52008DC0505

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 1.8.2008

COM(2008) 505 τελικό

2008/0165 (COD)

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Ολοκλήρωση της σταδιακής κατάργησης των ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος Βελτίωση της νομοθεσίας αξιοποιώντας επιτυχίες 20 ετών PART 1 {COM(2008) 2366 τελικό}{COM(2008) 2367 τελικό}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Ολοκλήρωση της σταδιακής κατάργησης των ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος Βελτίωση της νομοθεσίας αξιοποιώντας επιτυχίες 20 ετών

Εισαγωγή

Το στρατοσφαιρικό στρώμα του όζοντος προστατεύει τη ζωή στη γη από την επιβλαβή υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι επιστήμονες παρατήρησαν σημαντική μείωση της συγκέντρωσης του όζοντος της στρατόσφαιρας πάνω από την Ανταρκτική, που έγινε ευρύτερα γνωστή σαν «τρύπα του όζοντος». Όταν κορυφώθηκε η τρύπα του όζοντος – στα τέλη της δεκαετίας του 1990, την άνοιξη – η χειρότερη κατάσταση επικρατούσε γύρω από τους πόλους, αλλά οι συγκεντρώσεις είχαν μειωθεί σημαντικά και σε άλλες περιοχές. Η αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου, π.χ. αυξάνοντας τη συχνότητα του καρκίνου του δέρματος και του καταρράκτη, καθώς και στα οικοσυστήματα.

Ήδη από το 1987 οι κυβερνήσεις είχαν συνάψει το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ για τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος (ΟΚΟ), δρομολογώντας τη σταδιακή κατάργηση των ουσιών αυτών σε όλα τα συμβαλλόμενα μέρη με καθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Το 2007, τα συμβαλλόμενα μέρη (συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας) γιόρτασαν την εικοστή επέτειο του πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, το οποίο χαιρέτισαν ως μία από τις επιτυχέστερες διεθνείς συμφωνίες στον τομέα του περιβάλλοντος. Μέχρι τότε, τα 191 μέρη είχαν επιτύχει συνολικά μείωση της κατανάλωσης των ΟΚΟ κατά 95% έναντι των καθορισμένων επιπέδων αναφοράς[1]. Η μείωση ήταν μεγαλύτερη (99,2%) στις βιομηχανικές χώρες και κάπως μικρότερη (80%) στις αναπτυσσόμενες[2].

Στην τελευταία της έκθεση, που δημοσιεύθηκε το 2007, η Επιτροπή Επιστημονικής Αξιολόγησης (SAP) που έχει συσταθεί βάσει του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ επιβεβαίωσε ότι η στιβάδα του όζοντος αποκαθίσταται με αργό ρυθμό χάρη στα μέτρα ελέγχου που επιβλήθηκαν με το Πρωτόκολλο, έστω και με καθυστέρηση 10 έως 15 ετών σε σχέση με τις προβλέψεις της προηγούμενης έκθεσής της του 2002. Ο χρονικός ορίζοντας για την αποκατάσταση του μέσου επιπέδου του όζοντος και των επιπέδων του πάνω από την Αρκτική είναι πλέον το 2050, ενώ για την τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική κάποτε μεταξύ 2060 και 2075.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP), τα μέτρα ελέγχου που επιβλήθηκαν με το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ θα αποτρέψουν εκατομμύρια περιστατικά θανατηφόρου καρκίνου του δέρματος και δεκάδες εκατομμύρια περιστατικά μη θανατηφόρου καρκίνου του δέρματος και καταρράκτη σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, τα εν λόγω μέτρα ελέγχου θα συμβάλουν στην αποφυγή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που ισοδυναμούν με πάνω από 100 δισεκατ. τόνους CO2 την περίοδο 1990-2010. Μέχρι το 2010, οι εκπομπές ΟΚΟ θα αντιπροσωπεύουν λιγότερο από 5% των παγκόσμιων προβλεπόμενων εκπομπών CO2, ενώ το 1990 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν σχεδόν 50%[3].

Στην έκθεσή της του 2007, η SAP προειδοποίησε τα συμβαλλόμενα μέρη ότι, παρά τις επιτυχίες, πρέπει να συνεχιστεί η επαγρύπνηση προκειμένου να τηρηθεί το νέο χρονοδιάγραμμα αποκατάστασης της στιβάδας του όζοντος, λαμβανομένων υπόψη και των αβεβαιοτήτων που παραμένουν, κυρίως όσον αφορά τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Στις σημαντικές προκλήσεις που παραμένουν ανοικτές περιλαμβάνονται:

- Ελευθέρωση «αποθηκευμένων» εκπομπών ΟΚΟ/αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα – Επειδή το Πρωτόκολλο εστιάστηκε στην απαγόρευση της παραγωγής ΟΚΟ, παραμένουν αποθηκευμένες σημαντικές ποσότητες ΟΚΟ σε προϊόντα και εξοπλισμό (π.χ. αφρώδη πλαστικά μόνωσης, ψυκτικά μέσα και συστήματα κλιματισμού). Εκτιμάται ότι μέχρι το 2015 τα παγκόσμια αυτά αποθέματα θα ανέλθουν συνολικά σε δυναμικό καταστροφής του όζοντος (ODP) 2 εκατ. τόνων ή 13,4 δισεκατ. τόνων ισοδυνάμου CO2 – συνεπώς απαιτείται η λήψη περαιτέρω μέτρων.

- Εξαιρούμενες χρήσεις ΟΚΟ – Το Πρωτόκολλο παρέχει βαθμό ευελιξίας όσον αφορά τη χρήση ελεγχόμενων ΟΚΟ, π.χ. στις περιπτώσεις στις οποίες δεν διατίθενται ακόμη τεχνικά ή οικονομικά βιώσιμες εναλλακτικές επιλογές ή για ορισμένες εφαρμογές, όπως η χρήση μεθυλοβρωμιδίου για υγειονομική απομόνωση και προετοιμασία της αποστολής φορτίων ή ως πρώτη ύλη. Η SAP προειδοποίησε τα συμβαλλόμενα μέρη ότι μέχρι το 2015 οι εν λόγω εξαιρούμενες χρήσεις πρέπει να περιοριστούν σημαντικά από τα σημερινά τους επίπεδα των περίπου 20.000 τόνων ΟΚΟ ετησίως, για να αποφευχθεί η περαιτέρω καθυστέρηση στο χρονοδιάγραμμα αποκατάστασης της στιβάδας του όζοντος.

- Νέες ΟΚΟ – Από νέα επιστημονικά στοιχεία προκύπτει ότι το ODP ορισμένων χημικών ουσιών που δεν υπάγονται προς το παρόν στον έλεγχο του Πρωτοκόλλου είναι σημαντικά υψηλότερο, ενώ ταυτόχρονα η διάθεση των ουσιών αυτών στην αγορά επεκτείνεται ταχέως.

Η SAP εξέφρασε επίσης σοβαρές ανησυχίες για την επιτάχυνση της αύξησης της παραγωγής υδροχλωροφθορανθράκων (HCFC) στις αναπτυσσόμενες χώρες ενόψει της πλήρους κατάργησής τους το 2040. Τα συμβαλλόμενα μέρη ενήργησαν όμως άμεσα, με συμφωνία που επιτεύχθηκε αμελλητί, το 2007, για αναπροσαρμογή του Πρωτοκόλλου όσον αφορά την επίσπευση του χρονοδιαγράμματος σταδιακής κατάργησης των HCFC, ώστε να επιτευχθούν παγκοσμίως μειώσεις έως 1 εκατομ. τόνων ODP (δυναμικό καταστροφής του όζοντος) και 18 δισεκατ. τόνων ισοδυνάμου CO2[4].

Οι εν λόγω παγκόσμιες προκλήσεις (που όμως δεν ισχύουν πλήρως για την ΕΕ) αποτελούν το υπόβαθρο της παρούσας πρότασης της Επιτροπής και της συναφούς ανάλυσης.

Υφιστάμενη κατάσταση στην ΕΕ

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2037/2000 για τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος (εφεξής «ο κανονισμός») αποτελεί το κύριο μέσο που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Κοινότητα για την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ[5]. Τα στενά συνδεδεμένα και αμοιβαίως ενισχυόμενα διεθνή και κοινοτικά πλαίσια άσκησης πολιτικής απέφεραν εντυπωσιακά αποτελέσματα, ήτοι πλήρη σχεδόν κατάργηση της κατανάλωσης και παραγωγής των ελεγχόμενων ΟΚΟ.

Μέχρι σήμερα η ΕΕ έχει καταργήσει πάνω από το 99% της βασικής κατανάλωσης ΟΚΟ. Μέχρι το 2010, η ΕΕ θα έχει καταργήσει πλήρως την κατανάλωση ελεγχόμενων ΟΚΟ εκτός από μερικές εκατοντάδες τόνους ODP, σε σύγκριση με το επίπεδο αναφοράς των 400.000 τόνων. Η παραγωγή ΟΚΟ στην ΕΕ για χρήσεις που ελέγχονται βάσει του Πρωτοκόλλου και του κανονισμού προβλέπεται να λήξει μέχρι το 2025 και σήμερα μειώνεται για να καταλήξει σε περίπου 4.000 τόνους ODP ετησίως το 2010 σε σύγκριση με το επίπεδο αναφοράς των 700.000 τόνων. Με την επίσπευση του χρονοδιαγράμματος κατάργησης των HCFC που αποφάσισαν τα μέρη το 2007, ο κανονισμός πρέπει να προσαρμοστεί προκειμένου να μετατεθεί η κατάργηση της παραγωγής το 2020 από το 2025, όπως προβλέπει σήμερα ο κανονισμός. Ενόψει της επερχόμενης κατάργησης της χρήσης αμεταχείριστων HCFC, πρέπει να ληφθούν ενισχυμένα μέτρα για την μείωση του κινδύνου παράνομου εμπορίου και χρήσης ΟΚΟ.

Τα αποθέματα ΟΚΟ στην ΕΕ είναι δυνατόν να ανέρχονται συνολικά σε περίπου 700.000 τόνους ODP το 2010, που ισοδυναμούν με 5 δισ. τόνους CO2, παρόλο που οι σημερινές εκτιμήσεις χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας. Οι ετήσιες εκπομπές για την περίοδο 2005-15 μπορεί να ανέλθουν σε 24.000 τόνους ODP ετησίως ή μέχρι 170 εκατομ. τόνους ισοδυνάμου CO2. Με τις απαγορεύσεις της χρήσης και τις διατάξεις περί ανακύκλωσης και καταστροφής που περιέχονται στον κανονισμό και, κυρίως, με παρόμοιες διατάξεις που περιλαμβάνονται στην οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα και στην οδηγία σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού είναι δυνατόν να δεσμευθεί το μεγαλύτερο μέρος των εν λόγω εκπομπών, παρόλο που οι σημερινοί ρυθμοί ανακύκλωσης και ανάκτησης αποβλήτων στην ΕΕ θεωρούνται πολλοί χαμηλοί.

Οι εκπομπές νέων ΟΚΟ στην ΕΕ εκτιμώνται σήμερα ότι ανέρχονται συνολικά σε λιγότερους από 300 τόνους ODP ετησίως, αλλά αυξάνονται σταθερά. Στην ΕΕ οι βασικές ή κρίσιμης σημασίας χρήσεις ΟΚΟ έχουν ανασταλεί σε όλες τις περιπτώσεις, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων ενώ οι εξαιρούμενες χρήσεις μεθυλοβρωμιδίου σε εφαρμογές υγειονομικής απομόνωσης και προετοιμασίας αποστολής φορτίων αναμένεται να παραμείνουν σταθερές σε κάτω από 300 τόνους ODP ετησίως.

Οι διοικητικές δαπάνες από όλους τους εμπλεκόμενους στην εφαρμογή του κανονισμού έχουν μειωθεί σημαντικά κατ’ αναλογία προς τη σταθερή μείωση του αριθμού των απαιτούμενων αποφάσεων εξαίρεσης λόγω της συνεχούς ανάπτυξης και διάθεσης τεχνικώς και οικονομικώς βιώσιμων εναλλακτικών ουσιών στο εμπόριο. Η έρευνα στους εμπλεκόμενους φορείς που διεξήχθη για τη στήριξη της παρούσας πρότασης επιβεβαίωσε την γενική ικανοποίηση που υπάρχει όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου, παρόλο που θεωρείται κοινώς ως πολύπλοκο.

Προς βελτίωση της νομοθεσίας

Η δέσμευση των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων για βελτίωση της νομοθεσίας, σε συνδυασμό με την εικοσαετή εμπειρία της ΕΕ στην προστασία της στιβάδας του όζοντος, δημιούργησαν μια χρονικά πρόσφορη ευκαιρία αναθεώρησης του κανονισμού για τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος[6].

Κύριοι στόχοι της παρούσας αναθεώρησης είναι: (1) να απλουστευθεί και να αναδιατυπωθεί ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2037/2000, με παράλληλη μείωση της περιττής διοικητικής επιβάρυνσης, σύμφωνα με τη δέσμευση της Επιτροπής για βελτίωση της νομοθεσίας, (2) να διασφαλιστεί η τήρηση του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, όπως αναπροσαρμόστηκε το 2007 και (3) να εξασφαλιστεί η αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων που περιγράφηκαν συνοπτικά παραπάνω, ώστε να αποκατασταθεί εγκαίρως η στιβάδα του όζοντος και να αποτραπούν οι δυσμενείς επιπτώσεις στη υγεία του ανθρώπου και στα οικοσυστήματα.

Στο σημερινό πλαίσιο, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στο επίπεδο της ΕΕ, πολυάριθμοι τομείς βελτίωσης συζητήθηκαν και αξιολογήθηκαν λεπτομερώς κατά την ανασκόπηση του κανονισμού και τη συναφή εκτίμηση επιπτώσεων[7]. Συνεπώς, η Επιτροπή προτείνει την απλοποίηση, τον εξορθολογισμό και την ενίσχυση του κανονισμού για την προστασία της στιβάδας του όζοντος με παράλληλη λήψη σειράς μέτρων που καλύπτουν επίσης και το διεθνές επίπεδο.

Αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας

Στο πλαίσιο της ανασκόπησης εντοπίστηκε πλήθος ευκαιριών απλοποίησης του κειμένου του κανονισμού[8]. Ορισμένες από τις κύριες τροποποιήσεις απλοποίησης περιλαμβάνουν την κατάργηση παρωχημένων πλέον διατάξεων και συναφών διαδικασιών για βασικές ή κρίσιμης σημασίας χρήσεις ΟΚΟ και τον εξορθολογισμό της υποβολής εκθέσεων όπου είναι δυνατόν, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τις υποχρεώσεις της ΕΕ όπως αυτές προκύπτουν από το Πρωτόκολλο.

Η αναθεώρηση χρησιμεύει επίσης για την προσαρμογή του κανονισμού στην πρόσφατη απόφαση XIX/6 για την επίσπευση του χρονοδιαγράμματος σταδιακής κατάργησης των HCFC, την οποία ενέκριναν τα συμβαλλόμενα στο Πρωτόκολλο μέρη το 2007. Η ημερομηνία κατάργησης της παραγωγής των HCFC θα μετατεθεί συνεπώς στις αρχές του 2020. Η Επιτροπή προτείνει επίσης ορισμένες περιορισμένες τροποποιήσεις για να διευκολυνθεί το πολύπλοκο έργο της επιβολής της τήρησης του νόμου, ιδίως από τις τελωνειακές αρχές, για την πρόληψη του παράνομου εμπορίου και της χρήσης ΟΚΟ στην ΕΕ. Στα εν λόγω μέτρα περιλαμβάνεται η εισαγωγή επιλεγμένων απαιτήσεων επισήμανσης και η κατάργηση σπανίως χρησιμοποιούμενων εξαιρέσεων, που συνεπάγονται σημαντικές διοικητικές δαπάνες σε μικρό αριθμό εμπλεκόμενων για ταχέως συρρικνούμενο όφελος.

Προκειμένου να καταστεί η ΕΕ ικανή να αντιμετωπίσει τις εναπομένουσες προκλήσεις, απαιτείται περιορισμένη ενίσχυση της νομοθεσίας, με περιορισμένο όμως κόστος και με ταυτόχρονη περαιτέρω διοικητική απλοποίηση.

Για την αντιμετώπιση των αποθεμάτων ΟΚΟ, η Επιτροπή προτείνει να καταστεί αυστηρότερη η διάταξη του κανονισμού περί ανάκτησης και καταστροφής των ΟΚΟ που περιέχονται σε προϊόντα και εξοπλισμό, με αποτέλεσμα περιβαλλοντικό όφελος έως και 14.000 τόνους ODP (112 εκατ. τόνους ισοδυνάμου CO2.

Για να αποφευχθεί η διόγκωση των αγορών που θα έπρεπε να αντιμετωπισθεί αργότερα, η Επιτροπή προτείνει την απαρίθμηση των νέων ΟΚΟ στον κανονισμό και την υποχρέωση των παραγωγών και των εισαγωγέων να αναφέρουν τις εμπορικά διακινούμενες ποσότητες. Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει τη μείωση του υφιστάμενου ανώτατου ορίου χρήσης μεθυλοβρωμιδίου για υγειονομική απομόνωση και προετοιμασία της αποστολής φορτίων από τους 600 τόνους ODP στα σημερινά επίπεδα των 200 τόνων και την ολοκλήρωση της πλήρους κατάργησης μέχρι το 2015. Ταυτόχρονα οι διαθέσιμες τεχνολογίες ανάκτησης θα καταστούν υποχρεωτικές επίσης για την προστασία της υγείας των εργαζομένων.

Περαιτέρω μέτρα

Εκτός από τις τροποποιήσεις που περιγράφηκαν συνοπτικά παραπάνω, η Επιτροπή θα λάβει περαιτέρω μέτρα για να πετύχει την πλήρη κατάργηση των ΟΚΟ, επίσης και σε διεθνές επίπεδο.

Τα μέτρα παρακολούθησης θα εστιαστούν πρωταρχικά στη βελτίωση της εφαρμογής και της επιβολής του πλαισίου πολιτικής για τα απόβλητα, ιδίως της οδηγίας σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και της ανάκτησης ΟΚΟ στις κατηγορίες αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις. Τα μέτρα αυτά θα εστιαστούν επίσης και στον προσδιορισμό κατάλληλων κινήτρων για τη σημαντική αύξηση της ποσότητας των ΟΚΟ που περιέχονται σε προϊόντα και εξοπλισμό που προσκομίζονται για ανάκτηση, ανακύκλωση ή καταστροφή στην ΕΕ[9]. Τα μέτρα αυτά θα υλοποιηθούν σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους εμπλεκόμενους φορείς στους τομείς των ουσιών που καταστρέφουν το όζον, της διαχείρισης αποβλήτων (ιδίως αποβλήτων από κατασκευές ή κατεδαφίσεις) και της κλιματικής αλλαγής. Από τα εν λόγω μέτρα είναι δυνατόν να προκύψει περαιτέρω περιβαλλοντικό όφελος έως και 80.000 τόνοι ODP ή 640 εκατομ. τόνοι ισοδυνάμου CO2.

Παράλληλα η Επιτροπή θα συνεργαστεί στο διεθνές επίπεδο με τα κράτη μέλη και τα άλλα συμβαλλόμενα μέρη του Πρωτοκόλλου, και μέσω διμερών συναντήσεων, προκειμένου να συνεχίσει να περιορίζει τις υφιστάμενες χρήσεις και εκπομπές ΟΚΟ και επίσης να ενθαρρύνει όλα τα μέρη να προσυπογράψουν πλήρως τις τροποποιήσεις του Πρωτοκόλλου. Οι προτεραιότητες θα περιλαμβάνουν ιδίως μέριμνα ώστε η παγκόσμια κατάργηση των HCFC να οδηγήσει στην καθιέρωση αβλαβών για το περιβάλλον εναλλακτικών ουσιών, στην αντιμετώπιση των αποθεμάτων ΟΚΟ στις αναπτυσσόμενες χώρες, στον περιορισμό της χρήσης μεθυλοβρωμιδίου για υγειονομική απομόνωση και προετοιμασία αποστολής φορτίων και στην επαρκή παρακολούθηση των νέων ΟΚΟ σε παγκόσμιο επίπεδο και, εάν απαιτείται, στην ενίσχυσή τους. Επιπλέον η Επιτροπή θα συνεχίσει να προωθεί τη μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας μέσω στοχευμένων συναντήσεων εργασίας και δραστηριοτήτων ανταλλαγής γνώσεων.

Αναμενόμενες επιπτώσεις

Η τελική δέσμη μέτρων θα αποτελέσει σημαντικά απλουστευμένο κανονιστικό κείμενο εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα εγγυήσεις για οριστικοποίηση και παγίωση της συντελεσθείσας μέχρι σήμερα προόδου όσον αφορά την κατάργηση των ΟΚΟ. Με την αξιοποίηση των επιτυχιών του παρελθόντος και των δυνατοτήτων απλούστευσης, η συνολική μείωση των διοικητικών δαπανών θα φθάσει τα 3 εκατομ. ευρώ περίπου την περίοδο 2010-2020, από τα οποία 2 εκατομ. ευρώ θα προκύψουν στη βιομηχανία, 0,7 εκατομ. ευρώ στις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών και το υπόλοιπο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η σωρευτική πρόσθετη άμεση οικονομική επίπτωση την περίοδο 2010-2020 αναμένεται να μην υπερβεί τα 13 εκατομ. ευρώ, συνδεόμενη κυρίως με τα μέτρα περιορισμού της χρήσης μεθυλοβρωμιδίου για υγειονομική απομόνωση και προετοιμασία αποστολής φορτίων[10]. Η απλοποίηση αναμένεται να είναι ιδιαίτερα επωφελής για τις ΜΜΕ που έχουν λιγότερη πρόσβαση σε εξειδικευμένες γνώσεις όσον αφορά την εφαρμογή του κανονισμού.

Τα πιο απτά περιβαλλοντικά οφέλη από τη δέσμη μέτρων συνδέονται με τα μέτρα πολιτικής για τις δραστηριότητες υγειονομικής απομόνωσης και προετοιμασίας αποστολής φορτίων και για την ανάκτηση και καταστροφή των «αποθηκευμένων» ΟΚΟ. Από αυτά θα ήταν δυνατόν να προστεθεί καθαρό κέρδος 16.000 τόνοι ODP κατά την περίοδο 2010-2020 ή το ισοδύναμο 112 εκατομ. τόνων CO2[11].

Συμπεράσματα

Ο κανονισμός απεδείχθη εξαιρετικά αποτελεσματικός, εξασφαλίζοντας την πρωτοποριακή συμβολή της ΕΕ στην προστασία της στιβάδας του όζοντος. Οι προτεινόμενες επιλογές πολιτικής στηρίζονται στα πλεονεκτήματα του υφιστάμενου κανονισμού και αντικατοπτρίζουν τη σταθερή δέσμευση για απλούστευση και βελτίωση της νομοθεσίας με βάση εμπεριστατωμένη ανάλυση. Ο νέος προτεινόμενος κανονισμός θα εξασφαλίσει τη συνεχή συμμόρφωση της ΕΕ με το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, με ταυτόχρονη αποφυγή περιττών διοικητικών δαπανών. Ταυτόχρονα, θα ενισχύσει τη θέση της ΕΕ για να συνεχίσει να διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που απομένουν σε παγκόσμιο επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου του παράνομου εμπορίου, καλύπτοντας ταυτόχρονα τα αιτήματα των καλόπιστων επιχειρήσεων και των ΜΚΟ.

[1] Στο άρθρο 1 του πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ η «κατανάλωση» ορίζεται ως η παραγωγή συν τις εισαγωγές μείον τις εξαγωγές ελεγχόμενων ουσιών.

[2] Η μείωση στις αναπτυσσόμενες χώρες στέφθηκε με επιτυχία χάρη στο Πολυμερές Ταμείο, που έχει διαθέσει μέχρι σήμερα περί τα 2,4 δις δολάρια ΗΠΑ για μεταφορά τεχνολογίας και συναφή έργα ανάπτυξης ικανοτήτων. Τα χρονοδιαγράμματα για τις αναπτυσσόμενες χώρες παρουσιάζουν συνήθως καθυστέρηση λίγων ετών σε σύγκριση με τις βιομηχανικές χώρες.

[3] Η μεγάλη αυτή συμβολή στην κλιματική αλλαγή οφείλεται στο πολύ υψηλό δυναμικό πλανητικής υπερθέρμανσης (GWP) που χαρακτηρίζει τις ουσίες οι οποίες καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος (ορισμένες από αυτές είναι πάνω από 14.000 ισχυρότερες από το CO2).

[4] Βλ. Απόφαση XIX/6 της 19ης συνάντησης των μερών του Πρωτοκόλλου (2007, Μόντρεαλ) για την επίσπευση του χρονοδιαγράμματος σταδιακής κατάργησης των HCFC. Να σημειωθεί ότι οι δυνατότητες μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου εξαρτώνται από τον περιορισμό των εκπομπών από υφιστάμενες εναλλακτικές ουσίες (π.χ. ως ψυκτικά μέσα) με σχετικά υψηλό δυναμικό πλανητικής υπερθέρμανσης (GWP) (όπως οι HFC) ή/και την εισαγωγή εναλλακτικών ουσιών με χαμηλό GWP. Οι εν λόγω προβληματισμοί όσον αφορά την κλιματική αλλαγή εντάσσονται στις αποφάσεις που έλαβαν τα μέρη επί του ζητήματος αυτού.

[5] Με τον κανονισμό αυτό τροποποιούνται προηγούμενοι κανονισμοί που ίσχυαν επί περίπου δύο δεκαετίες.

[6] Η παρούσα αναθεώρηση περιλαμβάνεται στο νομοθετικό πρόγραμμα και πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2008 στο κεφάλαιο «Απλοποίηση».

[7] Βλέπε SEC(2008) xxx και SEC(2008) xxx.

[8] Εξετάστηκαν αλλά απορρίφθηκαν οι εναλλακτικές επιλογές διατήρησης του κανονισμού χωρίς αλλαγές (συνέχιση της σημερινής κατάστασης - «business as usual») ή ακόμη και πλήρους κατάργησής του, μεταξύ άλλων και επειδή θα οδηγούσαν την ΕΕ σε κατάσταση μη συμμόρφωσης με το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ και δεν θα ικανοποιούσαν το στόχο της απλοποίησης.

[9] Π.χ. πρότυπα που σχετίζονται με συστήματα απόσυρσης ή εναπόθεσης, χρηματοδότηση της καταστροφής μέσω περιφερειακών ταμείων, κλπ.

[10] Το κόστος καθίσταται σημαντικά χαμηλότερο, αν ληφθεί υπόψη η πιθανή απόφαση διαγραφής του μεθυλοβρωμιδίου για λόγους υγείας.

[11] Ως προς το δυναμικό πλανητικής υπερθέρμανσης, η ποσότητα αυτή ισοδυναμεί με 2% περίπου των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου του 1990. Συγκριτικά και μόνο, οι μειώσεις ισοδυναμούν με το ένα δέκατο των αναγκαίων για την επίτευξη της περιστολής των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 20% μέχρι το 2020, η οποία έχει τεθεί ως στόχος στη δέσμη μέτρων για το κλίμα και τη ενέργεια.