51999AC0449

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για τη θέσπιση κοινοτικού προγράμματος δράσης στον τομέα της πολιτικής άμυνας"(1)

(1999/C 169/06)

Στις 9 Φεβρουαρίου 1999, και σύμφωνα με το άρθρο 235 της συνθήκης ΕΚ, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την ανωτέρω πρόταση.

Το τμήμα "Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου, περιβάλλον", στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών επεξεργάσθηκε τη γνωμοδότησή του στις 9 Απριλίου 1999. Εισηγήτρια ήταν η κα Grφfin zu Eulenburg και συνεισηγητές οι κ.κ. Liverani και Wilkinson.

Κατά την 363η σύνοδο ολομέλειας της 28ης και 29ης Απριλίου 1999 (συνεδρίαση της 28ης Απριλίου), η Οικονομική και Κοινωνική επιτροπή υιοθέτησε με 87 ψήφους υπέρ, 0 κατά και 3 αποχές, την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Η πρόταση της Επιτροπής

1.1. Η θέσπιση μέτρων στον τομέα της πολιτικής άμυνας, η οποία προβλέπεται στην συνθήκη (άρθρο 3 παράγραφος ξ), είναι απαραίτητη, επειδή οι χώρες της ΕΕ πλήττονται διαρκώς από μεγάλες φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες, σεισμοί, καθιζήσεις και πυρκαγιές δασών. Από το 1985, η Κοινότητα μεριμνά, συνεπώς, σεβόμενη την αρχή της επικουρικότητας, για τη δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών με στόχο την καλύτερη συνεργασία όλων των παραγόντων που συμμετέχουν στην πολιτική άμυνα στην ΕΕ.

1.2. Το 1998, μετά την εκ μέρους του Συμβουλίου έγκριση ενός διετούς προγράμματος δράσης για την πολιτική άμυνα (1998/1999), η Επιτροπή προχώρησε, σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες για την πολιτική άμυνα αρχές των κρατών μελών, στην εκτέλεση διαφόρων προγραμμάτων. Όλα αυτά τα προγράμματα αποσκοπούν στον προσδιορισμό κοινών κανόνων και κατευθυντήριων γραμμών καθώς και στη δημιουργία ενός δικτύου διασύνδεσης των διαφόρων ειδικών του τομέα.

1.3. Το πρόγραμμα που προτείνεται τώρα από την Επιτροπή για την πολιτική άμυνα αφορά την περίοδο 2000-2004 και αποσκοπεί στην αύξηση και τη διατήρηση της έκτασης των προαναφερθέντων μέτρων. Επιπλέον, το πρόγραμμα πρέπει να επιτρέψει την εκτέλεση νέων, μεγάλων προγραμμάτων στους τομείς της πρόληψης, της ετοιμότητας, της κινητοποίησης σε περίπτωση ανάγκης και της ανασυγκρότησης και να συμβάλει στην συνέχεια των διαδικασιών που εφαρμόζονται και που πρέπει να υιοθετηθούν για τον καθορισμό κοινών κανόνων και κατευθυντήριων γραμμών,στην εκπαίδευση, σε πρότυπα προγράμματα, για μέτρα παροχής βοήθειας κ.λπ. Σύμφωνα με την Επιτροπή, για το πρόγραμμα αυτό θα διατεθούν 2 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Εισαγωγή

2.1.1. Πέρα από τις αιτίες μιας καταστροφής, διαπιστώνεται ότι οι επιπτώσεις της και, ως εκ τούτου, η απειλή που αποτελεί για τη φύση και τον πληθυσμό προσλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις και, λόγω του περίπλοκου χαρακτήρα τους, είναι όλο και πιο δύσκολο να εκτιμηθούν και να αντιμετωπισθούν.

2.1.2. Μια ουσιαστική και αποτελεσματική αντίδραση στην περίπτωση μιας καταστροφής είναι δυνατή μόνο αν, αφενός, έχουν σχεδιασθεί εγκαίρως οι παρεμβάσεις βάσει μιας ευρύτατης εκτίμησης των κινδύνων και, αφετέρου, έχουν καθορισθεί και δοκιμασθεί από κοινού τα συγκεκριμένα μέτρα των εμπλεκόμενων οργανώσεων, ιδρυμάτων και εθνικών αρχών.

2.1.3. Είναι προφανές ότι οι καταστροφές δεν γνωρίζουν σύνορα. Για να είναι δυνατό να προστατευθούν με αποτελεσματικό τρόπο οι πολίτες της Ένωσης, οι οποίοι είναι εκτεθειμένοι σε ένα ευρύ φάσμα κινδύνων, και να αποφευχθούν ή τουλάχιστον να μειωθούν στο ελάχιστο σημαντικές επιβαρύνσεις του περιβάλλοντος, τα μέτρα για την παροχή βοήθειας δεν πρέπει να υπονομεύονται από έναν ελλιπή συντονισμό ή μια μη ομοιογενή εφαρμογή εκ μέρους των κρατών μελών.

2.2. Οι στόχοι του προγράμματος δράσης

2.2.1. Η ΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως τους στόχους του προγράμματος που απαριθμούνται στο σημείο 7 της πρότασης της Επιτροπής και συνδέονται με τα κριτήρια που καθορίζονται στο άρθρο 3 σημείο 2 της ίδιας πρότασης.

2.2.2. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι πόροι σπανίζουν όλο και περισσότερο, είναι εξαιρετικά αναγκαία η αξιοποίηση συνεργιών καθώς και η συμμετοχή άλλων οργανώσεων και ιδρυμάτων, με σκοπό την παροχή πιο αποτελεσματικής βοήθειας. Σχετικές πρωτοβουλίες της ΕΕ πρέπει να τύχουν υποστήριξης.

2.3. Τα μέτρα που περιλαμβάνει το πρόγραμμα δράσης

2.3.1. Η ΟΚΕ θεωρεί σκόπιμο να ληφθούν υπόψη η έρευνα και η τεχνολογική ανάπτυξη.

2.3.2. Επειδή μια ευρεία και αξιόπιστη ανάλυση των κινδύνων αποτελεί τη βάση για μια κατάλληλη -ουσιαστική και αποτελεσματική- παρέμβαση, τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρυνθούν να υποστηρίξουν σχέδια έρευνας, βάσει των οποίων προσδιορίζονται ιδίως οι διεθνείς επιπτώσεις φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών.

2.3.3. Για μια ορθή ανάπτυξη της πολιτικής άμυνας στην ΕΕ κρίνεται σκόπιμο να γίνει μια ευρεία ανάλυση των κινδύνων, η οποία θα προσφέρει τη βάση για την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων προφύλαξης.

2.3.4. Οι ενέργειες αυτές χρειάζεται να συνοδεύονται από μια εξωτερική ομάδα αξιολόγησης που θα απαρτίζεται από κύκλους των σχετικών κλάδων της επιστήμης, τις εθνικές αρχές και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις. Ένα σχετικό απόσπασμα χρειάζεται να συμπεριληφθεί ρητώς στο πρόγραμμα δράσης.

2.3.5. Επειδή η δυνατότητα αυτοβοήθειας των πολιτών των κρατών μελών συμβάλλει με ουσιαστικό τρόπο στη βελτίωση της κατάστασης μετά από μια καταστροφή, η πληροφόρηση, η κατάρτιση και η ευαισθητοποίηση του κοινού ως προς το θέμα αυτό επικροτούνται.

2.3.6. Χρειάζεται, όμως, ακόμη να ληφθεί υπόψη μια εντονότερη ενσωμάτωση του πληθυσμού σε καθιερωμένες δομές οργανώσεων, δεδομένου ότι έτσι είναι δυνατό να αξιοποιηθεί ένα δυναμικό το οποίο διαφορετικά θα παρέμενε ανεκμετάλλευτο.

2.4. Οι νομικές βάσεις

2.4.1. Οι νομικές βάσεις για τον τομέα της πολιτικής άμυνας πρέπει επίσης να επανεξετασθούν, ιδιαίτερα ενόψει της διεύρυνσης της Κοινότητας, δεδομένου ότι, στο μέλλον, η αναφορά στο άρθρο 235 της ΣΕΕ ενδέχεται να μην είναι επαρκής.

2.4.2. Η καθιέρωση μιας νομικής βάσης -που θα ανταποκρίνεται και σε μελλοντικές ανάγκες - για τις κοινοτικές δράσεις στον τομέα της πολιτικής άμυνας δεν πρέπει όμως να έχει ως συνέπεια την κατάργηση της αρχής της επικουρικότητας, έστω και αν, στην ουσία, θα ήταν σκόπιμη η θέσπιση κατωτέρων ορίων προτύπων στους τομείς της τεχνολογίας και της παρέμβασης, τουλάχιστον στην περίπτωση διεθνών καταστροφών ή αναγκών άμυνας.

2.4.3. Πρέπει επίσης να τονισθεί η ανάγκη για υποστήριξη και ενίσχυση των σχεδίων και μέτρων των κρατών μελών μέσω της κοινοτικής συνεργασίας.

2.4.4. Για την αντιμετώπιση μελλοντικών καταστάσεων, πρέπει να εξεταστεί η συνοχή των υφιστάμενων νομικών βάσεων για την εκτέλεση προγράμματος δράσης, καθώς επίσης και το αν είναι απαραίτητο να θεσπιστούν πρόσθετες ρυθμίσεις.

2.5. Οι μελλοντικές προοπτικές

2.5.1. Η ΟΚΕ θεωρεί σκόπιμο να εξετασθούν ήδη από τώρα οι μελλοντικές προοπτικές για τις δράσεις στον τομέα της πολιτικής άμυνας.

2.5.2. Πρέπει να υπάρξει μέριμνα, ώστε οι γνώσεις και οι εμπειρίες, που θα αποκομισθούν κατά την εφαρμογή του προγράμματος δράσης, να αξιοποιηθούν μετά τη λήξη του.

3. Περίληψη της γνωμοδότησης

3.1. Από τις εμπειρίες των τελευταίων χρόνων, προκύπτει σαφώς ότι οι καταστροφές και οι επιπτώσεις τους καθιστούν και στην Ευρώπη τη συμβίωση των πολιτών της ΕΕ όλο και πιο πολύπλοκη.

3.2. Οι ολοκληρωμένες αναλύσεις των κινδύνων είναι πολύ σπάνιες και, ως εκ τούτου, είναι αδύνατο να χρησιμοποιηθούν ως βάση για έναν αξιόπιστο σχεδιασμό με σκοπό την πρόληψη καταστροφών.

3.3. Για το λόγο αυτό είναι σκόπιμο η έρευνα σε σχέση με τις καταστροφές να εστιάζεται όχι μόνο στην πρόληψη αλλά και σε μια πολτυεπιστημονική ανάλυση των κινδύνων.

3.4. Εξάλλου, χρειάζεται να αξιοποιηθούν οι συνεργίες, όπου τούτο είναι δυνατό, δηλαδή να χρησιμοποιηθούν και άλλες κοινοτικές πολιτικές και μέτρα για σκοπούς πολιτικής άμυνας.

3.5. Η παροχή βοήθειας στην περίπτωση μιας καταστροφής αρχίζει επιτόπου, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζεται, αφενός, να ενισχυθεί η δυνατότητα αυτοβοήθειας των πολιτών της ΕΕ και, αφετέρου, να εξασφαλισθεί μια ευρεία ευαισθητοποίηση σε σχέση με την πολιτική άμυνα ως καθήκον επίσης κάθε μεμονωμένου ατόμου.

3.6. Η συνεργασία των κρατών μελών στον τομέα της πολιτικής άμυνας επιβάλλεται να ενθαρρυνθεί και πέρα από την περίοδο ισχύος του προβλεπόμενου προγράμματος δράσης.

Βρυξέλλες, 28 Απριλίου 1999.

Η Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Beatrice RANGONI MACHIAVELLI

(1) ΕΕ C 28 της 3.2.1999, σ. 29.