριών για τις ομάδες εμπειρογνωμόνων·

γ)

Οι αναφορές τάσεων (άρθρο 88 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα) αποτελούν άλλη μία πηγή πληροφοριών. Οι κατασκευαστές πρέπει να παρέχουν αναφορές τάσεων σε περίπτωση στατιστικά σημαντικής αύξησης της συχνότητας ή της σοβαρότητας μη σοβαρών περιστατικών ή των αναμενόμενων ανεπιθύμητων παρενεργειών που: α) θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές συνέπειες στον προσδιορισμό οφέλους/κινδύνου· και β) έχουν οδηγήσει ή ενδέχεται να οδηγήσουν σε σημαντικούς κινδύνους για την υγεία ή την ασφάλεια των ασθενών, των χρηστών ή άλλων ατόμων, που είναι απαράδεκτοι σε σύγκριση με τα αναμενόμενα οφέλη. Οι αναφορές τάσεων μπορεί, συνεπώς, να υποδηλώνουν συγκεκριμένες ανησυχίες για την υγεία σχετικές με το παρόν πλαίσιο.

δ)

Οι κατασκευαστές πρέπει να συντάξουν περίληψη των χαρακτηριστικών ασφάλειας και των κλινικών επιδόσεων για τα εμφυτεύσιμα ιατροτεχνολογικά προϊόντα και τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα της κατηγορίας ΙΙΙ. Η περίληψη των χαρακτηριστικών ασφάλειας και των κλινικών επιδόσεων πρέπει να περιγράφει τις μελέτες της κλινικής αξιολόγησης και τις μελέτες ΚΠΜΔΑ και να συμπεριλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις προηγούμενες γενιές και παραλλαγές του τεχνολογικού προϊόντος. Οι πληροφορίες αυτές μπορεί να είναι χρήσιμες για πιθανές ανησυχίες σχετικά με την υγεία όσον αφορά τα εμφυτεύσιμα τεχνολογικά προϊόντα κατηγορίας ΙΙΙ [βλέπε άρθρο 54 παράγραφος 2 στοιχείο β) του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα].

4.   Κριτήριο 3: σημαντικά αυξημένο ποσοστό σοβαρών περιστατικών

Η γραμματεία της Επιτροπής μπορεί να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη σημαντική αύξηση της αναφοράς σοβαρών περιστατικών σύμφωνα με τις νομικές υποχρεώσεις των κατασκευαστών (άρθρο 87 του κανονισμού για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα), εφόσον οι εν λόγω πληροφορίες είναι διαθέσιμες και σε περίπτωση που θεωρούνται σχετικές με τις δραστηριότητες των ομάδων εμπειρογνωμόνων.

Η ομάδα εμπειρογνωμόνων θα πρέπει να εξετάζει κατά περίπτωση εάν ένα δεδομένο σύνολο πληροφοριών σχετικών με σοβαρά περιστατικά είναι σημαντικό για το υπό αξιολόγηση τεχνολογικό προϊόν. Η ομάδα θα πρέπει να αιτιολογεί το σκεπτικό της σε περίπτωση που το σύνολο δεδομένων σχετικών με το περιστατικό, που παρέχει η γραμματεία, θεωρηθεί επαρκές για την έκδοση επιστημονικής γνώμης.

5.   Ρήτρα αναθεώρησης

Με βάση την πείρα που αποκτάται κατά την πρώτη θητεία των ομάδων εμπειρογνωμόνων, η Επιτροπή μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο αναθεώρησης του παρόντος εγγράφου καθοδήγησης.

---

(1)  ΕΕ L 117 της 5.5.2017, σ. 1.

(2)  ΣΟΙΠ 2019-3 Ερμηνεία του άρθρου 54 παράγραφος 2 στοιχείο β) αναθ.1· διατίθεται στη διεύθυνση https://ec.europa.eu/docsroom/documents/40661.