52011DC0865

1.           Πλαίσιο

Με 500 εκατομμύρια κατοίκους, πάνω από 25 % του παγκόσμιου εγχώριου προϊόντος και ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι παγκόσμια δύναμη. Αναλαμβάνοντας τις ευθύνες της για την παγκόσμια διακυβέρνηση, η ΕΕ διαδραματίζει ενεργό πολιτικό ρόλο και έχει ιδιαίτερα περιφερειακά και παγκόσμια συμφέροντα. Αυτό αποδεικνύεται ιδίως από το γεγονός ότι προσφέρει πάνω από το ήμισυ του συνόλου της διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας και είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος χορηγός ανθρωπιστικής συνδρομής. Ο ρόλος της ΕΕ στην παγκόσμια διακυβέρνηση αποτυπώνεται στην ενεργή στήριξη που παρέχει υπέρ της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, της ανθρώπινης ασφάλειας, παράλληλα με τον σεβασμό των διεθνών περιβαλλοντικών και κοινωνικών συμφωνιών, καθώς και την προώθηση του ανοικτού εμπορίου και της ατζέντας για αξιοπρεπή εργασία.

Ο κόσμος έχει αλλάξει. Η παρούσα οικονομική κρίση καθιστά επιτακτικότερη την ανάγκη της Ευρώπης να αναπτύξει βαθύτερες και ισχυρότερες σχέσεις με τους εταίρους της, ιδίως με τις γειτονικές της περιοχές, δεδομένης της σημαντικής επιρροής τους στις χρηματοπιστωτικές και οικονομικές προοπτικές της Ευρώπης. Προκλήσεις που έχουν σχέση με την ασφάλεια έχουν λάβει νέες μορφές καθώς η διασύνδεση μεταξύ των διαφόρων περιοχών του κόσμου γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Η σπάνις των φυσικών πόρων, η ταχεία αύξηση του πληθυσμού της υφηλίου και οι απειλές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση τον τρόπο που συναλλασσόμαστε με τους διεθνείς μας εταίρους.

Ο αναπτυσσόμενος κόσμος μεταβάλλεται και αυτός με ταχύ ρυθμό. Συντελείται επί του παρόντος μια μετατόπιση των δυνάμεων, με ένα συνεχώς μεγαλύτερο κατάλογο αναδυόμενων δυνάμεων που εισέρχονται στο διεθνές προσκήνιο. Ειδικότερα η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και η Νότια Αφρική έχουν νέους τρόπους συναλλαγής με τις άλλες χώρες, συχνά δε και διαφορετικές αξίες. Οι κανόνες της παγκόσμιας διακυβέρνησης επαναπροσδιορίζονται με την άνοδο της ομάδας G20. Πολλοί τομείς που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την ΕΕ, όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, η ασφάλεια, και ειδικότερα η μη διάδοση πυρηνικών όπλων, ο αφοπλισμός και η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, η κανονιστική ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, το εμπόριο και οι επενδύσεις, η κλιματική αλλαγή, η βιοποικιλότητα και η χρήση νέων τεχνολογιών απαιτούν πολυμερείς λύσεις.

Σε αυτό το ρευστότερο παγκόσμιο περιβάλλον, έχει ζωτική σημασία για την ΕΕ να προωθήσει ένα διεθνές σύστημα που στηρίζεται σε κανόνες. Οι αναδυόμενες οικονομίες διαδραματίζουν επίσης όλο και σημαντικότερο ρόλο σε αναπτυσσόμενες χώρες, με το εμπόριο μεταξύ των χωρών του Νότου να κερδίζει έδαφος έναντι του εμπορίου μεταξύ των χωρών του Βορρά και του Νότου. Από την άλλη πλευρά, οι πιο φτωχές χώρες αντιμετωπίζουν όλο και μεγαλύτερο κίνδυνο περιθωριοποίησης. Τέλος, στις κοντινότερες γειτονικές χώρες της Ευρώπης συντελείται τεράστια αλλαγή με την έναρξη της διαδικασίας εκδημοκρατισμού στη Νότια Μεσόγειο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αλλάξει. Η Συνθήκη της Λισαβόνας ανοίγει νέους ορίζοντες για την προώθηση μιας συνολικής και συνεκτικής προσέγγισης για την ΕΕ. Έχει ορίσει τις γενικές αρχές, τους στόχους και το συνολικό πλαίσιο για την εξωτερική δράση της ΕΕ και έχει θεσπίσει την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), υπό την εξουσία της Ύπατης Εκπροσώπου και Αντιπροέδρου με αποστολή την εξασφάλιση της συνεκτικότητας της εξωτερικής δράσης της Ένωσης. Η ΕΥΕΔ και η Επιτροπή συνεργάζονται στενά για την εφαρμογή των εξωτερικών πολιτικών της Ένωσης, τόσο στην έδρα όσο και στις αντιπροσωπείες της ΕΕ. Περισσότερες εξουσίες δόθηκαν επίσης και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ιδίως βάσει της διαδικασίας του προϋπολογισμού. Οι νέες διατάξεις της Συνθήκης για τις σχέσεις της ΕΕ με τις χώρες της διεύρυνσης και τις γειτονικές χώρες, την αναπτυξιακή συνεργασία, την ανθρωπιστική βοήθεια και την πολιτική προστασία θα πρέπει να συνδυαστούν με κατάλληλα νομικά και οικονομικά μέσα.

Η ανακοίνωση «Ένας προϋπολογισμός για την Ευρώπη του 2020», που εγκρίθηκε από το Σώμα των Επιτρόπων στις 29 Ιουνίου 2011, είχε επισημάνει τους τομείς στους οποίους η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε ένα μεταβαλλόμενο και παγκοσμιοποιημένο κόσμο που στηρίζεται σαφώς στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και τη νέα αρχιτεκτονική της Συνθήκης της Λισαβόνας. Μέσα στην παγκόσμια οικονομική κρίση, η ΕΕ, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να προσπαθήσει να κατευθύνει τους πόρους της εκεί όπου υπάρχουν οι μεγαλύτερες ανάγκες, θα απέδιδαν τα μεγαλύτερα οφέλη και θα δημιουργούσαν την υψηλότερη προστιθέμενη αξία.

Ο συνολικός στόχος της εξωτερικής δράσης βάσει του νέου ΠΔΠ θα είναι να εξασφαλιστεί ότι, παρά την οικονομική κρίση και τις δημοσιονομικές της συνέπειες, η ΕΕ είναι σε θέση να μιλήσει με μια φωνή, να σταθεί στο ύψος των φιλοδοξιών της για την προώθηση της δημοκρατίας, της ειρήνης, της αλληλεγγύης, της σταθερότητας και της ευημερίας και τη μείωση της φτώχειας, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στις κοντινότερες γειτονικές μας χώρες, και να συμβάλει στη διαφύλαξη των παγκόσμιων δημόσιων αγαθών. Αυτές είναι οι κατευθυντήριες αρχές για τις προτάσεις σχετικά με τα αναθεωρημένα μέσα εξωτερικής δράσης που συνοδεύουν την παρούσα ανακοίνωση[1].

2.           Γιατί θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να επενδύσει στις εξωτερικές σχέσεις;

2.1         Ένας διασυνδεδεμένος κόσμος

Το σχετικό βάρος των κυριότερων εταίρων μας αυξάνεται, τόσο από οικονομική όσο και από πολιτική άποψη, γεγονός που καθιστά ακόμη επιτακτικότερη την ανάγκη η ΕΕ να μιλά με μια φωνή. Γεγονότα που συμβαίνουν σε άλλα σημεία του κόσμου θα μπορούσαν να έχουν άμεσες επιπτώσεις για τους πολίτες της Ευρώπης. Ανθρωπογενείς ή φυσικές καταστροφές μπορούν να υπονομεύσουν γρήγορα τη σταθερότητα σε πολλές χώρες. Όπως διαπιστώσαμε στο πλαίσιο της «αραβικής άνοιξης», τα γεγονότα που συμβαίνουν στις γειτονικές μας χώρες έχουν άμεσες και ταχύτατες επιπτώσεις. Η ΕΕ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ευθύνη για την ενεργητική προώθηση του εκδημοκρατισμού που οδηγεί στη σταθερότητα και την ευημερία της περιοχής αυτής.

Η παγκοσμιοποίηση των κοινωνιών μας ολοένα αυξάνεται. Η καθημερινή ζωή διαμορφώνεται από τις παγκόσμιες τάσεις στο διεθνές εμπόριο και τις επενδύσεις, την ενέργεια, τη μετανάστευση και την κλιματική αλλαγή. Ο πλανήτης πρέπει να μοιραστεί τους περιορισμένους πόρους με βιώσιμο τρόπο και πρέπει να προσαρμοστούμε στο μεταβαλλόμενο τοπίο. Συγχρόνως, και για να εξασφαλίσουμε μια σταθερή και δίκαιη διεθνή διακυβέρνηση, πρέπει να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας να βοηθήσουμε όλους αυτούς που κινδυνεύουν να μείνουν στο περιθώριο.

Με τον ίδιο τρόπο, οι εσωτερικές πολιτικές της ΕΕ μπορεί να έχουν άμεσες επιπτώσεις σε τρίτες χώρες και συχνά δεν μπορούν να υλοποιηθούν πλήρως παρά μόνο χάρη στη στενή συνεργασία με τους διεθνείς μας εταίρους. Σε αυτές τις συνθήκες αυξανόμενης αλληλεξάρτησης και στο πλαίσιο της δέσμευσής της για ένα αποτελεσματικό πολυμερές σύστημα, αποτελεί συμφέρον ζωτικής σημασίας για τη ΕΕ να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων σε παγκόσμια κλίμακα, ιδίως σε πολυμερή φόρουμ όπως τα Ηνωμένα Έθνη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και οι ομάδες G8 / G20.

Η αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, η απώλεια της βιοποικιλότητας, η τρομοκρατία, το οργανωμένο έγκλημα, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και οι ανισορροπίες σε επίπεδο εμπορίου απαιτούν τη στενότερη συνεργασία των βασικών εταίρων. Η ΕΕ πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα όταν υπερασπίζεται τα συμφέροντά της σε άλλες χώρες και οφείλει να εφαρμόζει μια πιο συνεπή και συνεκτική προσέγγιση στις διμερείς και πολυμερείς της σχέσεις. Η Ένωση πρέπει να είναι οπλισμένη για την αντιμετώπιση όλων των εξελίξεων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν δυνητικά τους πολίτες μας, είτε αξιοποιώντας ευκαιρίες είτε προλαμβάνοντας πιθανούς κινδύνους και απειλές.

2.2         Η προστιθέμενη αξία της EE

Σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, η συνένωση των δυνάμεων αποκτά ακόμη ζωτικότερη σημασία. Η προστιθέμενη αξία της ΕΕ φαίνεται καθαρά σε πολλούς τομείς:

· Οι πόροι μπορούν να αξιοποιηθούν από κοινού για να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών και μέσων. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ μπορούν να επωφεληθούν από την ευρεία γεωγραφική αντιπροσώπευση της ΕΕ σε τρίτες χώρες που προσφέρει μια πλατφόρμα για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων, με τον συνδυασμό ενός φάσματος μηχανισμών και μέτρων τα οποία συχνά δεν μπορούν να υλοποιηθούν από μεμονωμένες χώρες.

· Βελτίωση της διαπραγματευτικής μας θέσης και της πολιτικής μόχλευσης με την αύξηση του συνολικού βάρους και της εκπροσώπησης με βάση κοινά συμφέροντα και δεσμεύσεις που έχουν προσδιοριστεί με σαφήνεια. Με τον ίδιο τρόπο, προώθηση πολυμερών συζητήσεων και λύσεων σε θέματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος όπως η κλιματική αλλαγή, η προστασία του περιβάλλοντος και η ενεργειακή ασφάλεια.

· Προώθηση των πολιτικών, των προτύπων και των αξιών μας με βάση τα κοινά ευρωπαϊκά συμφέροντα σε τομείς όπως οι πολιτικές διεύρυνσης και γειτονίας, στους οποίους η ΕΕ είναι σε θέση καλύτερα από οποιονδήποτε να συνοδεύσει τους εταίρους της στον πολιτικό και οικονομικό μετασχηματισμό τους, να τους βοηθήσει να σταθεροποιήσουν τις οικονομίες τους και να ευθυγραμμιστούν με τους κανόνες και τα πρότυπα της ΕΕ.

· Εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών που οικοδομούν υψηλή διεθνή αξιοπιστία για την προώθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, τον εκδημοκρατισμό, περιλαμβανομένης της παρακολούθησης εκλογών, και τη βελτίωση της διακυβέρνησης. Με τον ίδιο τρόπο, με τη διατήρηση υψηλού βαθμού ουδετερότητας και αμεροληψίας κατά τη χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας, και τέλος με την αξιοποίηση της μεγάλης πείρας που έχουμε αποκτήσει στην κινητοποίηση μακροπρόθεσμης και προβλέψιμης αναπτυξιακής βοήθειας σε παγκόσμια κλίμακα.

· Επίτευξη οικονομιών κλίμακας στη χορήγηση τεχνικής και οικονομικής συνδρομής ή σε δραστηριότητες συνεργασίας, και στην παροχή διπλωματικών και αναπτυξιακών υπηρεσιών σε άλλες χώρες.

3.           Στρατηγικοί στόχοι

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Ιουνίου για το ΠΔΠ, τα μέσα εξωτερικής χρηματοδότησης της ΕΕ θα επιδιώξουν τους ακόλουθους στρατηγικούς στόχους[2]:

· Προώθηση και υπεράσπιση των αξιών της ΕΕ στο εξωτερικό, θέτοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στο επίκεντρο της εξωτερικής δράσης της ΕΕ.

· Επένδυση στη μακροπρόθεσμη ευημερία και σταθερότητα των γειτονικών χωρών της ΕΕ και υποστήριξη της διαδικασίας μεταρρυθμίσεων των χωρών οι οποίες προετοιμάζονται για την ένταξή τους στην ΕΕ.

· Υποστήριξη των συμφερόντων της ΕΕ στο εξωτερικό, όπως προστασία των πολιτών της ΕΕ, ενίσχυση ευκαιριών για εμπορικές συναλλαγές, προώθηση των κανόνων και των προτύπων της ΕΕ, ενεργειακή ασφάλεια, κλπ.

· Προβολή των πολιτικών της ΕΕ για την αντιμετώπιση των σημαντικότερων παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας και προστασία δημόσιων αγαθών και πόρων.

· Αύξηση των αποτελεσμάτων της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ, με πρωταρχικό στόχο την εξάλειψη της φτώχειας.

· Ενίσχυση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης μετά από φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές.

· Βελτίωση των ικανοτήτων πρόληψης και επίλυση κρίσεων, με τη διατήρηση της ειρήνης, την πρόληψη των συγκρούσεων και την ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας.

4.           Βασικές αρχές

4.1         Αξιοποίηση νέων ευκαιριών

Για την περίοδο μετά το 2013, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην προσαρμογή των μεθόδων σχεδιασμού, προγραμματισμού και υλοποίησης της εξωτερικής βοήθειας της ΕΕ στα νέα πολιτικά, οικονομικά και θεσμικά δεδομένα, με παράλληλη αξιοποίηση των λύσεων που έχουν μέχρι στιγμής αποδειχθεί επιτυχείς.

Η αντιμετώπιση των βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων προκλήσεων σε μια σειρά προβλημάτων και η κινητοποίηση ενός μείγματος εξωτερικών μηχανισμών σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών θα απαιτήσουν ιδιαίτερες προσπάθειες ώστε να εξασφαλιστεί η συνολική συνοχή της πολιτικής όσον αφορά τις δεσμεύσεις μας με τους εταίρους μας για την εφαρμογή μιας συνολικής προσέγγισης σε επίπεδο Ένωσης. Η προτεινόμενη αναθεώρηση της διαδικασίας προγραμματισμού θα εξασφαλίσει μεγαλύτερη συνεκτικότητα μεταξύ των διαφόρων τομέων εξωτερικής δράσης της ΕΕ και την υιοθέτηση μιας προσέγγισης που στηρίζεται περισσότερο στα αποτελέσματα, ενώ παράλληλα θα παρέχεται ευελιξία για την τήρηση των πολιτικών μας προτεραιοτήτων.

Η νέα γενιά εξωτερικών μηχανισμών θα διευκολύνει τον πολιτικό διάλογο, τις διαπραγματεύσεις και την εφαρμογή των υφιστάμενων και μελλοντικών συμφωνιών με τους εταίρους μας για τη στήριξη μιας συνολικής πολιτικής στρατηγικής για μια δεδομένη χώρα. Σε αυτό το πλαίσιο, η συνεκτικότητα της πολιτικής για την ανάπτυξη εξακολουθεί να αποτελεί βασική προτεραιότητα. Συγχρόνως, η ΕΕ θα ενισχύσει τον διάλογο και τον συντονισμό της με άλλους μη κρατικούς εταίρους, όπως με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (περιλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων), τοπικές αρχές, πολυμερείς οργανώσεις, διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, άλλους χορηγούς βοήθειας, καθώς και με τον ιδιωτικό τομέα.

4.2         Βέλτιστη αξιοποίηση των εν ανεπαρκεία πόρων

Η ΕΕ πρέπει να επιδιώκει τη διοχέτευση των πόρων της εκεί όπου υπάρχουν οι μεγαλύτερες ανάγκες και θα είχαν το μεγαλύτερο αποτέλεσμα. Μια πιο διαφοροποιημένη προσέγγιση των εταιρικών σχέσεων και της χορηγούμενης βοήθειας με βάση τις συνθήκες των επιμέρους χωρών αποτελεί βασική αρχή της πρότασης αυτής. Η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να αναγνωρίζει την ιδιαίτερη σημασία που έχει η στήριξη της ανάπτυξης στις γειτονικές της χώρες και στην Αφρική νοτίως της Σαχάρας. Από τη μια πλευρά, πολλές χώρες αρχίζουν να απεξαρτώνται από την αναπτυξιακή βοήθεια της ΕΕ επειδή είναι σε θέση να χρηματοδοτούν οι ίδιες την ανάπτυξή τους.

Η βοήθεια θα χορηγείται με βάση τις ανάγκες, τις ικανότητες, τις δεσμεύσεις, τις επιδόσεις των χωρών και τον δυνητικό αντίκτυπο της βοήθειας της ΕΕ. Θα παρέχεται προτεραιότητα στις ιδιαίτερες ανάγκες των χωρών των οποίων η κατάσταση είναι επισφαλής ή εύθραυστη, έχουν επηρεαστεί από συρράξεις ή αντιμετωπίζουν κρίση. Η διαφοροποίηση θα επιτρέψει διαφορετικές μορφές συνεργασίας, όπως τον συνδυασμό επιχορηγήσεων και δανείων από διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, περιλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Η αυξημένη χρήση καινοτόμων χρηματοδοτικών μηχανισμών αναμένεται να κινητοποιήσει πρόσθετη χρηματοδότηση, και από τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό θα εξασφαλίσει τη μέγιστη απόδοση της χρηματοδότησης της ΕΕ που χορηγείται κάτω από ιδιαίτερα δυσχερείς δημοσιονομικές συνθήκες. Η ΕΕ θα εξασφαλίσει επίσης τη συγκέντρωση των εξωτερικών δαπανών της, για να αποφύγει τις αναποτελεσματικότητες που προκύπτουν από τον διασκορπισμό κατά τομείς και τον κατακερματισμό της βοήθειας. Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερο βάρος σε επενδύσεις στα θεμέλια και τους κινητήριους μοχλούς της βιώσιμης χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης και στην ενίσχυση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, της δημοκρατίας και άλλων βασικών στοιχείων της καλής διακυβέρνησης περιλαμβανομένης της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων των γυναικών.

Σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο, είχε παρατηρηθεί ότι η λειτουργία των χρηματοδοτικών μηχανισμών της ΕΕ παρεμποδιζόταν από την έλλειψη ευελιξίας. Ο Μηχανισμός Σταθερότητας (ΜΣ) δημιουργήθηκε εν μέρει για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού. Για να αυξηθεί περαιτέρω η ικανότητα της ΕΕ να ανταποκρίνεται σε απρόβλεπτα γεγονότα, θεσπίστηκαν νέοι μηχανισμοί για την αναθεώρηση των μέσων με στόχο την αύξηση της ευελιξίας, ιδίως με τη διάθεση κεφαλαίων για απρόβλεπτες ανάγκες και τον καθορισμό των ελάχιστων χορηγήσεων.

Απλουστευμένοι κανόνες και διαδικασίες για τον προγραμματισμό και την παροχή βοήθειας της ΕΕ, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του αναθεωρημένου δημοσιονομικού κανονισμού, προτείνονται για όλα τα εξωτερικά μέσα με στόχο να επιτευχθεί η αποτελεσματικότερη παροχή της βοήθειας της ΕΕ. Η απλοποίηση θα είναι κατά πρώτο και κύριο λόγο προς όφελος των χωρών και των περιφερειών εταίρων, αλλά θα επιτρέψει επίσης την αποτελεσματικότερη διαχείριση, μέσω της μείωσης του διοικητικού φόρτου. Ένα οριζόντιο νομοθετικό μέσο θα διασφαλίσει υψηλό βαθμό εναρμόνισης των χρηματοδοτικών διατάξεων.

Στόχος της ΕΕ θα είναι η αμοιβαία ευθύνη όσον αφορά τη χορήγηση και την εκταμίευση των κεφαλαίων. Συνολικά, κατά τη χορήγηση εξωτερικής βοήθειας σε χώρες εταίρους, οι εξωτερικοί μηχανισμοί της ΕΕ θα λαμβάνουν περισσότερο υπόψη τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και τη χρηστή διακυβέρνηση. Όσον αφορά τις γειτονικές χώρες και χώρες της διεύρυνσης, οι χορηγήσεις σε μεμονωμένες χώρες και η παροχή βοήθειας θα πρέπει να συνδέονται πιο στενά με τη συντελούμενη πρόοδο στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Για τις αναπτυσσόμενες χώρες, η ΕΕ θα ενισχύσει την αμοιβαία ευθύνη όσον αφορά τις δεσμεύσεις και την υλοποίηση των στόχων που έχουν συμφωνηθεί με τις χώρες εταίρους. Οι ενδεικτικές χορηγήσεις ανά χώρα θα επανεξεταστούν σύμφωνα με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες και τα προαναφερθέντα κριτήρια. Η ανθρωπιστική βοήθεια θα εξακολουθεί να βασίζεται στις ανάγκες και στην τήρηση των αρχών της ουδετερότητας, της αμεροληψίας και της ανεξαρτησίας.

Σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης της Λισαβόνας, τα νέα μέσα θα εφαρμόζουν νέους μηχανισμούς για να εξασφαλιστεί πιο δημοκρατικός διάλογος σχετικά με την εξωτερική συνδρομή της ΕΕ μέσω της μεγαλύτερης συμμετοχής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ως παράδειγμα αναφέρεται η χρήση κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων[3], που μπορούν να αυξήσουν την ευελιξία των εξωτερικών μηχανισμών. Θα βελτιωθεί επίσης ο δημοκρατικός έλεγχος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (ΕΤΑ) μέσω της ευθυγράμμισής του με τον Μηχανισμό Αναπτυξιακής Συνεργασίας, ενώ συγχρόνως θα λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες του μηχανισμού.

5.           Αναθεωρημένη και απλουστευμένη διαδικασία προγραμματισμού

Μια σημαντική καινοτομία αυτής της αναθεώρησης των εξωτερικών μηχανισμών της ΕΕ αφορά τις προτεινόμενες μεταβολές όσον αφορά τη διαδικασία προγραμματισμού. Η Συνθήκη της Λισαβόνας προβλέπει σαφή υποχρέωση για την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να συντονίζουν τις πολιτικές τους στον τομέα της εξωτερικής δράσης[4], περιλαμβανομένης της αναπτυξιακής συνεργασίας[5].

5.1.        Επίτευξη συμφωνίας για κοινές συνολικές στρατηγικές της ΕΕ

Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός και να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και η διαφάνεια στις σχέσεις τους με τρίτες χώρες, η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν μια σαφή κοινή στρατηγική στις σχέσεις τους με μια χώρα ή περιφέρεια εταίρο. Στις περιπτώσεις που ενδείκνυται, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει τη σύνταξη ενός κοινού εγγράφου πλαισίου (ΚΕΠ) με βάση κοινή ανάλυση[6]. Το ΚΕΠ θα ενσωματώνει όλες τις πτυχές της εξωτερικής δράσης της ΕΕ και όλα τα εργαλεία/μέσα της ΕΕ για την επίτευξη κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ της ευελιξίας και της προβλεψιμότητας, καθώς και μεταξύ των βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων. Το ΚΕΠ θα προσδιορίζει τις στρατηγικές γραμμές δράσης, και ένα ευρύ μείγμα πολιτικών όσον αφορά τους μηχανισμούς και τις πολιτικές της ΕΕ και των κρατών μελών που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν σε μια χώρα ή μια περιφέρεια, αφού ληφθούν υπόψη διπλωματικές και πολιτικές πτυχές (Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, πολιτικός διάλογος, δημοκρατία και δικαιώματα του ανθρώπου, κλπ.), η αναπτυξιακή συνεργασία, η ανθρωπιστική βοήθεια, η ασφάλεια και η εξωτερική προβολή των εσωτερικών πολιτικών. Όπως φαίνεται στους νέους μηχανισμούς που προτείνονται, όταν προετοιμάζεται ένα ΚΕΠ για μια χώρα ή περιφέρεια, θα χρησιμοποιείται για τη διαδικασία προγραμματισμού και, κατά συνέπεια, δεν θα απαιτείται ειδικό έγγραφο για τη χώρα ή την περιφέρεια αυτή.

5.2.        Προώθηση μιας πιο ευέλικτης και προσαρμοστικής διαδικασίας προγραμματισμού

Η ΕΕ πρέπει να απλοποιήσει τη διαδικασία προγραμματισμού της ώστε να προσαρμόζεται περισσότερο στις πιθανές αλλαγές της κατάστασης και να αυξήσει την ευελιξία της για να διευκολύνεται ο κοινός προγραμματισμός με τα κράτη μέλη, ο οποίος θα πρέπει να αποτελεί τον κανόνα για την ΕΕ. Ο προγραμματισμός των χρηματοδοτήσεων πρέπει να στηρίζεται σε μια σαφή στρατηγική που καθορίζεται στα έγγραφα στρατηγικής για κάθε χώρα ή περιφέρεια εταίρο με μια πολυετή χορήγηση πέρα από ένα ορισμένο επίπεδο[7]. Οποιοδήποτε από τα ακόλουθα έγγραφα μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί έγγραφο στρατηγικής:

1.      Έγγραφο εθνικής στρατηγικής της χώρας εταίρου (εθνικό αναπτυξιακό πρόγραμμα ή παρόμοιο έγγραφο) που αναγνωρίζεται από την Επιτροπή ή από τις υπηρεσίες της ΕΥΕΔ·

2.      Κοινό έγγραφο προγραμματισμού που προετοιμάζεται από την ΕΥΕΔ και τις υπηρεσίες της Επιτροπής με τα κράτη μέλη·

3.      Έγγραφο εθνικής ή περιφερειακής στρατηγικής ή αντίστοιχο έγγραφο που προετοιμάζεται από την ΕΥΕΔ και τις υπηρεσίες της Επιτροπής·

Όπως προαναφέρθηκε, το κοινό έγγραφο πλαίσιο (ΚΕΠ), όταν αυτό είναι διαθέσιμο, θα πρέπει επίσης να χρησιμεύει ως έγγραφο στρατηγικής. Η ύπαρξη ενός από αυτά τα έγγραφα δεν σημαίνει ότι αποκλείεται η σύνταξη άλλων, αλλά απαιτείται τουλάχιστον ένα για τον προγραμματισμό των πόρων της ΕΕ. Στην περιοχή γειτονίας, για χώρες που έχουν συμφωνήσει με την ΕΕ σχέδιο δράσης ή ισοδύναμο έγγραφο, τα έγγραφα στρατηγικής ανά χώρα θα αντικατασταθούν από ενιαία πλαίσια στήριξης. Για τον μηχανισμό προενταξιακής βοήθειας, τα νέα έγγραφα στρατηγικής ανά χώρα θα ενισχύσουν την μεγαλύτερη συνεκτικότητα μεταξύ όλων των τομέων πολιτικής που καλύπτονται από τον μηχανισμό.

Βάσει του εγγράφου στρατηγικής, ο προγραμματισμός των πόρων της ΕΕ θα πρέπει, κατ’ αρχήν, να ορίζεται σε πολυετές ενδεικτικό πρόγραμμα ή σε ισοδύναμο πρόγραμμα. Η ΕΥΕΔ και οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα προσπαθούν να συντάσσουν, όταν αυτό είναι δυνατό, κοινά έγγραφα πολυετούς προγραμματισμού με τα κράτη μέλη.

Οι πόροι της ΕΕ προγραμματίζονται σύμφωνα με τις ανάγκες και τις στρατηγικές των χωρών εταίρων και η περίοδος προγραμματισμού θα πρέπει κατ’ αρχήν να συντονίζεται με τους κύκλους των στρατηγικών τους. Ο κύκλος προγραμματισμού της ΕΕ μπορεί να ποικίλλει από μια χώρα στην άλλη και, κατά συνέπεια, το ποσό των πόρων που προγραμματίζονται εκ των προτέρων μπορεί να μην καλύπτει το σύνολο του κύκλου 2014-2020 ούτε όλες τις ενδεικτικές χορηγήσεις ανά χώρα.

Υψηλότερος βαθμός ευελιξίας είναι απαραίτητος για χώρες που είναι σε επισφαλή κατάσταση, αντιμετωπίζουν κρίση ή μετά από περίοδο κρίσης, ή έχουν επηρεαστεί από συρράξεις, ώστε να είναι δυνατός ο γρήγορος (επανα-)προγραμματισμός της βοήθειας της ΕΕ σύμφωνα με το ΚΕΠ ή το έγγραφο στρατηγικής της χώρας και/ή οποιεσδήποτε στρατηγικές της ΕΕ για την πρόληψη των συγκρούσεων, την αντιμετώπιση/διαχείριση των κρίσεων και την οικοδόμηση της ειρήνης. Με τον τρόπο αυτό, θα υπάρχει το απαραίτητο μείγμα προσεγγίσεων και μέσων, ιδίως με την εξασφάλιση μιας κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ των προσεγγίσεων με βασικό άξονα την ασφάλεια, την ανάπτυξη ή τις ανθρωπιστικές πτυχές και με την ομαλή σύνδεση της βραχυχρόνιας αντιμετώπισης με την μακροπρόθεσμη στήριξη.

Η διαδικασία επαναπρογραμματισμού θα πρέπει κυρίως να εστιάζεται σε βασικούς τομείς όπως η διακυβέρνηση, η αποκατάσταση της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών και τροφίμων, η ειρήνη και η οικοδόμηση του κράτους και στην αντιμετώπιση των βασικών αιτίων της αστάθειας ή (κινδύνου νέων) συγκρούσεων, καθώς και στη μείωση των τρωτών σημείων έναντι των καταστροφών. Η διαδικασία έκδοσης ή προσαρμογής των πολυετών ενδεικτικών προγραμμάτων θα πρέπει να συντομευτεί, λαμβανομένης υπόψη της ταχύτητας με την οποία συχνά εξελίσσονται οι πολιτικές καταστάσεις. Τα έγγραφα προγραμματισμού θα ανανεώνονται εάν και εφόσον χρειαστεί.

6.           Προτεινόμενη διάρθρωση του νέου τομέα για την Εξωτερική Δράση

6.1         Συνεργασία με χώρες εταίρους

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εστιάσει τη δράση της σχετικά με τους εξωτερικούς της εταίρους σε τέσσερις βασικές προτεραιότητες πολιτικής που αποτελούν άμεση εφαρμογή της Συνθήκης: διεύρυνση, γειτονία, συνεργασία με στρατηγικούς εταίρους και αναπτυξιακή συνεργασία.

Ο Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ) θα εξακολουθήσει να αποτελεί τον οικονομικό πυλώνα της στρατηγικής διεύρυνσης, περιλαμβάνοντας όλες τις πτυχές των εσωτερικών πολιτικών και των θεματικών ενοτήτων. Στόχος θα είναι να εξασφαλιστεί ότι οι υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες θα είναι πλήρως προετοιμασμένες για μια πιθανή προσχώρηση, με την ενθάρρυνση των χωρών αυτών να προσαρμόσουν τις στρατηγικές και πολιτικές που υιοθετούνται από την Ένωση στις εθνικές τους προτεραιότητες. Θα δοθεί έμφαση στη στήριξη των πολιτικών μεταρρυθμίσεων, ιδίως στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και του κράτους δικαίου και στην προώθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, στην περιφερειακή συνεργασία, στην υιοθέτηση και την εφαρμογή του κεκτημένου, στους στόχους της ΕΕ 2020, και στην προετοιμασία της διαχείρισης των εσωτερικών πολιτικών για μια ενδεχόμενη προσχώρηση. Θα ενισχυθεί η συνοχή μεταξύ της οικονομικής στήριξης και της συνολικής προόδου που συντελείται στην εφαρμογή της προενταξιακής στρατηγικής.

Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Γειτονίας (ΕΜΓ) θα βοηθήσει τις γειτονικές χώρες της ΕΕ με την στήριξη μιας βαθύτερης πολιτικής συνεργασίας, της στενότερης οικονομικής ολοκλήρωσης με την ΕΕ και της αποτελεσματικής και βιώσιμης μετάβασης στη δημοκρατία. Η συνεργασία με τις γειτονικές χώρες της ΕΕ θα στηρίζεται περισσότερο στην αρχή των αναλογικών κερδών, όπως προτείνεται στην κοινή ανακοίνωση της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Μια νέα απάντηση σε μια γειτονιά που αλλάζει»[8].

Ο Μηχανισμός Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΜΑΣ) θα εστιαστεί στην καταπολέμηση της φτώχειας. Θα συμβάλει επίσης στην επίτευξη των άλλων στόχων της εξωτερικής δράσης της ΕΕ, ιδίως στην ενίσχυση της βιώσιμης οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης, καθώς και στην προώθηση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, της χρηστής διακυβέρνησης και του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Θα οργανωθεί με βάση:

i)       Γεωγραφικά προγράμματα για τη στήριξη της διμερούς και περιφερειακής συνεργασίας με αναπτυσσόμενες χώρες που δεν καλύπτονται από το ΕΜΓ, τον ΜΠΒ ή το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης. Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες και οι προτεραιότητες των χωρών εταίρων και να εξασφαλιστεί η τήρηση των υποχρεώσεών τους, σύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας, τα γεωγραφικά προγράμματα θα εξακολουθήσουν να δίνουν κατά κύριο λόγο προτεραιότητα στον ΜΑΣ.

ii)       Εκσυγχρονισμένα θεματικά προγράμματα με μεγαλύτερη ευελιξία θα επιτρέψουν την άμεση εξεύρεση λύσεων στις νέες παγκόσμιες προκλήσεις. Το «πρόγραμμα για τα παγκόσμια δημόσια αγαθά και τις προκλήσεις» θα εστιαστεί στα σημαντικότερα παγκόσμια δημόσια αγαθά και τις προκλήσεις, και ιδίως την κλιματική αλλαγή, το περιβάλλον, την ενέργεια, την ανάπτυξη του ανθρώπου, την επισιτιστική ασφάλεια και την βιώσιμη γεωργία και την μετανάστευση, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να εξασφαλίζεται η συνοχή με τον στόχο μείωσης της φτώχειας. Τουλάχιστον 25 % του προγράμματος αυτού θα διατεθεί για τους στόχους της κλιματικής αλλαγής και του περιβάλλοντος ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της στρατηγικής Ευρώπη 2020. Τουλάχιστον 20% του προγράμματος για τα παγκόσμια δημόσια αγαθά και τις προκλήσεις θα διατεθεί για τη στήριξη της κοινωνικής ένταξης και της ανάπτυξης του ανθρώπου και ιδίως για βασικές προτεραιότητες όπως η βασική υγεία και η εκπαίδευση. Το πρόγραμμα «οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τοπικές αρχές» θα έχει ως στόχο να προσφέρει στους φορείς αυτούς τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε αναπτυξιακές στρατηγικές και διαδικασίες. iii)           Το παναφρικανικό πρόγραμμα στο πλαίσιο του ΜΑΣ θα στηρίξει την εφαρμογή της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Αφρικής - ΕΕ, συμπληρωματικά με άλλα μέσα συνεργασίας με αφρικανικές χώρες και περιφέρειες.

Θα δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη συνοχή και τη συνεκτικότητα της συνολικής πολιτικής της ΕΕ με την ενίσχυση της ενσωμάτωσης της εξωτερικής διάστασης των εσωτερικών πολιτικών της ΕΕ στον ΜΑΣ και στον προγραμματισμού του, αφού ληφθούν υπόψη οι ανάγκες και οι προτεραιότητες των χωρών εταίρων σύμφωνα με τις αρχές για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας.

Η σύνδεση ανάμεσα στην ανθρωπιστική αρωγή και την αναπτυξιακή βοήθεια θα αναδειχθεί περισσότερο μέσω μιας πολιτικής διαφοροποίησης, καθώς θα παρέχεται προτεραιότητα ως προς τη διάθεση των πόρων σε χώρες που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στο πλαίσιο της διαδικασίας μετάβασης. Ειδικές ρυθμίσεις σε επίπεδο προγραμματισμού και ευελιξίας για χώρες που βρίσκονται σε κρίση ή μετά από περίοδο κρίσης θα επιτρέψουν τον καλύτερο συντονισμό ανάμεσα στην αρωγή, την αποκατάσταση και την ανάπτυξη. Σε αυτό το πνεύμα, η δυνατότητα διατήρησης πόρων που δεν διατίθενται θα επιτρέψει την κινητοποίηση πόρων για την αντιμετώπιση προκλήσεων μέσω τροποποίησης των πολυετών ενδεικτικών προγραμμάτων.

Η συνεργασία με τις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού θα συνεχίσει να χρηματοδοτείται βασικά εκτός προϋπολογισμού, στο πλαίσιο του ενδέκατου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (ΕΤΑ). Η συνεργασία με υπερπόντιες χώρες και εδάφη θα καλύπτεται επίσης από το ΕΤΑ. Οι διάφορες κλίμακες συνεισφοράς των κρατών μελών για το 11ο ΕΤΑ θα προσεγγίσουν περισσότερο τις κλίμακες συνεισφοράς στον γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ έτσι ώστε να διευκολυνθεί η ενσωμάτωση του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό της ΕΕ σε μεταγενέστερο στάδιο.

Η εταιρική σχέση ΕΕ-Γροιλανδίας αποσκοπεί στη διατήρηση των στενών δεσμών μεταξύ τους, με ταυτόχρονη στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης στην κοινωνία της Γροιλανδίας. Αυτή η εταιρική σχέση θα πρέπει να ενισχυθεί και να συμπεριλάβει τομείς όπως οι πρώτες ύλες, λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη οικονομική σημασία τους για τη χώρα αυτή.

Ο νέος Μηχανισμός Εταιρικής Σχέσης (ΜΕΣ) θα αναπτύξει και θα προωθήσει τα ενωσιακά και αμοιβαία συμφέροντα και θα προσδώσει παγκόσμια εμβέλεια στη στρατηγική Ευρώπη 2020. Αντικαθιστά το μέσο για τις εκβιομηχανισμένες χώρες και θα επιτρέψει στην ΕΕ να ανταποκριθεί με αποτελεσματικό και ευέλικτο τρόπο στους στόχους συνεργασίας που απορρέουν από τις σχέσεις μας με χώρες εταίρους και να αντιμετωπίσει προκλήσεις παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Παρόλο που θα δοθεί ιδιαίτερο βάρος σε στρατηγικούς εταίρους και αναδυόμενες οικονομίες, το μέσο θα εξακολουθήσει να εφαρμόζεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα μπορεί επίσης να υποστηρίζει νέες σχέσεις με χώρες που αρχίζουν να απεξαρτώνται από τη διμερή αναπτυξιακή συνεργασία. Δεν θα υπάρχει υποχρεωτική ταξινόμηση της δαπάνης ως επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας παρόλο που αυτό θα εξακολουθεί να είναι δυνατό. Ο Μηχανισμός Εταιρικής Σχέσης θα μπορούσε επίσης να συμβάλλει στην επίτευξη στόχων όπως το κλίμα και η βιοποικιλότητα της ΕΕ, αλλά δεν θα καθορίζεται εκ των προτέρων ο προορισμός των πόρων.

Μελλοντικοί εξωτερικοί μηχανισμοί θα παρέχουν επίσης τη δυνατότητα στην ΕΕ και τα κράτη μέλη της να αυξήσουν την επιρροή τους σε πολιτικές και οικονομικές εταιρικές σχέσεις στις οποίες συμμετέχουν και να συμμορφώνονται με τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται σε διάφορα φόρουμ. Παραδείγματος χάρη, η ΕΕ έχει τη φιλοδοξία να διαθέσει τουλάχιστον 20% του προϋπολογισμού της για να συμβάλει στη δημιουργία μιας κοινωνίας με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και πιο ανθεκτικής στην αλλαγή του κλίματος και να εντάξει τη δράση της για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα σε όλους εξωτερικούς μηχανισμούς της.

Επιπλέον, εκτός από το χρηματοδοτικό κονδύλιο του προγράμματος «Erasmus για όλους» του τομέα 1 του προϋπολογισμού της ΕΕ, και για να προωθηθεί η διεθνής διάσταση της ανώτερης παιδείας, θα διατεθεί ενδεικτικό ποσό ύψους 1 812 100 000 EUR από τους διάφορους μηχανισμούς εξωτερικής δράσης (Μηχανισμός Αναπτυξιακής Συνεργασίας, ευρωπαϊκός Μηχανισμός Γειτονίας, Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας, Μηχανισμός Εταιρικής Σχέσης και Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης), σύμφωνα με τους στόχους εξωτερικής δράσης της ΕΕ που ορίζονται στο άρθρο 21 της ΣΛΕΕ, σε δράσεις μαθησιακής κινητικότητας και σε δράσεις συνεργασίας και πολιτικού διαλόγου με αρχές/θεσμικά όργανα/οργανισμούς επιλέξιμων χωρών βάσει αυτών των μηχανισμών εξωτερικής δράσης.

6.2         Προάσπιση της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε παγκόσμιο επίπεδο

Με την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μέσου για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΜΔΑΑ) η ΕΕ θα έχει τη δυνατότητα να στηρίξει περισσότερο την ανάπτυξη δυναμικών κοινωνιών των πολιτών και να ενισχύσει τον ιδιαίτερο ρόλο τους ως βασικών φορέων για την επίτευξη θετικών αλλαγών που προασπίζουν τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία. Ειδικότερα, θα βελτιωθεί η ικανότητα της ΕΕ να ανταποκρίνεται άμεσα σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου και να παρέχει μεγαλύτερη στήριξη σε διεθνείς και περιφερειακούς μηχανισμούς προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Θα παρέχεται επίσης στήριξη σε αποστολές εκλογικής παρατήρησης, στην συνέχεια που δίνεται στις συστάσεις τους και στη βελτίωση των δημοκρατικών και εκλογικών διαδικασιών.

6.3         Πρόληψη και διαχείριση κρίσεων

Ο Μηχανισμός Σταθερότητας (ΜΣ) θα διευρυνθεί για να ανταποκρίνεται καλύτερα στο μεταβαλλόμενο διεθνές πλαίσιο. Το μη προγραμματιζόμενο τμήμα του θα διατεθεί για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσεων, περιλαμβανομένων των φυσικών καταστροφών. Το προγραμματιζόμενο τμήμα θα εστιαστεί στην ενίσχυση των ικανοτήτων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων και παγκόσμιων και διαπεριφερειακών απειλών όπως η τρομοκρατία, το οργανωμένο έγκλημα, το λαθρεμπόριο, για την προστασία κρίσιμης σημασίας υποδομών και της δημόσιας υγείας και για τον μετριασμό των κινδύνων σχετικά με χημικά, βιολογικά, ραδιολογικά ή πυρηνικά υλικά ή παράγοντες. Θα στηρίζει επίσης μέτρα για την εξασφάλιση της επαρκούς κάλυψης των ειδικών αναγκών γυναικών και παιδιών σε καταστάσεις κρίσης και διένεξης, περιλαμβανομένης της έκθεσής τους σε πράξεις βίας λόγω φύλου.

Ο Μηχανισμός Συνεργασίας στον Τομέα της Πυρηνικής Ασφάλειας (ΜΣΠΑ) θα συνεχίσει να υποστηρίζει την προώθηση υψηλού επιπέδου πυρηνικής ασφάλειας, προστασίας από τις ακτινοβολίες, καθώς και την εφαρμογή αποτελεσματικών και αποδοτικών διασφαλίσεων όσον αφορά τα πυρηνικά υλικά σε τρίτες χώρες, ιδίως σε γειτονικές χώρες, με βάση διεθνείς συμβάσεις και πρότυπα.

6.4         Άλλοι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί για εξωτερικές δράσεις

Ένας από τους σημαντικότερους εξωτερικούς μηχανισμούς που έχει στη διάθεσή της η ΕΕ είναι η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή σε τρίτες χώρες. Το μέσο αυτό χρησιμοποιείται σε εξαιρετικές περιστάσεις για τη χορήγηση χρηματοδοτικής συνδρομής μακροοικονομικού χαρακτήρα με στόχο την αντιμετώπιση προσωρινών δυσχερειών στο ισοζύγιο πληρωμών. Η συμμετοχή του ΔΝΤ αποτελεί προαπαιτούμενο και η χρήση του εστιάζεται πρωτίστως στις γειτονικές χώρες της ΕΕ. Κάθε απόφαση για τη χορήγηση μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής πρέπει να είναι συνεπής με τις προτεραιότητες εξωτερικής δράσης της ΕΕ.

Παρόλο που δεν αναπτύχθηκαν λεπτομερώς ανωτέρω, μέσα όπως η ανθρωπιστική βοήθεια και η πολιτική προστασία θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται από τον τομέα «Παγκόσμια Ευρώπη» του ΠΔΠ 2014-2020.

Επιπλέον, ο προϋπολογισμός της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας θα εξακολουθήσει να στηρίζει δράσεις χωρίς στρατιωτικές και αμυντικές επιπτώσεις.

7.           Συνέπεια μεταξυ των μηχανισμών

Διάφοροι μηχανισμοί εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται στην ίδια χώρα όπως συνέβαινε και στο παρελθόν. Για τις αναδυόμενες οικονομίες που αρχίζουν να απεξαρτώνται από τη διμερή αναπτυξιακή συνεργασία, όπως η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία, θα θεσπιστούν διάφορες εταιρικές σχέσεις με τη χρήση διαφόρων διαθέσιμων μέσων πέραν της διμερούς αναπτυξιακής συνεργασίας. Τα μέσα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν προγράμματα συνεργασίας για την περιφερειακή ανάπτυξη και θεματικά προγράμματα βάσει του Μηχανισμού Αναπτυξιακής Συνεργασίας, του Ευρωπαϊκού Μέσου για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, του Μηχανισμού Σταθερότητας, του Μηχανισμού Εταιρικής Σχέσης ή των εξωτερικών συνιστωσών των εσωτερικών μηχανισμών, κλπ. Σύμφωνα με τη νέα Συνθήκη, η ΕΥΕΔ και οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα δώσουν ιδιαίτερη έμφαση στη συνοχή του μείγματος των διαφόρων πολιτικών και μηχανισμών κατά τη διάρκεια της φάσης προγραμματισμού.

[1]               Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας, Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Γειτονίας, Μηχανισμός Αναπτυξιακής Συνεργασίας, απόφαση της Επιτροπής για την εφαρμογή της απόφασης του Συμβουλίου για τις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφενός, και της Γροιλανδίας και του Βασιλείου της Δανίας, αφετέρου, Μηχανισμός Εταιρικής Σχέσης, Ευρωπαϊκό Μέσο για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Μηχανισμός Σταθερότητας, Μηχανισμός Συνεργασίας στον Τομέα της Πυρηνικής Ασφάλειας. Θα κατευθύνει επίσης τη χρήση των μέσων που συνδέονται με την αναπτυξιακή βοήθεια, την πολιτική προστασία και τη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή.

[2]               COM(2011) 500 ‘Προϋπολογισμός για την «Ευρώπη 2020»— Μέρος II’.

[3]               Βάσει του άρθρου 290 της ΣΛΕΕ.

[4]               Άρθρα 21 και 22 της ΣΛΕΕ

[5]               Άρθρο 210 της ΣΛΕΕ.

[6]               Εκτός από τις χώρες διεύρυνσης, στις οποίες ο στρατηγικός σχεδιασμός της οικονομικής βοήθειας προετοιμάζεται από την Επιτροπή, βάσει της στρατηγικής διεύρυνσης.

[7]               Το ακριβές ποσό πρόκειται να αποφασιστεί. Έχει ήδη γίνει πρόβλεψη στο σχέδιο του κανονισμού ΜΑΣ. Όσον αφορά τον ΜΠΒ, πρέπει να θεσπιστούν πολυετή προγράμματα ανεξάρτητα από το ποσό.

[8]               COM (2011) 303.