21.3.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 88/22

1.

σημειώνει ότι η παρούσα γνωμοδότηση πρωτοβουλίας αφορά τις ακόλουθες πρωτοβουλίες της Επιτροπής: 1) τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής κατά το 1ο εξάμηνο του 2014 σχετικά με την έννοια της κρατικής ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ (1) 2) τη διαδικασία διαβούλευσης σχετικά με το σχέδιο επέκτασης του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ) (2), σύμφωνα με το οποίο ορισμένες επενδυτικές ενισχύσεις για λιμάνια και αεροδρόμια θα πρέπει να εξαιρούνται από τον προκαταρκτικό έλεγχο κρατικών ενισχύσεων εκ μέρους της Επιτροπής· και 3) την επανεξέταση της «δέσμης μέτρων Almunia» που προτίθεται να διενεργήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθώς και την αναθεώρηση του κανονισμού που λήγει σχετικά με τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας («de minimis») στις ΥΓΟΣ·

2.

επαναλαμβάνει ότι τα ευρωπαϊκά καθεστώτα ενισχύσεων για τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ) δεν θα πρέπει να περιορίζονται μόνο στις γενικές αρχές του ανταγωνισμού, αλλά πρέπει να λαμβάνουν πλήρως υπόψη την ευρεία διακριτική ευχέρεια που έχει δοθεί από τις Συνθήκες στα κράτη μέλη για τον χαρακτηρισμό μιας υπηρεσίας ως ΥΓΟΣ, καθώς και τις αρχές της τοπικής και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, όπως επίσης και την αρχή της ουδετερότητας έναντι του καθεστώτος της ιδιοκτησίας στα κράτη μέλη (άρθρο 3 της ΣΕΕ, άρθρα 14, 106 και 345 της ΣΛΕΕ, καθώς και το πρωτόκολλο αριθ. 26). Οι ΥΓΟΣ θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις διαφορές όσον αφορά τις ανάγκες, τις προτιμήσεις των χρηστών και καθεστώτων δημόσιων συμβάσεων, οι οποίες μπορούν να προκύψουν από τις εκάστοτε γεωγραφικές, κοινωνικές ή πολιτισμικές συνθήκες και τις δημοκρατικές διαδικασίες που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη. Η ΕτΠ υπενθυμίζει ότι ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων μπορεί να διενεργείται μόνον στην περίπτωση που η εθνική, περιφερειακή ή τοπική ρύθμιση και χρηματοδότηση των ΥΓΟΣ έχει διασυνοριακές επιπτώσεις ή συνέπειες στην εσωτερική αγορά·

3.

υπογραμμίζει τον πρωταρχικό ρόλο που διαδραματίζουν οι ΥΓΟΣ για την ανάπτυξη και την απασχόληση, καθώς και το γεγονός ότι, συχνά, οι ΥΓΟΣ αποτελούν προαπαιτούμενο για περαιτέρω δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις. Επομένως, οι ΥΓΟΣ πρέπει να εξετάζονται υπό το πρίσμα του επενδυτικού θεματολογίου της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕτΠ παραπέμπει στην ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2016, στην οποία ορίζεται ότι «… είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να προωθήσουν ευρύτερα τις κοινωνικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης, της φροντίδας των παιδιών, της στεγαστικής στήριξης και των υπηρεσιών αποκατάστασης, ούτως ώστε να ενισχυθούν οι τρέχουσες και μελλοντικές ικανότητες των ανθρώπων να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας και να προσαρμόζονται […] και οι κοινωνικές επενδύσεις αποφέρουν οικονομικά και κοινωνικά οφέλη με την πάροδο του χρόνου, ιδίως όσον αφορά τις προοπτικές απασχόλησης, τα εισοδήματα από την εργασία και την παραγωγικότητα της εργασίας, την πρόληψη της φτώχειας και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής»·

4.

ζητεί, ως εκ τούτου, να υπάρξει περαιτέρω προβληματισμός σχετικά με την υποστήριξη των ΥΓΟΣ μέσω των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων τηρουμένων των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. π.χ. εάν θα πρέπει να απλουστευτεί περαιτέρω η εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, ίσως μέσω της θέσπισης ενός τεκμηρίου συμμόρφωσης της χρηματοδότησης από τα ΕΔΕΤ με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις (το τεκμήριο αυτό θα πρέπει να συνδέεται με απλά κριτήρια, όπως η συμμόρφωση με εγκεκριμένα επιχειρησιακά προγράμματα). Και αυτό επειδή η διαφορετική μεταχείριση των ταμείων της ΕΕ που τελούν υπό άμεση διαχείριση, όπως τα ΕΤΣΕ και ο Ορίζοντας 2020, και των ΕΔΕΤ στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων δεν δικαιολογείται, αυξάνει τον διοικητικό φόρτο και εμποδίζει τις συνέργειες μεταξύ των ταμείων, τις οποίες επιδιώκει και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή·

5.

εκφράζει την απογοήτευση για το γεγονός ότι η Επιτροπή εξακολουθεί να αρνείται, στον τομέα των ΥΓΟΣ, να εφαρμόσει το άρθρο 14 της ΣΛΕΕ ως νομική βάση για τις κρατικές ενισχύσεις στους ΥΓΟΣ, στοιχείο το οποίο μπορεί να εξασφαλίσει μια δέουσα νομοθετική διαδικασία και, κατά συνέπεια, να ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου και τη δημοκρατική νομιμότητα·

6.

σημειώνει ότι το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις που εφαρμόζεται στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ), λόγω της πολυπλοκότητας του συγκεκριμένου θέματος, των ανταγωνιστικών ερμηνειών των εννοιών και των ποικίλων προσαρμογών επί σειρά ετών, έχει καταστεί υπερβολικά ογκώδες, λεπτομερές και ασαφές. Ο διοικητικός φόρτος για τις δημόσιες αρχές που χορηγούν τις ενισχύσεις και για τις επιχειρήσεις πρέπει να μειωθεί ακόμη περισσότερο και οι πόροι της Επιτροπής θα πρέπει να επικεντρωθούν στην εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, στις περιπτώσεις με ιδιαίτερα σημαντικό αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά. Η ΕτΠ τονίζει επίσης ότι οι περίπλοκοι κανόνες μπορεί να έχουν ως συνέπεια να μην είναι επαρκώς γνωστοί και, ως εκ τούτου, οι δυνατότητες διευκόλυνσης που εξασφαλίζουν οι ΥΓΟΣ να μην αξιοποιούνται. Ως εκ τούτου, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίσει με αυστηρότερα κριτήρια το πλήθος των νομοθετικών πράξεων του παράγωγου δικαίου και τα κείμενα του μη δεσμευτικού δικαίου («soft law») σχετικά με τις ενισχύσεις (κανονισμοί, ανακοινώσεις, κατευθυντήριες γραμμές κ.λπ.) και, όπου είναι δυνατόν, να τις συμπτύξει·

7.

επαναλαμβάνει τη ριζική αντίθεσή της στη συμπερίληψη πρόσθετων κριτηρίων ποιότητας και αποτελεσματικότητας κατά την αξιολόγηση της συμβατότητας της χρηματοδότησης των ΥΓΟΣ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα κριτήρια ποιότητας και αποτελεσματικότητας, τα οποία περιορίζουν περαιτέρω τη διακριτική ευχέρεια των τοπικών και των περιφερειακών φορέων που χορηγούν τις ενισχύσεις, δεν εμπίπτουν κατά κανόνα στο πεδίο αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που απορρέει από το κεφάλαιο για τον ανταγωνισμό της ΣΛΕΕ. Οι αποφάσεις σχετικά με την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα πρέπει να λαμβάνονται από τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές (3)·

8.

υπογραμμίζει ότι οι εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ δεν θίγουν το δικαίωμα της ΕΕ, των κρατών μελών και των αυτοδιοικητικών τους αρχών να ρυθμίζουν οι ίδιες τις υπηρεσίες που παρέχουν ή υποστηρίζουν. αναμένει ότι οι εγγυήσεις που χορήγησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τη διατλαντική εταιρική σχέση εμπορίου και επενδύσεων (ΤΤΙΡ — Transatlantic Trade and Investment Partnership) θα ισχύσουν και για όλες τις άλλες διαπραγματεύσεις εμπορικών συμφωνιών, και μάλιστα ότι δεν θα περιοριστούν οι δυνατότητες που διαθέτουν τα κράτη μέλη να θεσπίζουν ή να διατηρούν διατάξεις προκειμένου να διασφαλίσουν την υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών και να διαφυλάξουν σημαντικούς στόχους γενικού συμφέροντος, όπως η προστασία της υγείας, η δημόσια ασφάλεια ή η προστασία του περιβάλλοντος, ότι δεν θα προβλεφθεί η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών, ότι ο δημόσιος τομέας θα μπορέσει να επεκτείνει το υφιστάμενο φάσμα των δημόσιων υπηρεσιών του και ότι θα καταστεί εφικτό να παρέχονται δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίες προηγουμένως παρέχονταν από ιδιωτικούς παρόχους υπηρεσιών (4)·

9.

υπενθυμίζει υπό το πρίσμα των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ΥΓΟΣ και των δημόσιων επενδύσεων τις ανησυχίες της για το γεγονός ότι στα λογιστικά πρότυπα του νέου ευρωπαϊκού συστήματος εθνικών και περιφερειακών λογαριασμών (ΕΣΛ 2010) της Eurostat, το οποίο τέθηκε σε ισχύ τον Σεπτέμβριο του 2014 δεν προβλέπεται διάκριση μεταξύ των δημόσιων δαπανών και των δημόσιων επενδύσεων. Επιπροσθέτως, σε ορισμένα κράτη μέλη, η μεταφορά αυτών των προτύπων στο εθνικό δίκαιο επιβάλλει στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές την υποχρέωση να εφαρμόζουν μέγιστα όρια δημόσιων επενδύσεων ανά έτος και ανά κάτοικο. Επιπλέον, τα εν λόγω ανώτατα όρια παρεμποδίζουν και εκείνες τις τοπικές και περιφερειακές αρχές που διαθέτουν τα οικονομικά μέσα στο αποθεματικό τους με τα οποία θα μπορούσαν να δρομολογήσουν εκτεταμένα επενδυτικά έργα στον τομέα των ΥΓΟΣ. Καλεί, συνεπώς, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει έκθεση σχετικά με την υλοποίηση του ΕΣΛ 2010 (5)·

10.

επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη διατηρούν το κυρίαρχο δικαίωμα καθορισμού μιας δραστηριότητας ως «υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος» βάσει των εδραιωμένων πολιτιστικών και πολιτικών δομών τους και, δεδομένου ότι οι δραστηριότητες αυτές πρέπει να εξελίσσονται συνεχώς, οι περιφερειακές αρχές πρέπει να δύνανται να αποφασίζουν αυτοτελώς ποιες υπηρεσίες θεωρούν ως υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος·

11.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή, στις 19 Μαΐου 2016, δύο έτη μετά τη διαδικασία διαβούλευσης του 1ου εξαμήνου 2014 σχετικά με την έννοια των κρατικών ενισχύσεων σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, δημοσίευσε τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το πεδίο εφαρμογής των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις προκειμένου να υποστηριχθούν οι δημόσιες επενδύσεις και τις περιφερειακές αρχές· αναγνωρίζει την πρόθεση της Επιτροπής να επικεντρώσει τους πόρους της όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στις υποθέσεις με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά· επισημαίνει ωστόσο ότι οι κατευθυντήριες γραμμές παρέχουν απλώς μια ερμηνεία της έννοιας των κρατικών ενισχύσεων στους τομείς όπου υφίσταται ήδη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου· προτείνει, ως εκ τούτου, η προσέγγιση αυτή να μην είναι υπερβολικά περιοριστική και να έρχεται σε αντίθεση με διάφορες δυναμικές εξελίξεις στις δημόσιες επενδύσεις, για παράδειγμα σε σχέση με τη φορολογία και την ανάπτυξη νέων κοινωνικών υπηρεσιών·

12.

εκφράζει την ικανοποίησή της γιατί στις κατευθυντήριες γραμμές τονίζεται ότι η έννοια των αρνητικών συνεπειών στο εσωτερικό εμπόριο της ΕΕ είναι περιορισμένη. Στην πράξη, με βάση επτά χωριστές αποφάσεις στις 29 Απριλίου 2015 (7) και σύμφωνα με τις συστάσεις της αρχικής γνωμοδότησης της ΕτΠ, οι επιδοτήσεις για τις τοπικές υποδομές ή τις τοπικές υπηρεσίες με περιορισμένη σημασία για άλλα κράτη μέλη και με περιθωριακό αντίκτυπο στις διασυνοριακές επενδύσεις δεν εκλαμβάνονται πλέον ότι εμπίπτουν στο πεδίο των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις της ΕΕ (8)·

13.

επισημαίνει την άποψη της Επιτροπής ότι οι δημόσιες επενδύσεις για την κατασκευή ή τον εκσυγχρονισμό υποδομών δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση, εφόσον οι εν λόγω υποδομές δεν ανταγωνίζονται άμεσα άλλες υποδομές του ιδίου τύπου. Ωστόσο, διαφωνεί με την πάγια άποψη της Επιτροπής ότι τούτο ισχύει γενικά για τις οδικές και τις σιδηροδρομικές υποδομές, τις εσωτερικές πλωτές οδούς και τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης αλλά όχι για τομείς όπως η ενέργεια, η ευρεία ζώνη, οι λιμένες ή οι αερολιμένες·

14.

εκφράζει την ικανοποίησή της για τη διευκρίνιση ότι τα δημόσια κονδύλια που καταβάλλονται για ορισμένες πολιτιστικές δραστηριότητες που δεν έχουν εμπορικό χαρακτήρα αλλά είναι προσβάσιμες στο κοινό δωρεάν ή έναντι της καταβολής ποσού που καλύπτει έως το 50 % του κόστους, δεν υπόκεινται στους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. τούτο θα περιορίσει σημαντικά το υψηλό κόστος λογιστικού ελέγχου για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, παρότι ο λογιστικός έλεγχος παραμένει απαραίτητος σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, και θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου όσον αφορά τη δημόσια χρηματοδότηση του πολιτισμού·

15.

ως εκ τούτου, αναμένει διευκρινίσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με το ότι η παροχή μιας τοπικής υπηρεσίας δεν συνεπάγεται επιπτώσεις στο εμπόριο και επίσης ότι το βάρος της απόδειξης φέρει ο καταγγέλλων ή/και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οποίοι οφείλουν να αποδείξουν ότι υπάρχει πραγματική ή δυνητική απειλή για το ενδοκοινοτικό εμπόριο·

16.

αναμένει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές θα μπορούν να αποφασίζουν με ασφάλεια δικαίου ποιες δραστηριότητες δύνανται να στηρίξουν τηρουμένων των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις·

17.

στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης που παρουσιάστηκε τον Απρίλιο του 2016 με τίτλο «Προς έναν ενιαίο χώρο ΦΠΑ στην ΕΕ», για το οποίο η ΕτΠ εκπονεί ξεχωριστή γνωμοδότηση, τάσσεται υπέρ του να περιοριστεί το πεδίο εφαρμογής της απαλλαγής από τον ΦΠΑ για τις δραστηριότητες ΥΓΟΣ·

18.

αναδεικνύει τη χρησιμότητα του πρακτικού οδηγού του ισχύοντος γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ) (9), ο οποίος συνοψίζει τις ερωτήσεις των εθνικών αρχών και τις απαντήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρότι διαπιστώνει ότι οι εν λόγω απαντήσεις καθόλου δεν λύνουν τις ερμηνευτικές αμφιβολίες των κρατών μελών·

19.

επιδοκιμάζει την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διεξαγάγει μια προκαταρκτική διαβούλευση, η οποία θα είναι ανοιχτή έως τις 30 Μαΐου 2016, σχετικά με μια περαιτέρω αναθεώρηση του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ) (10) με στόχο την εξαίρεση των κρατικών ενισχύσεων για τις λιμενικές και τις αερολιμενικές υποδομές από την υποχρέωση κοινοποίησης, καθώς ο διοικητικός φόρτος για τις δημόσιες αρχές και τους τελικούς δικαιούχους θα είναι ακόμη πιο περιορισμένος όσο εκτενέστερο είναι το πεδίο εφαρμογής του ΓΚΑΚ·

20.

τονίζει, ωστόσο, ότι όσον αφορά τους λιμένες δεν υφίσταται καμία προηγούμενη νομική βάση, όσον αφορά τα κριτήρια συμβατότητας των επενδυτικών ενισχύσεων, που να επέτρεπε στην Επιτροπή να καταρτίσει ένα ιστορικό με βάση μεγαλύτερη νομική ασφάλεια, και συνεπώς καλεί την Επιτροπή να εξετάσει σε βάθος το ζήτημα της ύπαρξης ή όχι κρατικών ενισχύσεων, αναφέροντας τόσο τα είδη των επενδύσεων όσο και τις διαστάσεις των λιμένων και λαμβάνοντας, επίσης, υπόψη τις ιδιοτυπίες της οργάνωσης των λιμένων στα διάφορα κράτη μέλη, με συνεκτίμηση του δημόσιου ρόλου τους·

21.

σημειώνει ότι, στον τομέα των λιμένων εσωτερικής ναυσιπλοΐας, ορισμένα μέτρα που λαμβάνουν τα κράτη μέλη μπορεί να μην συνιστούν κρατική ενίσχυση, γιατί ο δικαιούχος δεν ασκεί οικονομική δραστηριότητα ή γιατί τα μέτρα δεν έχουν επιπτώσεις στο εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών· υπό συγκεκριμένες συνθήκες, αυτή θα μπορούσε να είναι η περίπτωση των μέτρων που προορίζονται για την ενίσχυση υποδομών εσωτερικών λιμένων με καθαρά τοπικό χαρακτήρα ή υποδομών εσωτερικών λιμένων· καθώς οι εν λόγω λιμένες δεν έχουν άμεση πρόσβαση στη θάλασσα ούτε έχουν τη δυνατότητα ανταλλαγών ή επικοινωνίας με άλλα κράτη μέλη μέσω πλωτών οδών, τα εν λόγω μέτρα δεν προκαλούν στρέβλωση του ανταγωνισμού·

22.

ζητεί να συμπεριληφθεί στον γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία ΓΚΑΚ μία εξαίρεση για τις ενισχύσεις λειτουργίας υπέρ των λιμένων ή υπέρ συγκεκριμένων κατηγοριών λιμένων, παράλληλα με αυτό που υπάρχει πρόθεση να ζητηθεί για ορισμένους αερολιμένες (βλέπε σημείο 28)·

23.

ανησυχεί γιατί, μόλις η περίπτωση των λιμενικών υποδομών ενσωματωθεί στον ΓΚΑΚ, κάθε παρέμβαση που θα υπάγεται στον ορισμό της έννοιας της κρατικής ενίσχυσης και δεν θα είναι δυνατόν να ωφεληθεί από την απαλλαγή, θα καθίσταται αντικείμενο μιας εξαιρετικά περίπλοκης αξιολόγησης με αβέβαιο αποτέλεσμα, ενόψει της προοπτικής μιας πιθανής άμεσης έγκρισης βάσει της Συνθήκης, συνεπώς καλεί την Επιτροπή να προτείνει την υιοθέτηση ειδικών κατευθυντήριων γραμμών για τις συγκεκριμένες ενισχύσεις, για τις περιπτώσεις κατά τις οποίες υπάρχει υπέρβαση του κατώτατου ορίου που έχει τεθεί για την απαλλαγή·

24.

υποστηρίζει ρητά την προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά τη διαχείριση των επενδυτικών ενισχύσεων σε περιφερειακούς αερολιμένες, σύμφωνα με την οποία «η θέσπιση ενός ορίου κοινοποίησης όσον αφορά το ύψος της κρατικής ενίσχυσης δεν αποτελεί ενδεδειγμένο μέτρο, καθότι ο αντίκτυπος μιας ενίσχυσης στον ανταγωνισμό εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το μέγεθος του αερολιμένα και όχι από το μέγεθος της επένδυσης»·

25.

αναμένει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξασφαλίσει την εναρμόνιση με την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ σε ό,τι αφορά τους «Ορισμούς που ισχύουν για τις ενισχύσεις για περιφερειακούς αερολιμένες»·

26.

επαναβεβαιώνει τη θέση που έχει ήδη εκφράσει κατά το παρελθόν, σύμφωνα με την οποία, η Επιτροπή θα πρέπει να εστιασθεί στους μεγάλους αερολιμένες, ενώ τα μέτρα κρατικών ενισχύσεων για τους μικρούς αερολιμένες με μέση ετήσια επιβατική κίνηση χαμηλότερη των 300 000 επιβατών δεν θα πρέπει να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κρατικών ενισχύσεων, δεδομένου του γεγονότος ότι αυτοί οι αερολιμένες δεν μπορούν να έχουν αξιοσημείωτες επιπτώσεις στο εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών, επειδή, λόγω διαρθρωτικής αδυναμίας, δεν μπορούν να καλύψουν το κεφαλαιουχικό και λειτουργικό κόστος τους (11), καθώς και επειδή αποσκοπούν στη δημόσια στήριξη για την ανάπτυξη μιας ασφαλούς και οικονομικά βιώσιμης υποδομής αεροπορικών μεταφορών σε περιφέρειες με περιορισμένες μεταφορικές συνδέσεις (12) μια διάταξη αυτού του είδους θα πρέπει, φυσικά, να συνδυαστεί με σημαντική αύξηση του κατώτατου ορίου που ισχύει για την απαλλαγή στην περίπτωση των ενισχύσεων για αερολιμένες με τη μορφή ΥΓΟΣ (σήμερα, το όριο είναι 200 000 επιβάτες ετησίως), δηλαδή με επαναφορά του κατώτατου ορίου που ίσχυε πριν την υιοθέτηση της λεγόμενης δέσμης Almunia για τις ΥΓΟΣ. Εντούτοις, βασική προϋπόθεση για έναν τέτοιο ορισμό πρέπει να είναι το γεγονός ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί το κατάλληλο επίπεδο συνδεσιμότητας με διαφορετικό τρόπο·

27.

αμφιβάλλει ότι οι μικροί αερολιμένες μπορούν να καλύψουν μόνοι τους ένα ελάχιστο ποσοστό ύψους 25 % των επενδυτικών ενισχύσεων. Καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνυπολογίσει στο πλαίσιο αυτό το γεγονός ότι, κατά κανόνα, αυτές οι ενισχύσεις δεν αποσκοπούν στην αύξηση της δυναμικότητας ενός αερολιμένα, αλλά, στις περισσότερες περιπτώσεις, αποσκοπούν στις ανάγκες υποδομών·

28.

ζητεί να συμπεριληφθεί στον γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ) και μια απαλλαγή για τις κρατικές ενισχύσεις λειτουργίας που χορηγούνται σε αερολιμένες, δεδομένου ότι οι κατευθυντήριες γραμμές που έχει εκδώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις αεροπορικές μεταφορές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις λειτουργίας (κατευθυντήριες γραμμές του 2014, αιτιολογική σκέψη 112 κ.εξ.), προβλέπουν σαφείς απαιτήσεις, π.χ. όσον αφορά τον υπολογισμό του αρχικού ελλείμματος χρηματοδότησης, οι οποίες μπορούν επίσης να πληρούνται και στο πλαίσιο μιας απαλλαγής·

29.

θεωρεί αναγκαίο να προσαρμοστούν οι υφιστάμενες διατάξεις περί λιμένων και αερολιμένων στην πραγματική κατάσταση που ισχύει στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, είτε πρόκειται για επενδυτικές ενισχύσεις είτε για ενισχύσεις λειτουργίας, δεδομένου ότι οι περιφέρειες αυτές αντιμετωπίζουν σημαντικό έλλειμμα προσβασιμότητας και εξαρτώνται εξολοκλήρου από τις θαλάσσιες και τις αεροπορικές μεταφορές, οι οποίες είναι και η μοναδική βιώσιμη λύση όσον αφορά τις μεταφορές στα απομονωμένα αυτά εδάφη·

30.

τάσσεται υπέρ της αύξησης των ορίων κοινοποίησης για τις επενδυτικές ενισχύσεις και τις κρατικές ενισχύσεις λειτουργίας που χορηγούνται για τον πολιτισμό και τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς κατά 100 % και όχι μόνον κατά 50 %, όπως προτείνεται στον αναθεωρημένο ΓΚΑΚ (η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει αύξηση από 100 σε 150 εκατ. ευρώ ανά έργο στον τομέα του πολιτισμού και αύξηση από 50 σε 75 εκατ. ευρώ για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς ανά επιχείρηση και ανά έτος) και ζητεί μεγαλύτερη ευθυγράμμιση των κανόνων και των προϋποθέσεων του ΓΚΑΚ με το κείμενο της ανακοίνωσης για την έννοια της κρατικής ενίσχυσης, δεδομένου ότι η εν λόγω ανακοίνωση εισήγαγε ορισμένες βασικές διευκρινίσεις, τις οποίες τα κράτη μέλη επιδοκίμασαν, οι οποίες ωστόσο δεν διαθέτουν τη δεσμευτική ισχύ ενός κανονισμού άμεσα εφαρμοστέου όπως ο ΓΚΑΚ·

31.

ζητείται, επίσης, σε συμφωνία με την αύξηση των ορίων που ζητείται στην προηγούμενη παράγραφο όσον αφορά τις επενδυτικές ενισχύσεις και τις ενισχύσεις λειτουργίας για τον πολιτισμό και τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, μια αύξηση κατά 1 έως 2 εκατ. ευρώ του ορίου κάτω από το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος υπολογισμού της ενίσχυσης σύμφωνα με όσα ορίζει η παράγραφος 8 του άρθρου 53 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2014, συγκεκριμένα με τον καθορισμό του μέγιστου ποσοστού ενίσχυσης στο 80 % των επιλέξιμων δαπανών του έργου [αντί της μεθόδου που αναφέρεται στις παραγράφους 6 και 7 του άρθρου 53 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2014]·

32.

ζητεί από την Επιτροπή να αποσαφηνίσει σε έναν αναθεωρημένο γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ), το καθεστώς των κρατικών επενδυτικών ενισχύσεων για μέτρα υποδομών. Βάσει της απόφασης στην υπόθεση Propapier/Eisenhüttenstadt, της 1ης Οκτωβρίου 2014 (13), στις περιπτώσεις των μέτρων που αφορούν τις γενικές υποδομές, θα πρέπει πάντοτε να εξετάζεται κατά πόσο τα θετικά αποτελέσματα της κρατικής ενίσχυσης για περιφερειακή ανάπτυξη δεν υπερκαλύπτουν τον αρνητικό αντίκτυπο στον ανταγωνισμό·

33.

προσβλέπει ότι στον αναθεωρημένο γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ), οι πολυλειτουργικές ψυχαγωγικές υποδομές θα κατατάσσονται στην ίδια κατηγορία με τις αθλητικές, έτσι ώστε επιτρέπονται οι επιχειρησιακές ενισχύσεις ύψους έως 2 εκατ. ευρώ ανά υποδομή ετησίως στις πολυλειτουργικές ψυχαγωγικές υποδομές·

34.

τάσσεται υπέρ της δυναμικής διεύρυνσης της έννοιας των ΥΓΟΣ. Νέες κοινωνικές υπηρεσίες, όπως, λόγου χάρη, οι κοινωνικές υπηρεσίες που παρέχονται κατά την πρώτη υποδοχή και την ένταξη των προσφύγων και των μεταναστών, ή ψηφιακές υποδομές σε περιφέρειες όπου διαπιστώνεται ανεπάρκεια της αγοράς, όπως συμβαίνει, λόγου χάρη, στις περιοχές που αντιμετωπίζουν δημογραφικές προκλήσεις, θα μπορούσαν να θεωρηθούν τμήμα των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, λόγω της ανάγκης να παρέχονται σε όλους τους πολίτες. Οι νέες, μελλοντικές εξελίξεις θα πρέπει να αξιολογούνται δεόντως και τακτικά και πρέπει επίσης να μπορούν θεωρούνται ΥΓΟΣ από τα κράτη μέλη, όποτε αυτό είναι αναγκαίο·

35.

επικρίνει το γεγονός ότι η Επιτροπή, στην παρούσα ανακοίνωσή της για τις ΥΓΟΣ, επιδιώκει να επεκτείνει τη διακριτική της ευχέρεια ως προς το τι μπορεί να χαρακτηριστεί ως ΥΓΟΣ, αναφερόμενη στις «συνήθεις συνθήκες της αγοράς» (14). Αυτό όχι μόνο αντίκειται στις αρχές της τοπικής και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, αλλά αποτελεί και μια προϋπόθεση, την οποία, στην πράξη, οι δημόσιες αρχές αδυνατούν να αποδείξουν ότι πληρούν·

36.

επισημαίνει ότι το τέταρτο κριτήριο που ορίζεται στην απόφαση Altmark δημιούργησε απλώς ένα κίνητρο για τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν τις διατάξεις για τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων αντί να υιοθετήσουν μια προσέγγιση βάσει των ΥΓΟΣ. Πράγματι, οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές βρίσκονται αντιμέτωπες με το πρόβλημα ότι στη δεύτερη εναλλακτική επιλογή του τέταρτου κριτηρίου της απόφασης Altmark, δηλαδή το κριτήριο μιας μέσης επιχείρησης, με χρηστή διαχείριση και κατάλληλα εξοπλισμένης με επαρκείς πόρους, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο αναφοράς στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν υπάρχουν ιδιωτικές εταιρείες που να δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο τομέα. Καλεί, ως εκ τούτου, την Επιτροπή να εκπονήσει λεπτομερείς κατευθυντήριες γραμμές για τη συμμόρφωση με το τέταρτο κριτήριο της απόφασης Altmark, σχετικά με το τι είναι μια μέση επιχείρηση με χρηστή διαχείριση και κατάλληλα εξοπλισμένη με τα αναγκαία μέσα —μεταξύ άλλων με έρευνες αγοράς με τις οποίες μπορούν να προσδιοριστούν ορισμένες πάγιες δαπάνες—, ούτως ώστε να διευκολυνθούν οι δημόσιες αρχές και να απαλλαγεί μια συγκεκριμένη δραστηριότητα ΥΓΟΣ από τον έλεγχο της κρατικής ενίσχυσης·

37.

θεωρεί απολύτως απαραίτητη την επανεξέταση του ορισμού του εύλογου κέρδους μιας ΥΓΟΣ, ιδίως προκειμένου να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι —μέσω διαφόρων ειδών κινήτρων ή λόγω αύξησης του ποσοστού του αναγνωρίσιμου εύλογου κέρδους, μεταξύ άλλων— τα κέρδη αυτά επανεπενδύονται συχνά σε υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ)·

38.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της για αύξηση των κατώτατων ορίων στους κανόνες για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (ενισχύσεις «de minimis») που αφορούν ενισχύσεις στο πλαίσιο των ΥΓΟΣ. Τα κατώτατα όρια για τον έλεγχο συμβατότητας των ενισχύσεων στις ΥΓΟΣ θα πρέπει να καθοριστούν στο ποσό του ενός εκατομμυρίου ευρώ για κάθε μεμονωμένη περίπτωση ανά τρία φορολογικά έτη. Κάτω από αυτό το κατώτατο όριο δεν πληροί όλες τις προϋποθέσεις για να θεωρείται κρατική ενίσχυση, δεδομένου του γεγονότος ότι, λόγω του συχνά αποκλειστικά τοπικού χαρακτήρα των ΥΓΟΣ, δεν μπορεί να υπάρξουν επιπτώσεις στις εμπορικές συναλλαγές ή στρέβλωση του ανταγωνισμού, η οποία θα θέσει σε κίνδυνο την εσωτερική αγορά.

39.

πιστεύει ότι το κατώτατο όριο για την απαλλαγή από την υποχρέωση κοινοποίησης σύμφωνα με το άρθρο 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ των κρατικών ενισχύσεων υπό τη μορφή αντιστάθμισης που χορηγούνται σε επιχειρήσεις, οι οποίες είναι επιφορτισμένες με την παροχή ΥΓΟΣ θα πρέπει να αυξηθεί από το ανώτατο ποσό των 15 εκατ. ευρώ ανά έτος στο αρχικό όριο που ίσχυε ήδη πριν από το 2011 και ανερχόταν σε 30 εκατ. ευρώ·

40.

τάσσεται υπέρ μιας παράτασης της συνήθους διάρκειας ισχύος των πράξεων ανάθεσης σε πάνω από δέκα έτη προκειμένου να συνεκτιμηθούν καλύτερα οι δαπάνες της ανάθεσης και της απόσβεσης των επενδύσεων εκ μέρους των φορέων που έχουν αναλάβει να παρέχουν ΥΓΟΣ·

41.

τάσσεται επίσης υπέρ της διεύρυνσης του ορισμού της κοινωνικής στέγασης που προβλέπεται στην απόφαση της Επιτροπής της 20ής Δεκεμβρίου 2011. Για να διασφαλιστούν η ευρεία διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών στον τομέα του σχεδιασμού, της παροχής, της χρηματοδότησης και της οργάνωσης της κοινωνικής στέγασης και η ελευθερία δημοκρατικών επιλογών, θα πρέπει να καταργηθεί ο περιορισμός της έννοιας της κοινωνικής στέγασης σε «πολίτες ευρισκόμενους σε μειονεκτική θέση ή σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες». Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προτεραιότητα στο δικαίωμα σε προσιτή και κατάλληλη στέγη, δεδομένου ότι η αδυναμία της αγοράς στέγης να καλύψει τις στεγαστικές ανάγκες όλων των πολιτών δεν επηρεάζει μόνον αυτούς που δεν έχουν πρόσβαση σε στέγη, αλλά και εκείνους που διαβιούν σε ανθυγιεινές, υπερπλήρεις ή ακατάλληλες κατοικίες, ή ακόμη και εκείνους που δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για την πληρωμή του ενοικίου ή της μηνιαίας δόσης του δανείου τους·

42.

ζητεί την ανάπτυξη ικανοτήτων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών, προκειμένου να βελτιωθούν οι γνώσεις σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα των ΥΓΟΣ. Πρέπει να αναπτυχθεί απευθείας διάλογος μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των τοπικών και των περιφερειακών αρχών και να παρασχεθεί συνδρομή·

43.

παροτρύνει επίσης τα κράτη μέλη να εργαστούν από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να διαμορφώσουν τις κατάλληλες διαδικασίες επικοινωνίας και συντονισμού και να εκπονήσουν έγγραφα καθοδήγησης για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, με στόχο να απλουστευτούν οι περίπλοκοι έλεγχοι των ενισχύσεων στον τομέα των ΥΓΟΣ. Επιπλέον, αναμένει από τα κράτη μέλη ότι θα προωθήσουν τη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, καθώς και των ενώσεών τους κατά την εκπόνηση των εθνικών εκθέσεων με θέμα την εφαρμογή της «δέσμης μέτρων Almunia», προκειμένου να εξασφαλιστεί μια ρεαλιστική εκτίμηση των πραγματικών δυσκολιών και των προκλήσεων που συνδέονται με τις ΥΓΟΣ·

44.

προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφάλεια δικαίου για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, η ΕτΠ ζητεί να καθοριστεί προθεσμία παραγραφής πέντε ετών για τους καταγγέλλοντες από την έναρξη της προβλεπόμενης αντιστάθμισης ή επένδυσης. Η μέχρι σήμερα ισχύουσα προθεσμία των δέκα ετών για την κίνηση μιας διαδικασίας που θα καταλήγει σε ανάκτηση της ενίσχυσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την ημερομηνία της χορήγησης της παράνομης ενίσχυσης στον δικαιούχο, η οποία αποτελεί επίσης ουσιαστικά την προθεσμία παραγραφής των καταγγελιών που υποβάλλονται σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις, είναι πολύ μεγάλη. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, καθώς και οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν ενισχύσεις χρειάζονται μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου. Η ισχύουσα προβλεπόμενη προθεσμία παραγραφής των δέκα ετών, στην οποία προστίθεται ο χρόνος που απαιτείται για την κίνηση των σχετικών διαδικασιών —με αποτέλεσμα να χρειάζεται, ενδεχομένως, να ανακτηθούν ενισχύσεις που χορηγήθηκαν προ 20ετίας ή 25ετίας—, είναι δυσανάλογη και επηρεάζει δυσμενώς την κάλυψη της θεμελιώδους ανάγκης των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, καθώς και των επιχειρήσεων, οι οποίες, συχνά, δεν διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα να λάβουν νομικές συμβουλές· υπονομεύει, εξάλλου, έναν από τους στόχους της ανάκτησης των κρατικών ενισχύσεων: το στόχο της αποκατάστασης της αρχικής κατάστασης του ανταγωνισμού

45.

θεωρεί απαραίτητο ότι ο καταγγέλλων μπορεί να είναι μόνον ο φορέας που ενδεχομένως θίγεται άμεσα σε οικονομικό επίπεδο. Το φάσμα των μέχρι σήμερα ενδιαφερόμενων μερών, δηλαδή «κάθε κράτος μέλος και κάθε πρόσωπο, επιχείρηση ή ένωση επιχειρήσεων των οποίων τα συμφέροντα θίγονται από τη χορήγηση μιας ενίσχυσης, και ιδίως ο δικαιούχος της ενίσχυσης, οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις και οι επαγγελματικές ενώσεις» (άρθρο 20 σε συνδυασμό με το άρθρο 1 στοιχείο η) του διαδικαστικού κανονισμού», εξακολουθεί να είναι πολύ ευρύ.