52011DC0878

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Εισαγωγή 3

1.1. Οι στόχοι της οδηγίας 3

1.2. Ο στόχος της παρούσας έκθεσης 3

1.3. Διαδικαστικά θέματα και διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη 4

2. Αποτελέσματα της οδηγίας 4

2.1. Ιστορικό - η παγκόσμια αγορά έργων τέχνης 4

2.2. Ανταγωνιστικότητα της αγοράς νεότερης και σύγχρονης τέχνης στην ΕΕ σε σχέση με τις σημαντικές αγορές που δεν εφαρμόζουν το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού 5

2.2.1. Δημοπρασίες έργων ζώντων καλλιτεχνών 5

2.2.2. Δημοπρασίες έργων καλλιτεχνών που απεβίωσαν εντός 70 ετών από την ημερομηνία πώλησης 6

2.3. Αντίκτυπος στην εσωτερική αγορά 6

2.3.1. Δημοπρασίες έργων ζώντων και αποθανόντων καλλιτεχνών 7

2.3.2. Εξέλιξη του συνολικού μεριδίου της αγοράς 7

2.4. Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των αγορών έργων τέχνης 8

2.4.1. Κινητικότητα στα υψηλότερα επίπεδα τιμών 8

2.4.2. Διοικητική επιβάρυνση στα χαμηλότερα επίπεδα τιμών 9

3. Θέματα εφαρμογησ σε εθνικό επίπεδο 9

3.1. Ποσοστά 9

3.2. Όροι διαχείρισης 9

3.2.1. Διοικητικό κόστος 9

3.2.2. Κόστος των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης 10

3.2.3. «Αλυσιδωτή αντίδραση» 10

4. Αντίκτυπος στους καλλιτεχνεσ 11

4.1. Οφέλη και κόστος για τους καλλιτέχνες 11

5. Συμπεράσματα 12

5.1. Ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών αγορών 12

Παράρτημα 1 13

Εισαγωγή

Οι στόχοι της οδηγίας

Η οδηγία σχετικά με το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού (2001/84/ΕΚ της 27ης Σεπτεμβρίου 2001) (« η οδηγία ») εκπονήθηκε λαμβάνοντας υπόψη δύο σημαντικούς στόχους: αφενός να «εξασφαλίσει στους δημιουργούς έργων εικαστικών τεχνών μερίδιο στην οικονομική επιτυχία των πρωτοτύπων έργων τους»[1] , και αφετέρου να εναρμονίσει την εφαρμογή του δικαιώματος σε όλη την ΕΕ. Εξετάστηκε ότι «Η εφαρμογή ή η μη εφαρμογή του εν λόγω δικαιώματος έχει σημαντικές επιπτώσεις στους όρους ανταγωνισμού στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς, στο βαθμό που η ύπαρξη ή μη υποχρέωσης πληρωμής απορρέουσας από το δικαίωμα παρακολούθησης αποτελεί στοιχείο το οποίο πρέπει να ληφθεί υπόψη από οποιονδήποτε επιθυμεί να πωλήσει έργο τέχνης. Το εν λόγω δικαίωμα αποτελεί έτσι παράγοντα στρεβλώσεων του ανταγωνισμού καθώς και μετατόπισης των πωλήσεων μέσα στην Κοινότητα.»[2]

Σε συμφωνία προς αυτούς τους στόχους, η οδηγία προώθησε την εναρμόνιση των ουσιαστικών όρων για την εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης: (i) την επιλεξιμότητα και τη διάρκεια προστασίας· (ii) τις κατηγορίες έργων τέχνης για τις οποίες εφαρμόζεται το δικαίωμα παρακολούθησης· (iii) το αντικείμενο των πράξεων που πρέπει να καλύπτει, ήτοι όλες τις πράξεις που αφορούν εμπόρους έργων τέχνης· (iv) τους συντελεστές ποσοστών που εφαρμόζονται ανά καθορισμένες ζώνες τιμών· (v) το ανώτατο όριο της κατώτατης τιμής μεταπώλησης του δικαιώματος (3.000 ευρώ)· και (vi) τις διατάξεις για υπηκόους τρίτων χωρών που είναι δικαιούχοι ποσοστών. Η οδηγία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2006.

Κατά τον χρόνο επίτευξης συμφωνίας επί της οδηγίας, 4 από τα τότε 15 κράτη μέλη δεν εφάρμοσαν το δικαίωμα παρακολούθησης στην εθνική νομοθεσία: η Αυστρία, η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες και το ΗΒ. Τα εν λόγω κράτη μέλη διέθεταν μια μεταβατική περίοδο έως την 1η Ιανουαρίου 2010, κατά τη διάρκεια της οποίας μπορούσαν να επιλέξουν να μην εφαρμόσουν το δικαίωμα παρακολούθησης των έργων επιλέξιμων αποθανόντων καλλιτεχνών. Αυτά τα κράτη μέλη, μαζί με τη Μάλτα, αξιοποίησαν την αναφερθείσα διάταξη και την επιλογή να παρατείνουν την περίοδο παρέκκλισης για επιπλέον 2 έτη. Η παρέκκλιση λήγει την 1η Ιανουαρίου 2012, οπότε η οδηγία πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως σε όλα τα κράτη μέλη.

Ο στόχος της παρούσας έκθεσης

Το άρθρο 11 της οδηγίας προβλέπει ότι η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή και τα αποτελέσματα της οδηγίας. Η παρούσα έκθεση ανταποκρίνεται σε αυτήν την απαίτηση. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 11, η παρούσα έκθεση εξετάζει ιδίως τον αντίκτυπό της οδηγίας στην εσωτερική αγορά και τα αποτελέσματα της εισαγωγής του δικαιώματος παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού σε εκείνα τα κράτη μέλη η εθνική νομοθεσία των οποίων δεν προέβλεπε το δικαίωμα αυτό πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας οδηγίας. Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη θέση της Κοινότητας σε σχέση με τις σημαντικές αγορές που δεν εφαρμόζουν το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού, αξιολογεί το ρόλο της οδηγίας ως προς τη στήριξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας και επανεξετάζει τους όρους διαχείρισης στα κράτη μέλη.

Διαδικαστικά θέματα και διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη

Κατά την κατάρτιση της παρούσας έκθεσης, η Επιτροπή διεξήγαγε δημόσια διαβούλευση ευρείας βάσης για όλα τα βασικά θέματα που θίγονται στο άρθρο 11, μεταξύ άλλων την αναζήτηση πληροφοριών από κράτη μέλη.

Παραλήφθηκαν 503 απαντήσεις προς δημοσίευση. Η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών (422) προέρχονταν από πολίτες - δικαιοδόχους καλλιτεχνών (248, κυρίως στη Γαλλία και την Ιταλία) και καλλιτέχνες (174, κυρίως από τη Γαλλία και το ΗΒ). Παραλήφθηκαν επίσης απαντήσεις από επαγγελματίες της αγοράς έργων τέχνης (48), οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης, επαγγελματικές ενώσεις καλλιτεχνών και ορισμένες δημόσιες αρχές.

Αποτελέσματα της οδηγίας

Ιστορικό - η παγκόσμια αγορά έργων τέχνης

Η παγκόσμια αγορά έργων τέχνης και αντικών, συμπεριλαμβάνοντας τις καλές τέχνες και την τέχνη της διακόσμησης, αντιστοιχούσε σε 43 δισεκατ. ευρώ το 2010, επιστρέφοντας στο επίπεδο του 2008 μετά από ένα έτος «κρίσης» το 2009 (όταν οι πωλήσεις περιορίστηκαν σε 28 δισεκατ. ευρώ).[3]

Η ΕΕ κατείχε παγκόσμιο μερίδιο αγοράς 37% βάσει της αξίας το 2010, ενώ έπονταν οι ΗΠΑ (34%) και η Κίνα (23%).[4] Η πιο αξιοσημείωτη τάση στην παγκόσμια αγορά έργων τέχνης και αντικών την τελευταία εξαετία είναι η κατακόρυφη αύξηση του μεριδίου της κινεζικής αγοράς από 5 % το 2006, και η συνακόλουθη μείωση των μεριδίων της αγοράς των ΗΠΑ και της ΕΕ (βλέπε σχήμα 1 στο παράρτημα 1).

Οι πωλήσεις στην αγορά έργων τέχνης και αντικών αυξήθηκαν κατά 13 % και ανήλθαν σε 35 εκατομμύρια συναλλαγές το 2010. Οι παγκόσμιες πωλήσεις μοιράζονται μεταξύ εταιρειών δημοπρασίας (49 % το 2010) και εμπόρων (51 %). Το 2010 οι δημοπρασίες συνολικά ανήλθαν σε περίπου 21 δισεκατ. ευρώ και οι δημοπρασίες έργων τέχνης [5] ανήλθαν σε περίπου 7 δισεκατ. ευρώ. Βλέπε πίνακα 1 στο παράρτημα.

Η αγορά έργων τέχνης και αντικών στο σύνολό της συμβάλλει σημαντικά στην παγκόσμια οικονομία όχι μόνο αναφορικά με τον κύκλο εργασιών, αλλά και αναφορικά με τις επιχειρήσεις που υποστηρίζει και την απασχόληση και τις δεξιότητες που παράγει άμεσα και έμμεσα. Η Arts Economics εκτιμά ότι το 2010 υπήρχαν παγκοσμίως περίπου 400.000 εγγεγραμμένες επιχειρήσεις (εταιρείες δημοπρασίας, έμποροι)· και στην ΕΕ περισσότερες από 59.000 επιχειρήσεις που περιελάμβαναν 4.000 εταιρείες δημοπρασίας και 55.000 εμπορικές επιχειρήσεις απασχολώντας σχεδόν 270.000 εργαζόμενους και υποστηρίζοντας περισσότερες από 110.000 θέσεις εργασίας, σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, σε επικουρικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται άμεσα από το εμπόριο έργων τέχνης.

Ανταγωνιστικότητα της αγοράς νεότερης και σύγχρονης τέχνης στην ΕΕ σε σχέση με τις σημαντικές αγορές που δεν εφαρμόζουν το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού

Το δικαίωμα παρακολούθησης θίγει άμεσα μόνο το εμπόριο έργων νεότερης και σύγχρονης τέχνης, ήτοι έργα ζώντων καλλιτεχνών της ΕΕ ή καλλιτεχνών της ΕΕ που απεβίωσαν εντός 70 ετών από την πώληση. Τα έργα που υπόκεινται σε δικαίωμα παρακολούθησης αντιστοιχούσαν σε περίπου 2,1 δισεκατ. ευρώ σε δημοπρασίες το 2010 παγκοσμίως. Στην ΕΕ αυτά τα έργα αντιστοιχούσαν σε 50 % της αξίας των δημοπρασιών έργων τέχνης το 2010,[6] σε σύγκριση με το 35 % των πωλήσεων στις ΗΠΑ, το 25 % στην Ελβετία και το 3 % των πωλήσεων στον υπόλοιπο κόσμο. Βλέπε πίνακα 1 στο παράρτημα.

Δημοπρασίες έργων ζώντων καλλιτεχνών

Οι παγκόσμιες δημοπρασίες έργων όλων των ζώντων καλλιτεχνών το 2010 ισοδυναμούσαν με περίπου 1 δισεκατ. ευρώ, εκ των οποίων το ένα τρίτο περίπου προερχόταν από την ΕΕ. Οι παγκόσμιες δημοπρασίες έργων ζώντων καλλιτεχνών της ΕΕ αντιστοιχούσαν σε ένα τρίτο της αξίας των πωλήσεων έργων ζώντων καλλιτεχνών το 2010 (340 εκατ. ευρώ).[7]

Οι δημοπρασίες έργων τέχνης όλων των ζώντων καλλιτεχνών αυξήθηκαν κατά 136 % σε αξία κατά την περίοδο 2005-2010. Η ανάπτυξη των ΗΠΑ και της ΕΕ βρισκόταν κάτω από το μέσο όρο (60 % και 92 % αντίστοιχα), ενώ η Ελβετία και η Κίνα σημείωσαν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης 334 % και 646 % αντίστοιχα.[8]

Η ΕΕ σημείωσε απώλειες στο παγκόσμιο μερίδιο αγοράς δημοπρασιών έργων ζώντων καλλιτεχνών για την περίοδο 2005-2010, από 37 % σε 30 %, κυρίως ως συνέπεια της απώλειας μεριδίου αγοράς του ΗΒ από 27 % σε 20 %. Ταυτόχρονα οι ΗΠΑ σημείωσαν απώλειες μεριδίου αγοράς από 54 % σε 37 %, ενώ η Κίνα αύξησε το μερίδιό της από 8 % σε 24 %. Το μερίδιο αγοράς της Ελβετίας αυξήθηκε ελαφρώς από 0,3 % σε 0,5 %.

Το μερίδιο αγοράς της ΕΕ σημείωσε περαιτέρω απώλειες στις πωλήσεις έργων ζώντων καλλιτεχνών της ΕΕ την περίοδο 2008 έως 2010.[9] Ακολούθησε το υψηλό μερίδιο αγοράς του ΗΒ που ανήλθε σε 62 % το 2008, 3 έτη μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας για το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού. Ταυτόχρονα το μερίδιο αγοράς των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες αγγίζοντας το 28 %· ορισμένα κράτη μέλη που εφάρμοσαν το δικαίωμα παρακολούθησης το 2006 υπέρ ζώντων καλλιτεχνών της ΕΕ κατέγραψαν επίσης κατακόρυφη αύξηση του μεριδίου αγοράς κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου (Αυστρία, Κάτω Χώρες, Ιταλία[10]). Βλέπε πίνακα 1. Εξετάζοντας τα διαθέσιμα στοιχεία για μεγαλύτερο χρονικό πλαίσιο, το μερίδιο αγοράς της ΕΕ στα έργα ζώντων καλλιτεχνών της ΕΕ αυξήθηκε από 60 % το 2002 σε 66 % το 2010, και το μερίδιο αγοράς του ΗΒ από 40 % σε 42 %.

Ενόψει των ευρύτερων εξελίξεων στις αγορές σύγχρονης τέχνης (και γενικά), υπάρχουν επί του παρόντος ανεπαρκή στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι η απώλεια του μεριδίου αγοράς της ΕΕ για έργα ζώντων καλλιτεχνών κατά την εν λόγω περίοδο οφείλεται άμεσα στην εναρμόνιση του δικαιώματος παρακολούθησης το 2006 (βλέπε περισσότερα στο τμήμα 2.4 παρακάτω).

Δημοπρασίες έργων καλλιτεχνών που απεβίωσαν εντός 70 ετών από την ημερομηνία πώλησης

Οι παγκόσμιες δημοπρασίες «νεότερων» έργων τέχνης (για καλλιτέχνες που γεννήθηκαν μεταξύ 1875 και 1945) αντιστοιχούσαν σε περίπου 3,5 δισεκατ. ευρώ το 2010. Η αγορά «διαδόχων» της ΕΕ (έργα καλλιτεχνών που απεβίωσαν 70 έτη από την ημερομηνία πώλησης) αντιστοιχούσε σε 1 δισεκατ. ευρώ αυτού του ποσού.

Συνολικά η αγορά αυξήθηκε κατά 126 % την περίοδο 2005-2010. Οι πωλήσεις της Ελβετίας, των ΗΠΑ και της ΕΕ αυξήθηκαν κατά 25 %, 69 % και 85 % αντίστοιχα έναντι του πολύ υψηλού ρυθμού ανάπτυξης της Κίνας που υπερέβη το 1300 %. Η ΕΕ σημείωσε απώλειες στο παγκόσμιο μερίδιο αγοράς για ακόμα μία φορά κυρίως ως αποτέλεσμα της απώλειας μεριδίου αγοράς του ΗΒ (από 27 % σε 20 %), όπως συνέβη και με τις ΗΠΑ και την Ελβετία. Το μερίδιο αγοράς της Κίνας αυξήθηκε σημαντικά από 4 % σε 23 %.

Όσον αφορά την αγορά των «διαδόχων» της ΕΕ, επισημαίνεται ότι το ΗΒ σημείωσε απώλεια μεριδίου αγοράς κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες φτάνοντας το 37 % την περίοδο 2008-2010, ελλείψει της εφαρμογής του δικαιώματος παρακολούθησης στην αγορά των «διαδόχων» (πράγματι, το μερίδιο αγοράς του ΗΒ στην ευρύτερη αγορά αποθανόντων καλλιτεχνών κατά την ίδια περίοδο μειώθηκε σημαντικά, από 34 % σε 20 %). Το μερίδιο αγοράς των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες την ίδια περίοδο και τα μερίδια αγοράς άλλων κρατών μελών της ΕΕ (είτε εφαρμόζουν το δικαίωμα υπέρ των διαδόχων είτε όχι) παρέμειναν σταθερά. Δεν υπάρχει επί του παρόντος ευδιάκριτο μοτίβο που να υποδηλώνει ότι τα κράτη μέλη που δεν επέβαλαν το ποσοστό επί των έργων αποθανόντων καλλιτεχνών είχαν καλύτερα αποτελέσματα από εκείνα που το έπραξαν. Βλέπε πίνακα 1 στο παράρτημα.

Αντίκτυπος στην εσωτερική αγορά

Λαμβάνοντας υπόψη την προσδοκία ότι η μη εναρμονισμένη εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης συνέβαλε σε «μετατόπιση των πωλήσεων» στο εσωτερικό της ΕΕ, η Επιτροπή προσπάθησε να διαπιστώσει εάν είχε προκύψει εκτροπή του εμπορίου από τα κράτη μέλη που δεν εισήγαγαν το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ των έργων ζώντων καλλιτεχνών για πρώτη φορά το 2006 προς άλλα κράτη μέλη· και εάν αυτά τα κράτη μέλη που διανύουν περίοδο παρέκκλισης έως την 1η Ιανουαρίου 2012 είχαν συγκριτικό πλεονέκτημα στις πωλήσεις έργων αποθανόντων καλλιτεχνών. Η Επιτροπή εξέτασε τα διαθέσιμα σύνολα δεδομένων για την περίοδο 2005 – 2010.

Δημοπρασίες έργων ζώντων και αποθανόντων καλλιτεχνών

Οι αγορές έργων τέχνης σε όλη την ΕΕ διαφέρουν ως προς τον χαρακτήρα και τη σύνθεσή τους. Για παράδειγμα, ενώ το ΗΒ κατέχει το υψηλότερο μερίδιο στην αγορά της ΕΕ βάσει της αξίας των δημοπρασιών έργων επιλέξιμων για το δικαίωμα παρακολούθησης (64 % το 2010), με τη Γαλλία (12 %) και τη Γερμανία (5 %) να έπονται, ο μεγαλύτερος όγκος συναλλαγών εντοπίστηκε στη Γαλλία (26 %).[11]

Συνολικά, περίπου 65.000 συναλλαγές από δημοπρασίες ήταν επιλέξιμες για το δικαίωμα παρακολούθησης το 2010, εκ των οποίων τα δύο τρίτα περίπου ήταν πωλήσεις έργων αποθανόντων καλλιτεχνών και το ένα τρίτο πωλήσεις ζώντων καλλιτεχνών. Βλέπε πίνακα 1 στο παράρτημα.

Εξετάζοντας τόσο την αξία όσο και τον όγκο δημοπρασιών έργων ζώντων καλλιτεχνών κατά την περίοδο 2005-2010 δεν είναι δυνατή η εξαγωγή σαφών μοτίβων που να υποδηλώνουν ότι προέκυψε συστηματική εκτροπή του εμπορίου στο εσωτερικό της ΕΕ από εκείνα τα κράτη μέλη που εισήγαγαν το δικαίωμα υπέρ ζώντων καλλιτεχνών το 2006.

Το ΗΒ σημείωσε απώλειες του μεριδίου αγοράς σε σχέση με το 2005 για πωλήσεις ζώντων και αποθανόντων καλλιτεχνών. Το ΗΒ σημείωσε απώλειες του μεριδίου αγοράς της ΕΕ μεταξύ 2008 και 2010 για έργα ζώντων καλλιτεχνών επιλέξιμων για παρακολούθηση, ενώ το μερίδιο αγοράς του ΗΒ κορυφώθηκε σε 61 % το 2008, ήτοι 3 έτη μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας. Εντούτοις, άλλα κράτη μέλη που εφάρμοσαν το δικαίωμα παρακολούθησης για πρώτη φορά (Αυστρία, Κάτω Χώρες και Ιταλία) κέρδισαν επίσης μερίδιο αγοράς σε βάρος του ΗΒ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Επισημαίνεται, επίσης, ότι το ΗΒ έχασε μερίδιο αγοράς της ΕΕ για τα έργα αποθανόντων καλλιτεχνών κατά τις περιόδους 2005-2010 και 2008-2010. Από τα κράτη μέλη που εφάρμοσαν ήδη το δικαίωμα παρακολούθησης, η Γαλλία και η Γερμανία παρουσίασαν αμφότερες μικρή αύξηση του μεριδίου αγοράς για το 2008-2010 για πωλήσεις έργων ζώντων καλλιτεχνών της ΕΕ (από 5 % έως 7 % και από 3 % έως 4 % αντιστοίχως), ενώ το μερίδιο της «υπόλοιπης ΕΕ» παρέμεινε σταθερό στο 2 %. Όσον αφορά έργα αποθανόντων καλλιτεχνών, τα μερίδια αγοράς παρέμειναν σταθερά. Βλέπε πίνακα 1 στο παράρτημα.

Εξέλιξη του συνολικού μεριδίου της αγοράς

Παρομοίως, σε σχέση με το μερίδιο αγοράς συνολικά (εκτός από δημοπρασίες) κατά την περίοδο 2005-2010 δεν είναι δυνατή η εξαγωγή σαφών μοτίβων. Η Αυστρία, οι Κάτω Χώρες και η Ιταλία κατέγραψαν ελαφρώς αυξημένο μερίδιο αγοράς της ΕΕ για τα έργα ζώντων καλλιτεχνών, ενώ το μερίδιο του ΗΒ μειώθηκε σημαντικά, συνάδοντας προς την ευρύτερη συρρίκνωση της αγοράς του ΗΒ.

Οι εξελίξεις στα μερίδια αγοράς για το εμπόριο έργων αποθανόντων καλλιτεχνών παρουσιάζουν επίσης ανομοιογενή εικόνα. Το μερίδιο αγοράς του ΗΒ μειώθηκε εξίσου με την ευρύτερη συρρίκνωση της αγοράς· τα μερίδια αγοράς της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών μειώθηκαν ελαφρώς, ενώ της Γαλλίας, της Αυστρίας και της Ιταλίας παρουσίασαν ανοδική τάση.

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των αγορών έργων τέχνης

Πολλά ενδιαφερόμενα μέρη επεσήμαναν το γεγονός ότι τα χαρακτηριστικά διαφορετικών αγορών έργων τέχνης, η ανάπτυξή τους και η σχετική ανταγωνιστικότητα των αγορών εξαρτώνται από ένα ευρύ φάσμα παραγόντων. Το ευρύτερο καθεστώς φορολόγησης, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής του ΦΠΑ, μπορεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Σημειώνεται ότι στο εσωτερικό της ΕΕ οι συντελεστές ΦΠΑ κυμαίνονται από 15 % έως 25 %. Αναφέρονται μεταξύ άλλων οι συντελεστές των εξόδων προμήθειας και διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένων των εξόδων που αφορούν τη διαχείριση του δικαιώματος παρακολούθησης.

Υπάρχουν και άλλα συναφή θέματα. Οι αγορές έργων τέχνης είναι ευάλωτες σε αλλαγές που αφορούν την καλαισθησία, και σε αλλαγές που αφορούν την επενδυτική αξία της τέχνης. Σε αυτό το πλαίσιο, η διαθεσιμότητα εμπειρογνωμοσύνης, η εξειδίκευση της κάθε αγοράς, η εμπιστοσύνη και οι επαφές παραμένουν σημαντικά ζητήματα. Οι εξελίξεις στην παγκόσμια κατανομή του πλούτου ενδέχεται να είναι συναφείς, όπως αποδεικνύεται ιδίως από την άνοδο των κινεζικών αγορών έργων τέχνης. Ταυτόχρονα αναφέρεται επίσης η κινητικότητα της αγοράς έργων τέχνης, όπως η αυξανόμενη προσέλκυση εθνικών και διεθνών εκθέσεων στον κλάδο των εμπόρων.

Κινητικότητα στα υψηλότερα επίπεδα τιμών

Η παγκόσμια αγορά έργων τέχνης χαρακτηρίζεται επίσης από ορισμένες «παγκόσμιες κομβικές αγορές» στις οποίες πραγματοποιούνται αγοραπωλησίες έργων τέχνης υψηλότερης αξίας – άνω των 50.000 ευρώ. Αυτές οι κομβικές αγορές, που κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο πωλήσεων στις υψηλότερες ζώνες τιμών, περιλαμβάνουν τις ΗΠΑ, την Κίνα και το ΗΒ. Αυτό αιτιολογείται από τις υψηλότερες από το μέσο όρο τιμές πώλησης σε αυτές τις χώρες (βλέπε σχήμα 2 στο παράρτημα), και από το γεγονός ότι ένας μικρός αριθμός πωλήσεων αντιστοιχεί σε υψηλό ποσοστό της αξίας των συναλλαγών.

Πολλοί ερωτώμενοι επεσήμαναν ότι οι πωλήσεις έργων μεγαλύτερης αξίας είναι πιο ευάλωτες στις διεθνείς ανταγωνιστικές πιέσεις και ότι οι χρεώσεις που συνδέονται με αυτές τις πωλήσεις είναι πιθανότερο να οδηγήσουν τις πωλήσεις σε εκτροπή προς αγορές στις οποίες το κόστος συναλλαγής συνολικά είναι μικρότερο, λαμβάνοντας υπόψη ακόμα και το κόστος μεταφοράς.[12] Σε αυτό το πνεύμα, οι εταιρείες δημοπρασίας έχουν επισημάνει περιπτώσεις πελατών που επέλεξαν να μετατοπίσουν τις πωλήσεις στη Νέα Υόρκη, αναφέροντας το δικαίωμα παρακολούθησης ως παράγοντα κόστους για αυτήν την απόφαση. Ο κλάδος των εμπόρων έχει σημειώσει μια τάση μετατόπισης των συναλλαγών σε μία από τις ακμάζουσες διεθνείς καλλιτεχνικές εκθέσεις, αναφέροντας την περίπτωση της Art Basel. Συνοψίζοντας, οι πωλητές θα μετατοπίσουν εύλογα τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες στις αγορές στις οποίες οι συναλλαγές θα είναι πιο επωφελείς, και το δικαίωμα παρακολούθησης αποτελεί έναν από τους πολλούς παράγοντες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή του τόπου πώλησης.

Διοικητική επιβάρυνση στα χαμηλότερα επίπεδα τιμών

Ο μεγαλύτερος όγκος εμπορικών συναλλαγών εντοπίζεται στο χαμηλότερο άκρο της αγοράς ήτοι κυρίως στις «εγχώριες» αγορές που τείνουν να δραστηριοποιούνται με μεγάλο όγκο πωλήσεων χαμηλής αξίας. Αυτές οι αγορές μπορεί να είναι εθνικές ή μπορεί να λειτουργούν μαζί με διεθνείς αγορές (παράδειγμα αυτού αποτελεί το Λονδίνο) και βασίζονται από κοινού σε υψηλό όγκο πωλήσεων χαμηλής αξίας, που στο μεγαλύτερο μέρος τους αφορούν τοπικά προϊόντα που πωλούνται σε τοπικούς αγοραστές (βλέπε σχήμα 3 στο παράρτημα). Έχει επισημανθεί ότι σε αυτές τις αγορές τείνουν να υπερισχύουν οι μικρότερες επιχειρήσεις που είναι ευάλωτες σε ρυθμιστικές επιβαρύνσεις οι οποίες αυξάνουν το κόστος τους. Το ζήτημα αυτό διερευνάται στο τμήμα 3 παρακάτω.

Θέματα εφαρμογησ σε εθνικό επίπεδο

Ποσοστά

Το βασικό μέρος της οδηγίας ήταν η εναρμόνιση των ισχυόντων ποσοστών σε πέντε καθορισμένες ζώνες με στόχο την εναρμόνιση της εφαρμογής του δικαιώματος παρακολούθησης όσον αφορά τη στρέβλωση των όρων του ανταγωνισμού στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς από τις διαφορές. Τα ενδιαφερόμενα μέρη δεν υπέδειξαν ότι θα πρέπει να τροποποιηθούν οι ζώνες και τα ποσοστά ή ότι θα πρέπει να καταργηθεί το διακριτικό ποσοστό 5 % των πωλήσεων αξίας μικρότερης των 5.000 ευρώ.

Αναφορικά με το κατώτατο όριο για την εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης τα ποσοστά κυμαίνονται από 15 έως 3.000 ευρώ. Δεν υποβλήθηκαν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι οι παρεκκλίσεις σε εθνικό επίπεδο είχαν αρνητικά αποτελέσματα στο ενδοκοινοτικό εμπόριο.

Όροι διαχείρισης

Η οδηγία επιτρέπει στα κράτη μέλη να προβλέψουν την υποχρεωτική ή προαιρετική συλλογική διαχείριση των ποσοστών του δικαιώματος παρακολούθησης. Ενώ τα περισσότερα κράτη μέλη προβλέπουν την υποχρεωτική συλλογική διαχείριση του δικαιώματος παρακολούθησης, ένας μεγάλος αριθμός επέλεξε την προαιρετική συλλογική διαχείριση. Οι εμπλεκόμενοι παράγοντες δεν αμφισβήτησαν το περιεχόμενο των διαφορετικών προσεγγίσεων ως προς τη συλλογική διαχείριση των δικαιωμάτων.

Εκτός αυτού, η οδηγία δεν αναφέρεται στην εφαρμογή και διαχείριση του δικαιώματος. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές σε εθνικά συστήματα που προκύπτουν από διαφορές όσον αφορά την ευκολία και το κόστος διαχείρισης, τόσο για επαγγελματίες της αγοράς έργων τέχνης όσο και για οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης που διαχειρίζονται το δικαίωμα παρακολούθησης.

Διοικητικό κόστος

Οι περισσότεροι επαγγελματίες της αγοράς έργων τέχνης έθιξαν το θέμα του διοικητικού κόστους. Επισημάνθηκε ότι ιδίως οι ΜΜΕ, οι οποίες συνήθως κατέχουν μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς κατά όγκο παρά κατά αξία, θα πλήττονταν από το υψηλό διοικητικό κόστος που επιφέρει κάθε συναλλαγή. Σε αυτό το πλαίσιο σημειώνεται ότι μόνο για το 2010 οι επιλέξιμες δημοπρασίες υπερέβησαν τις 65.000. Το κόστος διαχείρισης του δικαιώματος εκτιμήθηκε σε έως 50 ευρώ για κάθε συναλλαγή. Πρόκειται κυρίως για δαπάνες προσωπικού σε σχέση με (i) τον προσδιορισμό αναγνωρισμένων καλλιτεχνών· (ii) τον προσδιορισμό και τον τόπο των διαδόχων και άλλων δικαιούχων· (iii) την επεξεργασία παραλείψεων και επιστροφών, μαζί με το κόστος του συστήματος τεχνολογίας των πληροφοριών.

Καθοριστικός παράγοντας φαίνεται να είναι ο προσδιορισμός των αναγνωρισμένων καλλιτεχνών. Ενώ οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης σε ορισμένα κράτη μέλη διατηρούν άρτια αρχεία, άλλοι δεν τηρούν τα εν λόγω δεδομένα ή δεν τα καθιστούν διαθέσιμα με αποτελεσματικό τρόπο. Ορισμένοι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης δημοσιεύουν καταλόγους των δικαιούχων με τους οποίους έχουν συνάψει σύμβαση και δικαιούνται να λαμβάνουν τα ποσοστά του δικαιώματος παρακολούθησης. Σε κράτη μέλη στα οποία η καταχώριση του καλλιτέχνη σε έναν οργανισμό συλλογικής διαχείρισης αποτελεί προϋπόθεση για την καταβολή των ποσοστών του δικαιώματος παρακολούθησης, οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης μπορούν να παρέχουν έναν πλήρη κατάλογο των πιθανών δικαιούχων.

Εάν οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης δεν καθιστούν διαθέσιμες τις πληροφορίες με συστηματικό και ολοκληρωμένο τρόπο, το καθήκον φαίνεται ότι μετατοπίζεται στους επαγγελματίες της αγοράς έργων τέχνης, οι οποίοι πρέπει να αναλάβουν οι ίδιοι την αναζήτηση. Η κατάσταση σε σχέση με τη διασυνοριακή διαθεσιμότητα και προσβασιμότητα των αρχείων επιλεξιμότητας είναι ανομοιογενής.

Η διατήρηση ολοκληρωμένων αρχείων με δυνατότητα αναζήτησης επιλέξιμων καλλιτεχνών έχει αναφερθεί ως σημαντική προϋπόθεση για τη μείωση του διοικητικού κόστους σε σχέση με το δικαίωμα παρακολούθησης. Μια άλλη προσέγγιση φαίνεται να είναι η χρήση ενός προαιρετικού και απλουστευμένου συστήματος καταβολής κατ’ αποκοπήν ποσού. Σε διακλαδική (δικαιώματα, κάτοχοι, βιομηχανία) συμφωνία ενός κράτους μέλους για την εφαρμογή του δικαιώματος και τη συνεργασία στην ανάπτυξη συμβατών συστημάτων τεχνολογίας των πληροφοριών, έχουν αναφερθεί ως σημαντικά στοιχεία στη διασφάλιση της αποτελεσματικής διαχείρισης του δικαιώματος.

Κόστος των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης

Οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης αναφέρουν ότι το διοικητικό κόστος κυμαίνεται από 10 έως 20 % των εισπραχθέντων ποσοστών. Το διοικητικό κόστος των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης συνήθως εκπίπτει πριν από τη διανομή των ποσοστών και συνεπώς επιβαρύνει τους δικαιούχους.

Σε κράτη μέλη στα οποία οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης μπορούν μόνο να εισπράττουν ποσοστά δικαιωμάτων παρακολούθησης βάσει των μεμονωμένων εντολών, συνήθως είναι δυνατή η διανομή όλων των εισπραχθέντων ποσοστών. Σε κράτη μέλη με διαφορετικά συστήματα ορισμένες φορές δεν είναι δυνατός ο εντοπισμός των δικαιούχων. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν διανέμεται έως το 5 % των εισπραχθέντων ποσοστών.

«Αλυσιδωτή αντίδραση»

Οι έμποροι έργων τέχνης επέκριναν επίσης τη λεγόμενη «αλυσιδωτή αντίδραση» του δικαιώματος παρακολούθησης που συνεπάγεται ότι τα ποσοστά πρέπει να καταβάλλονται για κάθε συναλλαγή και – σε αντίθεση με τον ΦΠΑ – δεν επιστρέφονται για συναλλαγές μεταξύ εμπόρων. Το δικαίωμα παρακολούθησης έχει σωρευτικό αποτέλεσμα σε έργα τέχνης που πωλούνται αρκετές φορές. Σε κράτη μέλη στα οποία όχι μόνο ο πωλητής, αλλά και ο αγοραστής υποχρεούται να καταβάλει το ποσοστό, ένας έμπορος έργων τέχνης σε δύο συναπτές συναλλαγές ενδέχεται να καταβάλει το ποσοστό δύο συνεχόμενες φορές για το ίδιο έργο τέχνης (αρχικά ως αγοραστής και έπειτα ως πωλητής).

Αντίκτυπος στους καλλιτεχνεσ

Οφέλη και κόστος για τους καλλιτέχνες

Η Επιτροπή ζήτησε πληροφορίες από τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης που είναι υπεύθυνοι για τη συλλογή και διανομή του ποσοστού δικαιώματος παρακολούθησης σχετικά με α) τον αριθμό των καλλιτεχνών που επωφελούνται από το δικαίωμα ετησίως από το 2005 έως το 2010 και β) το ποσό που διανεμήθηκε. Δέκα οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης μπόρεσαν να παρέχουν πληροφορίες, ήτοι καλύπτοντας 10 από τα 27 κράτη μέλη.[13] Βλέπε σύνοψη στον πίνακα 3 του παραρτήματος. Σε αυτά τα 10 κράτη μέλη, ποσοστά περίπου 14 εκατ. ευρώ διανεμήθηκαν το 2010, μεταξύ 6.631 καλλιτεχνών και των διαδόχων τους, αριθμός αρκετά σταθερός σε σύγκριση με τα ποσοστά ύψους 14,4 εκατ. ευρώ που διανεμήθηκαν σε 7.107 καλλιτέχνες και τους διαδόχους τους το 2007. Περίπου μισά από τα ποσοστά συλλέχθηκαν μόνο στη Γαλλία. Οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης σε τέσσερα κράτη μέλη (Βέλγιο, Δανία, Γαλλία και Σλοβακία) ήταν σε θέση να παρέχουν ανάλυση των διανομών μεταξύ ζώντων και αποθανόντων καλλιτεχνών για την περίοδο 2006-2010. Σε αυτά τα τέσσερα κράτη μέλη το 22 % των ποσοστών κατά αξία και το 41 % των ποσοστών κατά όγκο διανεμήθηκαν σε ζώντες καλλιτέχνες κατά τη διάρκεια της περιόδου.

Αυτά τα αριθμητικά στοιχεία υποστηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από την έρευνα που ανέλαβε η Arts Economics. Το 2010 οι επιλέξιμες δημοπρασίες αποτελούνταν από έργα περισσότερων από 5.000 ζώντων καλλιτεχνών και ανήλθαν σε 19.000 συναλλαγές αξίας 225 εκατ. ευρώ. Οι διάδοχοι αντιστοιχούν σε πολύ μεγαλύτερο τμήμα πωλήσεων επιλέξιμων για το δικαίωμα παρακολούθησης, αποτελώντας το 82 % των επιλέξιμων πωλήσεων κατά αξία, 71 % κατά όγκο και 63 % των δικαιούχων (βλέπε πίνακα 4 στο παράρτημα).

Το 45 % των ζώντων καλλιτεχνών που πραγματοποίησαν επιλέξιμες πωλήσεις το 2010 (2.271) έπεσε σε επίπεδο τιμών κάτω από τα 3.000 ευρώ, προσελκύοντας ποσοστό έως 150 ευρώ. Επιπλέον 39 % έπεσε στο επίπεδο τιμών έως 50.000 ευρώ, προσελκύοντας ποσοστό έως 2.030 ευρώ. Η συντριπτική πλειοψηφία των καλλιτεχνών και των δικαιοδόχων που συνέβαλαν στη διαβούλευση επικρότησε το σύστημα του δικαιώματος παρακολούθησης, καθώς επέφερε αλλαγές τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο αναγνώρισης. Ορισμένοι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης διατηρούν επίσης συστήματα στα οποία εφαρμόζεται έκπτωση για πολιτιστικούς σκοπούς (10 % των εσόδων από το δικαίωμα παρακολούθησης) ειδικά για τη στήριξη νέων καλλιτεχνών. Οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης σε ορισμένα κράτη μέλη εξέφρασαν τη λύπη τους για το γεγονός ότι η εναρμόνιση των ισχυόντων ποσοστών σύμφωνα με την οδηγία για το δικαίωμα παρακολούθησης είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερο ποσοστό από ό,τι ίσχυε βάσει της εθνικής νομοθεσίας πριν από τη θέσπιση του ανώτατου ορίου ύψους 12.500 ευρώ, και τη φθίνουσα αξία του ποσοστού π.χ. στη Γερμανία, όπου προηγουμένως ίσχυε ενιαίος συντελεστής 5 % για όλες τις πωλήσεις.

Συμπεράσματα

Ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών αγορών

Δεν μπορούν να καθοριστούν σαφή τυποποιημένα ρεύματα για τη σύνδεση της απώλειας του μεριδίου της ΕΕ στην παγκόσμια αγορά νεότερης και σύγχρονης τέχνης με την εναρμόνιση των διατάξεων αναφορικά με την εφαρμογή του δικαιώματος παρακολούθησης στην ΕΕ την 1η Ιανουαρίου 2006. Δεν μπορούν επίσης να καθοριστούν επί του παρόντος σαφή τυποποιημένα ρεύματα που θα υποδήλωναν τη συστηματική εκτροπή του εμπορίου εντός της ΕΕ από τα κράτη μέλη που θέσπισαν το δικαίωμα για ζώντες καλλιτέχνες το 2006. Ωστόσο, ασκούνται σαφώς πιέσεις στις ευρωπαϊκές αγορές έργων τέχνης, σε ολόκληρο το εύρος τιμών, τόσο για τις δημοπρασίες όσο και για τον τομέα των εμπόρων, και υπενθυμίζεται ότι το πεδίο εφαρμογής του δικαιώματος παρακολούθησης θα διευρυνθεί μετά το τέλος της παρέκκλισης που αφορά τα έργα αποθανόντων καλλιτεχνών την 1η Ιανουαρίου 2012.

Ταυτόχρονα, η ποιότητα διαχείρισης του δικαιώματος παρακολούθησης φαίνεται ότι διαφέρει σημαντικά στην ΕΕ επιφέροντας κόστος τόσο στους επαγγελματίες της αγοράς έργων τέχνης όσο και στους καλλιτέχνες. Η επιβάρυνση μπορεί να είναι ιδιαίτερα υψηλή για όσους βρίσκονται στο κατώτερο άκρο της αγοράς, οι οποίοι επηρεάζονται κατ’ αναλογία εντονότερα από το κόστος διαχείρισης του δικαιώματος. Η Επιτροπή αναγνωρίζει, επιπλέον, ότι σε ορισμένα κράτη μέλη η αναποτελεσματική διαχείριση του δικαιώματος παρακολούθησης συνιστά σημαντικό βάρος για τους επαγγελματίες της αγοράς έργων τέχνης και μπορεί επίσης να οδηγήσει σε περιττά υψηλές παρακρατήσεις από τα ποσοστά που οφείλονται στους καλλιτέχνες και τους δικαιοδόχους τους.

- Λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική σημασία του τομέα, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι εξελίξεις της αγοράς πρέπει να υπόκεινται συνεχώς σε επανεξέταση. Η Επιτροπή θα δρομολογήσει περαιτέρω διαδικασία υποβολής εκθέσεων και θα παραδώσει τα αποτελέσματά της το 2014.

- Η Επιτροπή θα τηρήσει επίσης τη δέσμευσή της να πείσει τρίτες χώρες να εφαρμόσουν το δικαίωμα παρακολούθησης.

- Λαμβάνοντας υπόψη τον όγκο των συναλλαγών που υπόκεινται στο δικαίωμα παρακολούθησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο με στόχο τη διαχείριση και ελαχιστοποίηση του διοικητικού κόστους σε όλα τα κράτη μέλη θα απέφερε οφέλη. Προς τούτο, προτίθεται να καθιερώσει τον διάλογο μεταξύ των εμπλεκόμενων παραγόντων με στόχο την υποβολή συστάσεων για τη βελτίωση του συστήματος συλλογής και διανομής του δικαιώματος παρακολούθησης στην ΕΕ.

- Σε ευρύτερο πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία ότι οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης θα πρέπει να δραστηριοποιούνται σε υψηλό επίπεδο διακυβέρνησης και διαφάνειας σε σχέση με τα μέλη τους και τους εμπορικούς χρήστες, και θα υποβάλλει σχετική πρόταση το 2012, η οποία θα ισχύει εξίσου για τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης του δικαιώματος παρακολούθησης.

Παράρτημα 1

Σχήμα 1 – Εξέλιξη των μεριδίων της παγκόσμιας αγοράς έργων τέχνης 2006-2010

[pic]

Πίνακας 1 – Δημοπρασίες 2008 και 2010

Δημοπρασίες 2008 (εκατ. ευρώ) | Δημοπρασίες 2010 (εκατ. ευρώ) |

Ζώντες καλλιτέχνες | 225 | 5,072 | 18,670 |

Ευρωπαίοι καλλιτέχνες με επιλέξιμους διαδόχους | 1,032 | 8,814 | 46,380 |

Σύνολο | 1,257 | 13,886 | 65,050 |

Ζώντες καλλιτέχνες ως συνολικό % | 18% | 37% | 29% |

Σχήμα 2

[pic]

Σχήμα 3

[pic]

Πίνακας 3 – Αριθμός δικαιούχων καλλιτεχνών και αξία ποσοστών που διανεμήθηκε την περίοδο 2005-2010, επιλεγμένα κράτη μέλη ΕΕ

| 2005 |2006 |2007 |2008 |2009 |2010 | | |Αριθ. |Αξία σε εκατ. ευρώ |Αριθ. |Αξία σε εκατ. ευρώ |Αριθ. |Αξία σε εκατ. ευρώ |Αριθ. |Αξία σε εκατ. ευρώ |Αριθ. |Αξία σε εκατ. ευρώ |Αριθ. |Αξία σε εκατ. ευρώ | |AT | | |19 |0,038 |27 |0,07 |43 |0,111 |39 |0,093 |38 |0,11 | |BE |291 |0,256 |413 |0,505 |448 |0,51 |545 |0,623 |508 |0,46 |513 |0,554 | |DK | | |1604 |0,225 |2071 |1,346 |1989 |1,403 |1511 |0,742 |1894 |0,857 | |EE | |0,007 |10 |0,018 |14 |0,021 |13 |0,011 |9 |0,01 |11 |0,004 | |FR |1991 |2,934 |2191 |5,2 |2233 |6,51 |1985 |6,68 |1959 |6,06 |2054 |6,848 | |DE |878 |2,351 |1020 |2,751 |1191 |3,47 |1157 |3,374 |1112 |4,319 |1021 |3,427 | |NL | | |46 |0,06 |39 |0,053 |54 |0,067 |44 |0,056 |58 |0,105 | |PT | | | | |4 |0,001 |6 |0,005 |19 |0,027 |26 |0,026 | |SK |76 |0,021 |110 |0,025 |135 |0,037 |152 |0,049 |132 |0,038 |50 |0,022 | |UK | | |414 |0,987 |945 |2,99 |1123 |3,45 |913 |2,594 |966 |2,696 | |Σύνολο | |5,569 |5827 |9,809 |7107 |15,008 |7067 |15,773 |6246 |14,399 |6631 |14,649 | |

[1] Αιτιολογική σκέψη 3 της οδηγίας

[2] Αιτιολογική σκέψη 9 της οδηγίας

[3] Όλα τα αριθμητικά στοιχεία βασίζονται σε δεδομένα που παρέχονται από την Arts Economics με δεδομένα από την Artnet.

[4] Τα δεδομένα που παρέχονται από την Arts Economics για το μερίδιο της κινεζικής αγοράς έργων τέχνης και αντικών περιλαμβάνουν την ηπειρωτική Κίνα, το Χονγκ Κονγκ, το Μακάο και την Ταϊβάν.

[5] Ήτοι χωρίς την τέχνη της διακόσμησης

[6] Τα δεδομένα για τις δημοπρασίες έργων τέχνης χρησιμοποιούνται ως κύρια βάση συζήτησης των εξελίξεων στις παγκόσμιες αγορές έργων τέχνης στο παρόν, καθώς οι πωλήσεις αποτελούν δημοσιευμένες πληροφορίες και έχει εξεταστεί η περίοδος 2005-2010, έχοντας υπόψη ότι η οδηγία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2006. Λεπτομερή δεδομένα για τα έργα που υπόκεινται σε δικαίωμα παρακολούθησης διατίθενται μόνο για την περίοδο 2008-2010.

[7] Σε αντίθεση με άλλες αγορές στις οποίες οι δημοπρασίες μπορεί να κατανέμονται εξίσου, πολλοί ζώντες καλλιτέχνες πωλούν τα έργα τους κυρίως μέσω εμπόρων και λιγότερο μέσω δημοπρασιών. Οι πωλήσεις μέσω εμπόρων ενδέχεται να είναι σχετικά περισσότερες σε αυτόν τον τομέα και εκτιμάται ότι η αξία τους είναι διπλάσια από αυτήν των δημοπρασιών.

[8] Οι συγκρίσεις πρέπει να εξετάζονται με επιφυλακτικότητα, δεδομένου του έντονου ενδιαφέροντος για την Κίνα, για παράδειγμα, για την παραδοσιακή κινεζική τέχνη

[9] Αυτά τα δεδομένα πρέπει να εξετάζονται με επιφυλακτικότητα: δεν καλύπτουν την περίοδο πριν και μετά την εναρμόνιση του δικαιώματος παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού. Η περίοδος 2008-2010 ήταν επίσης μια περίοδος εξάρσεων και υφέσεων άνευ προηγουμένου.

[10] Η Ιταλία εφάρμοσε στην πράξη το δικαίωμα παρακολούθησης το 2006.

[11] Η υψηλή αξία πωλήσεων του ΗΒ αντιστοιχεί σε μικρό αριθμό πωλήσεων υψηλών τιμών. Το 2010, για παράδειγμα, το 54 % της αξίας της αγοράς έργων τέχνης βρισκόταν εντός της ζώνης τιμών ύψους 2 εκατ. ευρώ (αντιπροσωπεύοντας μόνο το 0,5 % των συναλλαγών).

[12] Βλέπε, για παράδειγμα, "The impact of artist resale rights on the art market in the UK" («Ο αντίκτυπος των δικαιωμάτων παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού στην αγορά έργων τέχνης στο ΗΒ»), Toby Froschauer, Ιανουάριος 2008.

[13] Ορισμένοι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης μπορούσαν να παρέχουν το ποσοστό που διανεμήθηκε, αλλά όχι τον αριθμό των δικαιούχων καλλιτεχνών· άλλοι έδωσαν ένα συνολικό ποσό, αλλά όχι ετήσια δεδομένα· ένας οργανισμός έδωσε τον αριθμό των δικαιούχων καλλιτεχνών, αλλά όχι την αξία. Οι οργανισμοί σε οκτώ κράτη μέλη δεν μπόρεσαν να παρέχουν καμία πληροφορία.