ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 27.8.2018

COM(2018) 556 final/2

CORRIGENDUM

This document corrects document COM(2018) 556 final of 19.7.2018

Concerns all language versions

Correction of minor clerical errors

The text shall read as follows:

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ

Προετοιμασία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση
στις 30 Μαρτίου 2019

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

Προετοιμασία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση
στις 30 Μαρτίου 2019

Η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ένωση δημιουργεί αβεβαιότητες που είναι πιθανό να προκαλέσουν διατάραξη της ομαλότητας

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50), 29 Απριλίου 2017 1

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή, την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας και τα κράτη μέλη να συνεχίσουν τις εργασίες όσον αφορά την ετοιμότητα σε όλα τα επίπεδα για τις συνέπειες της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, λαμβάνοντας υπόψη κάθε δυνατή έκβαση.

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50), 23 Μαρτίου 2018 2

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς τα κράτη μέλη, τα θεσμικά όργανα της Ένωσης και όλους τους

ενδιαφερομένους να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους για ετοιμότητα σε όλα τα επίπεδα και για κάθε πιθανή έκβαση.

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50), 29 Ιουνίου 2018 3

1.Το πλαίσιο

Το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Στις 30 Μαρτίου 2019 4 , το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα καταστεί τρίτη χώρα.

Ανεξάρτητα από το προβλεπόμενο σενάριο, η αποχώρηση θα προκαλέσει σημαντικές διαταράξεις στη ζωή των πολιτών, στις επιχειρήσεις και στις διοικήσεις της Ευρώπης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει επανειλημμένα τονίσει ότι είναι αναγκαίο να ληφθούν μέτρα ετοιμότητας και, στις 29 Ιουνίου 2018, επανέλαβε την έκκλησή του προς τα κράτη μέλη, τα θεσμικά όργανα της Ένωσης και όλους τους ενδιαφερομένους να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους για ετοιμότητα σε όλα τα επίπεδα και για κάθε πιθανή έκβαση 5 . Η παρούσα ανακοίνωση περιγράφει τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για ετοιμότητα, σκιαγραφεί τα μέτρα ετοιμότητας που έχουν ληφθεί έως τώρα και επισημαίνει τις διάφορες μελλοντικές προκλήσεις.

Η διαπραγμάτευση για μια συμφωνία αποχώρησης είναι υπό εξέλιξη

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο διαπραγματεύονται, επί του παρόντος, μια συμφωνία αποχώρησης. Στις 19 Μαρτίου 2018 αναφέρθηκε ότι επιτεύχθηκε πρόοδος σε επίπεδο διαπραγματευτών όσον αφορά το νομικό κείμενο 6 . Στην πρόοδο αυτή περιλαμβάνονται λεπτομερείς ρυθμίσεις για μια μεταβατική περίοδο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020 (βλ. κατωτέρω). Στις 19 Ιουνίου 2018, αναφέρθηκε περαιτέρω πρόοδος με κοινή δήλωση των διαπραγματευτών της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου 7 . Μολονότι έχει σημειωθεί πρόοδος, παραμένουν ανοικτά σημαντικά ζητήματα, μεταξύ των οποίων η συνέχιση της προστασίας, στο Ηνωμένο Βασίλειο, του συνόλου των γεωγραφικών ενδείξεων που προστατεύονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο αποτελούσε κράτος μέλος και τα πρότυπα προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που διαβιβάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο αποτελούσε κράτος μέλος. Επίσης, παραμένουν ανοικτά τα ζητήματα που αφορούν τη συνέχιση της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις. Επιπλέον, δεν έχουν ακόμη διευθετηθεί τα ζητήματα που σχετίζονται με τη διακυβέρνηση της συμφωνίας αποχώρησης όπως, μεταξύ άλλων, ο ρόλος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος, δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος όσον αφορά την εξεύρεση λύσης ύστατης ανάγκης, ώστε να αποφευχθεί η επαναφορά συνόρων με ελέγχους στο νησί της Ιρλανδίας, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων για τη μελλοντική σχέση.

Παράλληλα με το σχέδιο συμφωνίας αποχώρησης, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αρχίσει να συζητούν το περιεχόμενο μιας πολιτικής δήλωσης, η οποία θα καθορίσει μια συνολική αντίληψη σχετικά με το πλαίσιο μελλοντικής σχέσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Σύμφωνα με τον τρέχοντα σχεδιασμό, η συμφωνία αποχώρησης θα εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο τον Οκτώβριο του 2018 και θα συνοδευτεί από την πολιτική δήλωση για τη μελλοντική τους σχέση. Με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλιστεί επαρκής χρόνος για τη διαδικασία σύναψης στην Ευρωπαϊκή Ένωση (από το Συμβούλιο με την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) και για την επικύρωση στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η σύναψη και η επικύρωση μιας συμφωνίας αποχώρησης αποτελούν απαιτητική διαδικασία

Ενδεχομένως θα υπάρξει μεταβατική περίοδος...

Αν εγκριθεί το σχέδιο συμφωνίας αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο, θα προβλεφθεί μεταβατική περίοδος μεταξύ της ημερομηνίας αποχώρησης (δηλ. της 30ής Μαρτίου 2019) και της 31ης Δεκεμβρίου 2020. Κατά τη μεταβατική περίοδο, οι ενωσιακοί κανόνες (το λεγόμενο ενωσιακό κεκτημένο, καθώς και οι διεθνείς συμφωνίες 8 ) θα ισχύουν εν γένει ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού, ενόσω εξακολουθούν να εξελίσσονται, μολονότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα συμμετέχει πλέον στη διακυβέρνηση ή τη λήψη αποφάσεων των θεσμικών και λοιπών οργάνων ή οργανισμών της ΕΕ. Κατά συνέπεια, με τη μεταβατική περίοδο θα εξασφαλιστούν άλλοι 21 μήνες προετοιμασίας μέχρι την ημέρα κατά την οποία το δίκαιο της ΕΕ θα παύσει να ισχύει ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού.

... αλλά πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα τα σενάρια...

Οι ενδιαφερόμενοι, καθώς και οι εθνικές και ενωσιακές διοικήσεις, πρέπει να προετοιμαστούν για δύο πιθανά βασικά σενάρια:

·Αν η συμφωνία αποχώρησης κυρωθεί πριν από τις 30 Μαρτίου 2019, ώστε να μπορέσει να τεθεί σε ισχύ κατά την εν λόγω ημερομηνία, το δίκαιο της ΕΕ θα παύσει να ισχύει ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού από την 1η Ιανουαρίου 2021, δηλαδή μετά από μεταβατική περίοδο 21 μηνών, οι όροι της οποίας καθορίζονται στη συμφωνία αποχώρησης.

·Ελλείψει συναίνεσης σχετικά με συμφωνία αποχώρησης, ή αν η συμφωνία αποχώρησης δεν κυρωθεί εγκαίρως και από τα δύο μέρη, δεν θα υπάρξει μεταβατική περίοδος και η νομοθεσία της ΕΕ θα παύσει να ισχύει ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού από την 30ή Μαρτίου 2019 (η περίπτωση αυτή αναφέρεται ως σενάριο «μη συμφωνίας» ή «απότομης διακοπής»).

Επιπλέον, ακόμη και αν κυρωθεί η συμφωνία αποχώρησης και κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου συναφθεί επιτυχώς συμφωνία για τη μελλοντική σχέση, η σχέση αυτή δεν θα είναι σχέση κράτους μέλους της Ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει σταθερά ότι μια τρίτη χώρα δεν μπορεί να έχει τα ίδια δικαιώματα και να απολαμβάνει τα ίδια οφέλη με τα κράτη μέλη. Επομένως, η προετοιμασία για τη μετατροπή του Ηνωμένου Βασιλείου σε τρίτη χώρα είναι υψίστης σημασίας, ακόμη και στην περίπτωση του σεναρίου με τις λιγότερες διαταράξεις.

... και οι συνέπειες κάθε σεναρίου διαφέρουν

2. Η διαφορά μεταξύ ετοιμότητας και έκτακτης ανάγκης

Η διάλυση μιας σχέσης που αναπτύχθηκε σε διάστημα μεγαλύτερο των σαράντα ετών θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε σημαντικές αλλαγές στις αλληλεπιδράσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο, σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ άλλων και από οικονομικής και νομικής απόψεως. Η ετοιμότητα δεν μπορεί να αποτρέψει την εμφάνιση αυτών των αλλαγών —οι οποίες αποτελούν συνέπεια της απόφασης του Ηνωμένου Βασιλείου— αλλά έχει σκοπό να μετριάσει τον αντίκτυπό τους. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση διαπραγματεύεται με το Ηνωμένο Βασίλειο την ομαλή αποχώρησή του, προσπαθεί να υπερασπίσει τα συμφέροντα μιας Ένωσης 27 κρατών μελών, και οι πολίτες της, οι επιχειρήσεις της και τα κράτη μέλη της θα πρέπει επίσης να αναλάβουν δράση για να προετοιμαστούν. Επομένως, οι προετοιμασίες πρέπει να ενταθούν αμέσως σε όλα τα επίπεδα και σε συνάρτηση με όλα τα δυνητικά αποτελέσματα.

Οι πολίτες, οι επιχειρήσεις και τα κράτη μέλη θα επηρεαστούν σε διαφορετικό βαθμό και η έκταση των διαταράξεων θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων είναι η θέση ή όχι σε ισχύ της συμφωνίας αποχώρησης και η μελλοντική σχέση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου.

«Ετοιμότητα» σημαίνει πρόβλεψη όλων των πιθανών σεναρίων και εκτίμηση όλων των σχετικών κινδύνων, σχεδιασμό της απόκρισης και αντίδραση σε κάθε πιθανή έκβαση. Πρέπει να ληφθούν όλα τα δυνατά και αναγκαία μέτρα, ώστε να διασφαλιστεί ότι σχεδιάζεται μια απόκριση και ότι οι κίνδυνοι μπορούν να μετριαστούν όσο το δυνατόν περισσότερο από τα ενδιαφερόμενα μέρη και τις δημόσιες αρχές της Ένωσης. Ως εκ τούτου, πρέπει να προετοιμαστούν όλοι για τις αλλαγές που αναπόφευκτα θα επιφέρει η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Κατά τον καθορισμό των δράσεων που θα πρέπει να αναληφθούν, η Επιτροπή κάνει διάκριση ως προς δύο διαφορετικά είδη μέτρων: τα μέτρα ετοιμότητας και τον σχεδιασμό αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων.

1)Μέτρα ετοιμότητας

Τα μέτρα ετοιμότητας είναι εκείνα που θα πρέπει να ληφθούν ως συνέπεια της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, ανεξάρτητα από το αν θα υπάρξει συμφωνία αποχώρησης με το Ηνωμένο Βασίλειο ή όχι.

Για παράδειγμα, για τους οικονομικούς φορείς που λειτουργούν επί του παρόντος βάσει αδειών και πιστοποιητικών που εξέδωσαν αρχές και φορείς του Ηνωμένου Βασιλείου, τα μέτρα ετοιμότητας θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την υποβολή αίτησης για άδειες και πιστοποιητικά σε κράτος μέλος της ΕΕ-27, ώστε να εξασφαλίζεται η συνεχής πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ. Τα κράτη μέλη ενδεχομένως να επιθυμούν να εξετάσουν μέτρα για τον μετριασμό του πρόσθετου διοικητικού φόρτου που θα προέκυπτε από τα νέα μέτρα ελέγχου στα σύνορα και την αύξηση των αιτήσεων οικονομικών φορέων για άδειες ή πιστοποιητικά της ΕΕ-27.

Σε επίπεδο ΕΕ, παραδείγματα μέτρων ετοιμότητας είναι η μετεγκατάσταση των αποκεντρωμένων οργανισμών που έχουν έδρα το Λονδίνο και η ανακατανομή των καθηκόντων από τις αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου στις αρχές της ΕΕ-27. Τα μέτρα αυτά είναι αναγκαία ανεξάρτητα από οποιαδήποτε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, δεδομένου ότι δεν είναι δυνατόν να ανατεθούν σε τρίτη χώρα τέτοια ενωσιακά καθήκοντα ή να εγκατασταθούν σ’ αυτήν οργανισμοί της Ένωσης.

2)Σχεδιασμός αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων

Μολονότι το δίκαιο της ΕΕ παραμένει το ίδιο, η αβεβαιότητα της διαδικασίας διαπραγμάτευσης απαιτεί τη διερεύνηση όλων των σεναρίων.

Ο σχεδιασμός αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων περιλαμβάνει την πρόβλεψη των μέτρων τα οποία θα ήταν αναγκαία για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις που θα είχε αναπόφευκτα η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση χωρίς συμφωνία αποχώρησης, άρα και χωρίς μεταβατική περίοδο, κατά την ημερομηνία αποχώρησης (30 Μαρτίου 2019).

Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα είναι, κατ’ αρχήν, προσωρινά έως ότου τεθούν σε εφαρμογή οι αναγκαίες μακροπρόθεσμες προσαρμογές. Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης δεν μπορούν να επιτύχουν τα ίδια αποτελέσματα με μια εύτακτη αποχώρηση που έχει αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μέσω συμφωνίας αποχώρησης, ούτε θα μπορούσαν να αναπαραγάγουν την τρέχουσα κατάσταση κατά την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί κράτος μέλος.

Ο σχεδιασμός αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων για τη χειρότερη δυνατή έκβαση δεν συνιστά ένδειξη δυσπιστίας κατά τις διαπραγματεύσεις. Η Επιτροπή διαθέτει πολύ σημαντικούς πόρους και καταβάλλει έντονες προσπάθειες για την επίτευξη συμφωνίας. Αυτή παραμένει ο στόχος μας. Εντούτοις, η έκβαση των διαπραγματεύσεων παραμένει άδηλη.

Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης δεν θα περιλαμβάνουν κατ’ ανάγκη νομοθετικές πράξεις σε επίπεδο ΕΕ και θα μπορούσαν να εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, ανάλογα με τον τομέα αρμοδιότητας. Στον τομέα των τελωνείων, για παράδειγμα, δεν θα υπάρξει κατ’ αρχήν ανάγκη τροποποίησης του ενωσιακού τελωνειακού κώδικα, δεδομένου ότι αυτός περιλαμβάνει ήδη κανόνες σχετικά με τρίτες χώρες· ενδέχεται να είναι αναγκαία η εφαρμογή μέτρων έκτακτης ανάγκης σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος σχηματισμού μακρών ουρών οχημάτων που περιμένουν να ολοκληρωθούν οι τελωνειακές διαδικασίες. Εντός του νομικού πλαισίου του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα, τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν με τρόπο συντονισμένο.

3. Ποιος θα πρέπει να προετοιμαστεί;

Η ετοιμότητα για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν περιορίζεται στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελεί κοινή προσπάθεια σε ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, στην οποία συμμετέχουν και οι οικονομικούς φορείς. Όλοι οι φορείς πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους προκειμένου να προετοιμαστούν για την αποχώρηση και να μετριάσουν τις χειρότερες επιπτώσεις ενός πιθανού σεναρίου απότομης διακοπής.

Η ετοιμότητα αφορά κυρίως τους ιδιωτικούς φορείς, τους επιχειρηματικούς φορείς και τους επαγγελματίες.

Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου μπορεί μεν να φαίνεται ότι εκτυλίσσεται σε κάποιο υψηλό και μάλλον αφηρημένο επίπεδο μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως οι συνέπειές της θα είναι πολύ συγκεκριμένες για τους πολίτες, τους επαγγελματίες και τους επιχειρηματικούς φορείς. Οι οικονομίες των κρατών μελών είναι στενά συνυφασμένες, χάρη στην ενιαία αγορά, με ολοκληρωμένες διασυνοριακές αλυσίδες εφοδιασμού και με ευρεία διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών. Η αποχώρηση μπορεί ως εκ τούτου να έχει σημαντικό αντίκτυπο στους εν λόγω οικονομικούς φορείς.

Είναι σημαντικό λοιπόν να προετοιμαστούν και να λάβουν τα μέτρα τους τώρα οι επιχειρήσεις κάθε μεγέθους, συμπεριλαμβανομένων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Οι ιδιωτικοί φορείς, οι επιχειρηματικοί φορείς και οι επαγγελματίες θα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για την ατομική τους κατάσταση, να εκτιμήσουν τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει για το επιχειρηματικό τους μοντέλο το σενάριο απότομης διακοπής, να λάβουν τις αναγκαίες οικονομικές αποφάσεις και να ολοκληρώσουν κάθε απαιτούμενη διοικητική ενέργεια πριν από την 30ή Μαρτίου 2019. Οι πολίτες που θα επηρεαστούν από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και οι δημόσιες διοικήσεις που τους εξυπηρετούν, θα πρέπει επίσης να προετοιμαστούν για την 30ή Μαρτίου 2019.

Σε περίπτωση που έχουν ερωτήσεις, θα πρέπει να απευθύνονται στις αρμόδιες αρχές. Οι κλαδικές ενώσεις —τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο— έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μετάδοση πληροφοριών σχετικά με την ετοιμότητα στα μέλη τους, ιδίως στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Οι πρεσβείες, τα προξενεία και οι υπηρεσίες που εξυπηρετούν τον πληθυσμό έχουν να διαδραματίσουν παρόμοιο ρόλο στην ενημέρωση των πολιτών.

Εν προκειμένω, υπενθυμίζεται ότι το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ που εφαρμόζεται σε τρίτες χώρες έχει ήδη θεσπιστεί και ότι οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να το γνωρίζουν. Το εν λόγω κανονιστικό πλαίσιο θα παραμείνει αμετάβλητο την ημερομηνία αποχώρησης. Η Επιτροπή έχει εκδώσει ανακοινώσεις (βλ. κατωτέρω και παράρτημα) για να υπενθυμίσει τους κανόνες που θα ισχύουν όταν το Ηνωμένο Βασίλειο καταστεί τρίτη χώρα.

Οι δημόσιες αρχές μπορούν βέβαια να παρέχουν στήριξη και καθοδήγηση, ώστε να διασαφηνίζουν στο μέτρο του δυνατού το νομικό καθεστώς που θα διέπει τις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου και να πραγματοποιούν τις αναγκαίες αλλαγές στο νομικό πλαίσιο, ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτό θα εξακολουθήσει να λειτουργεί ομαλά σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση 27 κρατών μελών, όμως το νομικό πλαίσιο δεν μπορεί να προσαρμοστεί για να ικανοποιεί κάθε ατομικό και συγκεκριμένο εμπορικό συμφέρον.

Πολλές εταιρείες μετεγκαθίστανται στην ΕΕ-27 ή επεκτείνουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες σε αυτήν. Άλλες εταιρείες έχουν προειδοποιήσει για τις επιπτώσεις που θα έχει ένα άτακτο Brexit στις δραστηριότητές τους ή στα επιχειρηματικά τους μοντέλα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εταιρείες ανησυχούν, για παράδειγμα, όσον αφορά την ανάγκη να ανταλλάξουν μια βρετανική άδεια με άδεια που έχει εκδοθεί από αρχή ή οργανισμό της ΕΕ-27. Οι μεμονωμένοι επαγγελματίες ενδέχεται να χρειαστεί να ανταλλάξουν πιστοποιητικό του Ηνωμένου Βασιλείου με πιστοποιητικό που έχει εκδοθεί σε κράτος μέλος της ΕΕ-27 ή να ζητήσουν την αναγνώριση των αναγνωρισμένων από το Ηνωμένο Βασίλειο επαγγελματικών τους προσόντων σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ-27. Για τους λόγους αυτούς, ενθαρρύνθηκαν, μέσω ανακοινώσεων προς τα ενδιαφερόμενα μέρη (βλ. κατωτέρω), να λάβουν τα αναγκαία μέτρα το συντομότερο δυνατόν.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι εθνικές και περιφερειακές αρχές και οι επαγγελματικές οργανώσεις έχουν δημοσιεύσει συνοδευτικές πληροφορίες και έχουν σχεδιάσει εργαλεία για να βοηθήσουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, όμως απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες, με ιδιαίτερη έμφαση στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Τα κράτη μέλη, οι εθνικές και οι περιφερειακές αρχές μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο...

Η μετατροπή του Ηνωμένου Βασιλείου σε τρίτη χώρα θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της, όμως ο αντίκτυπος του Brexit στα επιμέρους κράτη μέλη θα ποικίλλει σημαντικά, ανάλογα με τη γειτνίασή τους και με την ένταση των οικονομικών τους δεσμών με το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα όσον αφορά τις κοινές υποδομές ή τον έλεγχο της κυκλοφορίας εμπορευμάτων και προσώπων.

Τα κράτη μέλη είναι συναρμόδια με την Ευρωπαϊκή Ένωση να νομοθετούν σε πολλούς τομείς πολιτικής, οι δε εθνικές και περιφερειακές τους αρχές είναι αρμόδιες για την εφαρμογή και την επιβολή του κεκτημένου της Ένωσης. Θα χρειαστεί να γίνουν προσαρμογές στους εθνικούς κανόνες, να παρασχεθεί καθοδήγηση στα ενδιαφερόμενα μέρη και να πραγματοποιηθούν σημαντικές επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και υποδομές (π.χ. για τους τελωνειακούς, τους υγειονομικούς και τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους στα σύνορα, για τις αρμόδιες αρχές που είναι υπεύθυνες για συγκεκριμένες διαδικασίες κ.λπ.). Οι περιφερειακές αρχές, ιδίως εκείνες που διαθέτουν νομοθετικές εξουσίες, αλλά και οι τοπικές αρχές, θα πρέπει να συμμετάσχουν στις προετοιμασίες.

Οι λεπτομέρειες σχετικά με την ετοιμότητα και οι πρακτικές πτυχές εξετάζονται από εμπειρογνώμονες των κρατών μελών της ΕΕ-27 στο πλαίσιο σεμιναρίων τεχνικών εμπειρογνωμόνων που διοργανώνονται από την Επιτροπή. Τα άτυπα αυτά σεμινάρια αποτελούν μια πλατφόρμα που επιτρέπει στην Επιτροπή να παρέχει εξηγήσεις, για παράδειγμα σχετικά με το περιεχόμενο των ανακοινώσεων, και επιτρέπουν στα κράτη μέλη να θέτουν προς συζήτηση ζητήματα που τα απασχολούν, να απευθύνουν ερωτήσεις και να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές. Είναι καθοριστικής σημασίας για την εξεύρεση λύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τα προβλήματα που εντοπίζονται.

Εκτός από τις συζητήσεις σε επίπεδο ΕΕ, αρκετά κράτη μέλη διενήργησαν διεξοδική εξέταση των εγχώριων αναγκών τους ως προς τις νομοθετικές αλλαγές και τις διάφορες άλλες προσαρμογές των νομικών τους πράξεων. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν αναπτύξει εργαλεία για να βοηθούν στους οικονομικούς τους φορείς να προετοιμαστούν για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

... από κοινού με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους οργανισμούς της ΕΕ

Η ΕΕ στηρίζεται στη συνένωση της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών, παρέχοντας ένα συνεκτικό πλαίσιο για την ανάληψη δράσης από τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερομένους. Ωστόσο, παρόλο που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποκλειστική αρμοδιότητα να νομοθετεί σε ορισμένους τομείς (π.χ. τελωνεία, εμπόριο, αλιεία) και συντρέχουσα αρμοδιότητα με τα κράτη μέλη σε άλλους (π.χ. εσωτερική αγορά, μεταφορές, ενέργεια, ασφάλεια), οι εξουσίες της να εφαρμόζει μέτρα ετοιμότητας και έκτακτης ανάγκης σε πολλές περιπτώσεις περιορίζονται στην ευαισθητοποίηση και τη διευκόλυνση συζητήσεων και δράσεων ετοιμότητας που αναλαμβάνουν τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Η Επιτροπή έχει επισημάνει αρκετούς άξονες εργασίας στους οποίους οι δράσεις εναπόκεινται στον τομέα αρμοδιότητάς της.

1)Νομοθετικές αλλαγές και άλλες πράξεις

Ο πρώτος άξονας εργασίας συνίσταται σε συνολική εξέταση του κεκτημένου της Ένωσης για τον προσδιορισμό μέτρων τα οποία πρέπει να ληφθούν ώστε να αντιμετωπιστεί η κατάσταση σε διάφορους τομείς και πεδία πολιτικής προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι κανόνες της ΕΕ εξακολουθούν να εφαρμόζονται ορθά σε μια Ένωση των 27 μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Κατά την πρώτη φάση, η Επιτροπή εστίασε την προσοχή της στις αναγκαίες νομοθετικές αλλαγές που πρέπει να εγκρίνουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο και εντόπισε οκτώ μέτρα για τα οποία θα απαιτηθούν προσαρμογές ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων αποχώρησης 12 . Με βάση το χρονοδιάγραμμα, είναι αναγκαίο να σημειωθεί ταχεία πρόοδος σε αυτές τις νομοθετικές προτάσεις και η έγκρισή τους να πραγματοποιηθεί εγκαίρως πριν από τις 30 Μαρτίου του επόμενου χρόνου.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν είναι νομικά αναγκαίο να τροποποιηθούν ή να διαγραφούν όλες οι αναφορές στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στους θεσμούς και φορείς του στην ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ. Οι εν λόγω αναφορές θα καταστούν απλώς παρωχημένες και περιττές μετά την αποχώρηση. Σχετικές τροποποιήσεις μπορούν να γίνουν όταν οι σχετικές νομικές πράξεις αναθεωρηθούν και επικαιροποιηθούν στο μέλλον για άλλους λόγους.

Επιπλέον, η Επιτροπή μπορεί να λάβει συμπληρωματικά αναγκαία μέτρα χρησιμοποιώντας τις εξουσιοδοτήσεις που έλαβε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σε βασικές νομοθετικές πράξεις για να εκδώσει εκτελεστικές ή κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις. Ο τομέας αυτός εξετάζεται εις βάθος επί του παρόντος από την Επιτροπή.

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εξετάσουν κατά προτεραιότητα τις προτάσεις αυτές σχετικά με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

2)Ανακοινώσεις ετοιμότητας που συνέταξαν οι υπηρεσίες της Επιτροπής

Σε τομείς στους οποίους πρέπει να αναλάβουν δράση τα κράτη μέλη ή οι ενδιαφερόμενοι, η Επιτροπή άρχισε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης, στα τέλη του 2017, με τη δημοσίευση μεγάλου αριθμού τεχνικών ανακοινώσεων που περιγράφουν τις νομικές και πρακτικές επιπτώσεις της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ. Οι ανακοινώσεις προετοιμάστηκαν από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, σε συνεργασία με τον αρμόδιο οργανισμό της ΕΕ, κατά περίπτωση. Όλες έχουν δημοσιευθεί στον δικτυακό τόπο Europa 16 και είναι διαθέσιμες στο κοινό.

Οι ανακοινώσεις περιγράφουν την κατάσταση του εκάστοτε τομέα μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Βασίζονται αποκλειστικά στην πραγματική και νομική κατάσταση που θα επικρατήσει μετά την αποχώρηση ελλείψει συμφωνίας αποχώρησης, ενώ δεν περιλαμβάνουν καμία ερμηνεία σχετικά με το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων ή την επίπτωσή του στους κανόνες σε συγκεκριμένο τομέα. Εάν μεταβληθεί η κατάσταση μετά τη σύναψη μιας συμφωνίας αποχώρησης με το Ηνωμένο Βασίλειο ή λόγω αλλαγής της σχετικής νομοθεσίας, οι ανακοινώσεις θα προσαρμοστούν ή θα ανακληθούν εάν είναι πλέον άνευ αντικειμένου.

Μέχρι σήμερα, η Επιτροπή έχει δημοσιεύσει 68 τέτοιες ανακοινώσεις που καλύπτουν, για παράδειγμα, τους τομείς της υγείας και της ασφάλειας των τροφίμων, των μεταφορών, της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, του περιβάλλοντος, της εσωτερικής αγοράς, των τελωνείων, της αστικής δικαιοσύνης, του εταιρικού δικαίου και των επαγγελματικών προσόντων. Σε πολλούς τομείς οι ανακοινώσεις συνοδεύονται με Ερωτήσεις και Απαντήσεις που δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο μεμονωμένων Γενικών Διευθύνσεων και υπηρεσιών της Επιτροπής ή οργανισμών της ΕΕ.

3)Η διαδικασία μετεγκατάστασης των οργανισμών και φορέων της ΕΕ

Τα θεσμικά θέματα και τα δημοσιονομικά ζητήματα συνιστούν άλλους σημαντικούς τομείς στους οποίους η Επιτροπή εξετάζει τις ανάγκες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει ήδη λάβει τα αναγκαία μέτρα. Ένα παράδειγμα αποτελεί η μετεγκατάσταση των δύο οργανισμών με έδρα το Λονδίνο: του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων και της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών που θα μεταφερθούν, αντίστοιχα, στο Άμστερνταμ και το Παρίσι, όπου θα ασκούν τις δραστηριότητές τους από τις 30 Μαρτίου 2019.

Υπάρχουν και διάφορες άλλες περιπτώσεις στις οποίες απαιτείται μετεγκατάσταση ή εκ νέου ανάθεση καθηκόντων λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, όπως η μετεγκατάσταση του κέντρου παρακολούθησης της ασφάλειας του συστήματος Galileo ή η ανάθεση σε εργαστήρια των κρατών μελών της ΕΕ-27 των καθηκόντων των εργαστηρίων αναφοράς της ΕΕ για ορισμένες ασθένειες των ζώων και την ασφάλεια των τροφίμων, τα οποία ήταν εγκατεστημένα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η μετεγκατάσταση και η ανακατανομή των καθηκόντων θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως τις 30 Μαρτίου 2019, δεδομένου ότι, όπως έχει αναφερθεί, ακόμη και αν υπάρξει μεταβατική συμφωνία, δεν θα είναι δυνατό να ανατεθούν σε τρίτη χώρα τέτοια καθήκοντα της Ένωσης ή να εγκατασταθούν σ’ αυτήν οργανισμοί της Ένωσης μετά την ημερομηνία της αποχώρησης.

4)Άλλοι άξονες εργασίας

Η Επιτροπή μεριμνά επίσης για άλλους άξονες εργασίας, στους οποίους περιλαμβάνεται και μια πολύ πρακτική πτυχή της εσωτερικής ετοιμότητας, δηλαδή η αποσύνδεση και η προσαρμογή των βάσεων δεδομένων και των συστημάτων ΤΠ, καθώς και άλλων πλατφορμών επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών, όπου το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα πρέπει να έχει πλέον πρόσβαση.

Επιπλέον, η Επιτροπή αναλύει τις ανάγκες όσον αφορά την εξωτερική ετοιμότητα, δηλαδή τις συνέπειες που θα έχει η αποχώρηση για τις διεθνείς συμφωνίες στις οποίες είναι μέρος η ΕΕ (είτε από μόνη της, είτε από κοινού με τα κράτη μέλη της ΕΕ ή μέσω των κρατών μελών της ΕΕ) και οι οποίες εφαρμόζονται σε πολυάριθμους τομείς πολιτικής που καλύπτονται από τη νομοθεσία της ΕΕ. Η ΕΕ προτίθεται να κοινοποιήσει στους διεθνείς εταίρους της την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου μόλις αποκτήσει επαρκή βεβαιότητα ως προς την έκβαση των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Τέλος, η αντιπροσωπεία της Επιτροπής στο Ηνωμένο Βασίλειο θα κλείσει και μια αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο θα ανοίξει στις 30 Μαρτίου 2019.

4. Συμπέρασμα

Η προετοιμασία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ανεξάρτητα από το σενάριο στο οποίο θα καταλήξει, αποτελεί ευθύνη όλων. Η αποχώρηση θα αλλάξει τις σχέσεις και θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ των 27 κρατών μελών, μερικές από τις οποίες δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν.

Επομένως είναι σημαντικό να αναληφθεί η αναγκαία δράση εγκαίρως και όλοι μας –πολίτες, επιχειρήσεις, κράτη μέλη και θεσμικά όργανα της ΕΕ– οφείλουμε να λάβουμε τα αναγκαία μέτρα ώστε να είμαστε έτοιμοι και να περιορίσουμε στο ελάχιστο τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει η αποχώρηση.

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εξετάσουν κατά προτεραιότητα τις νομοθετικές προτάσεις που συνδέονται με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, ούτως ώστε να μπορέσουν να τεθούν σε ισχύ οι πράξεις την ημερομηνία της αποχώρησης.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει και θα εντείνει τις εργασίες της ως προς την ετοιμότητα ως ζήτημα ύψιστης προτεραιότητας. Είναι έτοιμη να προσαρμοστεί στις εξελίξεις των διαπραγματεύσεων προκειμένου να εξυπηρετήσει καλύτερα τα 27 κράτη μέλη της, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ. Θα επανεξετάσει την κατάσταση μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) τον Οκτώβριο του 2018.

Τομεακά παραδείγματα προκλήσεων και δράσεων ετοιμότητας

(1)

    http://data.consilium.europa.eu/doc/document/XT-20004-2017-INIT/el/pdf .

(2)

    http://data.consilium.europa.eu/doc/document/XT-20001-2018-INIT/el/pdf .

(3)

    http://data.consilium.europa.eu/doc/document/XT-20006-2018-INIT/el/pdf .

(4)

     Στις 29 Μαρτίου 2017 το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστοποίησε την πρόθεσή του να αποχωρήσει από την Ένωση, δυνάμει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι το σύνολο του πρωτογενούς και του παράγωγου δικαίου της Ένωσης θα παύσει να ισχύει ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο από την 30ή Μαρτίου 2019, ώρα 00:00 Κεντρικής Ευρώπης (CET), εκτός αν καθοριστεί άλλη ημερομηνία με κυρωμένη συμφωνία αποχώρησης ή αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σύμφωνα με το άρθρο 50 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, αποφασίσει ομόφωνα ότι οι Συνθήκες θα παύσουν να ισχύουν σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Επί του παρόντος, η Επιτροπή δεν έχει λάβει καμία ένδειξη ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ενδέχεται να ζητήσει παράταση της συμμετοχής του στην ΕΕ.

(5)

    http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2018/06/29/20180629-euco-conclusions-art-50/ .

(6)

      https://ec.europa.eu/commission/publications/draft-agreement-withdrawal-united-kingdom-great-britain-and-northern-ireland-european-union-and-european-atomic-energy-community-0_en . https :// ec . europa . eu / commission / sites / beta - political / files / draft _ agreement _ coloured . pdf

(7)

      https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/joint_statement.pdf

(8)

     Κατά τη μεταβατική περίοδο, το Ηνωμένο Βασίλειο θα εξακολουθήσει να δεσμεύεται από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από διεθνείς συμφωνίες των οποίων η ΕΕ αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος. Η ΕΕ θα ενημερώσει τα άλλα συμβαλλόμενα μέρη των εν λόγω συμφωνιών ότι, κατά τη μεταβατική περίοδο, το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κράτος μέλος για τους σκοπούς των συγκεκριμένων συμφωνιών.

(9)

     Κατά συνέπεια, το ειδικό καθεστώς που ρυθμίζει τη σύνδεση των Υπερπόντιων Χωρών και Εδαφών (ΥΧΕ) και περιέχεται στο τέταρτο μέρος της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα ισχύει πλέον ούτε ως προς τις βρετανικές ΥΧΕ.

(10)

     Τα υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά θέματα συζητήθηκαν με τις κλαδικές ενώσεις της ΕΕ σε συνεδρίαση της συμβουλευτικής ομάδας για την τροφική αλυσίδα και για την υγεία των ζώων και των φυτών που πραγματοποιήθηκε την 1η Ιουνίου 2018.

(11)

      http://madb.europa.eu/madb/servicesForSME.htm . Οι πληροφορίες που αφορούν το Ηνωμένο Βασίλειο θα επικαιροποιηθούν σε εύθετο χρόνο, ανάλογα με την έκβαση των διαπραγματεύσεων.

(12)

      https://ec.europa.eu/info/files/brexit-legislative-preparedness-proposals_en

(13)

     COM(2018)312 final

(14)

     COM(2018)397 final

(15)

     Η απόφαση αυτή θα ληφθεί από το Συμβούλιο ανάλογα με την έκβαση των διαπραγματεύσεων.

(16)

      https://ec.europa.eu/info/brexit/brexit-preparedness_en  

(17)

     COM(2017) 331 final και COM(2017) 536 final.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 27.8.2018

COM(2018) 556 final/2

CORRIGENDUM

This document corrects document COM(2018) 556 final of 19.7.2018

Concerns all language versions

Correction of minor clerical errors

The text shall read as follows:

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

στην

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

Προετοιμασία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση
στις 30 Μαρτίου 2019

Παράρτημα: «Ανακοινώσεις ετοιμότητας για το Brexit», οι οποίες έχουν δημοσιευτεί από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, ανά θέμα

(στις 18 Ιουλίου 2018) 1

(1)

      https://ec.europa.eu/info/brexit/brexit-preparedness_en