This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52018DC0523
REPORT FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL Second Report on the Application of Council Regulation (EC) No 723/2009 of 25 June 2009 on the Community legal framework for a European Research Infrastructure Consortium (ERIC)
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Δεύτερη έκθεση που αφορά την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 723/2009 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2009, σχετικά με κοινοτικό νομικό πλαίσιο για την κοινοπραξία ευρωπαϊκής ερευνητικής υποδομής (ΚΕΕΥ)
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Δεύτερη έκθεση που αφορά την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 723/2009 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2009, σχετικά με κοινοτικό νομικό πλαίσιο για την κοινοπραξία ευρωπαϊκής ερευνητικής υποδομής (ΚΕΕΥ)
COM/2018/523 final
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 6.7.2018
COM(2018) 523 final
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Δεύτερη έκθεση που αφορά την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 723/2009 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2009, σχετικά με κοινοτικό νομικό πλαίσιο για την κοινοπραξία ευρωπαϊκής ερευνητικής υποδομής (ΚΕΕΥ)
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Δεύτερη έκθεση που αφορά την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 723/2009 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2009, σχετικά με κοινοτικό νομικό πλαίσιο για την κοινοπραξία ευρωπαϊκής ερευνητικής υποδομής (ΚΕΕΥ)
1.Εισαγωγή
Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 723/2009 του Συμβουλίου σχετικά με κοινοτικό νομικό πλαίσιο για την κοινοπραξία ευρωπαϊκής ερευνητικής υποδομής 1 (εφεξής «κανονισμός ΚΕΕΥ») εκδόθηκε το 2009 για να διευκολύνει τη δημιουργία και την εκμετάλλευση μεγάλων ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών από περισσότερα του ενός κράτη μέλη και συνδεδεμένες χώρες, με την καθιέρωση νέου νομικού μέσου, της κοινοπραξίας ευρωπαϊκής ερευνητικής υποδομής (ΚΕΕΥ).
Ο κανονισμός ΚΕΕΥ τροποποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2013 2 , ούτως ώστε να αποτυπώνονται καλύτερα οι συνεισφορές των συνδεδεμένων χωρών σε ΚΕΕΥ, θέτοντας τις χώρες αυτές σε ισότιμο επίπεδο με τα κράτη μέλη όσον αφορά τα δικαιώματα ψήφου στα διοικητικά όργανα των ΚΕΕΥ, λαμβανομένης υπόψη της δυνατότητας υποδοχής ΚΕΕΥ σε συνδεδεμένες χώρες.
Η πρώτη έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού ΚΕΕΥ εκδόθηκε από την Επιτροπή στις 14 Ιουλίου 2014 3 και υποβλήθηκε στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σύμφωνα με το άρθρο 19 του κανονισμού ΚΕΕΥ. Υποβλήθηκε επίσης στην Επιτροπή των Περιφερειών και στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.
Στα συμπεράσματά του της 5ης Δεκεμβρίου 2014, το Συμβούλιο «ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ΜΕ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ την πρόοδο που ανέφερε η Επιτροπή στην πρώτη της έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού για την Κοινοπραξία Ευρωπαϊκής Ερευνητικής Υποδομής (ΚΕΕΥ) και ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή να υποβάλει την επόμενη έκθεση εφαρμογής για την ΚΕΕΥ έως το 2017.
ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να διευκολυνθεί η χρήση του μέσου ΚΕΕΥ και να τονωθούν οι επενδύσεις στην ΚΕΕΥ και άλλες υποδομές του οδικού χάρτη του ESFRI, λ.χ. όσον αφορά τις εισφορές σε είδος».
Η δεύτερη έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού ΚΕΕΥ συντάχθηκε από την Επιτροπή στο πλαίσιο της εν λόγω πρόσκλησης του Συμβουλίου.
2.Ιστορικό
Με τον κανονισμό ΚΕΕΥ αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα της έλλειψης κατάλληλου νομικού πλαισίου με τη συμφωνία όλων των χωρών, που να καθιστά δυνατή τη δημιουργία κατάλληλων συμπράξεων με εταίρους από διαφορετικές χώρες, έλλειψη που είχε χαρακτηριστεί ως μία από τις μείζονες δυσκολίες για τη δημιουργία νέων ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών, πέραν της ανεπάρκειας πόρων και της πολυπλοκότητας των τεχνικών και οργανωτικών ζητημάτων.
Ο κανονισμός ΚΕΕΥ διευκολύνει την ταχύτερη δημιουργία ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών, με την εξοικονόμηση χρόνου χάρη στην αποφυγή της επανάληψης των διαπραγματεύσεων για κάθε έργο, την ανάλυση και τη διαβούλευση σχετικά με την πλέον ενδεδειγμένη νομική μορφή για τους εν λόγω διεθνείς ερευνητικούς οργανισμούς, καθώς και με τα συναφή πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, και με την εξοικονόμηση χρόνου χάρη στην αποφυγή των συζητήσεων σε κάθε εθνικό κοινοβούλιο όσον αφορά την έγκριση της διεθνούς συμφωνίας που θα ήταν αναγκαία εάν δεν υπήρχε ο κανονισμός ΚΕΕΥ.
Με τον κανονισμό ΚΕΕΥ επιδιώχθηκε επίσης να εκπληρωθεί ο φιλόδοξος ευρωπαϊκός πολιτικός στόχος για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, ώστε να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων (π.χ. διεθνοποίηση της έρευνας· επίτευξη κρίσιμης μάζας· ανάπτυξη κατανεμημένων εγκαταστάσεων· ανάπτυξη μοντέλων αναφοράς). Ο κανονισμός συμβάλλει επιπλέον στην οικοδόμηση ταυτότητας της ΕΕ εστιασμένης σε εμβληματικές επιστημονικές εγκαταστάσεις, ώστε να τονωθεί η θετική εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε διεθνές επίπεδο, παρέχοντας στους διεθνείς ομολόγους της ΕΕ ενιαία μορφή νομικής οντότητας, στην οποία θα μπορούν να προσχωρούν ή με την οποία θα μπορούν να συνάπτουν συμφωνία συνεργασίας ή σύμπραξης.
Η νομική δομή της ΚΕΕΥ χρησιμοποιείται για τη συγκρότηση και λειτουργία διαφορετικών ειδών ερευνητικών υποδομών, είτε ενιαίας θέσης (σε έναν τόπο) είτε κατανεμημένων. Η έννοια «κατανεμημένη ερευνητική υποδομή» καλύπτει ευρύ φάσμα υποδομών και μπορεί να περιλαμβάνει από ερευνητικές υποδομές αποτελούμενες από εγκαταστάσεις που βρίσκονται σε διαφορετικούς τόπους και λειτουργούν υπό μία ενιαία νομική οντότητα έως ερευνητικές υποδομές που συγκροτούνται ως κεντρικός κόμβος συντονισμού της λειτουργίας γεωγραφικά κατανεμημένων εγκαταστάσεων οι οποίες μπορούν να διατηρούν τη νομική τους προσωπικότητα. Σχεδόν όλες οι ΚΕΕΥ που έχουν συσταθεί έως σήμερα λειτουργούν ως κατανεμημένες ερευνητικές υποδομές.
3.Νομικά χαρακτηριστικά της ΚΕΕΥ
Με τον κανονισμό ΚΕΕΥ δημιουργείται κοινό νομικό πλαίσιο βασιζόμενο στο άρθρο 187 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο συμπληρώνει τα εθνικά και διακυβερνητικά νομικά και κανονιστικά καθεστώτα για τη δημιουργία διακρατικών ερευνητικών υποδομών.
Σύμφωνα με τον κανονισμό ΚΕΕΥ, κάθε ΚΕΕΥ είναι νομική οντότητα η οποία έχει νομική προσωπικότητα και πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα αναγνωριζόμενη σε όλα τα κράτη μέλη. Μέλη ΚΕΕΥ πρέπει να είναι τουλάχιστον τρία κράτη: ένα κράτος μέλος και δύο άλλες χώρες οι οποίες είναι είτε κράτη μέλη είτε συνδεδεμένες χώρες. Μέλη ΚΕΕΥ μπορούν να είναι κράτη μέλη, συνδεδεμένες χώρες, τρίτες χώρες εκτός των συνδεδεμένων χωρών και διακυβερνητικοί οργανισμοί. Τα μέλη ΚΕΕΥ συμβάλλουν από κοινού στην υλοποίηση των στόχων της ΚΕΕΥ, κατά κύριο λόγο στη δημιουργία και εκμετάλλευση ερευνητικής υποδομής ευρωπαϊκής σημασίας. Κράτη μέλη, συνδεδεμένες χώρες, τρίτες χώρες εκτός των συνδεδεμένων χωρών και διακυβερνητικοί οργανισμοί μπορούν επίσης να είναι παρατηρητές χωρίς δικαίωμα ψήφου.
Η εσωτερική δομή διακυβέρνησης της ΚΕΕΥ είναι ευέλικτη και παρέχει τη δυνατότητα στα μέλη ΚΕΕΥ να καθορίζουν, στο οικείο καταστατικό, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, τα όργανα και τις αρμοδιότητές τους και να προβαίνουν σε άλλες εσωτερικές ρυθμίσεις. Στον κανονισμό ΚΕΕΥ προβλέπεται ότι τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες κατέχουν από κοινού την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου στη συνέλευση των μελών.Η ευθύνη των μελών για τα χρέη της ΚΕΕΥ είναι δυνατόν να περιορίζεται στην οικεία συνεισφορά· ωστόσο, παρέχεται ευελιξία ώστε να επιτρέπεται στο καταστατικό να προβλέπονται διαφορετικά καθεστώτα ευθύνης που υπερβαίνουν αυτό το όριο. Το εφαρμοστέο δίκαιο είναι το δίκαιο της Ένωσης, το δίκαιο του κράτους στο οποίο η ΚΕΕΥ έχει την καταστατική της έδρα ή το δίκαιο του κράτους δραστηριότητάς της όσον αφορά ορισμένα διοικητικά και τεχνικά θέματα, καθώς και θέματα ασφάλειας. Το καταστατικό και οι κανόνες εφαρμογής του πρέπει να συμμορφώνονται με το εφαρμοστέο δίκαιο.
Κάθε ΚΕΕΥ θεωρείται διεθνής φορέας ή οργανισμός κατά την έννοια των οδηγιών που αφορούν τον φόρο προστιθέμενης αξίας και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης και μπορεί, συνεπώς, να απαλλάσσεται από τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης. Επειδή, επιπλέον, κάθε ΚΕΕΥ θεωρείται διεθνής οργανισμός κατά την έννοια της οδηγίας περί δημοσίων συμβάσεων, έχει τη δυνατότητα να εκδίδει δικούς της κανόνες σύναψης συμβάσεων.
Κάθε ΚΕΕΥ συστήνεται με εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής, η οποία ενεργεί με βάση τις εκτελεστικές αρμοδιότητες που της έχουν ανατεθεί από το Συμβούλιο. Η Επιτροπή ενεργεί κατόπιν αίτησης υποβαλλόμενης από τα κράτη μέλη, τις χώρες και τους διακυβερνητικούς οργανισμούς που επιθυμούν να καταστούν ιδρυτικά μέλη της ΚΕΕΥ. Η διαδικασία για την έκδοση απόφασης της Επιτροπής περιλαμβάνει αξιολόγηση από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, ιδίως στο πεδίο των προβλεπόμενων δραστηριοτήτων της ΚΕΕΥ. Επιπλέον, η Επιτροπή ζητεί τη γνώμη της διαχειριστικής επιτροπής που προβλέπεται στο άρθρο 20 του κανονισμού ΚΕΕΥ («επιτροπή ΚΕΕΥ»), η οποία αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών και των συνδεδεμένων χωρών.
4.Εφαρμογή του κανονισμού ΚΕΕΥ
Κατά τον χρόνο σύνταξης της πρώτης έκθεσης σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού ΚΕΕΥ είχαν συσταθεί επτά ΚΕΕΥ. Πρόκειται για την ΚΕΕΥ-SHARE (Στατιστική Έρευνα για την Υγεία, τη Γήρανση και τη Συνταξιοδότηση στην Ευρώπη) 4 , με αρχική χώρα υποδοχής τις Κάτω Χώρες και κατόπιν τη Γερμανία, την ΚΕΕΥ-CLARIN (Κοινή Υποδομή Γλωσσικών Πόρων και Τεχνολογίας) 5 και την ΚΕΕΥ-EATRIS (Ευρωπαϊκή Υποδομή Προηγμένης Μεταγραφικής Έρευνας στην Ιατρική) 6 , αμφότερες με χώρα υποδοχής τις Κάτω Χώρες, την ΚΕΕΥ-ESS (Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα) 7 , με χώρα υποδοχής το Ηνωμένο Βασίλειο, την ΚΕΕΥ-BBMRI (Βιοτράπεζες και Βιομοριακοί Πόροι) 8 , με χώρα υποδοχής την Αυστρία, την ΚΕΕΥ-ECRIN (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Υποδομής Κλινικών Ερευνών) 9 και την ΚΕΕΥ Euro-Argo 10 , αμφότερες με χώρα υποδοχής τη Γαλλία.
Έκτοτε έχουν συσταθεί δώδεκα επιπλέον ΚΕΕΥ. Πρόκειται για την ΚΕΕΥ-CERIC 11 (Κοινοπραξία Κεντροευρωπαϊκής Ερευνητικής Υποδομής), με χώρα υποδοχής την Ιταλία, την ΚΕΕΥ-DARIAH 12 (Ψηφιακή Ερευνητική Υποδομή για τις Τέχνες και τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες), με χώρα υποδοχής τη Γαλλία, την ΚΕΕΥ-JIV 13 (Κοινό Ινστιτούτο Συμβολομετρίας Πολύ Μεγάλης Γραμμής Βάσης), με χώρα υποδοχής τις Κάτω Χώρες, την ΚΕΕΥ-Ευρωπαϊκή Πηγή Εκλυόμενης Ακτινοβολίας 14 , με χώρα υποδοχής τη Σουηδία, την ΚΕΕΥ-ICOS 15 (Ολοκληρωμένο Σύστημα Παρακολούθησης των Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα), με χώρα υποδοχής τη Φινλανδία, την ΚΕΕΥ-EMSO 16 (Ευρωπαϊκό Πολυεπιστημονικό Παρατηρητήριο Θαλάσσιου Πυθμένα και Στήλης Ύδατος), με χώρα υποδοχής την Ιταλία, την ΚΕΕΥ-LifeWatch 17 (Ευρωπαϊκή υποδομή ηλεκτρονικής επιστήμης και τεχνολογίας για την έρευνα στον τομέα της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων), με χώρα υποδοχής την Ισπανία, την ΚΕΕΥ-CESSDA 18 (Κοινοπραξία των Ευρωπαϊκών Αρχείων Δεδομένων Κοινωνικών Επιστημών) και την ΚΕΕΥ-ECCSEL 19 (Ευρωπαϊκή Εργαστηριακή Υποδομή για τη Δέσμευση και Αποθήκευση Διοξειδίου του Άνθρακα), αμφότερες με χώρα υποδοχής τη Νορβηγία, την ΚΕΕΥ-INSTRUCT (Ολοκληρωμένη Δομική Βιολογία), με χώρα υποδοχής το Ηνωμένο Βασίλειο 20 , την ΚΕΕΥ-EMBRC 21 (Ευρωπαϊκό Κέντρο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων), με χώρα υποδοχής τη Γαλλία, και την ΚΕΕΥ EU-OPENSCREEN 22 (Ευρωπαϊκή Υποδομή Ανοικτών Πλατφορμών Ελέγχου για τη Χημική Βιολογία), με χώρα υποδοχής τη Γερμανία.
Εξαιρουμένων των ΚΕΕΥ-CERIC και ΚΕΕΥ-JIV, οι οποίες είναι δύο ευρωπαϊκές ερευνητικές υποδομές οι οποίες δεν υπέβαλαν ποτέ αίτηση για να συμπεριληφθούν στον χάρτη πορείας του Ευρωπαϊκού Στρατηγικού Φόρουμ Ερευνητικών Υποδομών (ESFRI), όλες οι υπόλοιπες ΚΕΕΥ περιλαμβάνονται στον χάρτη πορείας του ESFRI. Είναι σκόπιμο να επισημανθεί ότι δύο ΚΕΕΥ (ΚΕΕΥ-SHARE και ΚΕΕΥ-ESS) έχουν συσταθεί για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή ευρωπαϊκών ερευνών. Άλλες δεκαέξι ΚΕΕΥ έχουν συσταθεί για την ανάπτυξη και την υλοποίηση κατανεμημένων ερευνητικών υποδομών στους τομείς των βιολογικών και ιατρικών επιστημών, της φυσικής, των επιστημών ενέργειας, των περιβαλλοντικών, καθώς και των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών. Η ΚΕΕΥ-Ευρωπαϊκή Πηγή Εκλυόμενης Ακτινοβολίας είναι η πρώτη ΚΕΕΥ που συστάθηκε στον τομέα των φυσικών επιστημών και είναι αρμόδια για την κατασκευή και την επακόλουθη λειτουργία της ισχυρότερης πηγής νετρονίων παγκοσμίως. Η ΚΕΕΥ-ECCSEL είναι η πρώτη ΚΕΕΥ που συστάθηκε στον τομέα της ενέργειας.
Παρότι ο κανονισμός ΚΕΕΥ εφαρμόζεται άμεσα στα κράτη μέλη και δεν απαιτείται η μεταφορά του στο εθνικό δίκαιο, τα κράτη μέλη χρειάστηκε να προβούν στη θέσπιση κατάλληλων διοικητικών μέτρων και διαδικασιών, προκειμένου να είναι σε θέση να υποδεχθούν ή να γίνουν μέλη ΚΕΕΥ και να προβλέπουν την απαλλαγή από τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σύμφωνα με τον κανονισμό ΚΕΕΥ. Επιπλέον, ως νέο είδος νομικής οντότητας, η ΚΕΕΥ πρέπει να ενταχθεί στα εθνικά κανονιστικά και διοικητικά συστήματα, ενώ πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν πολλά πρακτικά ζητήματα, τόσο από τις υπηρεσίες της Επιτροπής όσο και από τα κράτη μέλη, προκειμένου οι ΚΕΕΥ να τεθούν σε πλήρη λειτουργία. Τα ζητήματα αυτά αφορούν, για παράδειγμα, τα εθνικά μητρώα (π.χ. εμπορικά επιμελητήρια ή μητρώο ενώσεων) στα οποία θα πρέπει να ενταχθούν οι ΚΕΕΥ, ζήτημα που έχει, με τη σειρά του, αντίκτυπο στο καθεστώς του προσωπικού των ΚΕΕΥ. Επιπλέον, εάν δεν προβλέπεται (εθνική) καταχώριση, προκύπτουν πρακτικά λειτουργικά ζητήματα, για παράδειγμα, όσον αφορά τον τρόπο ανοίγματος τραπεζικών λογαριασμών και τον τρόπο σύναψης συμβολαιογραφικών πράξεων. Ένα άλλο παράδειγμα στο πλαίσιο των διοικητικών συστημάτων της Επιτροπής αποτελεί η απουσία ειδικής κατηγορίας για την ΚΕΕΥ ως νομική οντότητα, έλλειψη που εγείρει ερωτήματα ως προς τον δημόσιο ή ιδιωτικό χαρακτήρα τους και τη χρηματοοικονομική τους ικανότητα, καθώς οι εν λόγω ΚΕΕΥ έχουν συσταθεί όλες προσφάτως.
Όσον αφορά τις συνδεδεμένες και άλλες τρίτες χώρες στις οποίες δεν εφαρμόζεται ο κανονισμός ΚΕΕΥ, οι χώρες αυτές οφείλουν να υποβάλουν δήλωση με την οποία αναγνωρίζουν τη νομική προσωπικότητα και τα προνόμια συγκεκριμένης ΚΕΕΥ προκειμένου να είναι δυνατόν να υποδεχθούν (στην περίπτωση των συνδεδεμένων χωρών) την εν λόγω ΚΕΕΥ ή να καταστούν μέλη της. Σημαντική πρόοδος επιτεύχθηκε για τις χώρες του ΕΟΧ όταν ο κανονισμός ΚΕΕΥ ενσωματώθηκε στον ΕΟΧ με απόφαση της Μεικτής Επιτροπής τον Μάρτιο του 2015 23 . Ειδικότερα, με την απόφαση αυτή κατέστη δυνατή η υποδοχή δύο ΚΕΕΥ από τη Νορβηγία 24 .
Τα διοικητικά και διαδικαστικά μέτρα που λαμβάνουν οι αρχές των κρατών μελών και των συνδεδεμένων χωρών, οι πληροφορίες που ανταλλάσσονται κατά τις τακτικές συνεδριάσεις της επιτροπής ΚΕΕΥ και οι διευκρινίσεις που παρέχονται από τις διάφορες υπηρεσίες της Επιτροπής σε ερωτήματα που υποβάλλονται από εκπροσώπους των κρατών μελών και των συνδεδεμένων χωρών έχουν συμβάλει σημαντικά στη διευκόλυνση της εφαρμογής του κανονισμού ΚΕΕΥ, όπως αποδεικνύεται από τη σημαντική αύξηση του αριθμού των ΚΕΕΥ που έχουν συσταθεί τα τελευταία τρία έτη.
Επιπλέον, οι έξι συνεδριάσεις του άτυπου δικτύου ΚΕΕΥ που πραγματοποιήθηκαν με πρωτοβουλία της Επιτροπής, και στις οποίες οι ΚΕΕΥ, εκπρόσωποι υπουργείων και εκπρόσωποι της Επιτροπής συζήτησαν τις βέλτιστες πρακτικές και τις κοινές προκλήσεις, διευκόλυναν επίσης το έργο των φορέων εκμετάλλευσης των ΚΕΕΥ, των υπουργείων και των υπηρεσιών της Επιτροπής. Το δίκτυο ΚΕΕΥ μετατρέπεται πλέον σε φόρουμ ΚΕΕΥ με περισσότερο θεσμική οργάνωση υπό την ηγεσία των ΚΕΕΥ, γεγονός που αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς την ενίσχυση των ΚΕΕΥ, ώστε να είναι σε θέση να προσδιορίζουν και να αναπτύσσουν συλλογικές απαντήσεις σε κοινές προκλήσεις και να προάγουν την προβολή, τον αντίκτυπο και τη βιωσιμότητά τους.
Παρά τις θετικές αυτές εξελίξεις, αρκετά εκκρεμή ζητήματα, τα οποία παραμένουν ανοικτά και είχαν αναφερθεί στην πρώτη έκθεση εφαρμογής, εξακολουθούν να παρεμποδίζουν την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του κανονισμού ΚΕΕΥ. Τα ζητήματα αυτά εξετάζονται στις παραγράφους που ακολουθούν.
5.Προκλήσεις όσον αφορά την εφαρμογή του κανονισμού ΚΕΕΥ
Ο κανονισμός ΚΕΕΥ εφαρμόζεται σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες λαμβάνουν περιοριστικά δημοσιονομικά μέτρα με σκοπό τη μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων. Ως εκ τούτου, η συνένωση των πόρων σε μακροπρόθεσμη βάση, η οποία είναι απαραίτητη για την ορθή σύσταση και λειτουργία ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών, συνιστά μείζονα πρόκληση και περιπλέκεται ακόμη περισσότερο λόγω των διαφορετικών χρονικών πλαισίων για τις διαδικασίες λήψης δημοσιονομικών αποφάσεων των εμπλεκόμενων επιμέρους κρατών μελών και συνδεδεμένων χωρών. Η κατάσταση αυτή έχει ως αποτέλεσμα να απαιτείται μακρόχρονη προετοιμασία για να επιτευχθεί η ελάχιστη βάση χρηματοδότησης για τη σύσταση ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών, ενώ τίθεται παράλληλα υπό αμφισβήτηση η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους. Το ζήτημα αυτό δεν αφορά ειδικά τις ΚΕΕΥ αλλά σχετίζεται με όλες τις ευρωπαϊκές ερευνητικές υποδομές 25 . Στην επίσπευση της διαδικασίας υλοποίησης θα συμβάλουν σημαντικά ο καλύτερος συγχρονισμός και η μεγαλύτερη διαφάνεια και εναρμόνιση μεταξύ των κρατών μελών, των συνδεδεμένων χωρών και άλλων τρίτων χωρών που συμμετέχουν στην προετοιμασία της υλοποίησης ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών, στοιχεία που θα μπορούσαν επίσης να βελτιώσουν τη βιωσιμότητά τους κατά την έναρξη της φάσης λειτουργίας, όταν οι εν λόγω ερευνητικές υποδομές αρχίζουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους.
Η συμμετοχή εκπροσώπων των υπουργείων και των οργανισμών χρηματοδότησης από τα πρώτα στάδια της προετοιμασίας για τη σύσταση των ΚΕΕΥ θα μπορούσε να συμβάλει στην αποφυγή περιττών καθυστερήσεων σε μεταγενέστερα στάδια της φάσης προετοιμασίας, κατά τα οποία θα πρέπει να καθοριστούν η επιλογή της έδρας, οι χρηματοδοτικές συνεισφορές και οι δεσμεύσεις από τους εταίρους πριν από την υποβολή επίσημης αίτησης σύστασης ΚΕΕΥ. Παρότι στον κανονισμό ΚΕΕΥ δεν προβλέπονται προθεσμίες για τη διαδικασία υποβολής αίτησης, οι εν λόγω καθυστερήσεις θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη βιωσιμότητα, δεδομένου ότι οι διαδικασίες του προϋπολογισμού στα διάφορα μελλοντικά μέλη ενδέχεται να περιπλέξουν ακόμη περισσότερο τη διαδικασία καθορισμού της χρονικής στιγμής για τη σύσταση ΚΕΕΥ η οποία εξυπηρετεί τα πιθανά μέλη.
Επιπλέον, ο οριζόντιος χαρακτήρας πολλών ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών συνεπάγεται, σε πολλές περιπτώσεις, πιο πολύπλοκη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο εσωτερικό των μελλοντικών μελών, διότι σε αυτήν εμπλέκονται διάφορα υπουργεία και οργανισμοί χρηματοδότησης, όπως, για παράδειγμα, από τους τομείς της υγείας, της έρευνας και καινοτομίας, της θαλάσσιας πολιτικής, του περιβάλλοντος και της ενέργειας.
Οι διατάξεις των οδηγιών για τον ΦΠΑ, τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης και τις δημόσιες συμβάσεις που αναφέρονται στον κανονισμό ΚΕΕΥ απαιτούν, εκ των πραγμάτων, τη συμμετοχή διαφόρων υπουργείων των εμπλεκόμενων κρατών μελών, συνδεδεμένων χωρών και άλλων τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένων των υπουργείων οικονομικών και εξωτερικών, στην προετοιμασία και την έγκριση αίτησης σύστασης ΚΕΕΥ. Από την πείρα που αποκτήθηκε με τη σύσταση των δεκαεννέα ΚΕΕΥ φαίνεται ότι τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες αντιλαμβάνονται ολοένα και περισσότερο την πολυπλοκότητα αυτή και έχουν θεσπίσει εσωτερικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων για την οργάνωση και την επίσπευση της εσωτερικής διαδικασίας έγκρισης.
Τέλος, κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, και συγκεκριμένα στις 29 Μαρτίου 2017, το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστοποίησε την πρόθεσή του να αποχωρήσει από την Ένωση, δυνάμει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό σημαίνει ότι οι Συνθήκες θα παύσουν να ισχύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της συμφωνίας αποχώρησης ή, ελλείψει συμφωνίας, δύο έτη μετά τη γνωστοποίηση, εκτός εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, αποφασίσει να παρατείνει την εν λόγω προθεσμία.
Κατά συνέπεια, και με την επιφύλαξη τυχόν διατάξεων της συμφωνίας αποχώρησης, οι εκτελεστικές αποφάσεις της Επιτροπής σχετικά με τη σύσταση ΚΕΕΥ εφαρμόζονται μόνον έως ότου το Ηνωμένο Βασίλειο παύσει να αποτελεί κράτος μέλος. Έπειτα από τη γνωστοποίηση της πρόθεσης αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου έχει προστεθεί σχετική διατύπωση στο προοίμιο των εκτελεστικών αποφάσεων της Επιτροπής σχετικά με τη σύσταση ΚΕΕΥ στις οποίες το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μέλος ή χώρα υποδοχής 26 .
6.Ρόλος των υπηρεσιών της Επιτροπής
Οι υπηρεσίες της Επιτροπής συνεχίζουν να διευκολύνουν τη διαδικασία εφαρμογής του κανονισμού ΚΕΕΥ, αναλαμβάνοντας τη διοργάνωση και την προεδρία των συνεδριάσεων της επιτροπής ΚΕΕΥ, οι οποίες πραγματοποιούνται τρεις ή τέσσερις φορές ετησίως. Πέραν των γνωμοδοτήσεων όσον αφορά τη συμμόρφωση των επίσημων αιτήσεων ΚΕΕΥ με τις διατάξεις του κανονισμού ΚΕΕΥ, οι συνεδριάσεις αυτές χρησιμεύουν για την παροχή και την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις εν εξελίξει αιτήσεις ΚΕΕΥ, καθώς και σχετικά με τα εσωτερικά μέτρα που έχουν θέσει σε εφαρμογή τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων προσχώρησης σε ΚΕΕΥ. Επιπλέον, τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες ενημερώνονται σχετικά με τα χρονοδιαγράμματα για τη σύσταση των επιμέρους ΚΕΕΥ, το αναμενόμενο επίπεδο χρηματοδότησης, τις σκοπούμενες υπηρεσίες και λοιπές δραστηριότητες, καθώς και τις δυνατότητες συμμετοχής. Τέλος, το 2017 η επιτροπή ΚΕΕΥ άρχισε να λαμβάνει από συσταθείσες ΚΕΕΥ παρουσιάσεις σχετικά με τα επιτεύγματά τους στους τομείς της επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης και τον αντίκτυπό τους για τις επιστημονικές κοινότητες χρηστών και για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Στις εν λόγω παρουσιάσεις περιγράφεται επίσης ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισαν τις προκλήσεις που προέκυψαν σε σχέση με τη λειτουργία της οικείας ΚΕΕΥ στο πλαίσιο των εθνικών διοικητικών συστημάτων εντός των οποίων λειτουργούν.
Το 2015 δημοσιεύτηκαν οι αναθεωρημένες πρακτικές κατευθυντήριες γραμμές για τις ΚΕΕΥ με βάση τις εμπειρίες και τα διδάγματα που έχουν αποκομισθεί από το 2009 που εκδόθηκε ο κανονισμός ΚΕΕΥ. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα επικαιροποιηθούν το 2018 προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι πρόσφατες εξελίξεις.
Οι υπηρεσίες της Επιτροπής συνέχισαν να παρέχουν διευκρινίσεις σε ποικίλα ερωτήματα σχετικά με τις διατάξεις του κανονισμού ΚΕΕΥ τα οποία τέθηκαν από τα κράτη μέλη, τους υφιστάμενους και μελλοντικούς φορείς εκμετάλλευσης ΚΕΕΥ, καθώς και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Τα ερωτήματα αυτά αφορούσαν, για παράδειγμα, τη νομική φύση των ΚΕΕΥ, την ευθύνη των μελών, την απαλλαγή από τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, τη δημιουργία τεχνοβλαστών, το εφαρμοστέο δίκαιο στην ιδιαίτερη περίπτωση των κατανεμημένων υποδομών με κόμβους και προσωπικό σε διάφορες χώρες, την εκκαθάριση ΚΕΕΥ και τον ρόλο του εθνικού δικαστηρίου στη συγκεκριμένη διαδικασία.
Το 2013 οι υπηρεσίες της Επιτροπής διέθεσαν τα αναγκαία υποδείγματα για τη δήλωση αναγνώρισης ΚΕΕΥ από τρίτες χώρες και διακυβερνητικούς οργανισμούς, τα οποία αποσαφήνισαν και απλούστευσαν τη διαδικασία για τις χώρες που πρόκειται να υποδεχθούν (μόνο για τις συνδεδεμένες χώρες) ΚΕΕΥ ή να προσχωρήσουν σε ΚΕΕΥ. Μέχρι στιγμής, δύο χώρες —το Ισραήλ και η Σερβία— έχουν υποβάλει την απαιτούμενη δήλωση αναγνώρισης για την προσχώρησή τους σε ΚΕΕΥ.
Οι υπηρεσίες της Επιτροπής συνέχισαν να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο κατά τη σύνταξη αιτήσεων ΚΕΕΥ, με τη συμμετοχή τους σε ορισμένες συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου και άλλες προπαρασκευαστικές συνεδριάσεις των κρατών μελών και των συνδεδεμένων χωρών για την αποσαφήνιση και την εξεύρεση πιθανών λύσεων και συμβιβασμών επί ζητημάτων που προέκυψαν κατά τις συζητήσεις μεταξύ των μελλοντικών εταίρων. Τα ζητήματα αυτά ενδέχεται να αφορούν, για παράδειγμα, τη δομή διακυβέρνησης της ΚΕΕΥ, τις πολιτικές όσον αφορά τη διανοητική ιδιοκτησία ή τους ανθρώπινους πόρους και άλλα θέματα που ανακύπτουν κατά την οριστικοποίηση των διατάξεων του καταστατικού της ΚΕΕΥ.
Μετά τη σύσταση ΚΕΕΥ, ο ρόλος των υπηρεσιών της Επιτροπής είναι πιο περιορισμένος όσον αφορά τις δραστηριότητες της ΚΕΕΥ, οι οποίες πλέον διέπονται και κατευθύνονται από τα μέλη της ΚΕΕΥ, υπό τους όρους που προβλέπονται στον κανονισμό ΚΕΕΥ, στο καταστατικό και στους κανόνες εφαρμογής. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής μπορούν να δραστηριοποιούνται μόνον αφού ενημερωθούν ή τους ζητηθεί από τα μέλη ΚΕΕΥ για θέματα που θα μπορούσαν να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο την εκπλήρωση της αποστολής της ΚΕΕΥ ή βάσει των ετησίων εκθέσεων που υποβάλλει η ΚΕΕΥ στην Επιτροπή, όπως προβλέπεται στον κανονισμό ΚΕΕΥ.
7.Αρχικά συμπεράσματα
Αποδεικνύεται ότι ο κανονισμός ΚΕΕΥ έχει όντως καλύψει το κενό μεταξύ των παραδοσιακών διεθνών οργανισμών που έχουν συσταθεί βάσει συνθηκών και των εθνικών νομικών οντοτήτων, όσον αφορά τη σύσταση ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών.
Λόγω των πολλών ομοιοτήτων των διατάξεων του καταστατικού των ΚΕΕΥ που αφορούν, για παράδειγμα, την ένταξη, τη λήψη αποφάσεων και τον χειρισμό ζητημάτων όπως η ευθύνη, ο κανονισμός ΚΕΕΥ έχει διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό τα κράτη μέλη, τις συνδεδεμένες και τις τρίτες χώρες να εξετάσουν το ενδεχόμενο συνεργασίας με ευρωπαϊκές ερευνητικές υποδομές ή προσχώρησης σε αυτές.
Η διαδικασία υποβολής αιτήσεων για καθεστώς ΚΕΕΥ και η ευκολία χρήσης της διαδικασίας έχουν βελτιωθεί, αλλά θα μπορούσαν να βελτιστοποιηθούν περαιτέρω, καθώς τα κράτη μέλη, η επιστημονική κοινότητα και οι υπηρεσίες της Επιτροπής εξακολουθούν να τελούν υπό διαδικασία μάθησης με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των πρακτικών συνεπειών της χρήσης αυτού του σχετικά νέου νομικού μέσου.
Ωστόσο, η εξασφάλιση της πραγματικής επιτυχίας του νομικού μέσου της ΚΕΕΥ για τη στήριξη της ευρωπαϊκής έρευνας προϋποθέτει την αντιμετώπιση διαφόρων επαναλαμβανόμενων θεμάτων και ζητημάτων πολιτικής, τα οποία περιγράφονται στο επόμενο κεφάλαιο.
8.Επαναλαμβανόμενα θέματα και επόμενα βήματα
Με βάση την πείρα που έχει αποκομιστεί στο πλαίσιο της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων σύστασης ΚΕΕΥ, και λόγω του αυξανόμενου αριθμού των ΚΕΕΥ που συστήνονται, τα κράτη μέλη και οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα πρέπει να αντιμετωπίσουν διάφορα επαναλαμβανόμενα θέματα. Πρόκειται για τις πρακτικές που εφαρμόζονται στην Επιτροπή και τα κράτη μέλη, για παράδειγμα, όσον αφορά τον τρόπο καταχώρισης των ΚΕΕΥ στα εθνικά νομικά διοικητικά συστήματα ή σε άλλα μητρώα κατά τρόπο ώστε να παρέχεται στις ΚΕΕΥ, αφενός, η δυνατότητα αναγνώρισής τους από τις υπηρεσίες της Επιτροπής όταν συμμετέχουν ως δικαιούχοι ή συντονιστές επιχορηγήσεων και, αφετέρου, η δυνατότητα ανοίγματος τραπεζικών λογαριασμών στα κράτη μέλη και υποβολής αίτησης για την επιστροφή του ΦΠΑ και των ειδικών φόρων κατανάλωσης. Εξάλλου, δεδομένου ότι κάθε ΚΕΕΥ αποτελεί σύμπραξη μεταξύ δημόσιων φορέων, το καθεστώς του προσωπικού που απασχολείται σε αυτές πρέπει να αποσαφηνιστεί στα εθνικά διοικητικά συστήματα, διότι έχει επιπτώσεις στο μισθολόγιο, σε ζητήματα φόρου εισοδήματος και στο κόστος προσωπικού για την ΚΕΕΥ.
Ένα άλλο επαναλαμβανόμενο θέμα αφορά το ενδεχόμενο απαλλαγής των συνεισφορών σε είδος σε ΚΕΕΥ από τον ΦΠΑ, καθώς σε πολλές περιπτώσεις τα μέλη ΚΕΕΥ προτιμούν να συνεισφέρουν στην ΚΕΕΥ εν μέρει σε είδος αντί χρηματικής συνεισφοράς. Το θέμα της απαλλαγής από τον ΦΠΑ για τις ΚΕΕΥ έχει συζητηθεί σε διάφορες περιστάσεις στο πλαίσιο της επιτροπής φόρου προστιθέμενης αξίας και αποτέλεσμα των συζητήσεων αυτών ήταν η έγκριση κατευθυντήριων γραμμών κατά την 101η συνεδρίασή της στις 20 Οκτωβρίου 2014 27 . Στις κατευθυντήριες γραμμές προβλέπεται ότι αγαθά ή υπηρεσίες που αποκτώνται από εκπροσωπούσες οντότητες 28 δεν απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ, ακόμη και αν τα αγαθά ή οι υπηρεσίες αποκτώνται με σκοπό να παραδοθούν στην ΚΕΕΥ ως συνεισφορά σε είδος. Παράλληλα, στα συμπεράσματά του της 5ης Δεκεμβρίου 2014, το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας «κάλεσε την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να διευκολυνθεί η χρήση του μέσου ΚΕΕΥ και να τονωθούν οι επενδύσεις στην ΚΕΕΥ και άλλες υποδομές του οδικού χάρτη του ESFRI, λ.χ. όσον αφορά τις εισφορές σε είδος».
Το ζήτημα της χορήγησης απαλλαγής από τον ΦΠΑ στα μέλη ΚΕΕΥ αποτελεί εκ νέου θέμα της ημερήσιας διάταξης της επιτροπής ΦΠΑ 29 στη συνεδρίασή της που θα πραγματοποιηθεί τον Απρίλιο του 2018 για την παροχή περαιτέρω διευκρινίσεων και κατευθύνσεων.
Το ζήτημα της διάκρισης μεταξύ οικονομικών και μη οικονομικών δραστηριοτήτων εξακολουθεί να χρήζει αποσαφήνισης, καθώς εντείνονται οι απαιτήσεις για «καινοτόμες»» και «κοινωνικοοικονομικές» επιπτώσεις των δραστηριοτήτων των ερευνητικών υποδομών που να δικαιολογούν τις αναγκαίες επενδύσεις από τα μέλη.
Θα πρέπει επίσης να εξεταστούν οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις στο πλαίσιο του τρόπου με τον οποίο οι ΚΕΕΥ μπορούν να συμβάλλουν στην υλοποίηση στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης και να συνεισφέρουν στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη περιφερειών και, ως εκ τούτου, να είναι επίσης επιλέξιμες για την παροχή πιθανής στήριξης από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).
Οι ΚΕΕΥ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση του κατακερματισμού της ευρωπαϊκής έρευνας με τη δημιουργία, με εναρμονισμένο και διαρθρωμένο τρόπο, ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών οι οποίες αναπτύσσουν και παρέχουν υπηρεσίες σε ολόκληρη την Ένωση. Με τον τρόπο αυτόν, αυξάνεται η διαφάνεια όσον αφορά τη συλλογή δεδομένων, την πρόσβαση σε δεδομένα και μέσα, καθώς και τη διατήρηση δεδομένων και υπηρεσιών για τους χρήστες. Το στοιχείο αυτό δεν παρέχει μόνο καλύτερη στήριξη στις επιστημονικές κοινότητες, αλλά μπορεί, επιπλέον, να οδηγήσει σε τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής σε τομείς όπως η υγεία, η ενέργεια, το περιβάλλον και η πολιτική κοινωνικής και πολιτιστικής καινοτομίας.
Καταστατικές έδρες ΚΕΕΥ βρίσκονται πλέον σε 10 χώρες και αναμένεται ότι στο άμεσο μέλλον θα αυξηθεί ο αριθμός των κρατών μελών και των συνδεδεμένων χωρών που θα υποδεχθούν ΚΕΕΥ. Κατά την προετοιμασία για την υλοποίηση νέων ΚΕΕΥ, τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες θα πρέπει να καταβάλλουν προσπάθειες για την επίτευξη, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, πιο ισόρροπης εκπροσώπησης όσον αφορά τη γεωγραφική θέση των καταστατικών εδρών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι ερευνητικές υποδομές μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο τόσο στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας, π.χ. με την Αφρικανική Ένωση, τη Λατινική Αμερική και τις χώρες της Καραϊβικής, την Αυστραλία, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά, όσο και στο πλαίσιο συνεργασιών που προωθούνται από τα Ηνωμένα Έθνη, μέσω της παροχής δεδομένων, υπηρεσιών και πρόσβασης. Η Επιτροπή προάγει ενεργά τις ΚΕΕΥ και άλλες ευρωπαϊκές ερευνητικές υποδομές στο πλαίσιο μηχανισμών διμερούς συνεργασίας, όπως μεταξύ της ΕΕ και της Κοινότητας των κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (CELAC).
Η ΚΕΕΥ, ως πρότυπο για ένα νέο νομικό μέσο που θα μπορούσε να συμβάλει ιδίως στη δημιουργία διεθνών κατανεμημένων ερευνητικών υποδομών, εξετάστηκε επίσης στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Επιστημονικού Φόρουμ (GSF) του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης). Ωστόσο, το GSF αποφάσισε να μην ακολουθήσει την πρόταση της Επιτροπής να διερευνήσει το ενδεχόμενο χρήσης της ΚΕΕΥ ως πιθανού προτύπου, διότι έκρινε ότι κάτι τέτοιο θα ήταν υπερβολικά πολύπλοκο.
Δεδομένου ότι οι συμπράξεις διεθνών ερευνητικών υποδομών θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο για τη στήριξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, η Επιτροπή προτίθεται, εάν ενδείκνυται στο πλαίσιο διεθνών φόρουμ, να καλέσει μέλη των εν λόγω φόρουμ, ώστε να εξεταστούν περαιτέρω οι δυνατότητες δημιουργίας ειδικού νομικού μέσου για τη σύσταση ερευνητικών συμπράξεων αυτού του είδους, οι οποίες θα μπορούσαν —όπως συνέβη με την ΚΕΕΥ στην Ευρωπαϊκή Ένωση— να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ των οργανισμών που έχουν συσταθεί βάσει συνθηκών και των εθνικών οργανισμών.