19.1.2011   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 18/11

1.1

Η διαδικασία διορισμού εκπροσώπων των ΜΚΟ στο Εθνικό Συμβούλιο για την Ένταξη στην ΕΕ (1) θα πρέπει να καθορισθεί με κοινοβουλευτικό διάταγμα και να στηριχθεί σε σαφή κριτήρια ως προς την αξιοπιστία και τη νομιμότητα των ΜΚΟ που διαθέτουν ήδη ένα ιστορικό ενασχόλησης με ευρωπαϊκά θέματα.

1.2

Ο νόμος περί εθελοντισμού που δεν έχει ακόμη εγκριθεί, θα πρέπει να ενσωματώνει τις θέσεις των ΜΚΟ.

1.3

Πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς, σύμφωνα με τη σύσταση που διατυπώνεται στην έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η διαφθορά επικρατεί σε πολλές περιοχές και εξακολουθεί να αποτελεί ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα.

1.4

Η εφαρμογή της ήδη υιοθετηθείσας στρατηγικής για τη συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης του Μαυροβουνίου και των μη κυβερνητικών οργανώσεων θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω. Απαιτείται να διαμορφωθούν συγκεκριμένοι μηχανισμοί προκειμένου να διασφαλισθεί η αμιγής εκπροσώπηση των ΜΚΟ στα διάφορα όργανα, όπως προβλέπει το πνεύμα της ισχύουσας κανονιστικής ρύθμισης, και κυρίως η εκπροσώπησή τους στο υπό σύσταση Συμβούλιο Συνεργασίας με τις ΜΚΟ, όπου οι εκπρόσωποι των ΜΚΟ δεν θα πρέπει να εκλέγονται από την κυβέρνηση, αλλά να διορίζονται απλώς βάσει κριτηρίων επιλεξιμότητας.

1.5

Η υφιστάμενη Υπηρεσία Συνεργασίας με τις ΜΚΟ διαθέτει εξαιρετικά περιορισμένους ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους και δεν είναι, επομένως, σε θέση να συνδράμει δεόντως τις ΜΚΟ και να διασφαλίσει την περαιτέρω ανάπτυξή τους στο Μαυροβούνιο. Η σχεδιαζόμενη σύσταση Κυβερνητικού Συμβουλίου για τις ΜΚΟ με πραγματικούς εκπροσώπους των ΜΚΟ απαιτείται να καταστεί ύψιστη προτεραιότητα.

1.6

Κρίνεται σκόπιμο να προσδιορισθούν σαφώς οι φορολογικές ρυθμίσεις για τις ΜΚΟ και να θεσπισθούν συνοδευτικοί νόμοι, όπου ενδείκνυται. Επίσης, οι ΜΚΟ θα πρέπει να συμμετέχουν εποικοδομητικότερα στις δημόσιες συζητήσεις σχετικά με διάφορα νομοσχέδια προκειμένου να συνεισφέρουν στη διαδικασία ευθυγράμμισης της νομοθεσίας του Μαυροβουνίου με τα πρότυπα και τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των αναπροσαρμογών του Εθνικού Σχεδίου Ένταξης και του προγραμματισμού του μέσου προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ).

1.7

Το μητρώο των ΜΚΟ θα πρέπει να επικαιροποιηθεί και να δημοσιοποιηθεί στο διαδικτυακό τόπο του αρμοδίου οργάνου, με στόχο την παροχή επακριβών στοιχείων για τον αριθμό των ΜΚΟ, προκειμένου να σταματήσει η παραποίηση σχετικά με αυτό το θέμα. Κρίνεται σκόπιμο να προβαίνουν όλες οι ΜΚΟ στη δημοσιοποίηση των εκθέσεων δραστηριοτήτων τους και των λογιστικών βιβλίων τους σε τακτική βάση, κατά τρόπο ώστε να συμβάλουν στη συνολική διαδικασία προαγωγής της διαφάνειας στην κοινωνία και να αυξήσουν την αξιοπιστία τους. Απαιτείται να υιοθετηθεί ενδεδειγμένη νομική βάση –δηλαδή εν προκειμένω νομοθεσία σχετικά με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες στον τομέα της γεωργίας, της αλιείας και άλλων μη μισθωτών επαγγελμάτων– και να επεκταθεί το δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι σε όλους, χωρίς να περιορίζεται αποκλειστικά και μόνον στους μισθωτούς.

1.8

Το νομοσχέδιο σχετικά με την αντιπροσωπευτικότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων –το οποίο εξακολουθεί να εκκρεμεί– πρέπει να επιδιώξει τη διαμόρφωση ενός νομοθετικού πλαισίου το οποίο να καθιερώνει διαφανή και αμερόληπτα κριτήρια για την αντιπροσωπευτικότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων και να προάγει τον συνδικαλιστικό πλουραλισμό στη χώρα· απαιτείται επίσης να κατοχυρωθούν στο σχετικό δίκαιο λεπτομερή κριτήρια για την αντιπροσωπευτικότητα των ενώσεων εργοδοτών, ακριβώς όπως προβλέπεται και για τις συνδικαλιστικές οργανώσεις.

1.9

Οι δυνατότητες που παρέχει το Κοινωνικό Συμβούλιο θεωρείται σκόπιμο να αξιοποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν ως αποτελεσματικό μέσο διαβούλευσης και ενημέρωσης των κοινωνικών εταίρων, με στόχο τη διευθέτηση του συνόλου των εμφανιζόμενων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων.

1.10

Οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να αποκτήσουν δυνατότητα συμμετοχής στην Κυβερνητική Επιτροπή για την Ένταξη στην ΕΕ και να αρχίζουν σταδιακά να συμμετέχουν στη διαδικασία προσχώρησης του Μαυροβουνίου στην ΕΕ.

1.11

Στην επόμενη έκθεση προόδου για το 2010 θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή δύο νέα κριτήρια αξιολόγησης –το πρώτο για την ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών και το δεύτερο για τον κοινωνικό διάλογο– με στόχο να διασφαλισθεί η καλύτερη και αποτελεσματικότερη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην προενταξιακή διαδικασία.

1.12

Ενδείκνυται σκόπιμο να συνεχισθεί η υποστήριξη τόσο των εταιρικών σχέσεων της κοινωνίας των πολιτών όσο και της ανάπτυξης ικανοτήτων και, συγχρόνως, να συμπεριληφθεί η κοινωνία των πολιτών στον προγραμματισμό του μέσου προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ) και να προαχθεί η σύσταση Μικτής Συμβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ-Μαυροβουνίου.

1.13

θα εξακολουθήσει, σε συνεργασία με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών του Μαυροβουνίου, να προσφέρει τη βοήθειά της κατά την προενταξιακή διαδικασία και να προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες ενόψει της δημιουργίας Μικτής Συμβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ-Μαυροβουνίου.

2.1

Μετά το 1989, με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας, το Μαυροβούνιο βρέθηκε σε επισφαλή θέση. Μεταξύ του 1991 και του 1992, η Σλοβενία, η Κροατία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας αποσχίσθηκαν από τη Γιουγκοσλαβία. Στις 27 Απριλίου 1992, η Σερβία και το Μαυροβούνιο υιοθέτησαν από κοινού το Σύνταγμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας στο Βελιγράδι. Παρότι το Μαυροβούνιο επιβεβαίωσε την πολιτική προσήλωσή του στη Σερβία, ωστόσο εξακολούθησε να αναπτύσσεται μεταξύ των κατοίκων της χώρας μια ξεχωριστή μαυροβούνια ταυτότητα. Στις 4 Φεβρουαρίου 2003, υιοθετήθηκε ο Συνταγματικός Χάρτης της Ένωσης Κρατών Σερβίας και Μαυροβουνίου.

2.2

Στις 21 Μαΐου 2006, η Δημοκρατία του Μαυροβουνίου πραγματοποίησε ένα επιτυχημένο δημοψήφισμα σχετικά με την ανεξαρτησία της χώρας και στις 3 Ιουνίου του ίδιου έτους διακήρυξε την ανεξαρτησία της.

2.3

Το Μαυροβούνιο είναι το μικρότερο κράτος των Δυτικών Βαλκανίων, με έκταση 13 812 τετρ. χλμ. και πληθυσμό 620 145 κατοίκους, γεγονός το οποίο επηρεάζει επίσης τη θέση του στο ευρύτερο περιφερειακό γεωστρατηγικό και πολιτικό πλαίσιο.

2.4

Η πολυεθνοτική σύνθεση της κοινωνίας θεωρείται ανέκαθεν ως ένα από τα κυριότερα πλεονεκτήματα της χώρας. Η πλειονότητα των κατοίκων είναι Μαυροβούνιοι (43,16 %), και εν συνεχεία ακολουθούν οι Σέρβοι (31,99 %), οι Βόσνιοι (7,77 %), οι Αλβανοί (5,03 %), οι Μουσουλμάνοι (3,97 %) και οι Κροάτες (1,10 %).

2.5

Το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ανέρχεται σε 4 908 ευρώ (43 % του μέσου όρου της ΕΕ ) και το ποσοστό ανεργίας είναι της τάξεως του 16,8 % (2008) (2). Οι μέσες καθαρές αποδοχές είναι 416 ευρώ (2008) (3), αλλά ποσοστό 12,2 % του πληθυσμού ζει με λιγότερα από 116 ευρώ το μήνα και ποσοστό 4,7 % ζει υπό συνθήκες ακραίας φτώχειας. Ο πληθωρισμός τιμών λιανικής ήταν σε 9 % το 2008. Το δημόσιο χρέος ανέρχεται σε 1 071,1 δισεκατομμύρια ευρώ, ή ποσοστό 34,7 % του ΑΕγχΠ (4), ενώ το εγχώριο χρέος αντιστοιχεί σε 167,6 εκατομμύρια ευρώ (26 %) και το εξωτερικό χρέος σε 645,2 εκατομμύρια ευρώ (20,9 %). Το ποσοστό αλφαβητισμού των ενηλίκων είναι 97,5 %.

3.1

Σήμερα, η βασική πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει το Μαυροβούνιο είναι η δημιουργία κρατικού μηχανισμού και θεσμών, η εκπλήρωση των προτύπων και των κριτηρίων που καθορίστηκαν από την ΕΕ και, συνεπώς, η καθιέρωση ενός λειτουργικού συστήματος κράτους δικαίου με πλήρη ενσωμάτωση όλων των κοινωνικών ομάδων. Αυτές οι προκλήσεις αποτελούν τμήμα της ίδιας διαδικασίας, επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό η μια την άλλη και οφείλουν, επομένως, να γίνονται αντιληπτές στο πλαίσιο της συγκεκριμένης αλληλεπίδρασης.

3.2

Οι σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και του Μαυροβουνίου βασίζονται στη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΣΣΣ) μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους και του Μαυροβουνίου και στην ενδιάμεση συμφωνία για το εμπόριο και τα εμπορικά θέματα που υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 2007. Το Μαυροβούνιο σημειώνει πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση της ευρωπαϊκής εταιρικής σχέσης.

3.3

Από το 2007, το Μαυροβούνιο λαμβάνει προενταξιακή χρηματοδοτική βοήθεια από το Μέσο Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ) που εμπίπτει στη διαχείριση της νέας αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Ποντγκόριτσα. Όσον αφορά τις συνιστώσες I και II του ΜΠΒ, το Μαυροβούνιο έλαβε 31,4 εκατομμύρια ευρώ, το 2007, 32,6 εκατομμύρια ευρώ, το 2008, και 33,3 εκατομμύρια ευρώ, το 2009.

3.4

Η περιφερειακή συνεργασία και οι σχέσεις καλής γειτονίας αποτελούν βασική συνιστώσα της ενταξιακής πορείας του Μαυροβουνίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Μαυροβούνιο συμμετέχει στις εργασίες σχετικά με περιφερειακές πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Διαδικασίας για τη Συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (SEECP), της οποίας θα αναλάβει την προεδρία κατά την περίοδο 2010-2011, και του Συμβουλίου Περιφερειακής Συνεργασίας (ΣΠΣ), το οποίο αντικατέστησε το Σύμφωνο Σταθερότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και αποσκοπεί στη διαμόρφωση ενός πλαισίου με περισσότερο περιφερειακό χαρακτήρα. Το 2009, το Μαυροβούνιο άσκησε την προεδρία της Συμφωνίας Ελευθέρων Συναλλαγών της Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA) και επιπλέον συμμετέχει στη Συνθήκη για την Ενεργειακή Κοινότητα, καθώς και στη Συμφωνία για Κοινό Ευρωπαϊκό Αεροπορικό Χώρο (ECAA).

3.5

Το Μαυροβούνιο συνέχισε να αναπτύσσει αγαστές διμερείς σχέσεις με τις γειτονικές χώρες και τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η συνεργασία με τις γειτονικές χώρες εντάθηκε ιδιαίτερα στον τομέα της διασυνοριακής συνεργασίας (τέσσερα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας με τις εξής χώρες: Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Αλβανία, Σερβία και Κροατία), της επιστήμης και της τεχνολογίας (Αλβανία), της προστασίας των μειονοτήτων (Κροατία) και της διπλής ιθαγένειας (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας). Η απόφαση του Μαυροβουνίου να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου (5) εξακολουθεί να επηρεάζει τις σχέσεις του με τη Σερβία. Οι σχέσεις με την Τουρκία παραμένουν ικανοποιητικές· υπογράφηκαν συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών και διμερούς αμυντικής συνεργασίας. Οι διμερείς σχέσεις με την Ιταλία, η οποία αποτελεί τον κύριο εμπορικό εταίρο του Μαυροβουνίου από την ΕΕ, αναπτύχθηκαν περαιτέρω. Κύριος εμπορικός εταίρος του Μαυροβουνίου στην περιοχή παραμένει η Σερβία η οποία καλύπτει το 1/3 των συνολικών εμπορικών συναλλαγών του Μαυροβουνίου.

3.6

Ως προς τη θέση του στη διεθνή σκηνή, το Μαυροβούνιο σημειώνει σταθερή πρόοδο. Είναι πλέον μέλος του ΟΗΕ, του ΟΟΣΑ, του ΔΝΤ, του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και διαφόρων άλλων περιφερειακών και διεθνών οργανισμών. Η προσχώρηση στην ΕΕ έχει αναγορευθεί από την κυβέρνηση της χώρας σε ύψιστο στόχο, ο οποίος τυγχάνει υποστήριξης εκ μέρους της συντριπτικής πλειονότητας του πληθυσμού (6). Συγχρόνως, ο στόχος αυτός αποτελεί σημείο σύγκλισης του συνόλου των κοινωνικών φορέων ανεξαρτήτως των πολυάριθμων άλλων μεταξύ τους διαφορών.

3.7

Στην έκθεση προόδου του 2009 για το Μαυροβούνιο  (7) περιγράφονται οι σχέσεις μεταξύ του Μαυροβουνίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξετάζεται η πρόοδος που σημείωσε το Μαυροβούνιο προς την κατεύθυνση της επίτευξης των πολιτικών κριτηρίων της Κοπεγχάγης, αναλύεται η οικονομική κατάσταση της χώρας και διερευνάται η δυνατότητα του Μαυροβουνίου να θέσει σε εφαρμογή τα ευρωπαϊκά πρότυπα, δηλαδή να ευθυγραμμίσει σταδιακά τη νομοθεσία και τις πολιτικές του με το κοινοτικό κεκτημένο. Στην έκθεση αυτή παρουσιάζονται επίσης όλα τα μέτρα που λαμβάνονται από το Μαυροβούνιο για την επιτυχή αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης.

3.8

Παρότι στην προαναφερθείσα έκθεση επισημαίνεται ότι σημειώθηκε αξιοσημείωτη πρόοδος σε πολυάριθμους τομείς, ωστόσο η δημόσια διοίκηση, ο δικαστικός κλάδος και οι πολιτικές για την καταπολέμηση της διαφθοράς στο Μαυροβούνιο εξακολουθούν να αποτελούν μείζονες προκλήσεις για το μέλλον.

3.9

Η κυβέρνηση εξορθολόγισε περαιτέρω τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την ένταξή της στην ΕΕ, επιβάλλοντας έναν ιδιαίτερα ταχύ ρυθμό κατά την υιοθέτηση της νέας νομοθεσίας. Εντούτοις, απαιτείται να υπάρξει σαφής διάκριση μεταξύ της κατάρτισης και της θέσπισης νέας νομοθεσίας, οι οποίες κατά κανόνα συντελούνται εντός εύλογου χρονικού διαστήματος και είναι ως επί το πλείστον καλής ποιότητας, και της εφαρμογής της εν λόγω νομοθεσίας, κατά την οποία συχνά παρατηρείται έλλειψη πόρων ή απουσία πολιτικής βούλησης.

3.10

Η απελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων υπήρξε το μείζον ζήτημα που σηματοδότησε το 2009: στις 15 Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την απελευθέρωση του εν λόγω καθεστώτος, υπό την προϋπόθεση ότι το Μαυροβούνιο θα εκπλήρωνε τους όρους του χάρτη πορείας. Στις 30 Νοεμβρίου 2009, οι Υπουργοί Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν επισήμως να καταργήσουν, από τις 19 Δεκεμβρίου 2009, την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου που εισέρχονται στη ζώνη Σένγκεν.

3.11

Όσον αφορά τα οικονομικά κριτήρια, εξακολουθεί να επικρατεί συναίνεση στο εσωτερικό της χώρας σχετικά με τους βασικούς άξονες της οικονομικής πολιτικής. Η λειτουργία του μηχανισμού της αγοράς τέθηκε υπό αμφισβήτηση λόγω του εύρους των προσαρμογών που πραγματοποιήθηκαν στους εξωτερικούς λογαριασμούς και στο χρηματοπιστωτικό τομέα. Τα δημόσια οικονομικά δέχθηκαν αυξημένη πίεση κατά το 2009. Η μακροοικονομική πολιτική υπαγορεύθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Η κυριότερη επιδίωξη αφορούσε την εφαρμογή μιας πιο συνετής δημοσιονομικής πολιτικής και την επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

4.1.1

Η κοινωνία των πολιτών του Μαυροβουνίου γενικώς δεν διαθέτει ισχυρές ιστορικές ρίζες ή παραδόσεις  (9). Η πρώτη εθελοντική οργάνωση δημιουργήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα και η δράση της ήταν κατ’ εξοχήν επικεντρωμένη σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Οι πρώτες συνδικαλιστικές οργανώσεις και ενώσεις εργαζομένων συστάθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα. Το 1945, με την επικράτηση του κομμουνιστικού καθεστώτος, οι ανεξάρτητες οργανώσεις πολιτών έπαψαν να διαθέτουν άδεια λειτουργίας και το έργο των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων περιορίσθηκε αισθητά.

4.1.2

Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) αποτελούν συνώνυμες έννοιες στο Μαυροβούνιο– οι ΜΚΟ είναι τμήμα της κοινωνίας των πολιτών, η οποία –σύμφωνα με τη μεθοδολογία που αναπτύχθηκε από τη CIVICUS (10)– περιλαμβάνει άλλες 19 συνιστώσες. Ακόμη κι αν προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε ευρύτερες κατηγορίες, πρέπει ωστόσο να αναγνωρίσουμε ότι η κοινωνία των πολιτών εκπροσωπείται επίσης διαμέσου των θρησκευτικών κοινοτήτων, των συνδικαλιστικών οργανώσεων, των μέσων μαζικής ενημέρωσης, των επαγγελματικών ενώσεων, των ιδρυμάτων, των κοινωνικών κινημάτων, κλπ. Εντούτοις, μεταξύ των πολιτών του Μαυροβουνίου επικρατεί η αντίληψη ότι οι ΜΚΟ είναι έννοια ταυτόσημη με την κοινωνία των πολιτών, γεγονός το οποίο εν πολλοίς καταδεικνύει την πραγματική συμβολή των ΜΚΟ στην εδραίωση των αρχών μιας ανοικτής κοινωνίας των πολιτών και στην εγκαθίδρυση μιας υγιούς ισορροπίας δυνάμεων, αλλά συγχρόνως υποδηλώνει την ύπαρξη ανησυχητικά χαμηλών επιπέδων κοινωνικής δραστηριοποίησης, δυνατοτήτων και πρωτοβουλιών σε άλλες κατηγορίες της κοινωνίας των πολιτών.

4.2.1

Το νομικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία των ΜΚΟ είναι στέρεο – Η σύσταση ΜΚΟ εδράζεται στο συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του συνέρχεσθαι (11) και καθορίζεται ενδελεχέστερα με το νόμο για τις ΜΚΟ (12), καθώς και με μια σειρά άλλων νομοθετικών πράξεων. Εντούτοις, ορισμένες πτυχές του έργου των ΜΚΟ παραμένουν ακόμη ασαφείς, ιδίως όσον αφορά το φορολογικό σύστημα, και εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Επιπλέον, στο σχέδιο νόμου περί εθελοντισμού –το οποίο εγκρίθηκε από την κυβέρνηση στις 14 Ιανουαρίου 2010– δεν αναγνωρίστηκε η θέση των εκπροσώπων των ΜΚΟ, γεγονός το οποίο καθιστά αμφισβητήσιμο το συνολικό πνεύμα του συγκεκριμένου νόμου.

4.2.2

Εγγραφή των ΜΚΟ – Η διαδικασία εγγραφής είναι ελαστική πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα ορισμένες φορές την εγγραφή πολύ μεγάλου αριθμού ΜΚΟ. Έως το 2006, αρμόδιο για την τήρηση του μητρώου των ΜΚΟ ήταν το Υπουργείο Δικαιοσύνης και στη συνέχεια –κατόπιν αλλαγής αρμοδιοτήτων στο εσωτερικό της κυβέρνησης– η εν λόγω αρμοδιότητα μεταβιβάσθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών και Δημόσιας Διοίκησης. Ο αριθμός των περίπου 4 500 εγγραμμένων ΜΚΟ που συχνά προβάλλεται δημοσίως δεν είναι αξιόπιστος διότι το εν λόγω μητρώο δεν τηρείται σωστά, υπό την έννοια ότι οι νέες οργανώσεις προστίθενται στο μητρώο, χωρίς ωστόσο να διαγράφονται από τον γενικώς υποδεικνυόμενο αριθμό εκείνες που δεν υπάρχουν πια. Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει ότι θα θέσει σύντομα σε εφαρμογή ένα λογισμικό με στόχο τη διευθέτηση αυτών των αμφισβητούμενων θεμάτων. Επιπλέον, κάποιες επαγγελματικές οργανώσεις, όπως οι ενώσεις γεωργών ή αλιέων, είναι επίσης εγγεγραμμένες ως ΜΚΟ, ελλείψει άλλης νομικής βάσης ή πλαισίου για την επαγγελματική δραστηριότητά τους.

4.2.3

Δημόσια χρηματοδότηση – Οι μακροχρόνιες προσπάθειες των ΜΚΟ για την απόκτηση πρόσβασης σε δημόσια χρηματοδότηση έφεραν αποτέλεσμα με την επίσημη διάθεση σημαντικών πόρων στις ΜΚΟ σε τοπικό επίπεδο (ύψους περίπου 883 900 ευρώ στο πλαίσιο των προϋπολογισμών των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (13)) και σε εθνικό επίπεδο (χρηματοδότηση υπολογιζόμενη σε 200 000 (14) ευρώ από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή που είναι αρμόδια για τη διάθεση πόρων στις ΜΚΟ και χρηματοδότηση ύψους περίπου 3 440 000 (15) ευρώ από την Επιτροπή που είναι αρμόδια για τη διάθεση μέρους των εσόδων από λαχειοφόρες αγορές). Επίσης, ορισμένα Υπουργεία διαθέτουν ειδικά κονδύλια για οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στους συγκεκριμένους τομείς αρμοδιότητάς τους (16). Οι διατιθέμενοι πόροι, στο σύνολό τους, θα μπορούσαν να έχουν σημαντικότατη συμβολή στην ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών. Εντούτοις, εξαιτίας του γεγονότος ότι το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης διατίθεται σε περιορισμένο αριθμό τομέων δράσης των ΜΚΟ –ειδικότερα μέσω του σημαντικότερου κονδυλίου που προέρχεται από έσοδα λαχειοφόρων αγορών (17)– καθώς και λόγω γενικευμένης έλλειψης διαφάνειας στο πλαίσιο των εργασιών της αρμόδιας Επιτροπής και σοβαρών παραπτωμάτων κατά την κατανομή των κονδυλίων (18), οι συγκεκριμένοι πόροι δεν τίθενται πραγματικά στη διάθεση των περισσότερων από τις ενεργά δραστηριοποιούμενες ΜΚΟ ούτε αξιοποιούνται για την υποστήριξη προγραμμάτων επικεντρωμένων στον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας. Η κανονιστική ρύθμιση που διέπει τη χορήγηση της εν λόγω χρηματοδότησης –η οποία θεσπίστηκε από ομάδα εργασίας απαρτιζόμενη από κυβερνητικούς αξιωματούχους και εκπροσώπους των ΜΚΟ και εγκρίθηκε από την κυβέρνηση το 2008– παρέχει μεν ένα στέρεο πλαίσιο, αλλά η απτή εφαρμογή της εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο εκτεταμένης παραποίησης και να προξενεί σοβαρές ανησυχίες (19). Εντός του 2010 προβλέπεται να συσταθεί μια νέα διατομεακή ομάδα επιφορτισμένη με την εκπόνηση νέων κανονιστικών ρυθμίσεων σε μια προσπάθεια διευθέτησης των εν λόγω προβλημάτων.

4.2.4

Χρηματοδότηση από διεθνείς πηγές – η λειτουργία του συνόλου των ΜΚΟ του Μαυροβουνίου βασίζεται ως επί το πλείστον στην υποστήριξη διεθνών χορηγών και μάλιστα –όπως επισημαίνεται σε ορισμένες εκθέσεις (20)– υπαγορεύεται κιόλας από τους εν λόγω χορηγούς. Πρόσφατα, η χρηματοδότηση αυτή κατέστη προβληματική επειδή, αφενός, πολυάριθμοι διμερείς χορηγοί απέσυραν την υποστήριξή τους σε συνάρτηση με τις δικές του προτεραιότητες και, αφετέρου, οι ΗΠΑ μείωσαν δραστικά τη συνδρομή τους, με αποτέλεσμα οι ΜΚΟ να εξαρτώνται πλέον από τα χρηματοδοτικά κονδύλια της ΕΕ, για τη διάθεση των οποίων προβλέπονται ιδιαίτερα περίπλοκες διαδικασίες. Όλα αυτά οδηγούν ήδη σε μια κατάσταση που ευνοεί τη διαιώνιση και την ανάπτυξη μόνο των μεγαλύτερων οργανώσεων, ενώ συγχρόνως περιορίζει τη δράση και την περαιτέρω εξέλιξη των υπολοίπων.

4.2.5

Ανάπτυξη των ικανοτήτων των ΜΚΟ – Ο ρυθμός εναλλαγής του προσωπικού των ΜΚΟ είναι ταχύς, χωρίς διαθέσιμες θεσμικές επιδοτήσεις, γεγονός το οποίο αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα ακόμη και για τις περισσότερο ανεπτυγμένες ΜΚΟ. Το CRNVO (21) διέθετε παλαιότερα πληθώρα προγραμμάτων ανάπτυξης ικανοτήτων, αλλά η αναστολή της υποστήριξης που παρείχαν στις δράσεις αυτές οι διάφοροι χορηγοί έπληξε σοβαρά τις διαθέσιμες δυνατότητες, από ποσοτική άποψη. Επί του παρόντος τελεί υπό διαμόρφωση ένας νέος μηχανισμός, χρηματοδοτούμενος από την ΕΕ, για την παροχή τεχνικής βοήθειας προς τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών των Δυτικών Βαλκανίων (22). Γενικώς, υπάρχει ανάγκη τόσο για προγράμματα διαρκούς ανάπτυξης ικανοτήτων, καθώς και συγκεκριμένων γνώσεων και δεξιοτήτων σε διάφορους τομείς, όσο και για θεσμικές επιδοτήσεις προκειμένου να προαχθεί η ανάπτυξη ατομικών ικανοτήτων. Επιπλέον, οι ΜΚΟ θα πρέπει να στραφούν σε περισσότερο στοχοθετημένα θέματα, χρησιμοποιώντας ειδικές ή μακροπρόθεσμες πλατφόρμες και δίκτυα, με στόχο να καταστήσουν τις δράσεις τους αποτελεσματικές και να είναι σε θέση να ασκήσουν μεγαλύτερη επιρροή έναντι των ενδιαφερομένων φορέων.

4.2.6

Η αυτορρύθμιση των ΜΚΟ – Στους κόλπους της μεγαλύτερης συσπείρωσης ΜΚΟ του Μαυροβουνίου η οποία ονομάζεται «Saradnjom do Cilja» (Συνεργασία για την επίτευξη του στόχου) και συγκεντρώνει περίπου 200 ΜΚΟ (23), συστάθηκε ένας αυτορρυθμιζόμενος φορέας και καταρτίστηκε σχετικός κώδικας δεοντολογίας που έτυχε της αποδοχής των περισσοτέρων από τις σημαντικότερες ΜΚΟ, αλλά και αρκετών άλλων, οι οποίες προέβησαν στη δημοσιοποίηση των εκθέσεων δραστηριοτήτων τους και των λογιστικών βιβλίων τους, σύμφωνα με τον εν λόγω κώδικα δεοντολογίας. Η κίνηση αυτή έχει καθοριστική σημασία για τη βελτίωση της διαφάνειας των ΜΚΟ και, κατά συνέπεια, για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού.

4.2.7

Εκπροσώπηση στα συμβούλια που καλύπτουν ποικίλα συμφέροντα της κοινωνίας – Σύμφωνα με την άρτι εγκριθείσα νέα νομοθεσία που επιβάλλει τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων φορέων, οι ΜΚΟ απέκτησαν νομίμως κατοχυρωμένες θέσεις στο Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο (RTCG) (24), στο Συμβούλιο ελέγχου της αστυνομίας από τους πολίτες (25), στο Εθνικό Συμβούλιο για την Ένταξη στην ΕΕ (26), στην Εθνική Επιτροπή Καταπολέμησης της Διαφθοράς και του Οργανωμένου Εγκλήματος, στο Συμβούλιο Μέριμνας για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, στο Συμβούλιο Παιδικής Μέριμνας, κλπ. καθώς και σε ορισμένους φορείς του τοπικού επιπέδου διακυβέρνησης. Έπειτα από τις αδιάλειπτες προσπάθειες που κατέβαλαν οι ΜΚΟ επί σειρά ετών, επήλθαν βελτιώσεις στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις, αλλά το Εθνικό Συμβούλιο για την Ένταξη στην ΕΕ εξακολουθεί να εμπνέει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τη νομική ορθότητα και τη νομιμότητα των εκπροσώπων των ΜΚΟ.

4.2.8

Βιωσιμότητα του κλάδου των ΜΚΟ στο Μαυροβούνιο – Ο κλάδος των ΜΚΟ του Μαυροβουνίου έχει ασθενή παράδοση και αβέβαιο μέλλον (27) λόγω της γενικώς υπανάπτυκτης πολιτικής συνείδησης και αντιμετώπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο κλάδος αυτός εξαρτάται σε τεράστιο βαθμό από την εξωτερική βοήθεια και από τους κυριότερους επικεφαλής των ίδιων των ΜΚΟ, γεγονός το οποίο τον καθιστά ευάλωτο σε περίπτωση αλλαγής προσώπων ή απόσυρσης χορηγών. Στο πλαίσιο της μεγαλύτερης από τις εν λόγω οργανώσεις έχουν γίνει ορισμένα βήματα από πλευράς εσωτερικής αναδιοργάνωσης και στρατηγικού σχεδιασμού, καθώς και από την άποψη της καθιέρωσης υπηρεσιών χρήσιμων για τον προϋπολογισμό, αλλά αυτό δεν αποτελεί ακόμη σταθερή εγγύηση για τη γενική βιωσιμότητα του κλάδου.

4.3.1

Το Εργατικό Δίκαιο που εγκρίθηκε το 2008 (28) διέπει τις διατάξεις των συλλογικών συμβάσεων, τη διαδικασία τροποποίησης των αμοιβαίων σχέσεων μεταξύ των συμβαλλομένων μερών όσον αφορά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και άλλα σημαντικά ζητήματα για τους εργοδότες και τους εργαζομένους. Προβλέπεται επίσης η σύναψη γενικής συλλογικής σύμβασης εκ μέρους της αρμόδιας αρχής της ενδιαφερόμενης συνδικαλιστικής οργάνωσης, της ένωσης εργοδοτών και της κυβέρνησης.

4.3.2

Το Εργατικό Δίκαιο περιλαμβάνει επίσης διατάξεις που διέπουν τις οργανώσεις των εργαζομένων και των εργοδοτών. Οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες είναι ελεύθεροι να ιδρύσουν τις οργανώσεις τους και να γίνουν μέλη τους, χωρίς προηγούμενη έγκριση και υπό τους όρους που προβλέπονται από το καταστατικό και τον εσωτερικό κανονισμό των εν λόγω οργανώσεων.

4.3.3

Συνδικαλιστική ελευθερία. Οι εργαζόμενοι είναι ελεύθεροι να συνδικαλιστούν και να αναλάβουν συνδικαλιστική δράση, χωρίς προηγούμενη έγκριση. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις καταχωρούνται στο μητρώο συνδικαλιστικών οργανώσεων που τηρεί το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας. Βάσει της σχετικής νομοθεσίας, ως αντιπροσωπευτική συνδικαλιστική οργάνωση νοείται η συνδικαλιστική οργάνωση που διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό μελών και έχει εγγραφεί υπό αυτή τη μορφή στο Υπουργείο. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι μόνον μια συνδικαλιστική οργάνωση μπορεί να είναι αντιπροσωπευτική σε εθνικό επίπεδο, ανεξαρτήτως του αριθμού των μελών της ή της πραγματική αντιπροσωπευτικότητας άλλων συνδικαλιστικών οργανώσεων. Στην ημερήσια διάταξη του Κοινωνικού Συμβουλίου περιλαμβάνεται πρόταση νόμου σχετικά με την αντιπροσωπευτικότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

4.3.4

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εκπροσωπούνται από τη Συνομοσπονδία Συνδικαλιστικών Οργανώσεων του Μαυροβουνίου (CTUM) και από την Ένωση Ελεύθερων Συνδικάτων του Μαυροβουνίου (UFTUM). Η CTUM είναι μέλος της ITUC (29) και πρόκειται να συμμετάσχει στην ETUC (30) με το καθεστώς του παρατηρητή. Η UFTUM είναι μια νεοσυσταθείσα συνδικαλιστική οργάνωση, η οποία αποσχίσθηκε από την CTUM και ιδρύθηκε επισήμως τον Νοέμβριο του 2008, με αποτέλεσμα να μην είναι ακόμη μέλος των διεθνών (ITUC) και των ευρωπαϊκών (ETUC) συνδικαλιστικών οργανώσεων, παρότι διατηρεί επαφές με αμφότερες. Στην CTUM έχει παραχωρηθεί το καθεστώς του κοινωνικού εταίρου, μολονότι στην πράξη καμία συνδικαλιστική οργάνωση δεν έχει υποβληθεί σε σχετική νομική διαδικασία, προκειμένου να αναγνωρισθεί η αντιπροσωπευτικότητά της, βάσει των διατάξεων του νέου Εργατικού Δικαίου.

4.3.5

Ένωση εργοδοτών. Σύμφωνα με το νόμο, μια ένωση εργοδοτών θεωρείται αντιπροσωπευτική εάν τα μέλη της απασχολούν τουλάχιστον το 25 % των εργαζομένων στο πλαίσιο της οικονομίας του Μαυροβουνίου και συνεισφέρουν στο ΑΕγχΠ της χώρας με ποσοστό ανερχόμενο κατ’ ελάχιστο σε 25 %. Η Ένωση Εργοδοτών οφείλει να είναι εγγεγραμμένη στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας για λόγους τήρησης μητρώων. Το Υπουργείο καθορίζει τον τρόπο κατά τον οποίο πρέπει να τηρούνται τα μητρώα των ενώσεων εργοδοτών και συγχρόνως θέτει λεπτομερέστερα κριτήρια για τον καθορισμό του βαθμού αντιπροσωπευτικότητας των ενώσεων εργοδοτών.

4.3.6

Οι εργοδότες εκπροσωπούνται στο Μαυροβούνιο από την Ομοσπονδία Εργοδοτών του Μαυροβουνίου (MEF) που εδρεύει στην Ποντγκόριτσα. Η MEF είναι εξαιρετικά δραστήριο μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης Εργοδοτών (IOE), με έδρα τη Γενεύη, και συμμετέχει σε πολυάριθμα προγράμματα· διαθέτει επίσης καθεστώς παρατηρητή στην BUSINESSEUROPE  (31).

4.3.7

Το Μαυροβούνιο διαθέτει επίσης Εμπορικό Επιμελητήριο –υποχρεωτικά προβλεπόμενο όργανο που συστάθηκε το 1928– το οποίο συμμετέχει με το καθεστώς του παρατηρητή στην EUROCHAMBRES (Μόνιμη Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων) και στην EUROCOMMERCE (Ευρωπαϊκή Αντιπροσωπεία Λιανικού, Χονδρικού και Διεθνούς Εμπορίου). Το Εμπορικό Επιμελητήριο δεν έχει καθεστώς κοινωνικού εταίρου· σε εθνικό επίπεδο είναι μέλος τόσο του Εθνικού Συμβουλίου για την άρση των επιχειρησιακών φραγμών και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, όσο και της Κυβερνητικής Επιτροπής για την Ένταξη στην ΕΕ.

4.3.8

Το Κοινωνικό Συμβούλιο είναι το ανώτατο τριμερές όργανο της χώρας και συστάθηκε τον Ιούνιο του 2008, βάσει του σχετικού νόμου που εγκρίθηκε το 2007 (Νόμος για το Κοινωνικό Συμβούλιο). Το εν λόγω συμβούλιο απαρτίζεται από 11 εκπροσώπους της κυβέρνησης, από 11 εκπροσώπους των εξουσιοδοτημένων συνδικαλιστικών οργανώσεων και από 11 εκπροσώπους της Ένωσης Εργοδοτών. Υπό την αιγίδα του Κοινωνικού Συμβουλίου τελούν διάφορες επιτροπές εργασίας που ασχολούνται με ποικίλα οικονομικά και κοινωνικά θέματα.

4.3.9

Το Μνημόνιο για την κοινωνική εταιρική σχέση υπογράφηκε τον Απρίλιο του 2009 και οι κοινωνικοί εταίροι είναι έτοιμοι και πρόθυμοι να αξιοποιήσουν διάφορες ευκαιρίες για την πραγματοποίηση, επίσημων και ανεπίσημων, διαβουλεύσεων κατά την παρούσα συγκυρία της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

4.3.10

Παρότι σημειώθηκε κάποια πρόοδος ως προς τον τριμερή διάλογο, εντούτοις ο διμερής κοινωνικός διάλογος παραμένει εξαιρετικά ασθενής και κατ’ εξοχήν επικεντρωμένος στις διαπραγματεύσεις για τις τομεακές συλλογικές συμβάσεις. Παρά το γεγονός ότι σε εθνικό επίπεδο ο στόχος έγκειται στην επίτευξη μιας γενικής συλλογικής σύμβασης που θα υπογραφεί από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, τους εργοδότες και την κυβέρνηση, εξετάζεται επίσης το ενδεχόμενο θέσπισης δύο γενικών συλλογικών συμβάσεων –μίας για την οικονομία και μίας για τη δημόσια διοίκηση. Οποιαδήποτε απόφαση επί του θέματος θα πρέπει να βασιστεί σε πιο διεξοδικές αναλύσεις. Η δημιουργία ενός διμερούς κέντρου πόρων για τον κοινωνικό διάλογο θα μπορούσε να αποδειχθεί μείζονος σημασίας τόσο για τον κοινωνικό διάλογο στο σύνολό του, όσο και για τις κοινές αναλύσεις των κοινωνικών εταίρων.

5.1

Στην τέταρτη έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Μαυροβούνιο δεν αναφέρεται κανένας περιορισμός της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι. Διαπιστώνεται κάποια πρόοδος σχετικά με το ρόλο που διαδραματίζουν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Αρκετές ΜΚΟ εξακολουθούν να κατέχουν εξέχουσα θέση στο δημόσιο βίο και στα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Σε εθνικό επίπεδο έχει διαμορφωθεί μια στρατηγική συνεργασίας της κυβέρνησης με τις ΜΚΟ, αλλά η εφαρμογή της καθυστερεί και η πραγματική επιρροή των ΜΚΟ στο σχεδιασμό των διαφόρων πολιτικών είναι εξαιρετικά περιορισμένη, παρά την εμπειρία και τους πόρους που διαθέτει ο κλάδος των ΜΚΟ. Οι ΜΚΟ τυγχάνουν ευνοϊκής αντιμετώπισης εκ μέρους της κυβέρνησης όταν είναι αποδεκτές από πολιτική άποψη ή όταν παρέχουν διάφορες υπηρεσίες, ενώ ανακύπτουν προβλήματα όσον αφορά τα προγράμματα εποπτείας και ελέγχου, αλλά και την αποτελεσματική διαβούλευση και τη δέουσα συμμετοχή στις διαδικασίες χάραξης πολιτικών και λήψης αποφάσεων.

5.2

Η υφιστάμενη Υπηρεσία Συνεργασίας με τις ΜΚΟ, η οποία λειτουργεί στο πλαίσιο της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης του Μαυροβουνίου, θα πρέπει να έχει ως αποστολή την αρωγή των ΜΚΟ και τη διασφάλιση της απρόσκοπτης ανάπτυξής τους στη χώρα. Στην πραγματικότητα, όμως, οι δυνατότητες και ο εξοπλισμός που διαθέτει τελευταίως αυτή η υπηρεσία είναι πολύ περιορισμένης εμβέλειας. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει το προσωπικό της εν λόγω υπηρεσίας, η δράση της έναντι των εκπροσώπων των ΜΚΟ δεν είναι ευδιάκριτη. Η σύσταση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Συνεργασίας με τις ΜΚΟ βρίσκεται στο προπαρασκευαστικό στάδιο και η προαναφερθείσα υπηρεσία αναμένεται να αναλάβει τα καθήκοντα γραμματείας του εν λόγω Συμβουλίου, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να αποδειχθεί ορθό βήμα για τη βελτίωση της παρούσας κατάστασης.

5.3

Η κοινωνία των πολιτών διαθέτει επίσης δύο εκπροσώπους στο Εθνικό Συμβούλιο για την Ένταξη στην ΕΕ. Εντούτοις η νομιμότητα και η νομική ορθότητα του διορισμού των υφισταμένων μελών του έχει αμφισβητηθεί σοβαρά από αξιόπιστες ΜΚΟ. Θεωρείται σκόπιμο να καθορισθούν και να υποδειχθούν σαφή κριτήρια με κοινοβουλευτικό διάταγμα για τη διασφάλιση της διαφάνειας, της αντιπροσωπευτικότητας και της ποιοτικής συμβολής των συγκεκριμένων εκπροσώπων. Το Εθνικό Συμβούλιο για την Ένταξη στην ΕΕ θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πολλά υποσχόμενο μέσο για την προαγωγή της ουσιαστικότερης και αποτελεσματικότερης συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ· οι δυνατότητες που παρέχει το εν λόγω μέσο χρήζουν αξιοποίησης.

5.4

Παρά τις δηλώσεις της κυβέρνησης και των αρμόδιων υπουργείων σχετικά με τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων με την κοινωνία των πολιτών ως τμήμα της διαδικασίας θέσπισης του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου, η συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών εξακολουθεί να μην είναι ικανοποιητική.

5.5

Οι όροι (και ιδιαίτερα οι χρηματοοικονομικοί όροι) που πρέπει να πληρούνται για την εύρυθμη λειτουργία των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών απαιτείται να βελτιωθούν και να ενισχυθούν οι δυνατότητές τους μέσω της διαφοροποίησης και της βιωσιμότητας των πηγών χρηματοδότησής τους.

5.6

Η συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στην προετοιμασία της προσχώρησης στην ΕΕ είναι επίσης περιορισμένη. Οι κατάλληλες δομές και οι απαιτούμενοι μηχανισμοί έχουν ήδη δημιουργηθεί, αλλά δεν χρησιμοποιούνται ακόμη επαρκώς. Η ενεργός συμβολή της κοινωνίας των πολιτών μπορεί να εξομαλύνει τη διαδικασία διαπραγματεύσεων με την ΕΕ και να αποτελέσει πραγματική γέφυρα μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.

5.7

Ο τριμερής διάλογος στους κόλπους του Κοινωνικού Συμβουλίου βρίσκεται σε εξέλιξη. Εντούτοις, η αποστολή και οι δυνατότητες των οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων εξακολουθούν να υποτιμούνται. Το Κοινωνικό Συμβούλιο θα μπορούσε να αποδειχθεί εξαιρετικά ισχυρό όργανο στο πλαίσιο της διαδικασίας προσχώρησης στην ΕΕ, συμβάλλοντας στην υπερνίκηση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων.

5.8

Οι διατάξεις του ισχύοντος Εργατικού Δικαίου που καθορίζουν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για την αναγνώριση της αντιπροσωπευτικότητας των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε εθνικό επίπεδο είναι μεροληπτικές έναντι των μικρών οργανώσεων και παρακωλύουν τη δέουσα ανάπτυξη του συνδικαλιστικού πλουραλισμού. Παρότι η UFTUM συμμετέχει στην κυβερνητική ομάδα εργασίας που διεξάγει διαπραγματεύσεις σχετικά με τη νέα νομοθετική πρόταση για την αντιπροσωπευτικότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων, δεν έχει ωστόσο κατορθώσει να επηρεάσει την πορεία των σχετικών εργασιών. Η κυβέρνηση αποφάσισε μονομερώς να θέσει ένα όριο της τάξεως του 20 %, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι για την εκπλήρωση των κριτηρίων αντιπροσωπευτικότητας σε εθνικό επίπεδο απαιτείται να είναι συνδικαλισμένο το 20 % του συνόλου των εργαζομένων του Μαυροβουνίου. Εντούτοις, τα κριτήρια αυτά θα ήταν σκόπιμο να αντικατοπτρίζουν και άλλες παραμέτρους, όπως η εδαφική δομή και η κλαδική διάρθρωση, καθώς και η δυνατότητα αποτελεσματικής προάσπισης των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

5.9

Οι κοινωνικοί εταίροι δεν συμμετείχαν όσο θα έπρεπε στο ερωτηματολόγιο της ΕΕ. Μόνον η Ομοσπονδία Εργοδοτών και το Εμπορικό Επιμελητήριο του Μαυροβουνίου συνεργάστηκαν για την παροχή απαντήσεων στο συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο με την ιδιότητά τους ως κυβερνητικών οργάνων εργασίας. Σύμφωνα με τις υποδείξεις της ΕΕ, θα έπρεπε να είχε ζητηθεί η γνώμη του συνόλου των κοινωνικών εταίρων για το εκάστοτε σχετικό με τη δράση τους τμήμα αυτού του ερωτηματολογίου.

5.10

Η Κυβερνητική Επιτροπή για την Ένταξη στην ΕΕ, η οποία τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, συντονίζει την κρατική διοίκηση κατά τη διαδικασία προσχώρησης του Μαυροβουνίου στην ΕΕ. Σε αυτήν την επιτροπή εκπροσωπείται μόνον το Εμπορικό Επιμελητήριο, ενώ οι κοινωνικοί εταίροι δεν έχουν καμία συμμετοχή.

5.11

Οι ικανότητες των κοινωνικών εταίρων απαιτείται να αναπτυχθούν περαιτέρω. Κάθε μορφής βοήθεια είναι ευπρόσδεκτη σε όλα τα επίπεδα. Από αυτή την άποψη, η ΕΟΚΕ θεωρεί αξιόλογο το ρόλο που διαδραματίζουν η IOE και η ITUC, σε διεθνές επίπεδο, και η BUSINESSEUROPE και η ETUC, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πολυάριθμα ολοκληρωμένα προγράμματα και σχέδια δρομολογούνται επί του παρόντος, με στόχο την ενίσχυση των ικανοτήτων των οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων και την προαγωγή του κοινωνικού διαλόγου.

5.12

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει επίσης την οικονομική και τεχνική βοήθεια που παρέχεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της στρατηγικής της για τη διεύρυνση και των διαθέσιμων πόρων. Η μεγιστοποίηση της συμμετοχής των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ενισχύει την ποιότητα της δημοκρατίας και προάγει τη συμφιλίωση. Χάρη στην εφαρμογή του νέου μηχανισμού χρηματοδότησης για την κοινωνία των πολιτών που προβλέπεται στο πλαίσιο του μέσου προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδότησε την ίδρυση γραφείων τεχνικής βοήθειας σε κάθε δικαιούχο κράτος, παράλληλα με την πραγματοποίηση αυξανόμενου αριθμού σύντομων επισκέψεων στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και με τη συμμετοχή περίπου 800 ατόμων σε διάφορα εργαστήρια στα Δυτικά Βαλκάνια και στην Τουρκία.

6.1

Η διεύρυνση της ΕΕ και η πρόοδος που σημειώνουν οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων στην πορεία προσχώρησής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια από τις προτεραιότητες της ΕΟΚΕ στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων. Το ειδικευμένο τμήμα «Εξωτερικές Σχέσεις» ανέπτυξε αποτελεσματικά εργαλεία για την επίτευξη των κυριότερων στόχων του που συνίστανται στην υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών στα Δυτικά Βαλκάνια και στην ενίσχυση των ικανοτήτων της προκειμένου να καταστεί εταίρος των κυβερνήσεων κατά την ενταξιακή πορεία των χωρών τους στην ΕΕ.

6.2

Η Ομάδα Επαφής για τα Δυτικά Βαλκάνια συστάθηκε τον Οκτώβριο του 2004. Το γεωγραφικό φάσμα που καλύπτει η εν λόγω ομάδα επαφής περιλαμβάνει την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κροατία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, το Μαυροβούνιο, τη Σερβία κα το Κοσσυφοπέδιο, δυνάμει της απόφασης 1244/1999 του ΣΑΗΕ. Η Ομάδα Επαφής για τα Δυτικά Βαλκάνια αποτελεί το μόνιμο και ειδικό όργανο της ΕΟΚΕ που ασχολείται με τη συγκεκριμένη περιοχή.

6.3

Κατά τη διάρκεια των δύο Φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών των Δυτικών Βαλκανίων, που διοργανώθηκαν στις Βρυξέλλες (2006) και στη Λιουμπλιάνα (2008), καταδείχθηκε η προθυμία των φορέων της κοινωνίας των πολιτών να πραγματοποιούν συναντήσεις σε διασυνοριακή βάση, με στόχο την από κοινού διεξαγωγή συζητήσεων για ένα καλύτερο μέλλον.

6.4

Ανάμεσα στα σημαντικότερα άλλα εργαλεία για την οικοδόμηση γέφυρας μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών της ΕΕ και της κοινωνίας των πολιτών των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων περιλαμβάνονται οι Μικτές Συμβουλευτικές Επιτροπές (ΜΣΕ). Στη διερευνητική γνωμοδότησή της, του 2006, σχετικά με την κατάσταση της κοινωνίας των πολιτών στα Δυτικά Βαλκάνια  (32), η ΕΟΚΕ επεσήμανε τόσο τις θέσεις της όσο και την ευρεία τεχνογνωσία της και το αξιοσημείωτο ανθρώπινο δυναμικό της και εξήρε το ρόλο που διαδραματίζουν οι ΜΣΕ καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας διεύρυνσης.

6.5

Γι’ αυτό το λόγο, η ΕΟΚΕ συνιστά τη δημιουργία Μικτής Συμβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ-Μαυροβουνίου, προκειμένου να παρασχεθεί στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αμφοτέρων των ενδιαφερομένων πλευρών η δυνατότητα να εμβαθύνουν περαιτέρω τον μεταξύ τους διάλογο και να παρακολουθήσουν εκ του σύνεγγυς την πρόοδο της χώρας στην πορεία της προς την ΕΕ.