52001IR0061

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για την "Ασφάλεια των τροφίμων: η κρίση της ΣΕΒ και οι συνέπειές της για τους καταναλωτές και τους παραγωγούς"

(2002/C 107/08)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την απόφαση της επιτροπής 5 "Κοινωνική πολιτική, δημόσια υγεία, προστασία καταναλωτών, έρευνα, τουρισμός" της 5ης Φεβρουαρίου 2001 να ζητήσει από το Προεδρείο την άδεια προκειμένου να καταρτίσει γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα την ασφάλεια των τροφίμων, και για την οποία η επιτροπή 2 θα επεξεργαστεί συμπληρωματική γνωμοδότηση πρωτοβουλίας·

έχοντας υπόψη την απόφαση του Προεδρείου της 13ης Φεβρουαρίου 2001, η οποία αναθέτει στην επιτροπή 2 (Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου, αλιεία) και στην επιτροπή 5 (Κοινωνική πολιτική, δημόσια υγεία, προστασία καταναλωτών, έρευνα, τουρισμός) την από κοινού επεξεργασία σχετικής γνωμοδότησης πρωτοβουλίας·

έχοντας υπόψη τα υφιστάμενα νομικά μέτρα της Επιτροπής για την καταπολέμηση της κρίσης της ΣΕΒ και άλλων επιζωοτιών·

έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "Λευκό βιβλίο για την ασφάλεια των τροφίμων" (COM(1999) 719 τελικό) καθώς και τη σχετική γνωμοδότηση της ΕΤΠ (CdR 77/2000 fin)(1) και τις μέχρι σήμερα δραστηριότητες της Επιτροπής στον τομέα της προστασίας των καταναλωτών·

έχοντας υπόψη την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα ασφάλειας των τροφίμων (COM(2000) 716 τελικό) και την σχετική γνωμοδότηση της επιτροπής 5 (CDR 64/2001 fin)(2)·

έχοντας υπόψη την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση των οδηγιών 90/425/ΕΟΚ και 92/118/ΕΟΚ όσον αφορά τους υγειονομικούς κανόνες για τα ζωικά υποπροϊόντα, η οποία τροποποιεί τις οδηγίες 90/425/ΕΟΚ και 92/118/ΕΟΚ (COM(2000) 573 τελικό)·

έχοντας υπόψη τα αποτελέσματα της συνεδρίασης που πραγματοποίησε η ομάδα εργασίας στις 7 Μαρτίου 2001, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ενδιαφερομένων οργανώσεων·

έχοντας υπόψη το κείμενο της επιτροπής 2 για την ασφάλεια των τροφίμων που εξετάστηκε κατά τη συνεδρίασή τους στις 20 Απριλίου 2001 (CdR 56/2001 fin). Εισηγητής: ο κ. Sodano (I,ΕΣΚ), Πάρεδρος της Επαρχίας Νεαπόλεως·

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης της επιτροπής 5 που υιοθετήθηκε στις 16 Απριλίου 2001 (CdR 61/2001 rev 2). Εισηγητής: ο κ. Pumberger (A,ΕΛK), Δήμαρχος του Εberschwang, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κοινοτήτων της Άνω Αυστρίας·

εκτιμώντας ότι συστάθηκε κοινή ομάδα εργασίας (επιτροπή 2 και επιτροπή 5) απαρτιζόμενη από δύο εισηγητές και από 15 μέλη των δύο επιτροπών, με στόχο τη διασφάλιση γεωγραφικής και πολιτικής ισορροπίας, για το συντονισμό των εργασιών·

κατά την 41η σύνοδο ολομέλειας της 14ης και 15ης Νοεμβρίου 2001 (συνεδρίαση της 15ης Νοεμβρίου) υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση ομόφωνα.

Θέσεις και συστάσεις της Επιτροπής των Περιφερειών

Η Επιτροπή των Περιφερειών

1. θεωρεί ότι το πρόβλημα της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών (ΣΕΒ) έχει διττή χροιά, διότι σχετίζεται τόσο με την ανάληψη υγειονομικών δράσεων για την προστασία της δημόσιας υγείας όσο και με τις διαρθρωτικές μεταβολές στον αγροτοδιατροφικό τομέα της Ένωσης.

2. θεωρεί κατ' αρχάς ότι συνοπτικά 5 είναι τα στοιχεία που διαδραματίζουν τον σημαντικότερο ρόλο στην εποικοδομητική και προσανατολισμένη προς το μέλλον συνεργασία για την ασφάλεια των τροφίμων στην Ευρώπη: πρόκειται συγκεκριμένα για την υπευθυνότητα, την αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων, την διασφάλιση της ποιότητας και τον έλεγχο, την έρευνα και τα στοχοθετημένα μέτρα για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών.

3. διαπιστώνει ότι οι επιπτώσεις της τελευταίας κρίσης επιζωοτίας και των σκανδάλων στον τομέα των τροφίμων οδήγησαν σε απώλεια της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και σε σημαντικές διαταραχές της αγοράς, και ότι οι κρίσεις αυτές έχουν δώσει στο ευρύ κοινό την εντύπωση ότι, παράλληλα με τους μηχανισμούς προστασίας των καταναλωτών χρειάζονται θεμελιώδη βελτίωση και μεταρρύθμιση, η ίδια η κοινή γεωργική πολιτική, η ποιότητα των προϊόντων, η κατανομή των μέσων κ.λπ.

4. προτείνει να υπάρξει μέριμνα ώστε το οικονομικό άχθος που προκύπτει από εσφαλμένη προσέγγιση του προτύπου για τα γεωργικά προϊόντα διατροφής, όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι στιγμής, να κατανέμεται και να επιβαρύνει ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο και όχι μόνον ένα τμήμα του, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι επηρεάζει πλειάδα ατόμων, από τους παραγωγούς και τους μεσάζοντες έως τους καταναλωτές.

5. θεωρεί ότι η κρίση της ΣΕΒ ορθώς μπορεί να ερμηνευθεί ως η κορυφή του παγόβουνου ενός γενικότερου προβλήματος (διοξίνη, ορμόνες, γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί ...) που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των τροφίμων και, κατά συνέπεια, επιβάλλει αποφασιστικές και θαρραλέες παρεμβάσεις εκ μέρους της Επιτροπής. Τα κράτη μέλη, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης και περιφερειακής διοίκησης και οι κοινωνικές και οικονομικές οργανώσεις οφείλουν να συνεισφέρουν στη χάραξη μίας κοινοτικής πολιτικής για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας.

6. υπογραμμίζει ρητώς την ανάγκη ύπαρξης σαφών αρμοδιοτήτων ανά επίπεδο και σαφούς κατάταξης, η οποία να εγγυάται την ασφάλεια των τροφίμων σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Ακόμη, τονίζει ρητά ότι μόνο μια σφαιρική και εκτεταμένη αξιολόγηση, η οποία να περιλαμβάνει όλα τα συστατικά και τους τομείς της διατροφικής αλυσίδας (βιομηχανία, εμπόριο, εκτροφή, διάθεση στην αγορά, υγεία, περιβάλλον, πτυχές δημόσιας υγείας, προστασία καταναλωτών, έρευνα κτλ.) μπορεί να αποτελέσει μια βιώσιμη και σταθερή λύση για μια ορθολογική και συνεκτική πολιτική στο ζήτημα αυτό να ανταποκριθεί έτσι στις νόμιμες προσδοκίες του ευρωπαίου καταναλωτή στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων.

7. υποστηρίζει επίσης τις προσπάθειες της Επιτροπής για την ανάπτυξη μιας συνολικής, ενιαίας προσέγγισης για την ρύθμιση της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων (γενικές αρχές, διαδικασίες, συστήματα ταχείας προειδοποίησης για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές, διαδικασίες για την ασφάλεια των τροφίμων, ενιαίοι ορισμοί, αρχές και κοινά μέτρα, θέσπιση ευρωπαϊκής αρχής τροφίμων) προκειμένου να διασφαλισθεί ένα υψηλό επίπεδο προστασίας. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να γίνει με τρόπο που να επιδεινώνει το συνεχή προσανατολισμό και την ελευθέρωση της αγοράς στον τομέα των τροφίμων.

8. καλεί την Επιτροπή να θεσπίσει στη συνέχεια υψηλά (τα υψηλότερα) πρότυπα για μια ενιαία ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά στον τομέα των προϊόντων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία (φυτοφάρμακα και μεταξύ άλλων και άδειες για κτηνιατρικά φάρμακα), προκειμένου να αποφευχθούν μελλοντικές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στον τομέα αυτό και να δημιουργηθεί μια διασυνοριακή εμπιστοσύνη των καταναλωτών στα εν λόγω προϊόντα.

9. καλεί τα κράτη μέλη να τηρούν με αυστηρότητα τις υφιστάμενες διατάξεις όσον αφορά την υγεία και την υγιεινή των ζώων και τα ζωικά προϊόντα και υποπροϊόντα (στην εκτροφή, την διάθεση, την εισαγωγή στην Κοινότητα προϊόντων ζωικής προέλευσης καθώς και την επεξεργασία και εναπόθεση ζωικών αποβλήτων) καθώς και να συμμορφώνονται πλήρως στις υποχρεώσεις τους όσον αφορά τον έλεγχο στο πλαίσιο της διοικητικής εποπτείας των τροφίμων, των ζωοτροφών και των φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Επίσης καλεί την Επιτροπή να εμμένει στα κράτη μέλη σχετικά με τα ανωτέρω ζητήματα.

10. Προτείνει να συνεχίσουν να στηρίζονται έντονα οι τρέχουσες ερευνητικές πρωτοβουλίες, προκειμένου να καταστεί δυνατή η μακροπρόθεσμη επιστημονική αντιμετώπιση των υφιστάμενων προβλημάτων και από την σημερινή διαχείριση της κρίσης να περάσουμε σε ένα σύστημα προληπτικής αντιμετώπισης. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να προωθηθεί η επιμόρφωση των φορέων της συνολικής διατροφικής αλυσίδας και να διασφαλισθεί η απαραίτητη τεχνική υποστήριξη. Ακόμη, πρέπει να συνεχισθούν οι σε ευρωπαϊκό επίπεδο ερευνητικές δραστηριότητες στο πλαίσιο του 5ου και του 6ου προγράμματος πλαισίου για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη.

11. Θεωρεί απαραίτητη την επανάληψη του διαλόγου μεταξύ αγροτών και καταναλωτών, τα πορίσματα του οποίου όσον αφορά τις γεωργικές τοπικές και περιφερειακές παραδειγματικές μεθόδους εκτροφής, διάθεσης στην αγορά και παραγωγής είναι κατάλληλα, προκειμένου να διασφαλίσουν την εμπιστοσύνη του καταναλωτή, δεδομένου ότι πρωτίστως οι καταναλωτές θα μπορούν να πληροφορούνται πλήρως σχετικά με την προέλευση των ζώων, την εκτροφή που σέβεται την ποιότητα διαβίωσης των ζώων, τις ζωοτροφές και όλους τους υπόλοιπους παράγοντες που αφορούν την παραγωγή ανά πάσα στιγμή και γενικά με μεγάλη διαφάνεια.

12. Θεωρεί ότι μεσομακροπρόθεσμα ενδείκνυται να επιδιωχθεί η εδραίωση ενός ευρωπαϊκού προτύπου για τα γεωργικά προϊόντα διατροφής με στόχο την καταπολέμηση οποιασδήποτε μορφής κινδύνου για τον καταναλωτή, η οποία αιτιολογείται αποκλειστικά βάσει της γενικής αρχής της παγκοσμιοποίησης, πολλώ δε μάλλον τη στιγμή που διακυβεύονται τόσο σημαντικά κοινωνικά συμφέροντα όπως η υγεία, η προστασία του περιβάλλοντος και η κοινωνική και εδαφική συνοχή.

13. Κρίνει απαραίτητη την υλοποίηση ενός ευρωπαϊκού γεωργικού προτύπου, το οποίο δεν θα αφορά μόνο τη χρήση του συνόλου των αγροτικών γαιών και την ανάπτυξη της πολυλειτουργικότητας της γεωργίας, αλλά και θα βασίζεται στην αρχή της ποιοτικής παραγωγής, η οποία είναι θεμελιώδης για την ασφάλεια των καταναλωτών. Επίσης, θεωρεί το ίδιο σημαντική την υλοποίηση ενός ισχυρού συστήματος που θα επιτρέπει την ανιχνευσιμότητα των τροφίμων και την πλήρη ενημέρωση των καταναλωτών.

14. Καλεί ρητώς όλες τις πολιτικές αρχές και τους ενδιαφερόμενους φορείς να εργαστούν υπέρ της γενικευμένης εφαρμογής μιας, από οικονομική, οικολογική και κοινωνική άποψη, βιώσιμης γεωργίας, η οποία θα προωθεί τις οικολογικές καλλιέργειες, θα προσαρμόζει τις μεθόδους παραγωγής στα συμφέροντα του καταναλωτή, θα λαμβάνει υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και την ανταγωνιστικότητα των αγροτικών περιοχών και θα επιδιώκει τους πρωταρχικούς στόχους της ασφάλειας, ποιότητας και ποικιλίας παραγωγής των τροφίμων.

15. Επισημαίνει ότι προτίθεται να διαδραματίσει ενεργό ρόλο κατά τον καθορισμό των προς υιοθέτηση μέτρων έπειτα από τη δημοσίευση του Λευκού Βιβλίου για την ασφάλεια των τροφίμων, πέραν της εκπροσώπησης των απόψεων των τοπικών αρχών όσον αφορά την τεράστια πρόκληση που συνιστά η διαμόρφωση ευρωπαϊκών προτύπων στον τομέα της διατροφής και της γεωργίας. Προς το σκοπό αυτό, θα χρησιμοποιηθεί κάθε μέσο το οποίο δύναται να επιφέρει προσαρμογές σε ορισμένα μέτρα που προβλέπονται μεν από την ΚΓΠ, αλλά αντιβαίνουν προς μία οικονομική ανάπτυξη με γνώμονα τη διασφάλιση της προστασίας της δημόσιας υγείας και της αειφορίας του περιβάλλοντος.

16. Όσον αφορά την εκτροφή ζώων, συνιστά την υιοθέτηση μέτρων στήριξης των ποικιλιών εντόπιων βοοειδών ως μέσου για την αξιοποίηση της βιοποικιλότητας δια της παροχής κινήτρων σε αυτή τη μορφή ζωοτεχνίας, αρκεί να μην είναι εντατική καθώς και την γενικευμένη αναδιάρθρωση της ζωοτεχνικής πολιτικής στο πλαίσιο της Ατζέντας 2000, με σταδιακό επαναπροσανατολισμό σε κατάλληλες μορφές εκτροφής ζώων και ιδιαίτερα προς τη βιολογική παραγωγή.

17. Εκφράζει την άποψη ότι η απαγόρευση των ζωικών αλεύρων θα οδηγήσει σε αύξηση των εισαγωγών πρωτεϊνών φυτικής προέλευσης, τομέας στον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές από τρίτες χώρες. H εξάρτηση αυτή πρέπει να περιοριστεί σταδιακά με την επαναδιαπραγμάτευση των συμφωνιών ΓΣΔΕ στους κόλπους του ΠΟΕ και, όσον αφορά την ΚΓΠ, με την προαγωγή μιας πολιτικής παροχής κινήτρων για την ευρωπαϊκή παραγωγή πρωτεϊνοελαιούχων φυτών χωρίς ΓΤΟ. Η ενσωμάτωση των προϊόντων αυτών στη γεωργική παραγωγική διαδικασία θα ωφελήσει και το περιβάλλον.

18. Επισημαίνει ότι η εμπιστοσύνη του καταναλωτή στην ασφάλεια των τροφίμων εξαρτάται από τη διαφανή, κατανοητή και αντικειμενική ενημέρωση καθώς και από την ορθή παρουσίαση των σχετικών κινδύνων. Κατά συνέπεια, ζητεί να πραγματοποιηθούν πρωτοβουλίες διασαφήνισης και ενημερωτικές εκστρατείες σε ευρεία ευρωπαϊκή κλίμακα.

19. Επίσης, στηρίζει την περαιτέρω υλοποίηση ενημερωτικών εκστρατειών από την Επιτροπή και από οργανισμούς στα κράτη μέλη, προκειμένου οι καταναλωτές να μπορούν οι ίδιοι να ενημερώνονται σχετικά με τις βασικές πτυχές της ασφάλειας των τροφίμων (ποικιλία των διατροφικών συνηθειών στην Ευρώπη, σήμανση των τροφίμων, στοιχεία για τις προσθετικές ουσίες, ανιχνευσιμότητα των τροφίμων, υγιεινή των τροφίμων και γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί), την υγεία των ζώων, την πρόληψη και την καταπολέμηση των επιζωοτιών, την σημασία των ενώσεων καταναλωτών και το ρόλο του δημόσιου τομέα.

Βρυξέλλες, 15 Νοεμβρίου 2001.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Jos CHABERT

(1) ΕΕ C 226 της 8.8.2000, σ. 7.

(2) EE C 357 της 14.12.2001, σ. 22.