52001PC0279(03)

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση ειδικού προγράμματος 2002-2006 άμεσων δράσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης, προς διεξαγωγή από το Κοινό Κέντρο Ερευνών

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Κατά τη σύνοδο της 23ης και 24ης Μαρτίου 2001, και συνεπές στη γραμμή υποστήριξης της δημιουργίας του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας σύμφωνα με τις αποφάσεις της Λισαβόνας, της Feira και της Νίκαιας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλούσε το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εγκρίνουν μέχρι τον Ιούνιο του 2002 το πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα 2002-2006 που προτείνεται από την Επιτροπή.

Πιο συγκεκριμένα, και στο πλαίσιο ενός συνόλου σαφώς καθορισμένων προτεραιοτήτων, θα πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως τα νέα μέσα που προβλέπονται ώστε το νέο πρόγραμμα πλαίσιο να συμβάλει στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας, σύμφωνα με τον στόχο του.

Η πρόταση της Επιτροπής για το πρόγραμμα πλαίσιο υποβλήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2001 [1]. Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο είχαν έκτοτε την ευκαιρία να αρχίσουν να μελετούν την πρόταση και να συζητούν επ'αυτής. Στις 2 και 3 Μαρτίου, στην άτυπη συνάντηση της Ουψάλα, οι υπουργοί έρευνας είχαν μια πρώτη ανταλλαγή απόψεων, και τα αρμόδια όργανα του Συμβουλίου άρχισαν να τα μελετούν.

[1] COM (2001) 94

Από πλευράς του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε ήδη τρεις ευκαιρίες να συζητήσει πάνω στην πρόταση, εκ των οποίων την τελευταία φορά βάσει απαντήσεων που δόθηκαν από την Επιτροπή με βάση λεπτομερές ερωτηματολόγιο.

Παρουσιάζοντας τις προτάσεις τους σχετικά με τα ειδικά προγράμματα μέσω των οποίων θα υλοποιηθεί, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, το πρόγραμμα πλαίσιο, η Επιτροπή επιθυμεί να διευκολύνει τη συζήτηση που άρχισε με τα άλλα θεσμικά όργανα, έτσι ώστε η συζήτηση αυτή να διεξαχθεί με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες ενημέρωσης.

Για τον ίδιο αυτό σκοπό, η Επιτροπή υποβάλλει ταυτοχρόνως μια ανακοίνωση σχετικά με τους δυνατούς τρόπους εφαρμογής του άρθρου 169 της συνθήκης έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η συμμετοχή της Κοινότητας σε προγράμματα στα οποία συμμετέχουν από κοινού πολλά κράτη μέλη, μέσα στο γενικό πλαίσιο δικτύωσης των τεχνικών προγραμμάτων έρευνας.

Σύντομα, η Επιτροπή θα υποβάλει και προτάσεις σχετικά με τους "κανόνες συμμετοχής και διάδοσης" που αφορούν το πρόγραμμα πλαίσιο.

Πιο συγκεκριμένα, τα κυριότερα στοιχεία αυτών των προτάσεων τα οποία απαριθμούνται στη συνέχεια θα συμβάλουν ώστε να υπάρξει καλύτερη εικόνα των λεπτομερειών οργάνωσης, περιεχομένου και υλοποίησης που προτείνονται για το νέο πρόγραμμα πλαίσιο:

- η δομή όσον αφορά ειδικά προγράμματα.

- τα νέα μέτρα και ο τρόπος με τον οποίο θα λειτουργήσουν.

- το επιστημονικό και τεχνολογικό περιεχόμενο που προβλέπεται.

- οι προβλεπόμενες δραστηριότητες του πεδίου ΕΥΡΑΤΟΜ.

Δομή

Για την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου, προτείνεται μια δομή βασισμένη σε πέντε ειδικά προγράμματα:

- Για το πρόγραμμα πλαίσιο ΕΚ:

- ένα ειδικό πρόγραμμα με τίτλο "Ενίσχυση και ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας" για τα δύο επιμέρους σύνολα δραστηριοτήτων "Ολοκλήρωση της έρευνας" και "Ενίσχυση των βάσεων του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας" της πρότασης για το πρόγραμμα πλαίσιο.

- ένα ειδικό πρόγραμμα με τίτλο "Δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας".

- ένα ειδικό πρόγραμμα με αντικείμενο τις δραστηριότητες του ΚΚΕρ.

- Για το πρόγραμμα πλαίσιο ΕΥΡΑΤΟΜ:

- ένα ειδικό πρόγραμμα με αντικείμενο όλες τις έμμεσες δράσεις στα πεδία της πυρηνικής σχάσης και σύντηξης.

- ένα ειδικό πρόγραμμα για τις δραστηριότητες του ΚΚΕρ.

Η παραπάνω διάρθρωση προκύπτει άμεσα από εκείνην του προγράμματος πλαισίου και αντικατοπτρίζει πιστά τους στόχους πολιτικής που αποτελούν τη βάση. Απλή και εύκολη στην παρακολούθησή της, εξυπηρετεί τη συνεκτική υλοποίηση των διαφόρων κατηγοριών προτεινόμενων δράσεων και παράλληλα τον γενικό στόχο δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας συνεκτιμώντας τα ειδικά χαρακτηριστικά των δράσεων αυτών.

Η δομή αυτή συνενώνει αφενός όλες τις δραστηριότητες έρευνας και συντονισμού της έρευνας και αφετέρου δραστηριότητες που προβλέπεται να αποτελέσουν τον σκελετό γύρω από τον οποίο θα δομηθούν σε ευρωπαϊκή κλίμακα πολλές κεντρικές πτυχές της ερευνητικής δραστηριότητας.

Σε κάθε περίπτωση, μπορεί να εξασφαλιστεί συνεκτική υλοποίηση με τη βοήθεια κυρίως μιας ενιαίας επιτροπής προγράμματος της οποίας η σύνθεση θα ποικίλλει ανάλογα με το εκάστοτε πεδίο.

Επιπλέον, ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ αιτιολογεί ένα ξεχωριστό ειδικό πρόγραμμα για την ΕΚ και άλλο για την Ευρατόμ.

Με βάση τις υποδείξεις του παραρτήματος ΙΙ της πρότασης για το πρόγραμμα πλαίσιο, και χάρη σ'αυτές, υπάρχει αντιστοιχία με τις διάφορες δραστηριότητες που προβλέπονται στη συνθήκη τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς τον προϋπολογισμό.

Τα νέα μέσα

Η συμβολή του νέου προγράμματος πλαισίου στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας βασίζεται κυρίως στην παρέμβαση που προβλέπεται για την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου, και συγκεκριμένα στα τρία νέα μέσα, δηλαδή δίκτυα αριστείας, ολοκληρωμένα έργα και συμμετοχή της Κοινότητας σε εθνικά προγράμματα που υλοποιούνται από κοινού.

Η καθιέρωση των νέων αυτών μέσων, που έγινε ευνοϊκά δεκτή από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στα ψηφίσματά τους τα σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Χώρο της Έρευνας, ανταποκρίνεται στην ανάγκη μεταβολής των τρόπων με τους οποίους παρεμβαίνει η Κοινότητα στον χώρο της έρευνας, όπως τονίζεται σε διάφορες εκθέσεις για την κοινοτική πολιτική της έρευνας, και συγκεκριμένα στην τελευταία αξιολόγηση πενταετίας του προγράμματος πλαισίου.

Οι εργασίες για την ανάπτυξη των μέσων αυτών ξεκίνησαν αμέσως μετά την υποβολή της πρότασης για το πρόγραμμα πλαίσιο. Πολλές επαφές και λεπτομερείς συζητήσεις για το πώς τα μέσα αυτά θα λειτουργήσουν στην πράξη έχουν πραγματοποιηθεί ανάμεσα στις υπηρεσίες της Επιτροπής, τις εθνικές αρχές και τους χρήστες του εκάστοτε προγράμματος και ερευνητικούς φορείς, πανεπιστήμια και επιχειρήσεις.

Για το θέμα αυτό διοργανώθηκαν ειδικά δύο σεμινάρια στις 19 και 20 Απριλίου 2001 [2].

[2] Έγγραφα εργασίας διατίθενται στην ιστοθέση: www.http://europa.eu.int/comm/research/

Με βάση τα αποτελέσματα των ανωτέρω εργασιών και συζητήσεων, τέθηκαν οι βασικές αρχές και οι γενικοί όροι που διέπουν τη λειτουργία των νέων αυτών μέσων, και παρουσιάζονται στο παράρτημα ΙΙΙ των προτάσεων για τα ειδικά προγράμματα, αφορούν δε συγκεκριμένα:

- τους στόχους που επιδιώκονται με καθένα από τα μέσα αυτά.

- τον τύπο των αντίστοιχων δραστηριοτήτων.

- τους γενικούς όρους που διέπουν τη διαμόρφωση, λειτουργία και ανάπτυξη εταιρικών σχημάτων.

- τους γενικούς όρους που διέπουν την παροχή υποστήριξης εκ μέρους της Κοινότητας.

Οι εν λόγω αρχές και όροι φιλοδοξούν να εξασφαλίσουν ότι τα νέα μέσα θα συμβάλουν ουσιαστικά στην επίτευξη του στόχου που έχει τεθεί και που είναι η σε βάθος ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων έρευνας και τεχνολογίας στην Ευρώπη σε συνθήκες επιχειρησιακής αυτονομίας και ευελιξίας, οι οποίες χαρακτηρίζουν τα μέσα παρέμβασης τα προβλεπόμενα για το νέο πρόγραμμα πλαίσιο.

Η εφαρμογή τους θα συνοδεύεται από μέτρα μέσω των οποίων επιδιώκεται πλήρης αξιοποίηση όλου του δυναμικού έρευνας και καινοτομίας που υπάρχει σήμερα στην Ευρώπη, με ενθάρρυνση κυρίως της συμμετοχής των ΜΜΕ στις εκάστοτε δραστηριότητες.

Οι παρατηρήσεις αυτές ουσιαστικά ισχύουν για τα δίκτυα αριστείας και τα ολοκληρωμένα έργα. Η κοινοτική συμμετοχή στα τεχνικά προγράμματα που υλοποιούνται από κοινού δυνάμει του άρθρου 169 της συνθήκης είναι διαφορετικού χαρακτήρα, και αιτιολογημένα απαιτεί διαφορετική μεταχείριση. Στόχος της ανακοίνωσης που η Επιτροπή υποβάλλει γι'αυτό το θέμα, παράλληλα με τις προτάσεις, είναι να εγκαινιαστεί ο πολιτικός διάλογος που πρέπει να γίνει με αντικείμενο αυτό το μέσο υλοποίησης του προγράμματος πλαισίου.

Το επιστημονικό και τεχνολογικό περιεχόμενο

Παράλληλα με την οργάνωσή του ως μέσου δόμησης που αποβλέπει σε ενοποίηση της ερευνητικής προσπάθειας, άλλο βασικό χαρακτηριστικό του νέου προγράμματος πλαισίου, που τονίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης, είναι η συγκέντρωση των πόρων σε περιορισμένο αριθμό σαφώς καθορισμένων προτεραιοτήτων.

Το χαρακτηριστικό αυτό απηχείται στις προτάσεις για τα ειδικά προγράμματα, όπου εξηγούνται λεπτομερέστερα και διευκρινίζονται οι οδηγίες που περιέχονται στην πρόταση για το πρόγραμμα πλαίσιο αναφορικά με στόχους, καλυπτόμενα πεδία και, για το εκάστοτε πεδίο, τα ειδικά θέματα που συνεκτιμώνται.

Τα επακριβή αντικείμενα της έρευνας που θα διεξαχθεί θα προσδιοριστούν όταν καταρτιστούν τα προγράμματα εργασίας και τα προγράμματα δραστηριοτήτων για τα δίκτυα αριστείας και τα ολοκληρωμένα έργα.

Στόχοι, περιεχόμενο και λεπτομέρειες υλοποίησης για τις δραστηριότητες που θα αναληφθούν δυνάμει των ειδικών προγραμμάτων έχουν αποτελέσει αντικείμενο μιας εκ των προτέρων αξιολόγησης. Έτσι, έχει καταβληθεί ιδιαίτερη προσπάθεια ώστε, σύμφωνα με τις οδηγίες που περιέχονται στην πρόταση για το πρόγραμμα πλαίσιο, να καθοριστούν επαληθεύσιμοι και μετρήσιμοι στόχοι όταν αυτό είναι δυνατό και χρήσιμο.

Παράλληλα με τις δραστηριότητες που θα διεξαχθούν στο πλαίσιο των μεγάλων θεματικών προτεραιοτήτων, το ειδικό πρόγραμμα "Ενίσχυση και ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας" θα συμπεριλάβει αρκετές κατηγορίες δραστηριοτήτων που είτε είναι καινούργιες είτε θα διεξαχθούν με νέους τρόπους.

Πρόκειται για τις εξής:

- Δραστηριότητες υπαγόμενες στον τίτλο "Πρόβλεψη των επιστημονικών και τεχνολογικών αναγκών της ΕΕ", που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κοινοτικών πολιτικών έρευνας στα σύνορα της γνώσης, καθώς και σε νέες απρόβλεπτες ανάγκες.

Οι δραστηριότητες θα διεξαχθούν βάσει μιας διαδικασίας πολυετούς προγραμματισμού δραστηριοτήτων, που θα στηρίζεται μερικώς σε μια ετήσια αξιολόγηση και επιλογή θεμάτων της έρευνας.

- Δραστηριότητες προς όφελος της δικτύωσης εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων και του συντονισμού δραστηριοτήτων και πολιτικών έρευνας και καινοτομίας. Θα χρησιμοποιηθούν προς τούτο απλοί και ευέλικτοι μηχανισμοί.

Η διεθνής συνεργασία αποτελεί μια σημαντική διάσταση του προγράμματος πλαισίου. Οι σχετικές δραστηριότητες θα διεξάγονται με διάφορες μορφές: το ειδικό πρόγραμμα "Ενίσχυση και ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας" αφενός με άνοιγμα των δικτύων αριστείας και των ολοκληρωμένων έργων σε ερευνητές και φορείς τρίτων χωρών και αφετέρου με ειδικές δραστηριότητες. το πρόγραμμα "Δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας" με υποστήριξη της διεθνούς κινητικότητας ερευνητών από την Ευρώπη και τρίτες χώρες.

Υπό τον τίτλο "Ενίσχυση των βάσεων του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας", οι δραστηριότητες θα αποσκοπούν σε υποστήριξη της συνεργασίας με ευρωπαϊκούς οργανισμούς επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας καθώς και μεταξύ αυτών. Οι οργανισμοί αυτοί θα έχουν στην πραγματικότητα πλήρη πρόσβαση σε όλες τις δραστηριότητες που διεξάγονται δυνάμει των προγραμμάτων.

Στην περιγραφή του περιεχομένου του προγράμματος "Δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας" προσδιορίζονται οι όροι υλοποίησης και πιθανά θέματα των δραστηριοτήτων που αφορούν τη δόμηση του προγράμματος, ενώ συμπεριλαμβάνεται και η ενίσχυση της δικτύωσης των παραγόντων της καινοτομίας, των διαφόρων νέων μορφών υποστήριξης της κινητικότητας, των ολοκληρωμένων πρωτοβουλιών αναφορικά με τις υποδομές, τέλος δε, των θεμάτων και λεπτομερών ρυθμίσεων που αφορούν δραστηριότητες όπου συμπλέκονται η επιστημονική και η κοινωνική πτυχή.

Για την υλοποίηση των ειδικών προγραμμάτων θα συνεκτιμηθεί πλήρως η περιφερειακή διάσταση της ευρωπαϊκής έρευνας και διάφορες πτυχές αυτής, καθώς και ο αναγνωρισμένος ρόλος των περιφερειών για την καινοτομία.

Οι δραστηριότητες Ευρατόμ

Οι δραστηριότητες Ευρατόμ διαφέρουν όχι μόνον ως προς τη νομική βάση αλλά και ως προς τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους. Επιπλέον, για το πεδίο της πυρηνικής έρευνας το ζήτημα του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας παίρνει ιδιαίτερη μορφή.

Μοιάζει ίσως ευκολότερο να γίνει πραγματικότητα ο Ευρωπαϊκός Χώρος της Έρευνας στο πεδίο της πυρηνικής σχάσης παρά σε άλλα πεδία επιστήμης και τεχνολογίας, λόγω και του περιορισμένου μεγέθους της αντίστοιχης επιστημονικής και βιομηχανικής κοινότητας και των μακροχρόνιων δεσμών συνεργασίας που υπάρχουν στο εσωτερικό τους.

Ο Ευρωπαϊκός Χώρος της Έρευνας αποτελεί ήδη σε μεγάλο βαθμό πραγματικότητα για το πεδίο της ελεγχόμενης πυρηνικής σύντηξης, λόγω της ύπαρξης ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού προγράμματος έρευνας που έχει ως αντικείμενο τη σύντηξη με μαγνητική συγκράτηση του πλάσματος.

Η πρόταση ειδικού προγράμματος για έμμεσες δραστηριότητες πυρηνικής έρευνας αναπτύσσει ουσιαστικά και διευκρινίζει τις οδηγίες που δίνονται στο αντίστοιχο τμήμα της πρότασης για το πρόγραμμα πλαίσιο Ευρατόμ.

Σε ό,τι αφορά το πεδίο της σχάσης, η πρόταση για το πρόγραμμα πλαίσιο εντοπίζει τη θεματική περιοχή "διαχείριση αποβλήτων και αποθήκευση". Οι δραστηριότητες θα μπορούσαν λοιπόν να υλοποιηθούν με τη βοήθεια δύο από τα νέα μέσα που αφορούν τα θεματικά πεδία προτεραιότητας του προγράμματος "Ενίσχυση και ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας" του προγράμματος πλαισίου ΕΚ, και που είναι τα δίκτυα αριστείας και τα ολοκληρωμένα έργα.

Οι λοιπές από τις δραστηριότητες που συνδέονται με τη σχάση αφορούν άλλες πλευρές της πυρηνικής ασφάλειας: ακτινοπροστασία, μελέτη καινοτόμων εννοιών και κατάρτιση επί πυρηνικών θεμάτων. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να υλοποιηθούν υπό μορφή έργων περιορισμένου μεγέθους και με δικτύωση εθνικών δραστηριοτήτων, παράλληλα δε και με τη δυνατότητα αξιοποίησης των νέων μέσων εκεί όπου χρειάζεται.

Στο πεδίο της θερμοπυρηνικής σύντηξης, η πρόταση ειδικού προγράμματος αναπτύσσει και διευκρινίζει τις κατευθυντήριες γραμμές που περιέχονται στην πρόταση για το πρόγραμμα πλαίσιο Ευρατόμ κατόπιν των αποτελεσμάτων της Υπουργικής Διάσκεψης που έλαβε χώρα στις 19 Ιανουαρίου 2001 με βάση κυρίως ένα έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής [3].

[3] SEC (2001) 385

Η πρόταση εξειδικεύει τις προτεινόμενες προτεραιότητες και τις δραστηριότητες που προβλέπεται να υλοποιηθούν στο χρονικό διάστημα 2002-2006, σύμφωνα με την κατεύθυνση "αντιδραστήρας" των κοινοτικών δραστηριοτήτων στο εν λόγω πεδίο, κατεύθυνση που κρίνεται ευκταίο να διατηρηθεί: συμμετοχή στο έργο Next Step και χρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων JET.

Για να συγκεκριμενοποιηθεί η κατάσταση αυτή, θα χρειαστεί να γίνουν επιλογές. Προκειμένου οι κοινοτικές προσπάθειες στο πεδίο αυτό να έχουν μεγαλύτερη απήχηση, και σύμφωνα με το πνεύμα του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας, προτείνεται να συγκεντρωθούν οι πόροι σε πολυμερείς δραστηριότητες στις οποίες θα δραστηριοποιούνται από κοινού ευρωπαίοι παίκτες από τον χώρο της έρευνας σε έργα όπως είναι το JET και σε εύθετο χρόνο το ITER, εφόσον ληφθεί απόφαση για την κατασκευή της καινούργιας αυτής μηχανής.

Θα διατηρηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο γενικός συντονισμός, η χρησιμότητα του οποίου έχει πλέον αποδειχθεί, τα κράτη μέλη όμως θα χρειαστεί να αναλάβουν μεγαλύτερο σε σχέση με σήμερα μερίδιο ευθύνης επί των δραστηριοτήτων εκείνων όπου η κατεύθυνση "αντιδραστήρας" και η σύνδεση με το Next Step είναι λιγότερο προφανείς.

Το χρονικό διάστημα 2002-2006 θα πρέπει να αποτελέσει μεταβατική περίοδο προς ένα πρόγραμμα όπου κυριαρχούν δεσμεύσεις συνδεδεμένες με το Next Step. Από τα 700 εκατομ. ευρώ που προτείνονται για την έρευνα στο πεδίο της σύντηξης, τα 200 εκατομ. ευρώ προβλέπονται ως συμμετοχή στην κατασκευή του ITER, έργο που θα μπορούσε να αρχίσει μέσα στο δεύτερο μισό της περιόδου υλοποίησης του προγράμματος πλαισίου, δηλαδή στο χρονικό διάστημα 2005-2006, και για το οποίο χρειάζεται ειδική απόφαση.

Συνεπώς, οι κοινοτικές δραστηριότητες έρευνας στο πεδίο της σύντηξης για το χρονικό διάστημα 2002-2006 έχουν προβλεφθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος τους για να παίξουν μεταβατικό ρόλο ανάμεσα στις δραστηριότητες που αναπτύσσονται σήμερα στο πλαίσιο των συνδεδεμένων φορέων και σε αυτό που αναμένεται να γίνει ένα συνοδευτικό πρόγραμμα φυσικής και τεχνολογίας της σύντηξης όταν πλέον το έργο ITER μετά το 2006 έχει αναπτύξει "ταχύτητα σταθερής πλεύσης" εφόσον βεβαίως ληφθεί απόφαση για να ξεκινήσει η κατασκευή της μηχανής.

Αποτελεσματική υλοποίηση

Με σκοπό να συμβάλει στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας, το πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 βασίζεται σε τρεις θεμελιώδεις αρχές: επικέντρωση σε επιλεγμένο αριθμό προτεραιοτήτων, επίδραση στη δόμηση μέσω στενής σύνδεσης με τις εθνικές προσπάθειες, απλοποίηση και εκσυγχρονισμός των συνθηκών υλοποίησης.

Η ανάγκη για τέτοιου είδους βελτίωση των συνθηκών που διέπουν την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου και των ειδικών προγραμμάτων έχει τονιστεί κατ'επανάληψη: από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, από το πάνελ αξιολόγησης του προγράμματος πλαισίου ανά πενταετία και από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Η βελτίωση των συνθηκών υλοποίησης θα επιτευχθεί ουσιαστικά με την έγκριση νέων μέσων παρέμβασης και των νέων μέσων που θα συμβάλουν στην επίτευξη του δίδυμου στόχου της συγκέντρωσης και ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ προσπαθειών σε διάφορα επίπεδα.

Τα δίκτυα αριστείας και τα ολοκληρωμένα έργα έχουν σχεδιαστεί σε αυτό το πνεύμα, με βάση πιο αποκεντρωμένη προσέγγιση που θα δίνει τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να έχουν μεγάλη επιχειρησιακή αυτονομία καθώς και τον απαιτούμενο βαθμό ευελιξίας κατά την υλοποίηση. Τα εταιρικά σχήματα πιο συγκεκριμένα έχουν σχεδιαστεί κατά τρόπο ώστε να μπορούν να εξελίσσονται με την προσχώρηση νέων συμμετεχόντων και τη δυνατότητα αποχώρησης παλαιότερων καθ'όλη τη διάρκεια της ύπαρξής τους.

Οι βασικές αρχές που ισχύουν για τα νέα μέσα περιγράφονται στο παράρτημα ΙΙΙ των προτάσεων ειδικών προγραμμάτων. Οι λεπτομέρειες υλοποίησης αυτών θα καθοριστούν στους "κανόνες συμμετοχής και διάδοσης", με συνεκτίμηση των στόχων για προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Κοινότητας.

Άλλες πλευρές της διαχείρισης των δραστηριοτήτων δυνάμει των προγραμμάτων θα "ανατεθούν έξω", και πιο συγκεκριμένα ορισμένα στοιχεία της διαχείρισης δραστηριοτήτων έρευνας υπέρ ΜΜΕ και δραστηριοτήτων υποστήριξης της κινητικότητας.

Ένας ουσιαστικός δημόσιος διάλογος

Η υποβολή πρότασης της Επιτροπής για ένα νέο πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας γίνεται πάντοτε αφορμή για έναν ευρύ και ζωηρό δημόσιο διάλογο.

Ο τωρινός διάλογος, που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, θα πρέπει να υπερβεί μια απλή συζήτηση προτεραιοτήτων και πεδίων στην οποία συχνά περιορίζεται:

- επειδή το πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 χαρακτηρίζεται ουσιαστικά από την εισαγωγή νέων μέσων παρέμβασης με σημαντικές δυνατότητες να επηρεάσουν θετικά τον ευρωπαϊκό ερευνητικό ιστό, ο οποίος πρέπει να στηθεί με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες.

επειδή η υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου απαιτεί ως εκ τούτου μεγαλύτερη συμμετοχή των επιτελών για θέματα έρευνας στην Ευρώπη, σε υψηλά κλιμάκια λήψης των αποφάσεων, εθνικά ερευνητικά ιδρύματα, πανεπιστήμια και βιομηχανία, καθώς και ευρύτερη πρωτοβουλία και ανάληψη ευθυνών εκ μέρους των συμμετεχόντων.

2001/0124(CNS)

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση ειδικού προγράμματος 2002-2006 άμεσων δράσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης, προς διεξαγωγή από το Κοινό Κέντρο Ερευνών

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδίως το άρθρο 166 παράγραφος 4,

την πρόταση της Επιτροπής [4],

[4] ΕΕ ...

τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου [5],

[5] EE ...

τη γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής [6],

[6] EE ...

τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών [7],

[7] ΕΕ ...

Εκτιμώντας τα εξής:

(1) Σύμφωνα με το άρθρο 166 παράγραφος 3 της συνθήκης, η απόφαση αριθ. .../../ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 δράσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, με σκοπό τη συμβολή στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας [8] (καλούμενο εφεξής "πρόγραμμα πλαίσιο"), πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή μέσω ειδικών προγραμμάτων σε καθένα από τα οποία διευκρινίζονται οι λεπτομέρειες της υλοποίησής του, καθορίζεται η διάρκειά του και προβλέπονται τα μέσα που κρίνονται απαραίτητα.

[8] ΕΕ ...

(2) To πρόγραμμα-πλαίσιο διαρθρώνεται σε τρεις κύριες σειρές δραστηριοτήτων, την "Ολοκλήρωση της έρευνας", τη "Δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας" και την "Ενίσχυση των βάσεων του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας", για την πρώτη εξ αυτών οι άμεσες δράσεις που διεξάγονται από το Κοινό Κέντρο Ερευνών πρέπει να υλοποιηθούν από το παρόν ειδικό πρόγραμμα, ενώ συμβάλλουν εν μέρει στους σκοπούς των δύο άλλων σειρών δραστηριοτήτων.

(3) Στο παρόν πρόγραμμα έχουν εφαρμογή, όσον αφορά τη διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας, οι κανόνες συμμετοχής επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων και οι κανόνες διάδοσης των αποτελεσμάτων της έρευνας, για την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου, οι οποίοι θεσπίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με την απόφαση αριθ. .../../ΕΚ [9] (καλούμενοι εφεξής "κανόνες συμμετοχής και διάδοσης").

[9] ΕΕ ...

(4) Κατά την υλοποίηση του παρόντος προγράμματος, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενίσχυση της κινητικότητας και της κατάρτισης των ερευνητών, καθώς και στην προώθηση της καινοτομίας στην Κοινότητα.

(5) Για τους σκοπούς της υλοποίησης του παρόντος προγράμματος, εκτός από τη συνεργασία που προβλέπεται στη Συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο ή στις συμφωνίες σύνδεσης, ενδέχεται να κριθεί σκόπιμη η ανάπτυξη διεθνών δραστηριοτήτων συνεργασίας, ιδίως βάσει του άρθρου 170 της συνθήκης, με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στις υποψήφιες για ένταξη χώρες.

(6) Κατά την εκτέλεση των ερευνητικών δραστηριοτήτων που θα αναληφθούν βάσει του παρόντος προγράμματος, πρέπει να τηρούνται οι θεμελιώδεις αρχές της δεοντολογίας και ιδίως εκείνες που προβλέπονται στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(7) Ως συνέχεια στην ανακοίνωση της Επιτροπής "Γυναίκες και επιστήμη" [10] και στα ψηφίσματα του Συμβουλίου [11] και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου [12] σχετικά με το εν λόγω θέμα, τίθεται σε εφαρμογή ένα σχέδιο δράσης με σκοπό την ενίσχυση και βελτίωση της θέσης των γυναικών στην επιστήμη και την έρευνα.

[10] COM(1999)76.

[11] Ψήφισμα της 20ής Μαΐου 1999, ΕΕ C 201, 16.7.1999

[12] Ψήφισμα της 3ης Φεβρουαρίου 2000, PE 284.656.

(8) Το παρόν πρόγραμμα πρέπει να υλοποιηθεί με ευέλικτο, αποδοτικό και διαφανή τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές ανάγκες των χρηστών του ΚΚΕρ και των κοινοτικών πολιτικών, τηρώντας παράλληλα το στόχο και προστατεύοντας τα οικονομικά συμφέροντα των Κοινοτήτων. Οι ερευνητικές δραστηριότητες που θα διεξαχθούν βάσει του προγράμματος πρέπει να ανταποκρίνονται, κατά περίπτωση, στις εν λόγω ανάγκες καθώς και στις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις.

(9) Το ΚΚΕρ πρέπει ενεργά να αναπτύξει δραστηριότητες σχετικά με τη μεταφορά καινοτομίας και τεχνολογίας.

(10) Για την εκτέλεση του παρόντος προγράμματος, η Επιτροπή ζητά τη γνώμη του διοικητικού συμβουλίου του ΚΚΕρ, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της απόφασης 96/282/Ευρατόμ της Επιτροπής, της 10ης Απριλίου 1996, περί αναδιοργάνωσης του Κοινού Κέντρου Ερευνών [13].

[13] ΕΕ L 107 της 30.4.1996, σελ. 12.

(11) Η Επιτροπή οφείλει να μεριμνήσει, εν ευθέτω χρόνω, για τη διενέργεια ανεξάρτητης αξιολόγησης των δραστηριοτήτων που διεξάγονται στα πεδία που καλύπτει το παρόν πρόγραμμα.

(12) Ζητήθηκε η γνώμη του διοικητικού συμβουλίου του ΚΚΕρ σχετικά με το επιστημονικό και τεχνολογικό περιεχόμενο του παρόντος ειδικού προγράμματος.

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

1. Σύμφωνα με την απόφαση [...] για το πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 (καλούμενο εφεξής "πρόγραμμα πλαίσιο"), θεσπίζεται ειδικό πρόγραμμα άμεσων δράσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης, προς διεξαγωγή από το Κοινό Κέντρο Ερευνών (καλούμενο εφεξής "ειδικό πρόγραμμα") για την περίοδο από τις [.....] έως τις 31 Δεκεμβρίου 2006.

2. Οι στόχοι και οι επιστημονικές και τεχνολογικές προτεραιότητες του ειδικού προγράμματος παρατίθενται στο παράρτημα I.

Άρθρο 2

Σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙ της [Απόφασης [.../...] / του προγράμματος πλαισίου], το ποσό που κρίνεται απαραίτητο για την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος είναι 715 εκατομμύρια ευρώ. Στο παράρτημα IΙ της παρούσας απόφασης παρατίθεται ενδεικτική κατανομή του ως άνω ποσού.

Άρθρο 3

1. Η ευθύνη υλοποίησης του ειδικού προγράμματος ανήκει στην Επιτροπή.

2. Το ειδικό πρόγραμμα υλοποιείται με χρήση των μέσων που ορίζονται στα παραρτήματα Ι και ΙΙΙ του προγράμματος πλαισίου και στο παράρτημα ΙΙΙ της παρούσας απόφασης.

3. Στο ειδικό πρόγραμμα έχουν εφαρμογή, όσον αφορά τη διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας, οι κανόνες συμμετοχής επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων και οι κανόνες διάδοσης των αποτελεσμάτων της έρευνας (καλούμενοι εφεξής "κανόνες συμμετοχής και διάδοσης"), οι οποίοι θεσπίστηκαν με την απόφαση [.../...].

Άρθρο 4

1. Η Επιτροπή εκπονεί πρόγραμμα εργασίας για την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος, στο οποίο προσδιορίζει λεπτομερέστερα τους στόχους και τις επιστημονικές και τεχνολογικές προτεραιότητες που παρατίθενται στο παράρτημα Ι, καθώς και το χρονοδιάγραμμα και τις ρυθμίσεις εκτέλεσης του ειδικού προγράμματος. το πρόγραμμα εργασίας κοινοποιείται σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

2. Το πρόγραμμα εργασίας συνεκτιμά τις σχετικές ερευνητικές δραστηριότητες που διεξάγονται από τα κράτη μέλη, τις συνδεδεμένες χώρες, ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς. Ενημερώνεται κατά περίπτωση.

Άρθρο 5

Για την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος, η Επιτροπή ζήτησε τη γνώμη του διοικητικού συμβουλίου του ΚΚΕρ, σύμφωνα με την απόφαση 96/282/Ευρατόμ της Επιτροπής.

Η Επιτροπή ενημερώνει τακτικά το διοικητικό συμβούλιο σχετικά με την πορεία εκτέλεσης του παρόντος ειδικού προγράμματος.

Άρθρο 6

1. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του προγράμματος πλαισίου, η Επιτροπή υποβάλλει τακτικές εκθέσεις σχετικά με τη γενική πρόοδο εκτέλεσης του ειδικού προγράμματος.

2. Η Επιτροπή μεριμνά για τη διενέργεια ανεξάρτητης αξιολόγησης των δράσεων που υλοποιούνται στα πεδία που καλύπτει το ειδικό πρόγραμμα, όπως προβλέπεται στο άρθρο 5 του προγράμματος πλαισίου.

Άρθρο 7

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη.

Βρυξέλλες, [...]

Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

Eπιστημονικοί και τεχνολογικοί στόχοι και γενικές γραμμές των δράσεων

1. Εισαγωγή

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών εκτελεί το πρόγραμμα εργασίας του έχοντας ως αποστολή να προσφέρει επιστημονική και τεχνική υποστήριξη, με γνώμονα τις ανάγκες των πελατών του, για τη σύλληψη, υλοποίηση και παρακολούθηση των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ΚΚΕρ υπηρετεί το κοινό συμφέρον των κρατών μελών, ενώ παράλληλα διατηρεί την ανεξαρτησία του από συγκεκριμένα συμφέροντα, ιδιωτικά ή εθνικά και, ως τέτοιο, παρέχει υποστήριξη, όπου υπάρχει ανάγκη ευρωπαϊκής παρέμβασης.

Η συμβολή του ΚΚΕρ στο πρόγραμμα πλαίσιο εμπεριέχει τις συστάσεις που διατυπώθηκαν μετά τις πρόσφατες αξιολογήσεις του ΚΚΕρ [14] και τις απαιτήσεις που καθίστανται αναγκαίες για τη μεταρρύθμιση της Επιτροπής. Ειδικότερα περιλαμβάνει:

[14] Έκθεση Davignon (2000), Αξιολόγηση πενταετίας του ΚΚΕρ (2000), Επιστημονικός έλεγχος του ΚΚΕρ (1999), Έλεγχος για τον καθορισμό δραστηριοτήτων προτεραιότητας (2001).

- Ενίσχυση του προσανατολισμού προς το χρήστη

- Δραστηριότητες δικτύωσης για τη δημιουργία μιας ευρείας βάσης γνώσεων και, στο πνεύμα του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας (ΕΧΕ), στενότερη σύνδεση των εργαστηρίων, της βιομηχανίας και των ρυθμιστικών αρχών των κρατών μελών και των υποψηφίων για ένταξη χωρών, για την επιστημονική και τεχνολογική στήριξη που παρέχεται στις πολιτικές της ΕΕ.

- Συγκέντρωση των δραστηριοτήτων σε επιλεγμένα θέματα, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης των ερευνητών.

Η συμβολή του ΚΚΕρ ανταποκρίνεται σε σαφώς διατυπωμένες ανάγκες και απαιτήσεις, κυρίως εκ μέρους των υπηρεσιών της Επιτροπής, οι οποίες έχουν προσδιοριστεί και ενημερώνονται με συστηματικές και τακτικές επαφές [15].

[15] Ετήσια εργαστήρια χρηστών, διυπηρεσιακή ομάδα των ΓΔ ως χρηστών, διμερείς συμφωνίες, κλπ.

Στους τομείς τεχνογνωσίας του, η συμβολή του ΚΚΕρ αποσκοπεί στη δημιουργία συνέργειας με τις σχετικές θεματικές προτεραιότητες των άλλων ειδικών προγραμμάτων, κυρίως με συμμετοχή σε έμμεσες δράσεις, με σκοπό ενδεχομένως να προσδώσει προστιθέμενη αξία στις εργασίες που διεξάγονται στο πλαίσιο αυτών (π.χ. μέσω σύγκρισης και επικύρωσης δοκιμών και μεθόδων ή με ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων για τους σκοπούς της χάραξης πολιτικής).

Το πολιτικό και θεσμικό πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργεί το ΚΚΕρ έχει εξελιχθεί σημαντικά κατά τα τελευταία έτη. Οι ταχείες τεχνολογικές εξελίξεις, ιδίως στη βιοτεχνολογία και στην κοινωνία της πληροφορίας, μεταβάλλουν την κοινωνία μας επιβάλλοντας νέες απαιτήσεις στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής, οι οποίοι καλούνται συγχρόνως να προστατεύσουν τον πολίτη και να διασφαλίσουν την ανταγωνιστικότητα στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας. Οι κρίσεις εμπιστοσύνης των καταναλωτών και οι αυξανόμενες επιπτώσεις της τεχνολογίας στην καθημερινή ζωή έχουν ως αποτέλεσμα οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Ευρώπης και του κόσμου να φέρουν την ευθύνη για τη διασφάλιση αξιόπιστων επιστημονικών εισροών για ολόκληρη τη διαδικασία χάραξης πολιτικής. Εδώ συμπεριλαμβάνεται η ικανότητα ταχείας αντίδρασης σε περίπτωση απρόβλεπτων συνθηκών και η διαμόρφωση μιας πιο υπεύθυνης στάσης όσον αφορά τις δυνητικά μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των εξελίξεων στην επιστήμη και την τεχνολογία. Η ανάπτυξη κοινών ευρωπαϊκών συστημάτων επιστημονικής και τεχνικής αναφοράς, όπως προβλέπεται από τον ΕΧΕ, αποτελεί σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Με την εκτέλεση της αναθεωρημένης αποστολής του ΚΚΕρ για την υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ [16], το πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 ανοίγει ένα καινούριο κεφάλαιο όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο το ΚΚΕρ θα διεξάγει τις δραστηριότητές του. Το ΚΚΕρ από μόνο του δεν είναι σε θέση να καλύψει ολόκληρο το φάσμα της επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης που είναι απαραίτητη σε ένα τέτοιο πλαίσιο. Το προτεινόμενο πρόγραμμα εργασίας του διέπεται από τρία χαρακτηριστικά: i) συγκέντρωση, (ii) ανοικτή πρόσβαση και δικτύωση και (iii) προσανατολισμός στον πελάτη. Θα θεσπιστούν κατάλληλα μέσα για την εκπλήρωση των εν λόγω στόχων και θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ομαδοποίηση των έργων που συμβάλλουν σε ειδικούς τομείς πολιτικής (βλέπε παράρτημα ΙΙΙ).

[16] Εκπλήρωση της αποστολής του ΚΚΕρ στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας. Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, C215 της 22.4.2001.

Το ΚΚΕρ, ως η εσωτερική υπηρεσία ΕΤΑ της Επιτροπής

- θα παράσχει επιστημονική και τεχνική υποστήριξη, με γνώμονα τη ζήτηση, στη διαμόρφωση, ανάπτυξη, υλοποίηση και παρακολούθηση της ευρωπαϊκής πολιτικής στους τομείς της τεχνογνωσίας του,

- θα συμβάλει στη δημιουργία κοινών επιστημονικών και τεχνικών συστημάτων αναφοράς εντός του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας.

Η ώθηση που θα δώσει η υποστήριξη του ΚΚΕρ στις πολιτικές της ΕΕ συνίσταται στην παροχή τεχνικής υποστήριξης σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος, την ασφάλεια των πολιτών και την δημόσια τάξη, καθώς και την αειφόρο ανάπτυξη. Εδώ περιλαμβάνεται η εκτίμηση των κινδύνων, οι δοκιμές, η επικύρωση και η βελτίωση μεθόδων, υλικών και τεχνολογιών για την υποστήριξη μια σειράς πολιτικών - ασφάλεια των προϊόντων διατροφής, χημικές ουσίες, ποιότητα του αέρα, ποιότητα των υδάτων, πυρηνική ασφάλεια, καταπολέμηση της απάτης. Σχεδόν το σύνολο της εν λόγω υποστήριξης θα παρασχεθεί σε στενή συνεργασία με εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα στα κράτη μέλη και αλλού. Για την επίτευξη του εν λόγω στόχου, το ΚΚΕρ έχει επανεστιάσει τις μη πυρηνικές δραστηριότητές του σε δύο κύριους τομείς οι οποίοι υποστηρίζονται από οριζόντια τεχνογνωσία:

- Tρόφιμα, χημικά προϊόντα και υγεία

- Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη

Οι κύριοι τομείς συμπληρώνονται με οριζόντιες δραστηριότητες:

- Ανάλυση τεχνολογικών προοπτικών

- Υλικά αναφοράς και μετρήσεις

- Δημόσια ασφάλεια και καταπολέμηση της απάτης.

2. Περιεχομενο προγραμματοσ

2.1 Tρόφιμα, χημικά προϊόντα και υγεία

Η προστασία της υγείας των καταναλωτών, ιδίως από ενδεχόμενες επιβλαβείς επιπτώσεις των προσμείξεων στα τρόφιμα και των χημικών προϊόντων, αποτελεί κύρια ευρωπαϊκή πολιτική. Αυτό αποδεικνύεται από τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Τροφίμων και την ανάπτυξη μιας νέας κοινοτικής πολιτικής για τις χημικές ουσίες.

Στο πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006, το ΚΚΕρ θα ανταποκριθεί σε μια σειρά ειδικών απαιτήσεων που συνδέονται με τις ταχέως εξελισσόμενες πολιτικές της Κοινότητας για τα τρόφιμα και τις χημικές ουσίες. Το ΚΚΕρ θα αναπτυχθεί περαιτέρω ως η επιστημονική αναφορά και το κέντρο επικύρωσης σε επιλεγμένους τομείς που συνδέονται με την ποιότητα και την ασφάλεια των τροφίμων, την ασφάλεια των χημικών προϊόντων, την κοινοτική διάσταση της υποδομής χημικών μετρήσεων/μετρολογίας και τις πληροφορίες σχετικά με την υγεία. Η στρατηγική του ΚΚΕρ βασίζεται κυρίως στην εκτεταμένη δικτύωση με εργαστήρια των κρατών μελών, στη συντήρηση προηγμένων εγκαταστάσεων αναλύσεων, στις μετρήσεις αναφοράς και στην παραγωγή υλικών, καθώς και στην ευρεία εξεδίκευσή του στις επιστήμες της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεϊνωματικής και της βιοπληροφορικής. Προς υποστήριξη των σχετικών πολιτικών της ΕΕ θα παρέχονται υπηρεσίες, όπως συστήματα πληροφοριών, τράπεζες δεδομένων (π.χ. μοριακό μητρώο). Δεδομένου του καινοφανούς χαρακτήρα πολλών θεμάτων και της πολυπλοκότητας του κανονιστικού περιβάλλοντος, η δοθεί επίσης προτεραιότητα στην κατάρτιση. Το έργο θα εστιαστεί στις ακόλουθες προτεραιότητες:

- Ασφάλεια και ποιότητα των τροφίμων

- Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ)

- Χημικά προϊόντα.

- Βιοϊατρικές εφαρμογές

Ασφάλεια και ποιότητα των τροφίμων

Θα δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη και επικύρωση αξιόπιστων μεθόδων και υλικών αναφοράς για τον εντοπισμό προσμείξεων (φυσικών, όπως οι μυκοτοξίνες και τεχνητών, όπως τα PCBs (πολυχλωριωμένα διφαινύλια), των καταλοίπων (π.χ. εντομοκτόνα, αυξητικές ορμόνες και κτηνιατρικά φάρμακα) και των συστατικών και πρόσθετων ουσιών στα τρόφιμα, καθώς επίσης και στις ζωοτροφές. Πρωταρχικός ρόλος του ΚΚΕρ θα είναι ο συντονισμός των δοκιμών μεθόδων και υλικών και η υποβολή των εγκεκριμένων αποτελεσμάτων με σκοπό την υποστήριξη της αξιολόγησης και της διαχείρισης κινδύνων (παρέχοντας πολύτιμη υποστήριξη στα Εργαστήρια Αναφοράς της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τα Κτηνιατρικά Κατάλοιπα). Δεδομένου ότι οι περισσότερες ασθένειες που μεταδίδονται μέσω των τροφίμων προέρχονται από μικροβιολογική μόλυνση, συμπεριλαμβανομένης της μόλυνσης από ιούς, θα δοθεί έμφαση στην αξιολόγηση των νέων προσεγγίσεων για τον ταχύ εντοπισμό και παρακολούθησή τους. Η έρευνα στη γονιδιωματική και στην πρωτεϊνωματική θα εντοπίσει την αιτία πολλών προβλημάτων που συνδέονται με τα τρόφιμα όπως η αλλεργιογένεση, καθώς και τη φύση των ασθενειών τύπου TSE (μεταδοτική σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια). Το ΚΚΕρ θα διατηρήσει την ευελιξία του όσον αφορά την αντιμετώπιση νέων ζητημάτων δημόσιας υγείας καθώς αυτά θα προκύπτουν και θα καταβάλει επιπλέον προσπάθειες στον τομέα της μικροβιολογίας.

Η τυποποίηση των δοκιμών και η αξιολόγηση νέων μεθόδων για την ακριβή ανίχνευση της BSE (σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών) και της TSE (μεταδοτική σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια) θα συμπεριλάβει τη διενέργεια ευρείας κλίμακας ποιοτικού ελέγχου των μετά θάνατον δοκιμών στα σφαγεία, σε συνεργασία με τις αρμόδιες ΓΔ, την ad hoc επιστημονική επιτροπή για την TSE και κορυφαία εργαστήρια στον τομέα της έρευνας της TSE. Το ΚΚΕρ θα διερευνήσει την τύχη υλικών ειδικού κινδύνου (παρακολούθηση των προϊόντων διατροφής για παρουσία σε αυτά κεντρικού νευρικού ιστού, ανακύκλωση και ασφαλής διαχείριση των ζωικών αλεύρων). Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις πτυχές ασφάλειας των ζωοτροφών, οι οποίες αποτελούν τον πρώτο κρίκο στην τροφική αλυσίδα.

Η ποιότητα των τροφίμων θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία λόγω της σχέσης μεταξύ υγείας και τροφίμων. Εκτός από την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τη σήμανση (ανίχνευση της απάτης και της νοθείας) υπάρχει μεγάλη ανάγκη να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα ή/και οι παρενέργειες των συμπληρωμάτων διατροφής και των λειτουργικών τροφίμων. Η αυξανόμενη προτίμηση του κοινού σε βιολογικά τρόφιμα απαιτεί να διατεθούν κατάλληλες μέθοδοι για την εκτίμηση της γνησιότητάς τους. Το ΚΚΕρ θα επικεντρώσει την τεχνογνωσία του στον τομέα της γνησιότητας των τροφίμων, εν όψει της εμφάνισης των "φαρμακοτροφίμων" και της αποτελεσματικότητας τους.

Θα διεξαχθεί έρευνα τεχνολογικών προοπτικών όσον αφορά την ανάπτυξη προϊόντων διατροφής και διαδικασιών, καθώς και όσον αφορά τις επιπτώσεις των πολιτικών για την ασφάλεια των τροφίμων στον τομέα της γεωργικής βιομηχανίας τροφίμων.

Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ)

Όσον αφορά την παρουσία των ΓΤΟ στα τρόφιμα και στο περιβάλλον, το ΚΚΕρ θα παράσχει αξιόλογη επιστημονική και τεχνική υποστήριξη στο εν λόγω πεδίο. Η εν λόγω υποστήριξη θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου εργαστηρίων για τους ΓΤΟ, υπό τον συντονισμό του ΚΚΕρ, κατόπιν αιτήσεως των κρατών μελών της ΕΕ. Στα καθήκοντά του περιλαμβάνεται η ανάπτυξη και επικύρωση μεθόδων ανίχνευσης ΓΤΟ, ο εντοπισμός και η ποσοτική εκτίμησή τους, η αύξηση του φάσματος των πιστοποιημένων υλικών αναφοράς (νέα είδη, επεξεργασμένα τρόφιμα), η ανάπτυξη βιομοριακών βάσεων δεδομένων και η κατάρτιση. Οι ερευνητικές δραστηριότητες (π.χ. όσον αφορά τη δειγματοληψία και την ανιχνευσιμότητα) που επικεντρώνονται στις νέες ποικιλίες τροφίμων και ζωοτροφών ή στην αντιμετώπιση του προβλήματος των ειδών η χρήση των οποίων δεν επιτρέπεται στην ΕΕ θα διεξαχθούν με σκοπό την υποστήριξη των ρυθμιστικών αναγκών και την επίτευξη εναρμόνισης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Η μελέτη των ΓΤΟ εντός του περιβάλλοντος θα απαιτήσει την απόκτηση νέας τεχνογνωσίας, προκειμένου να εξεταστούν οι πτυχές γενετικής, βιοποικιλότητας και αγρονομίας όσον αφορά την εισαγωγή νέων οργανισμών στο περιβάλλον.

Χημικά προϊόντα

Η νέα κοινοτική πολιτική για τις χημικές ουσίες θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υποστήριξη που απαιτείται από το ΚΚΕρ [17] για ολόκληρο το παρόν πρόγραμμα πλαίσιο. Ο ρόλος του ΚΚΕρ θα περιλαμβάνει τη διεξαγωγή ενός εκτενούς προγράμματος ρύθμισης των χημικών ουσιών. αυτό θα ενισχύσει τους ήδη στενούς δεσμούς με τις αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους, τη βιομηχανία και τους διεθνείς οργανισμούς π.χ. τον ΟΟΣΑ. Η πείρα στην αξιολόγηση κινδύνων και η εμπειρογνωσία του Ευρωπαϊκού Γραφείου Χημικών Ουσιών θα αποτελέσουν επίσης τη σταθερή βάση για τη διεξαγωγή σημαντικής ερευνητικής προσπάθειας στον εν λόγω τομέα.

[17] συμπεριλαμβανομένων των εργασιών του Ευρωπαϊκού Γραφείου Χημικών Ουσιών (ΕΓΧΟ) του ΚΚΕρ.

Η επικύρωση εναλλακτικών μεθόδων θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία για την υποστήριξη του νέου προγράμματος δοκιμών της νέας πολιτικής για τις χημικές ουσίες. Θα διεξαχθεί επίσης έρευνα για την ασφάλεια των εμβολίων, καθώς και στον εξαιρετικού ενδιαφέροντος τομέα των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων που έχουν οι επαναλαμβανόμενες χαμηλές δόσεις δυνητικά επικίνδυνων ουσιών.

Συνεχίζεται η ανταλλαγή επικυρωμένων πληροφοριών μέσω τηλεματικής για την υγεία και τα φάρμακα, μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών των υποψηφίων για ένταξη στην ΕΕ χωρών και η διάδοσή τους σε όλες τις ομάδες χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών και των ασθενών.

Το ΚΚΕρ θα συμβάλει στην αξιολόγηση των κινδύνων των υφιστάμενων επικίνδυνων ουσιών, δίνοντας προσοχή στην μετανάστευση επιβλαβών ενώσεων από υλικά που έρχονται σε επαφή με τον άνθρωπο και τα τρόφιμα, π.χ. πλαστικοποιητές στα παιγνίδια και επιβλαβείς επιπτώσεις των καλλυντικών. Θα αναληφθούν επίσης αναλύσεις προοπτικών όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ των πολιτικών της Κοινότητας, της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής χημικής βιομηχανίας.

Βιοϊατρικές εφαρμογές

Η γήρανση του πληθυσμού θα αλλάξει αναπόφευκτα το είδος της ζήτησης για συστήματα υγείας στην ΕΕ. Το ΚΚΕρ προτίθεται να εφαρμόσει την τεχνογνωσία που διαθέτει σε υλικά και στις επιστήμες του ανθρώπου, στη βιοσυμβατότητα και στη μακροπρόθεσμη αξιοπιστία των εμφυτευμάτων, καθώς και στη χρήση οπτικών τεχνικών σε ελάχιστα επεμβατικά ιατρικά συστήματα. Οι εν λόγω εργασίες απαιτούν δικτύωση με ερευνητικά εργαστήρια, νοσοκομεία, τη βιομηχανία και τις ρυθμιστικές αρχές. Το ΚΚΕρ θα εργαστεί επίσης προς την κατεύθυνση ενός παγκοσμίως αποδεκτού συστήματος κλινικών διαγνωστικών μετρήσεων, σε συνεργασία με την Διεθνή Ομοσπονδία Κλινικής Χημείας (Οδηγίες για τα ιατροτεχνολογικά βοηθήματα που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση in-vitro).

Οι εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ στον τομέα των πυρηνικών και των ισοτόπων και η τεχνογνωσία του στην παραγωγή και χρήση ραδιενεργών και σταθερών ισοτόπων θα χρησιμοποιηθούν επίσης για ιατρικούς σκοπούς, όπως σε νέα είδη θεραπείας του καρκίνου [ανοσοθεραπεία με ακτινοβολία σωματιδίων άλφα, θεραπεία μέσω δέσμευσης νετρονίων βορίου (Boron Neutron Capture Therapy -BNCT)], καθώς επίσης και σε κλινικά υλικά αναφοράς.

2.2 Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη

Η ποιότητα και η χρήση των υδάτων, του αέρα και του εδάφους, η αειφόρος χρήση της ενέργειας και η απειλή συνολικής αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη συνιστούν προβληματισμούς που απασχολούν ολοένα και περισσότερο τον πολιτικό κόσμο. Οι κοινοτικές πολιτικές εξελίξεις στους εν λόγω τομείς απαιτούν σωστή γνώση των αιτιών, των διαδικασιών, των επιπτώσεων και των τάσεων. Το ΚΚΕρ καθορίζει το πρόγραμμά του κατά τρόπο που να λαμβάνει πλήρως υπόψη τις εν λόγω απαιτήσεις. ΤΟ ΚΚΕρ θα εδραιώσει έτσι τον ρόλο του ως κέντρου γνώσεων και αναφοράς σε περιβαλλοντικά θέματα σημαντικής ευρωπαϊκής διάστασης. Θα το επιτύχει με την ολοένα και μεγαλύτερη συμμετοχή του σε δίκτυα αναφοράς με τα κράτη μέλη και διεθνώς, ιδίως με τις υποψήφιες για ένταξη χώρες. Η προσφορά του στη διαδικασία χάραξης πολιτικής θα ενισχυθεί με την ανάπτυξη στενότερης εταιρικής συνεργασίας με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής και με την επιδίωξη τεχνοοικονομικής έρευνας προοπτικών που θα διαπερνά όλες της πολιτικές. Θα δοθεί επίσης προσοχή στην ενίσχυση της συνέργειας με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, με ιδιαίτερη έμφαση στη διάδοση των επιστημονικών αποτελεσμάτων. Το πρόγραμμα καλύπτει τους ακόλουθους τομείς:

- εκτίμηση και πρόληψη της πλανητικής μεταβολής.

- προστασία του ευρωπαϊκού περιβάλλοντος (αέρας, ύδατα και χερσαίοι πόροι).

- συμβολή στην βιώσιμη ανάπτυξη (νέες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, περιβαλλοντική εκτίμηση).

- στήριξη της GMES (Παγκόσμια Επιτήρηση Περιβάλλοντος και Ασφάλειας).

Εκτίμηση και πρόληψη της δυσμενούς πλανητικής μεταβολής

Το ΚΚΕρ θα παράσχει υποστήριξη στην ανάπτυξη της στρατηγικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της συνολικής αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, χρησιμοποιώντας τις συνδυασμένες δεξιότητές του σε θέματα μοντελοποίησης, τεχνικά, κοινωνικοοικονομικά και ερευνητικά θέματα. Η εφαρμογή του πρωτοκόλλου του Κυότο απαιτεί την κατανόηση των αιτίων που προκαλούν και των διαδικασιών που διέπουν τους κύκλους των αερίων του θερμοκηπίου. Για το ΚΚΕρ θα αποτελέσει προτεραιότητα η άμεση στήριξη του μηχανισμού παρακολούθησης των αερίων του θερμοκηπίου (απόφαση 92/296 του Συμβουλίου). Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, κρίσιμη συνιστώσα του ρόλου του ΚΚΕρ είναι η κάλυψη του κενού γνώσεων μέσω της ειδικής του ερευνητικής συμβολής. Οι εργασίες του θα επικεντρωθούν στην καθιέρωση ενός συστήματος αναφοράς, το οποίο θα βελτιώσει την ποιότητα των δεδομένων και θα μειώσει την αβεβαιότητα. Κρίσιμο τμήμα αυτών αποτελεί η παρακολούθηση των μεταβολών όσον αφορά την κάλυψη γης, τη χρήση γης και τη δασοκομία σε διάφορες κλίμακες (βλέπε επίσης GMES). Τα ενεργειακά σενάρια για το μέλλον, καθώς και οι προβλέψεις για την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα αποτελούν επίσης κλειδί για την εφαρμογή των σχετικών μέτρων. Θα διερευνηθούν επίσης οι πολιτικές επιλογές για τη μείωση των εκπομπών με αποδοτικό ως προς το κόστος τρόπο. Προκειμένου να μεγιστοποιήσει τις προσπάθειές του, το ΚΚΕρ θα διεξάγει τις δραστηριότητές του όσον αφορά την πλανητική μεταβολή στο πλαίσιο μιας ειδικής ομάδας εργασίας. Είναι δυνατόν επίσης να εξεταστούν θέματα που σχετίζονται με την εφαρμογή της πολιτικής για το κλίμα, την παγίδευση του διοξειδίου του άνθρακα, τις μετρήσεις της ποιότητας του αέρα, τη δυναμική του όζοντος και την υπεριώδη ακτινοβολία στην Ευρώπη.

Προστασία του ευρωπαϊκού περιβάλλοντος

- Διαφύλαξη της ποιότητας του αέρα

Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί πρωτεύουσα ανησυχία των Ευρωπαίων πολιτών και αποτελεί επίσης αντικείμενο μιας ευρείας δέσμης κανονιστικών μέσων (π.χ. CAFE - Clean Air for Europe Programme - Πρόγραμμα Καθαρός Αέρας για την Ευρώπη). Ο ακρογωνιαίος λίθος των προσπαθειών του ΚΚΕρ θα είναι α) η εκτίμηση των εκπομπών των οχημάτων και των σταθερών πηγών (νέες οδηγίες για τις εκπομπές, προδιαγραφές για το πετρέλαιο εσωτερικής καύσης/βενζίνη, νέα καύσιμα, εκπομπές σωματιδίων και διοξίνης. εναρμόνιση/τυποποίηση κύκλων δοκιμών αναφοράς παγκοσμίου επιπέδου και μεθόδων μέτρησης βιομηχανικών εκπομπών) και β) η εξασφάλιση αναφοράς για την εφαρμογή και βελτίωση των οδηγιών για την ποιότητα του αέρα (ποσοτική ανάλυση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τεχνικές παρακολούθησης, προκανονιστικές εργασίες, μέθοδοι αξιολόγησης των επιπτώσεων των πολιτικών για την ποιότητα του αέρα στην έκθεση του ανθρώπου στη ρύπανση και εργαλεία μοντελοποίησης για ανάλυση δεδομένων και συγκρίσεις σεναρίων μείωσης των εκπομπών.

Θα διεξαχθεί διατομεακή ολοκληρωμένη ανάλυση των πολιτικών για τις μεταφορές, την ενέργεια, την υγεία και τις επιχειρήσεις, προκειμένου να καθοριστούν οι επιπτώσεις τους στα επίπεδα των εκπομπών και της ρύπανσης του περιβάλλοντος. Οι εργασίες θα διεξαχθούν στο πλαίσιο μεγάλων δικτύων εμπειρογνωμόνων, όπου συμμετέχουν εκπρόσωποι της αυτοκινητιστικής βιομηχανίας και της βιομηχανίας παραγωγής ενέργειας.

-Ποιότητα του ύδατος

Το νερό αποτελεί κύριο πόρο για το μέλλον. η διατήρηση των φυσικών πηγών ύδατος και η διασφάλιση της καλής ποιότητας του πόσιμου νερού έχουν ιδιαίτερη σημασία. Η οδηγία πλαίσιο για το νερό θα υποχρεώσει τον συντονισμό και την εναρμόνιση των διαδικασιών παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων που προβλέπονται από όλα τα υφιστάμενα κανονιστικά μέσα της Κοινότητας κατά τα έξι επόμενα έτη. Θα συνεχιστεί η έρευνα που οδηγεί στην εναρμόνιση της κοινής βάσης δεδομένων με τις εκθέσεις που υποβάλλουν τα κράτη μέλη σχετικά με την εφαρμογή διαφόρων οδηγιών για το νερό (π.χ. κατάλοιπα αστικών λυμάτων, νιτρικά άλατα, επιφανειακά ύδατα, κλπ.). Το ΚΚΕρ θα εστιαστεί στον καθορισμό των οικολογικών παραμέτρων για την ποιότητα του ύδατος (προς υποστήριξη επίσης της υφιστάμενης γενικής ευρωπαϊκής μετρολογικής υποδομής), στον εντοπισμό των σημαντικών ρύπων, των δεικτών ποιότητας για τα εσωτερικά και τα παράκτια ύδατα και στον εντοπισμό των μικροβιολογικών κινδύνων, ειδικότερα στα λύματα. θα εστιαστεί επίσης στις κοινωνικοοικονομικές συνέπειες του νέου κανονιστικού πλαισίου. Οι επιπτώσεις στην υγεία εξετάζονται στο κεφάλαιο "Ασφάλεια και ποιότητα των τροφίμων" του παρόντος προγράμματος. Η έρευνα για την ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης θα συνεχιστεί προκειμένου να παρασχεθούν προσεγγίσεις αναφοράς σε κοινοτικό επίπεδο.

-Χερσαίοι πόροι

Το έδαφος και τα φυσικά τοπία αποτελούν το χώρο των περισσότερων ανθρώπινων δραστηριοτήτων και τα χαρακτηριστικά τους καθορίζονται από τις διαχειριστικές πρακτικές. Η περιβαλλοντική συνιστώσα της αγροτικής πολιτικής, καθώς επίσης και ορισμένα νομοθετικά κείμενα της ΕΕ (π.χ. η οδηγία για το νερό, οι προοπτικές χωροταξικής ανάπτυξης, τα θέματα αστικής πολιτικής, οι κλιματικές μεταβολές και άλλα) πραγματεύονται μια σειρά τέτοιων θεμάτων. Το ΚΚΕρ θα παράσχει υποστήριξη στην ανάπτυξη μιας κοινής πλατφόρμας για την ολοκληρωμένη χωροταξική ανάλυση, ως βάση για τη χάραξη πολιτικής και την αξιολόγησή της. Οι λεκάνες απορροής θα χρησιμοποιηθούν ως μονάδες μελέτης για την αξιολόγηση των διαφόρων διαδικασιών και επιπτώσεων. Η εκτενής βάση δεδομένων την οποία διαχειρίζεται το Ευρωπαϊκό Εδαφολογικό Γραφείο θα επεκταθεί περαιτέρω μέσω δικτύωσης. θα ενισχυθεί επίσης η τρέχουσα συνεργασία με το Eurostat. Θα δοθεί προσοχή στην ανάπτυξη εργαλείων και στην παροχή πληροφοριών για τη φυσικά τοπία στο πλαίσιο της δασοκομίας, της χρήσης γης και της διατήρησης της βιοποικιλότητας. Θα παρασχεθεί υποστήριξη στην περιβαλλοντική συνιστώσα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, όσον αφορά την ανάλυση του φυσικού τοπίου και τη χρήση δεικτών. Θα παραχθούν πληροφορίες για την κατάσταση και τις μεταβολές του αστικού και του περιφερειακού περιβάλλοντος. Οι εργασίες θα στηριχθούν στη χρήση προηγμένων τεχνικών τηλεανίχνευσης, συστημάτων γεωγραφικών πληροφοριών και μοντελοποίησης χωροταξικών διαδικασιών.

Συμβολή στην βιώσιμη ανάπτυξη

Οι εργασίες για την βιώσιμη ανάπτυξη χαρακτηρίζουν όλο το πρόγραμμα του ΚΚΕρ, ενώ δίνεται προσοχή στην ενοποίηση της οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής διάστασης.

-Ενέργεια

Το πρωτόκολλο του Κυότο έδωσε ουσιαστική διάσταση στον διάλογο για την ενέργεια, δεδομένου ότι η χρήση ενέργειας και οι μεταφορές, οι δύο ακρογωνιαίοι λίθοι της οικονομικής ζωής, έχουν σημαντικότατες επιπτώσεις στην εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Στην πρόσφατη Πράσινη Βίβλο και στην ανακοίνωση για τις "Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας" υπογραμμίζεται η σημασία των νέων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και η ενεργειακή αποδοτικότητα και η ενεργειακή τεχνολογία για την ασφάλεια του εφοδιασμού.

Η πείρα του ΚΚΕρ στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ενεργειακής πολιτικής και της ενεργειακής τεχνολογίας θα αξιοποιηθεί ώστε να παράσχει υποστήριξη στα νεοεμφανιζόμενα προβλήματα της Κοινότητας σε μια απορυθμισμένη αγορά. προβλέπεται επικέντρωση στους ακόλουθους τομείς εργασίας:

- ανάπτυξη συστημάτων αναφοράς - μέσω διαπιστευμένων εργαστηρίων και συστημάτων πιστοποίησης - για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (με προτεραιότητα στην ηλιακή ηλεκτρική ενέργεια), στην αποθήκευση και χρήση ενέργειας στα κτίρια.

- αξιολόγηση της τεχνολογίας, δραστηριότητες επικύρωσης και μοντελοποίησης νέων και συμβατικών ενεργειακών τεχνολογιών, με ιδιαίτερη προσοχή στην ασφάλεια, στην αποδοτικότητα, στις τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από απόβλητα και βιομάζα και στις επιδόσεις της καύσης αποβλήτων.

- ενεργειακά σενάρια και προβλέψεις στο πλαίσιο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και εκτίμηση της αγοράς για τεχνολογίες νέων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε μια ανταγωνιστική ενεργειακή οικονομία.

-Περιβαλλοντική εκτίμηση

Η ανάγκη μιας "ολοκληρωμένης" εκτίμησης της ποιότητας του περιβάλλοντος αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο. Το ΚΚΕρ θα υποστηρίξει την στρατηγική της ΕΕ για αειφόρο ανάπτυξη, με εκπόνηση κατάλληλων εργαλείων ολοκληρωμένης αξιολόγησης των πολιτικών και με δραστηριότητες που οδηγούν στην ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών προβληματισμών στις πολιτικές της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Γραφείο για την Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχο της Ρύπανσης (IPPC) θα συνεχίσει τις εργασίες του, στο πλαίσιο της σχετικής οδηγίας, για την αξιολόγηση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών με σκοπό τη μείωση της ρύπανσης σε επιλεγμένους βιομηχανικούς τομείς. Χρειάζονται πολύπλοκα σενάρια εκπομπών για τον συσχετισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με την πλανητική μεταβολή. Η διαχείριση αποβλήτων αποτελεί σημαντικό τομέα όπου είναι αναγκαία η ολοκληρωμένη ανάλυση που ξεκινά από την παραγωγή αποβλήτων έως την επεξεργασία και τη διάθεσή τους. Η ακεραιότητα του περιβάλλοντος και η ανθρώπινη υγεία αποτελούν έναν άλλο τομέα ολοκληρωμένων μελετών στον οποίο θα συμβάλει το ΚΚΕρ. Θα αναπτυχθούν νέα εργαλεία εκτίμησης και προσεγγίσεις της οικοτοξικολογίας προκειμένου να εξεταστούν θέματα όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι προσμείξεις στα ύδατα (ενδοκρινικοί αναστολείς, βιοκτόνα και φαρμακευτικά παρασκευάσματα). Το ΚΚΕρ θα παράσχει επίσης μεθοδολογική υποστήριξη για την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στην παροχή αναπτυξιακής βοήθειας.

Το ΚΚΕρ θα συμβάλει στην εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ όσον αφορά την ανταλλαγή δεδομένων περιβαλλοντικής παρακολούθησης (συμπεριλαμβανομένης της ραδιενέργειας) και πληροφοριών (μέσω σύγκρισης μοντέλων) υπό συνήθεις συνθήκες και υπό συνθήκες εκτάκτου ανάγκης.

Το ΚΚΕρ θα εξακολουθήσει να δίνει βάρος τις διασυνδέσεις και στις επιπτώσεις μεταξύ πολιτικών, ως ειδική συμβολή στην υλοποίηση των πρακτικών για τη αειφόρο ανάπτυξη σε κοινοτικό επίπεδο.

Στήριξη της GMES

Η ανάγκη ανεξάρτητων πληροφοριών για κεφαλαιώδη ζητήματα που επηρεάζουν το παγκόσμιο περιβάλλον και την ασφάλεια των πολιτών αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο. Η GMES είναι μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την εφαρμογή λειτουργικών υπηρεσιών συλλογής, ανάλυσης και διάδοσης μιας σειράς πληροφοριακών στοιχείων όσον αφορά τις μεταβολές που επηρεάζουν την ποιότητα του περιβάλλοντος, τη διαθεσιμότητα και διαχείριση των πόρων, τους φυσικούς κινδύνους και καταστροφές. Η GMES υλοποιείται με το διττό μέλημα της διατήρησης του περιβάλλοντος του πλανήτη και της μείωσης ή πρόβλεψης των απειλών για την ασφάλεια του πολίτη. Επικεντρώνεται πρωτίστως στη χρήση τεχνικών γεωσκόπησης με σκοπό να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα η κατάλληλη εποπτεία των κυριότερων παραμέτρων τοπίου (όπως η κάλυψη γης, η χρήση γης, η υποβάθμιση ή η μείωση πόρων κλπ.) σε διάφορα γεωγραφικά επίπεδα. Θα χρειαστούν επίσης τεχνικές που υποστηρίζουν την εκτίμηση των φυσικών κινδύνων και τη διαχείριση καταστροφικών γεγονότων. Το ΚΚΕρ θα επικεντρωθεί στην ανάπτυξη εφαρμογών σχετικών με την πολιτική της ΕΕ, οι οποίες ασκούν επιρροή στο σχεδιασμό της GMES ως προς τρεις τομείς εργασίας: υποστήριξη των διεθνών περιβαλλοντικών συμφωνιών, εκτίμηση κινδύνων και καταστροφών και αξιολόγηση της πίεσης που ασκείται στο περιβάλλον.

2.3 Τεχνολογικές προοπτικές

Ολοένα και περισσότερο ο ορισμός των πολιτικών της ΕΕ εξαρτάται από την έγκαιρη πρόβλεψη και κατανόηση των εξελίξεων στην επιστήμη και στην τεχνολογία και στο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον. Η εμπειρογνωσία του ΚΚΕρ στην ανάλυση των σχέσεων μεταξύ τεχνολογίας και κοινωνίας και η πείρα του στο συντονισμό της διατομεακής και πολυεπιστημονικής έρευνας προοπτικών σε διεθνή κλίμακα θα συμβάλει στην υλοποίηση των στόχων του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας (ΕΧΕ). Σε όλο το πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006, οι δραστηριότητες του ΚΚΕρ στο εν λόγω ερευνητικό πεδίο βασίζονται στη στενή συνεργασία με την ΓΔ ΕΤΑ και άλλες ΓΔ πελάτες. Η δραστηριότητά του θα επικεντρωθεί:

- στην ανάλυση των τεχνολογικών και οικονομικών προοπτικών

- στο διεθνές βήμα συζητήσεων για τη συνεργασία στην ανάλυση προοπτικών

Ανάλυση τεχνολογικών και οικονομικών προοπτικών

Το ΚΚΕρ θα αναλάβει μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες μελέτες ανάλυσης προοπτικών για τις καθοριστικής σημασίας τεχνολογικές εξελίξεις που επηρεάζουν την ΕΕ και τις σχετικές επιπτώσεις τους στην οικονομική ανάπτυξη, στην αειφόρο ανάπτυξη, στην απασχόληση, στην κοινωνική συνοχή και στην ανταγωνιστικότητα. Η εν λόγω δραστηριότητα θα παράσχει επίσης ανάλυση υποδομής και πληροφορίες που θα είναι πολύτιμες για την εκτέλεση των εργασιών του ΚΚΕρ στους ειδικούς τομείς τεχνογνωσίας του. Θα περιλαμβάνει ανάλυση προοπτικών με σκοπό τον εντοπισμό των τεχνολογικών δυσλειτουργιών και δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των ποσοτικών εκτιμήσεων. εντοπισμό των πολλά υποσχόμενων τεχνολογιών και των προϋποθέσεων που απαιτούνται για την υιοθέτησή τους.

Διεθνές βήμα συζητήσεων για τη συνεργασία στην ανάλυση προοπτικών

Το ΚΚΕρ θα ενισχύει τις ερευνητικές του σχέσεις με διεθνείς ομάδες προβληματισμού και υψηλού επιπέδου συμβούλους, δίνοντας συνέχεια σε επιτυχή υφιστάμενα επιτεύγματα (π.χ. το δίκτυο ESTO - Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Επιστήμης και Τεχνολογίας, η Ομάδα Οικονομολόγων Υψηλού Επιπέδου) και επιδιώκοντας τη δημιουργία ενός διεθνούς πλαισίου συνεργασίας για την ανάλυση προοπτικών. Η ύπαρξη ενός μηχανισμού για την κοινή χρήση αναλύσεων, όσον αφορά τις κυριότερες νεοεμφανιζόμενες προκλήσεις, θα αποδειχθεί ιδιαιτέρως χρήσιμη για την προώθηση του ρόλου της Ευρώπης κατά τη διεξαγωγή του διεθνούς διαλόγου για την επιστήμη και τη διακυβέρνηση. Θα καθιερωθεί κοινό σύστημα αναφοράς για την ανάλυση προοπτικών με γνώμονα την πολιτική, στο πλαίσιο των περιφερειακών μέτρων, με ιδιαίτερη προσοχή στις υποψήφιες για ένταξη χώρες.

2.4 Υλικά αναφοράς και μετρήσεις

Η αναγνώριση των προτύπων και των μετρήσεων στα προϊόντα αποτελεί σημαντική συνιστώσα για την υλοποίηση των πολιτικών της Κοινότητας που αφορούν την ασφάλεια των καταναλωτών, το ελεύθερο εμπόριο, την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και τις εξωτερικές σχέσεις. Το ΚΚΕρ θα υποστηρίξει περαιτέρω την υφιστάμενη ή αναπτυσσόμενη ευρωπαϊκή μετρολογική υποδομή για την παραγωγή αποτελεσμάτων αποδεδειγμένης ποιότητας, την ανάπτυξη ειδικών μετρήσεων αναφοράς, την παραγωγή πιστοποιημένων υλικών αναφοράς (ΠΥΑ) ώστε να βελτιωθεί η παγκόσμια αποδοχή τους, την οργάνωση διεθνών προγραμμάτων αξιολόγησης των μετρήσεων και θα δημιουργήσει διακρατικές βάσεις δεδομένων για την υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ. Για ολόκληρο το πρόγραμμα εργασίας του ΚΚΕρ απαιτούνται εγκεκριμένες μέθοδοι και υλικά αναφοράς, για το περιβάλλον, την ασφάλεια των τροφίμων, τη δημόσια υγεία ή την πυρηνική βιομηχανία. Εκτός του έργου που περιγράφεται στα παραπάνω κεφάλαια, το ΚΚΕρ πρόκειται να υποστηρίξει τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Πιστοποιημένων Υλικών Αναφοράς. Το εν λόγω σύστημα θα καταστήσει το Κέντρο σε θέση να παράσχει σωστές συμβουλές στις υπηρεσίες της Επιτροπής, όπου χρειάζεται, για τη νομοθεσία και την πρακτική της ΕΕ.

- ΚΓΑ [18] και βιομηχανικά πιστοποιημένα υλικά αναφοράς

[18] Kοινοτικό Γραφείο Αναφοράς.

- η μετρολογία στη χημεία

ΚΓΑ και πιστοποιημένα υλικά αναφοράς

Η εν λόγω δραστηριότητα αφορά την ανάπτυξη ιδεών και τεχνικών για την παραγωγή και πιστοποίηση υλικών αναφοράς με σκοπό τη βελτίωση της παγκόσμιας αποδοχής τους στο πλαίσιο της συμφωνίας αμοιβαίας αναγνώρισης μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ. εν προκειμένω το ΚΚΕρ παρέχει συμβουλές στην ΓΔ «Εμπόριο». Το ΚΚΕρ θα εστιασθεί στην παραγωγή υλικών αναφοράς που πιστοποιούνται από το ΚΓΑ και νέων ΠΥΑ για τον έλεγχο των βιομηχανικών διαδικασιών και προϊόντων. Για την υποστήριξη της ΓΔ ΕΤΑ, το ΚΚΕρ θα επεκτείνει στο μέτρο του δυνατού την αρμοδιότητά του, από την αποθήκευση και διανομή των πιστοποιημένων από το ΚΓΑ υλικών αναφοράς στη διαχείριση της παραγωγής και στην πιστοποίηση των νέων ΠΥΑ με έμμεσες δράσεις. Τα πυρηνικά υλικά αναφοράς που χρησιμοποιούνται για τις διασφαλίσεις και τη λογιστική παρακολούθηση πυρηνικών υλικών θα επεκταθούν και στο περιβάλλον.

Η μετρολογία στη χημεία

Το ΚΚΕρ θα εξακολουθήσει να εκπροσωπεί την Επιτροπή στους διεθνείς οργανισμούς που είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη ενός παγκοσμίου συστήματος χημικών μετρήσεων. Στα στρατηγικά καθήκοντα περιλαμβάνεται η ανάπτυξη πρωτογενών τεχνικών μετρήσεων, η παραγωγή και πιστοποίηση ισοτοπικών υλικών αναφοράς και η οργάνωση των Διεθνών Προγραμμάτων Αξιολόγησης Μετρήσεων. Τα θέματα εξαρτώνται από τις απαιτήσεις της πολιτικής της ΕΕ και οι αξιολογήσεις στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στη συμμετοχή πολλών εργαστηρίων, ειδικά εκείνων τα οποία μπορούν να αποτελέσουν σημεία αναφοράς στον τομέα ή στην περιφέρειά τους. Μέσω της δημιουργίας δικτύων (δίκτυο PECOMet και MetMED) θα παρασχεθεί υποστήριξη στις υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες και στις χώρες της Μεσογείου για την οικοδόμηση ενός διαρθρωμένου συστήματος μετρήσεων στη χημεία.

2.5 Δημόσια ασφάλεια και καταπολέμηση της απάτης

Τα θέματα δημόσιας ασφάλειας - διάδοση όπλων μαζικής καταστροφής, παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής και ευπρόσβλητη φύση του Διαδικτύου, κίνδυνοι φυσικών ή τεχνολογικών καταστροφών - απαιτούν συντονισμένη διεθνή προσέγγιση. Η ΕΕ παρέχει ένα πλαίσιο προσέγγισης μέσω πολλών μηχανισμών και συγχρόνως έχει διακηρύξει την μηδενική της ανοχή στην απάτη. Οι εν λόγω πολιτικές πρωτοβουλίες και δεσμεύσεις χρειάζονται επιστημονική και τεχνική υποστήριξη και το ΚΚΕρ διαμορφώνει το πρόγραμμά του για να ανταποκριθεί άμεσα σε ορισμένες από αυτές τις ειδικές απαιτήσεις. Το ΚΚΕρ έχει αναπτύξει επί σειρά ετών μια ευρεία και γενικώς αναγνωρισμένη εμπειρογνωσία στον γενικό τομέα της ασφάλειας και της καταπολέμησης της απάτης, στη διαχείριση μεγάλων υποδομών πληροφοριών και στο χειρισμό πολύπλοκων συστημάτων. Στο πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006, αυτή η εμπειρογνωσία θα παρασχεθεί στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα που είναι χρήστες αυτής, σύμφωνα με τις προτεραιότητες και ανάγκες τους. Θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην εκμετάλλευση δικτύων μαζί με άλλα ερευνητικά ιδρύματα και άμεσα ενδιαφερομένους, προκειμένου να εμβαθυνθεί και να διευρυνθεί η παρεχόμενη υποστήριξη. Το ΚΚΕρ θα εστιαστεί στα ακόλουθα θέματα:

- Διεθνής ασφάλεια και μέτρα ανθρωπιστικού χαρακτήρα

- Φυσικοί και τεχνολογικοί κίνδυνοι και καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης

- Ασφάλεια του κυβερνοχώρου

- Παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς της ΕΕ και καταπολέμηση της απάτης

Διεθνής ασφάλεια και μέτρα ανθρωπιστικού χαρακτήρα

Το ΚΚΕρ θα εξακολουθήσει να δίνει βάρος στις τεχνικές πτυχές των μέτρων της ΕΕ για την εκκαθάριση ναρκοπεδίων για ανθρωπιστικούς λόγους, πρώτον με σκοπό τη βελτίωση των γνώσεων όσον αφορά την υφιστάμενη τεχνολογία εποπτείας και ανίχνευσης ναρκοπεδίων μέσω δοκιμών και συγκριτικής αξιολόγησης, δεύτερον για την αξιολόγηση των νέων τεχνολογιών και, τρίτον, για τη βελτίωση της προβολής, της διαφάνειας και της αποδοτικότητας των επιχειρήσεων της ΕΕ που αφορούν την εκκαθάριση ναρκοπεδίων.

Το ΚΚΕρ θα συμβάλει επίσης, μέσω της πρωτοβουλίας GMES, στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής ικανότητας που θα επιτρέπει να τίθενται εγκαίρως στη διάθεση των ευρωπαϊκών πολιτικών ασφαλείας ολοκληρωμένα δεδομένα μέσω δορυφόρου, περιβαλλοντικά δεδομένα καθώς και κοινωνικοοικονομικά δεδομένα. Βασιζόμενο στην τεχνογνωσία που έχει στη διαφύλαξη των πυρηνικών υλικών, το ΚΚΕρ είναι έτοιμο, εάν χρειαστεί, να αντιμετωπίσει τα τεχνικά θέματα που ανακύπτουν όσον αφορά τη μη εξάπλωση των όπλων μαζικής καταστροφής και τον αφοπλισμό.

Φυσικοί και τεχνολογικοί κίνδυνοι και καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης

Το ΚΚΕρ θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει τις προσπάθειες ανάπτυξης ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για την πρόβλεψη, εκτίμηση, διαχείριση και μείωση των κινδύνων στην Κοινότητα. Στο πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 το ΚΚΕρ θα αναπτύξει περαιτέρω μια συστημική προσέγγιση για τη διαχείριση των φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων. Όσον αφορά τους τεχνολογικούς κινδύνους - από αεροπορικά επεισόδια και βιομηχανικά ατυχήματα - οι προσπάθειες του ΚΚΕρ θα επικεντρωθούν στη λειτουργία και βελτίωση των εναρμονισμένων ευρωπαϊκών συστημάτων παρακολούθησης (ECCAIRS [19], MAHB [20], EPERC [21]), τα οποία θα επεκταθούν περαιτέρω στις υποψήφιες για διεύρυνση χώρες. Για τους φυσικούς κινδύνους, το ΚΚΕρ θα προσπαθήσει να παράσχει στην Ευρώπη την ίδια ικανότητα. Ταυτόχρονα, θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για την ανάπτυξη μιας κοινής ευρωπαϊκής προσέγγισης για τις πλημμύρες και τις πυρκαγιές των δασών, με επίκεντρο την ολοκλήρωση της προηγμένης μοντελοποίησης, τα συμβατικά δεδομένα και τα δεδομένα μέσω δορυφόρου. Θα αναπτυχθεί η διασύνδεση με την πρωτοβουλία GMES. Διάφορα δίκτυα, όπως το ευρωπαϊκό δίκτυο εργαστηρίων σεισμικής τεχνολογίας θα επεκταθούν σε διεθνές επίπεδο. Ομοίως, το ΚΚΕρ σε συνεργασία με ευρωπαϊκούς εταίρους θα δημιουργήσει ένα δίκτυο πειραματικών εγκαταστάσεων για την ανάπτυξη μιας κοινής ολοκληρωμένης πρωτοβουλίας για τη διαρθρωτική ασφάλεια.

[19] Ευρωπαϊκό Κέντρο Συντονισμού των Συστημάτων Κοινοποίησης Αεροπορικών Επεισοδίων

[20] Γραφείο Κινδύνων Μειζόνων Ατυχημάτων

[21] Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας Εξοπλισμού υπό Πίεση

Ασφάλεια του κυβερνοχώρου

Το ΚΚΕρ θα αξιοποιήσει την πείρα που αποκτήθηκε κατά την υποστήριξη της πρωτοβουλίας της ΕΕ για την αξιοπιστία, τα συστήματα εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, καθώς και το παρατηρητήριο συστημάτων ηλεκτρονικών πληρωμών. Σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής και τους οργανισμούς των κρατών μελών, θα υποστηρίξει την κατάλληλη απάντηση της ΕΕ στους κινδύνους που συνδέονται με την εγκληματικότητα στον κυβερνοχώρο, την παραβίαση της ιδιωτικής ζωής και την ευπρόσβλητη φύση του Διαδικτύου. Οι προσπάθειες θα επικεντρωθούν στις μεθόδους καλύτερου προσδιορισμού των εν λόγω κινδύνων, στα κριτήρια αξιολόγησης των τεχνικών αντίμετρων και στις δοκιμές αυτών στις εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ, καθώς και στην ανάπτυξη κατάλληλων και εναρμονισμένων μέτρων, ενδείξεων και στατιστικών, κατόπιν διαβουλεύσεων με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της Europol. Το ΚΚΕρ θα διατηρήσει επίσης μια ιστοθέση στο Διαδίκτυο με θέμα την εγκληματικότητα στον κυβερνοχώρο και θα κάνει αναφορά για την πρόοδο που επιτυγχάνεται στο βήμα συζήτησης της ΕΕ που έχει συσταθεί στο πλαίσιο της ανακοίνωσης της Επιτροπής "Για μια ασφαλέστερη Κοινωνία της Πληροφορίας με τη βελτίωση της ασφάλειας των υποδομών πληροφόρησης και την καταπολέμηση του εγκλήματος πληροφορικής" [COM (2000)890 τελικό].

Παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς της ΕΕ και καταπολέμηση της απάτης

Το ΚΚΕρ υποστηρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής για αύξηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων καταπολέμησης της απάτης, τόσο με την παροχή προηγμένων τεχνολογιών σε φορείς που λειτουργούν σε επίπεδο ΕΕ, όσο και με την παροχή υποστήριξης στα κράτη μέλη όσον αφορά τη χρήση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών. Το ΚΚΕρ, σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής, θα εξακολουθήσει να παρέχει την ενδεδειγμένη υποστήριξη στην Κοινή Αγροτική Πολιτική, στην Κοινή Πολιτική Αλιείας και στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης, την OLAF. Παράλληλα με τη διερεύνηση των εφαρμογών των νέων τεχνολογιών -ανάλυση DNA για αναγνώριση εκτρεφόμενων ζώων, ερμηνεία εικόνων από δορυφόρο για την επιτήρηση καλλιεργούμενων εκτάσεων ή την αναγνώριση αλιευτικών σκαφών, αντιπαραβολή της ισοτοπικής ανάλυσης ποτών και τροφίμων για τον προσδιορισμό του περιεχομένου και της προέλευσης, συγκέντρωση πληροφοριών από πηγές ελεύθερης πρόσβασης, γλωσσική τεχνολογία για την ανάλυση πολυγλωσσικών εγγράφων- το ΚΚΕρ θα εξακολουθήσει να παρέχει στους πελάτες του ολοκληρωμένες γνώσεις που καλύπτουν τον πλήρη κύκλο, από την αναζήτηση, την ανάκτηση, την απεικόνιση έως τη σύμπτυξη και την αξιολόγηση δεδομένων.

Το ΚΚΕρ θα αξιοποιήσει επίσης στην μεθοδολογική του πείρα προκειμένου να παράσχει εγκαίρως αξιόπιστες και περισσότερο κοινωνικά προσανατολισμένες πληροφορίες κατά τη διαδικασία χάραξης πολιτικής. Αυτός ο στόχος θα μπορέσει να επιτευχθεί, για τις επίσημες στατιστικές, μέσω του συντονισμού θεματικών ερευνητικών δικτύων, από κοινού με το Eurostat, δίνοντας έμφαση σε βραχυπρόθεσμους δείκτες, στους κύκλους της οικονομικής συγκυρίας και στην οικονομική ανάλυση, καθώς και μέσω της εκπόνησης μιας μεθοδολογίας διασφάλισης της ποιότητας για την επιστημονική συμβολή στη διακυβέρνηση.

Θα δοθεί μεγαλύτερη σημασία στην έγκαιρη προειδοποίηση και στη διερεύνηση των τάσεων, στη διάδοση, στην ευαισθητοποίηση και στην ανταλλαγή γνώσεων με συνεργαζόμενα εργαστήρια των κρατών μελών. Το πρόβλημα της απάτης δεν θα εξεταστεί σε μεμονωμένη βάση, αλλά σε συστημικό επίπεδο - ανάπτυξη διαδικασιών και κανονιστικών ρυθμίσεων που συνεπάγονται λιγότερη γραφειοκρατία και είναι από τη φύση τους λιγότερο ευπρόσβλητες στις απάτες.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΟΣΟΥ

Δραστηριότητα // Ποσό (σε εκατομμύρια ευρώ)

//

Tρόφιμα, χημικά προϊόντα και υγεία

Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη

Οριζόντιες δραστηριότητες (Ανάλυση τεχνολογικών προοπτικών. Υλικά αναφοράς και μετρήσεις. Δημόσια ασφάλεια και καταπολέμηση της απάτης) // 207 εκατ. ευρώ

286 εκατ. ευρώ

222 εκατ. ευρώ

Σύνολο // 715 εκατ. ευρώ [22] [23]

[22] Ποσό εκ του οποίου κατά προσέγγιση το 6% μπορεί να διατεθεί σε αναγνωριστική έρευνα και έως ποσοστού 2% στην εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων του ίδιου του ΚΚΕρ και στη μεταφορά τεχνολογίας

[23] Το εν λόγω σύνολο περιλαμβάνει τη συμβολή του ΚΚΕρ από τον προϋπολογισμό του, συμβολή η οποία είναι αναγκαία για τη συμμετοχή του σε έμμεσες δράσεις.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III

ΕΙΔΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

1. Η Επιτροπή, αφού ζητήσει τη γνώμη του διοικητικού συμβουλίου του ΚΚΕρ, θα προχωρήσει στην υλοποίηση της άμεσης δράσης με βάση τους επιστημονικούς στόχους και το περιεχόμενο του παραρτήματος Ι. Οι δραστηριότητες που αφορούν την παρούσα δράση θα υλοποιηθούν στα αρμόδια ινστιτούτα του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ).

2. Κατά την υλοποίηση των δραστηριοτήτων του, το ΚΚΕρ, όπου είναι σκόπιμο και εφικτό, οργανώνει ή συμμετέχει σε δίκτυα δημόσιων και ιδιωτικών εργαστηρίων στα κράτη μέλη ή σε ευρωπαϊκές ερευνητικές κοινοπραξίες με σκοπό την υποστήριξη της ευρωπαϊκής διαδικασίας χάραξης πολιτικής. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη συνεργασία με τη βιομηχανία και ειδικότερα με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι ερευνητικοί φορείς που είναι εγκατεστημένοι σε τρίτες χώρες μπορούν επίσης να συνεργαστούν σε έργα, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του άρθρου 6 του προγράμματος πλαισίου και, κατά περίπτωση, στο πλαίσιο συμφωνιών επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας μεταξύ της Κοινότητας και των ενδιαφερόμενων τρίτων χωρών. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη συνεργασία με ερευνητικά εργαστήρια και ινστιτούτα των υποψηφίων για ένταξη χωρών και των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Το ΚΚΕρ θα χρησιμοποιήσει επίσης κατάλληλους μηχανισμούς για τον συνεχή προσδιορισμό των απαιτήσεων και αναγκών των πελατών και χρηστών του, καθώς και για τη συμμετοχή τους στις σχετικές δραστηριότητες.

Οι γνώσεις που θα αποκτηθούν από την υλοποίηση των έργων θα διαδοθούν από το ίδιο το ΚΚΕρ (λαμβάνοντας υπόψη τους ενδεχόμενους περιορισμούς που επιβάλλει η τήρηση απορρήτου).

3. Τα συνοδευτικά μέτρα περιλαμβάνουν:

- διοργάνωση των επισκέψεων του προσωπικού του ΚΚΕρ σε εθνικά εργαστήρια, σε βιομηχανικά εργαστήρια και σε πανεπιστήμια,

- προώθηση της κινητικότητας νέων επιστημόνων, ιδίως από τις υποψήφιες για ένταξη χώρες, με ιδιαίτερη προσοχή στην ενθάρρυνση της συμμετοχής των γυναικών,

- εξειδικευμένη κατάρτιση με σκοπό την υποστήριξη της εκπόνησης ή/και της εφαρμογής των ευρωπαϊκών πολιτικών με έμφαση στην πολυεπιστημονικότητα,

- διοργάνωση των επισκέψεων στα ινστιτούτα του ΚΚΕρ των επισκεπτών επιστημόνων και των αποσπασμένων εθνικών εμπειρογνωμόνων, ιδίως αυτών από τις υποψήφιες για ένταξη χώρες, με ιδιαίτερη προσοχή στην ενθάρρυνση της συμμετοχής των γυναικών,

- συστηματική ανταλλαγή πληροφοριών μέσω, μεταξύ άλλων, της διοργάνωσης επιστημονικών σεμιναρίων, εργαστηρίων και συμποσίων και μέσω επιστημονικών δημοσιεύσεων,

- ανεξάρτητη επιστημονική και στρατηγική αξιολόγηση των επιδόσεων των έργων και των προγραμμάτων.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

Τομέας(-είς) πολιτικής: ΕΡΕΥΝΑ

Δράση(-σεις): Άμεση δράση

Ονομασία της δράσης:

προταση αποφασης του συμβουλιου για τη θέσπιση ειδικού προγράμματος 2002-2006 άμεσων δράσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης, προς διεξαγωγή από το Κοινό Κέντρο Ερευνών, με σκοπό τη συμβολη στη δημιουργια του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας

1. ΚΟΝΔΥΛΙΟ(Α) ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ + ΤΙΤΛΟΣ(ΟΙ)

B6-111: Πρόσωπα συνδεδεμένα με το ίδρυμα

B6-121: Πόροι

B6-2: Άμεσες επιχειρησιακές πιστώσεις- Επιστημονική και τεχνική στήριξη των

κοινοτικών πολιτικών - πρόγραμμα πλαίσιο ΕΚ (2002 ΕΩΣ 2006)

2. ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

2.1 Συνολικό κονδύλιο της δράσης (μέρος B): 715 εκατομ. EUR σε πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων

2.2 Περίοδος υλοποίησης:

2002 έως 2006

2.3 Συνολική πολυετής εκτίμηση δαπανών:

α) Χρονοδιάγραμμα πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων/πιστώσεων πληρωμών (δημοσιονομική παρέμβαση) (πρβλ. σημείο 6.1.1)

Εκατομ. EUR (με ακρίβεια τριών δεκαδικών ψηφίων)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

β) Τεχνική και διοικητική συνδρομή και δαπάνες στήριξης (πρβλ. σημείο 6.1.2)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

γ) Γενικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των ανθρωπίνων πόρων και άλλων δαπανών διοικητικής λειτουργίας (πρβλ. σημεία 7.2 και 7.3)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

2.4 Συμβατότητα με τον δημοσιονομικό προγραμματισμό και τις δημοσιονομικές προοπτικές

x Πρόταση συμβατή με τον υπάρχοντα δημοσιονομικό προγραμματισμό

( Η πρόταση αυτή απαιτεί επαναπρογραμματισμό του σχετικού κεφαλαίου των δημοσιονομικών προοπτικών.

( Ενδέχεται να συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων της διοργανικής συμφωνίας.

2.5 Δημοσιονομικές επιπτώσεις επί των εσόδων [24]:

[24] Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε το χωριστό έγγραφο γενικών κατευθύνσεων.

x Ουδεμία δημοσιονομική επίπτωση (αφορά τις τεχνικές πτυχές της εφαρμογής ενός μέτρου)

( Δημοσιονομικές επιπτώσεις - η επίδραση επί των εσόδων έχει ως εξής:

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

3. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

4. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ

Άρθρο 166 της συνθήκης EΚ.

Απόφαση .../../EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του προγράμματος πλαισίου 2002-2006 δράσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, με σκοπό τη συμβολή στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας (ΕΕ αριθ. ...).

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ

5.1 Αναγκαιότητα κοινοτικής παρέμβασης [25]

[25] Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε το χωριστό έγγραφο γενικών κατευθύνσεων.

5.1.1 Επιδιωκόμενοι στόχοι

Αποστολή του ΚΚΕρ είναι να παράσχει επιστημονική και τεχνική στήριξη με γνώμονα τις ανάγκες των πελατών του για τη σύλληψη, υλοποίηση και παρακολούθηση των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ΚΚΕρ υπηρετεί το κοινό συμφέρον των κρατών μελών, ενώ διατηρεί την ανεξαρτησία του από συγκεκριμένα συμφέροντα, ιδιωτικά ή εθνικά και, ως τέτοιο, παρέχει υποστήριξη όπου υπάρχει ανάγκη ευρωπαϊκής παρέμβασης.

Το πρόγραμμα του ΚΚΕρ καλύπτει τομείς πολιτικής καίριας σημασίας, στους οποίους μπορεί να προσφέρει την ειδική τεχνογνωσία που διαθέτει. Οι μη πυρηνικές δραστηριότητές του επικεντρώνονται σε δύο κύρια θέματα, "Τρόφιμα, χημικά προϊόντα και υγεία" και "Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη", τα οποία ενισχύονται από οριζόντιους τομείς εμπειρογνωσίας ("Ανάλυση τεχνολογικών προοπτικών", "Υλικά αναφοράς και μετρήσεις" και "Δημόσια ασφάλεια και καταπολέμηση της απάτης"). Μια σταθερή συνισταμένη του προγράμματος είναι η έμφαση που δίνεται σε θέματα ασφάλειας και τάξης. Σε αυτά περιλαμβάνονται η εκτίμηση των κινδύνων, οι δοκιμές, η επικύρωση και η βελτίωση μεθόδων, υλικών και τεχνολογιών με σκοπό την υποστήριξη μιας σειράς πολιτικών.

Για να ανταποκριθεί αποδοτικότερα στις πολιτικές ανάγκες, το ΚΚΕρ θα επεκτείνει τις δραστηριότητες δικτύωσής του με έναν πιο στρατηγικό τρόπο, προκειμένου να δημιουργήσει ευρεία γνώση. Στο πνεύμα του ΕΧΕ, θα δημιουργήσει στενούς δεσμούς με ένα ευρύ φάσμα εταίρων εντός της ΕΕ (ευρωπαϊκές υπηρεσίες ή οργανισμούς, εθνικές αρχές) και εκτός αυτής, προκειμένου να συμβάλει σημαντικά στην καθιέρωση ενός κοινού επιστημονικού συστήματος αναφοράς στους τομείς τεχνογνωσίας του. Τα εν λόγω δίκτυα θα προσανατολιστούν στην παροχή επιστημονικών υπηρεσιών (έγκαιρη προειδοποίηση, πρόβλεψη, ταχεία αντίδραση, επικύρωση και ολοκλήρωση της γνώσης, διεπαφή με τους άμεσα ενδιαφερόμενους και τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής) και προϊόντων (βάσεις δεδομένων, κοινά πρότυπα, μέθοδοι επικύρωσης, κλπ.).

Καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος διασφαλίζεται ο σαφής προσανατολισμός στις ανάγκες του χρήστη με προσφορά επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης, στο σύνολο του κύκλου ανάπτυξης των πολιτικών. θα συσταθεί διυπηρεσιακή ομάδα χρηστών με υψηλού επιπέδου εκπροσώπους των υπηρεσιών της Επιτροπής προκειμένου να διασφαλιστεί ο καθορισμός των προτεραιοτήτων και η κατανομή των πόρων σύμφωνα με τις πολιτικές ανάγκες.

5.1.2 Μέτρα που λαμβάνονται σχετικά με την αξιολόγηση

Το πρόγραμμα του ΚΚΕρ αναθεωρείται τακτικά μέσω επιστημονικών ελέγχων και με πενταετείς αξιολογήσεις. Κάθε χρόνο διοργανώνονται παρουσιάσεις του προγράμματος στις άλλες υπηρεσίες της Επιτροπής. Έχει συσταθεί μια ομάδα χρηστών υψηλού επιπέδου που απαρτίζεται από εκπροσώπους των ΓΔ πελατών της Επιτροπής, με σκοπό τον καθορισμό και την επανεξέταση των προτεραιοτήτων σε στενή σχέση με τις πολιτικές ανάγκες.

Ο επιστημονικός έλεγχος των ινστιτούτων του ΚΚΕρ, ο οποίος ξεκίνησε το 1999, σχεδιάστηκε για να παράσχει έγκαιρες συμβουλές και ανάδραση στη διοίκηση του ΚΚΕρ όσον αφορά το επιστημονικό κύρος των ινστιτούτων, καθώς και αξιολόγηση των σημείων στα οποία υπερτερούν ή υστερούν από επιστημονική άποψη, τόσο όσον αφορά το προσωπικό όσο και τους άλλους πόρους, για την υλοποίηση του νέου προγράμματος. Ο κυριότερος στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η εκτέλεση του πέμπτου προγράμματος πλαισίου μπορεί να πραγματοποιηθεί με την απαιτούμενη επιστημονική ποιότητα. Τα συνολικά πορίσματα του επιστημονικού ελέγχου επιβεβαίωσαν την ορθότητα των επιστημονικών στρατηγικών του ΚΚΕρ και την εγκυρότητα της νέας του αποστολής.

Η αξιολόγηση πενταετίας (5ΥA) που προβλεπόταν υποχρεωτικά βάσει της νομοθεσίας προτού υποβληθεί η πρόταση της Επιτροπής για το έκτο πρόγραμμα πλαίσιο ΕΤΑ, διεξήχθη το 2000. Δεδομένου ότι τα επιστημονικά θέματα είχαν ήδη εξεταστεί κατά τη διενέργεια του επιστημονικού ελέγχου, το κέντρο βάρους της 5YA ήταν οι πτυχές διαχείρισης των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ, ο αντίκτυπος της υποστήριξης του ΚΚΕρ στις πολιτικές της ΕΕ, καθώς και τα αποτελέσματα που προέκυψαν σε σχέση με τα προγράμματα που εγκρίθηκαν. Οι συστάσεις που διατυπώθηκαν χαρακτηρίζονταν από την βασική διαπίστωση ότι η νέα αποστολή του ΚΚΕρ πρέπει να διατηρηθεί και η εκτέλεσή της να διασφαλιστεί ως προς όλες τις πτυχές και συνέπειές της.

Τον Ιανουάριο του 2000 ο αρμόδιος επίτροπος για την έρευνα Philippe Busquin συνέστησε μια Ομάδα Υψηλού Επιπέδου, της οποίας προεδρεύει ο υποκόμης Etienne Davignon, με καθήκον να επανεξετάσει τη λειτουργία του ΚΚΕρ και να υποβάλει τις συστάσεις της. Η έκθεση Davignon δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2000. Η Ομάδα Υψηλού Επιπέδου επιδοκιμάζει την αποστολή που ανατίθεται στο ΚΚΕρ από το πέμπτο πρόγραμμα πλαίσιο και θεωρεί ότι το ΚΚΕρ έχει σαφή μακροπρόθεσμο ρόλο. Προτείνει το άνοιγμα του ΚΚΕρ στα άλλα κοινοτικά όργανα και διατυπώνει πολλές υποδείξεις οργανωτικού χαρακτήρα. Συνιστά στο ΚΚΕρ να μην διασκορπίζει τις προσπάθειές του, αλλά να προσπαθήσει να επικεντρώσει τις δραστηριότητές του, να προωθήσει την εντατική δικτύωση με άλλα ευρωπαϊκά κέντρα αριστείας και εν κατακλείδι αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις πυρηνικές δραστηριότητες.

Τέλος, τον Ιούλιο του 2000, η Ομάδα Ομολόγων της Επιτροπής, η οποία διορίστηκε στις αρχές του έτους για να διεκπεραιώσει την πολιτική επίβλεψη των δραστηριοτήτων του εν λόγω οργάνου και να τις ευθυγραμμίσει με τους ανθρώπινους πόρους που έχει στη διάθεσή του, δημοσίευσε έκθεση στην οποία απαριθμείται μια σειρά δράσεων.

Απαντώντας στις διάφορες αξιολογήσεις, το ΚΚΕρ έχει προβεί στην υλοποίηση μιας στρατηγικής επικέντρωσης των δραστηριοτήτων του σε ορισμένους κύριους τομείς τεχνογνωσίας και έχει προβλέψει ενδεχόμενη μείωση των δραστηριοτήτων στο σύνολο της δομής του, με δρομολόγηση ελέγχου για τον καθορισμό δραστηριοτήτων προτεραιότητας, τα αποτελέσματα του οποίου δημοσιεύτηκαν ενδοϋπηρεσιακά στις 2 Απριλίου του 2001. Ενόψει της ανακοίνωσης της Επιτροπής με σκοπό τη διάδοση των αποτελεσμάτων της εν λόγω αξιολόγησης στις άλλες υπηρεσίες της Επιτροπής, πραγματοποιήθηκαν διυπηρεσιακές διαβουλεύσεις.

5.2 Προβλεπόμενες δράσεις

- Tρόφιμα, χημικά προϊόντα και υγεία

Στο πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006, το ΚΚΕρ θα αποτελέσει την επιστημονική αναφορά και το κέντρο επικύρωσης για επιλεγμένους τομείς που συνδέονται με την ποιότητα και την ασφάλεια των τροφίμων, την ασφάλεια των χημικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας κατάλληλων βάσεων δεδομένων. Η στρατηγική του ΚΚΕρ βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εκτεταμένη δικτύωση με εργαστήρια των κρατών μελών, στη συντήρηση προηγμένων εγκαταστάσεων αναλύσεων και στην παραγωγή υλικών αναφοράς, καθώς και στην ευρεία τεχνογνωσία του στις επιστήμες της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεϊνωματικής και της βιοπληροφορικής. Για την υποστήριξη των σχετικών πολιτικών της ΕΕ θα παρέχονται υπηρεσίες όπως συστήματα πληροφοριών, τράπεζες δεδομένων (π.χ. μοριακό μητρώο). Δεδομένου του καινοφανούς χαρακτήρα πολλών θεμάτων και της πολυπλοκότητας του κανονιστικού περιβάλλοντος, θα δοθεί επίσης προτεραιότητα στην κατάρτιση.

Οι εργασίες του θα εστιαστούν στις ακόλουθες προτεραιότητες: ασφάλεια και ποιότητα των τροφίμων, γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ), χημικά προϊόντα και βιοϊατρικές εφαρμογές.

- Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη

Η ποιότητα και η χρήση των υδάτων, του αέρα και του εδάφους, η αειφόρος χρήση της ενέργειας και η απειλή συνολικής αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη συνιστούν προβληματισμούς που απασχολούν ολοένα και περισσότερο τον πολιτικό κόσμο. Το ΚΚΕρ θα εδραιώσει τον ρόλο του ως κέντρου γνώσεων και αναφοράς σε περιβαλλοντικά θέματα που έχουν ευρωπαϊκή διάσταση. Θα δημιουργήσει δίκτυα αναφοράς στα κράτη μέλη και σε διεθνές επίπεδο, ιδίως στις υποψήφιες για ένταξη χώρες. Θα εργαστεί σε συνέργεια με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος για την καλύτερη εκμετάλλευση και διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Το ΚΚΕρ λειτουργεί επίσης ως εργαστήριο αναφοράς για τις περιβαλλοντικές μετρήσεις, όπως για τις εκπομπές των μηχανοκίνητων οχημάτων, για την ποιότητα του αέρα και του νερού. εκπονεί τις εκτιμήσεις που χρειάζονται για τον προσδιορισμό των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης.

Το πρόγραμμα θα καλύψει τους ακόλουθους τομείς: εκτίμηση και πρόληψη της πλανητικής μεταβολής, προστασία του ευρωπαϊκού περιβάλλοντος (αέρας, νερό και χερσαίοι πόροι), τεχνολογίες για την αειφόρο ανάπτυξη (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ολοκληρωμένη περιβαλλοντική εκτίμηση), παροχή τεχνικής υποστήριξης στην GMES (Παγκόσμια Επιτήρηση Περιβάλλοντος και Ασφάλειας).

Οι εν λόγω δύο κύριες δραστηριότητες θα υποστηριχθούν από μια σειρά πεδίων οριζόντιας τεχνογνωσίας:

- Υλικά αναφοράς και μετρήσεις

Η αναγνώριση προτύπων αποτελεί κεντρική συνιστώσα για την υλοποίηση των πολιτικών της Κοινότητας που αφορούν την ασφάλεια των καταναλωτών, το ελεύθερο εμπόριο, την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και τις εξωτερικές σχέσεις. Το ΚΚΕρ θα αναπτύξει περαιτέρω ειδικές μετρήσεις αναφοράς, θα παραγάγει πιστοποιημένα υλικά αναφοράς (ΠΥΑ) για τη βελτίωση της αποδοχής τους σε παγκόσμιο επίπεδο, θα οργανώσει διεθνή προγράμματα αξιολόγησης των μετρήσεων και θα δημιουργήσει διακρατικές βάσεις δεδομένων για την υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ σχετικά με το περιβάλλον, την ασφάλεια των τροφίμων και τη δημόσια υγεία, καθώς και για την πυρηνική βιομηχανία. Επίκεντρο θα αποτελέσουν: το Κοινοτικό Γραφείο Αναφοράς, η παραγωγή βιομηχανικών πιστοποιημένων υλικών αναφοράς, η μετρολογία στη χημεία.

- Δημόσια ασφάλεια και καταπολέμηση της απάτης

Τα θέματα δημόσιας ασφάλειας απαιτούν συντονισμένη προσέγγιση σε διεθνές επίπεδο. τα θέματα που σχετίζονται με την εξάπλωση των όπλων μαζικής καταστροφής, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, οι παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής και ο ευάλωτος χαρακτήρας του Διαδικτύου, οι κίνδυνοι φυσικών ή τεχνολογικών καταστροφών αποτελούν συχνά θέματα με διασυνοριακή διάσταση. Η ΕΕ δίνει μεγάλη προτεραιότητα στον αγώνα για την καταπολέμηση της απάτης και έχει διακηρύξει πολιτική "μηδενικής ανοχής". Το ΚΚΕρ διαθέτει ευρέως αναγνωρισμένη εμπειρογνωσία στον γενικό τομέα της ασφάλειας και της καταπολέμησης της απάτης, στη διαχείριση μεγάλων υποδομών πληροφοριών και στο χειρισμό πολύπλοκων συστημάτων. Η εν λόγω εμπειρογνωσία θα τεθεί στην υπηρεσία των ευρωπαϊκών οργάνων, δίνοντας μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη δικτύων με άλλα ερευνητικά ιδρύματα και άμεσα ενδιαφερόμενους.

Το ΚΚΕρ θα εστιαστεί στα ακόλουθα αλληλοσυνδεόμενα θέματα: διεθνής ασφάλεια, φυσικοί και τεχνολογικοί κίνδυνοι και καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, λογιστική παρακολούθηση και έλεγχος.

- Τεχνολογικές προοπτικές

Η εμπειρογνωσία του ΚΚΕρ στην ανάλυση των σχέσεων μεταξύ τεχνολογίας και κοινωνίας και η πείρα του στο συντονισμό της διατομεακής και πολυεπιστημονικής έρευνας προοπτικών σε διεθνή κλίμακα θα συμβάλουν στην ανάπτυξη των πολιτικών της ΕΕ και στην υλοποίηση των στόχων του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας (ΕΧΕ). Σε ολόκληρο το επόμενο πρόγραμμα πλαίσιο, οι δραστηριότητες του ΚΚΕρ στο εν λόγω ερευνητικό πεδίο θα συνδεθούν με τα εθνικά προγράμματα ανάλυσης προοπτικών και θα διεξαχθούν σε στενή συνεργασία με τη ΓΔ ΕΤΑ και τις άλλες ΓΔ πελάτες.

Η δράση θα εστιαστεί στην ανάλυση των τεχνολογικών και οικονομικών προοπτικών, στις κοινωνικοοικονομικές μελέτες με σκοπό την υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ, στην ποιότητα των κοινωνικοοικονομικών πληροφοριών, στο διεθνές βήμα συζητήσεων για τη συνεργασία στην ανάλυση προοπτικών.

5.3 Μέθοδοι υλοποίησης

Άμεση δράση του προγράμματος πλαισίου 2002-2006 την οποία διαχειρίζεται και διεξάγει το προσωπικό της Επιτροπής.

6. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

6.1 Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις στο Μέρος Β (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού)

(Ο τρόπος υπολογισμού των συνολικών ποσών που εμφαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί πρέπει να επεξηγηθεί με την κατανομή που γίνεται στον πίνακα 6.2. )

6.1.1 Δημοσιονομική παρέμβαση

Πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων σε εκατ. EUR (με ακρίβεια τριών δεκαδικών ψηφίων)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

6.2 Υπολογισμός του κόστους ανά προβλεπόμενο μέτρο στο μέρος Β (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού) [26]

[26] Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε το χωριστό έγγραφο γενικών κατευθύνσεων.

(Στην περίπτωση που πρόκειται για περισσότερες της μιας δράσεις, είναι σκόπιμο να δοθούν, σχετικά με τα συγκεκριμένα μέτρα για κάθε δράση, επαρκείς λεπτομέρειες για τον υπολογισμό του μεγέθους και του κόστους των αποτελεσμάτων).

Πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων σε εκατ. EUR (με ακρίβεια τριών δεκαδικών ψηφίων)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Εφόσον χρειάζεται να εξηγηθεί ο τρόπος υπολογισμού.

7. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

7.1 Επιπτώσεις στους ανθρώπινους πόρους

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Το 2002, το ΚΚΕρ θα έχει ενιαία κατάσταση προσωπικού 1.902 θέσεων απασχόλησης που κατανέμονται ως εξής: 733 θέσεις A, 595 θέσεις B, 537 θέσεις C και 37 θέσεις D [27]. Το προσωπικό διοικείται ως ενιαία ομάδα: τα μέλη του προσωπικού μπορούν να αναλαμβάνουν τόσο πυρηνικές όσο και μη πυρηνικές δραστηριότητες. Η αναλογία του προσωπικού που απασχολείται σε μη πυρηνικές δραστηριότητες ως προς το σύνολο του προσωπικού ποικίλλει κατά τη διάρκεια της περιόδου εκτέλεσης του προγράμματος πλαισίου. Η εν λόγω αναλογία είναι της τάξεως των δύο τρίτων. Χρηματοδοτείται επίσης ένας σχετικά μεγάλος αριθμός επιστημονικών θέσεων απασχόλησης βραχείας διάρκειας που δεν προβλέπονται από τον Κανονισμό Υπηρεσιακής Κατάστασης (περίπου 200 θέσεις). Το εν λόγω προσωπικό μπορεί να είναι υπότροφοι, επιστήμονες επισκέπτες, αποσπασμένοι εθνικοί εμπειρογνώμονες...

[27] Σε σύγκριση με τη σημερινή (2001) κατάσταση προσωπικού που προβλέπει 2080 θέσεις. Όπως και κατά το παρελθόν, το εν λόγω κονδύλιο για θέσεις απασχόλησης που υπάγονται στον Κανονισμό Υπηρεσιακής Κατάστασης συνιστά ξεχωριστή κατάσταση προσωπικού και αντιπροσωπεύει τον μέγιστο αριθμό υπαγόμενου στον Κανονισμό Υπηρεσιακής Κατάστασης προσωπικού που μπορεί να προσληφθεί Εντούτοις, ο αριθμός του προσωπικού που απασχολείται στην πράξη εξαρτάται από τους διαθέσιμους δημοσιονομικούς πόρους (πιστώσεις που διατίθενται από το θεσμικό όργανο, έσοδα από ανταγωνιστικές δραστηριότητες και άλλες πιθανές πηγές εσόδων).

7.2 Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πόρων

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα ποσά αντιστοιχούν σε συνολικές δαπάνες 12 μηνών.

Οι διάφοροι πόροι (προσωπικό, υλικά, ειδικές πιστώσεις) έχουν κατανεμηθεί χωρίς να γίνει υπέρβαση του δεδομένου κονδυλίου. Οι πιστώσεις προσωπικού διατέθηκαν αφού προηγουμένως συνεκτιμήθηκαν οι ελάχιστες ανάγκες σε υποδομή και αποφασίστηκε το ελάχιστο ύψος ειδικών πιστώσεων για την εκτέλεση των έργων και τη δικτύωση. Ο προϋπολογισμός για το προσωπικό είναι μειωμένος εν συγκρίσει με τον προϋπολογισμό του πέμπτου προγράμματος πλαισίου 1998-2002, είναι δε αναγκαία μια σημαντική μείωση προσωπικού (κατά 150 θέσεις). Η εν λόγω μείωση προσωπικού θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη των μισθών κατά την περίοδο 2003-2006 και από τις εξελίξεις όσον αφορά την απαιτούμενη τεχνογνωσία: αναλογία μεταξύ θέσεων προσωπικού Α/Β/C/D.

7.3 Άλλες δαπάνες διοικητικής λειτουργίας που απορρέουν από τη δράση

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα ποσά αντιστοιχούν σε συνολικές δαπάνες 12 μηνών.

(1) Να προσδιορισθεί το είδος κάθε επιτροπής και η ομάδα στην οποία ανήκει.

I. Ετήσιο σύνολο (7.2 + 7.3)

II. Διάρκεια της δράσης

III. Συνολικό κόστος της δράσης (I x II) // EUR

Έτη

EUR

(Κατά την εκτίμηση των ανθρώπινων και διοικητικών πόρων που απαιτούνται για τη δράση, οι ΓΔ/υπηρεσίες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις αποφάσεις που εκδίδει η Επιτροπή κατά τη συζήτηση των γενικών κατευθύνσεων και την έγκριση του προσχεδίου προϋπολογισμού (ΠΣΠ). Τούτο σημαίνει ότι οι ΓΔ πρέπει να δηλώνουν ότι οι ανθρώπινοι πόροι είναι δυνατόν να καλυφθούν στο πλαίσιο της ενδεικτικής προκαταρκτικής κατανομής που προβλέπεται κατά την έγκριση του ΠΣΠ.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου η σχεδιαζόμενη δράση δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί κατά τη σύνταξη του ΠΣΠ, η Επιτροπή θα πρέπει να επιλαμβάνεται για να κρίνει κατά πόσο και πώς (μέσω τροποποίησης της ενδεικτικής προκαταρκτικής κατανομής, συγκεκριμένης για την περίπτωση αναδιάταξης των πόρων, διορθωτικού και συμπληρωματικού προϋπολογισμού ή διορθωτικής επιστολής του προϋπολογισμού) μπορεί να γίνει αποδεκτή η υλοποίηση της προτεινόμενης δράσης.)

8. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Κάθε χρόνο, συνεπικουρούμενη από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες που διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα, η Επιτροπή θα εξετάζει την υλοποίηση του ειδικού προγράμματος 2002-2006. Ειδικότερα η Επιτροπή θα εκτιμά κατά πόσον οι στόχοι, οι προτεραιότητες και οι δημοσιονομικοί πόροι εξακολουθούν να ανταποκρίνονται στη μεταβαλλόμενη κατάσταση. Όπου κρίνεται σκόπιμο, η Επιτροπή θα υποβάλει προτάσεις για την προσαρμογή ή συμπλήρωση του ειδικού προγράμματος 2002-2006.

Η Επιτροπή καταρτίζει ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων του Κοινού Κέντρου Ερευνών. Οι εκθέσεις διαβιβάζονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.

9. MEΤΡΑ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

Όπου η υλοποίηση του προγράμματος απαιτεί προσφυγή σε εξωτερικούς αναδόχους ή χορήγηση χρηματοοικονομικών συμμετοχών σε τρίτους, η Επιτροπή θα διεξάγει, κατά περίπτωση, δημοσιονομικούς ελέγχους, ιδίως εάν έχει λόγους να αμφιβάλλει για τον ρεαλιστικό χαρακτήρα του έργου που εκτελείται ή περιγράφεται στις εκθέσεις δραστηριοτήτων.

Οι δημοσιονομικοί έλεγχοι της Κοινότητας θα διεξάγονται είτε από το δικό της προσωπικό ή από εμπειρογνώμονες λογιστές που έχουν εγκριθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία του μέρους που υποβάλλεται σε έλεγχο. Η Επιτροπή θα επιλέξει τους λογιστές ελεύθερα, αποφεύγοντας παράλληλα κάθε κίνδυνο σύγκρουσης συμφερόντων που θα της επισημανθεί ενδεχομένως από το μέρος που υποβάλλεται σε έλεγχο.

Επιπλέον, κατά τη διεξαγωγή των ερευνητικών δραστηριοτήτων, η Επιτροπή μεριμνά για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων με αποτελεσματικούς ελέγχους και σε περίπτωση εντοπισμού παρατυπιών λαμβάνει μέτρα ή εφαρμόζει αποτρεπτικές και αναλογικές κυρώσεις.

Προς τούτο, σε όλες τις συμβάσεις υλοποίησης του προγράμματος θα προβλέπονται κανόνες για τους ελέγχους, μέτρα και κυρώσεις, με έγγραφα αναφοράς τους κανονισμούς αριθ. 2988/95, 02185/96, 1073/99 και 1074/99.

Ειδικότερα, στις συμβάσεις θα προβλέπονται τα ακόλουθα σημεία:

- ειδικές συμβατικές ρήτρες για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των ΕΚ με επαληθεύσεις και ελέγχους των εργασιών που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί.

- διοικητικοί έλεγχοι ως συμβολή στην καταπολέμηση της απάτης, σύμφωνα με τους κανονισμούς αριθ. 2185/96, 1073/99 και 1074/99.

- διοικητικές κυρώσεις για όλες τις εκ προθέσεως και εξ αμελείας παρατυπίες κατά την εκτέλεση των συμβάσεων, σύμφωνα με τον κανονισμό πλαίσιο αριθ. 2988/95, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανισμού ''μαύρης λίστας''.

- σύμφωνα με το άρθρο 256 της συνθήκης ΕΚ, προβλέπεται αναγκαστική εκτέλεση για τυχόν εντολές είσπραξης σε περίπτωση παρατυπιών και απάτης.

Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο των μέτρων ρουτίνας, θα διεξαχθεί από το αρμόδιο προσωπικό του ΚΚΕρ εσωτερικός λογιστικός έλεγχος και ένα πρόγραμμα ελέγχου όσον αφορά τις επιστημονικές πτυχές και τις πτυχές του προϋπολογισμού. ο εσωτερικός λογιστικός έλεγχος διεξάγεται από την Μονάδα Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου του ΚΚΕρ.διεξάγονται επίσης τοπικές επιθεωρήσεις από την εν λόγω μονάδα και το Ελεγκτικό Συνέδριο.