51996AC1092

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 89/647/ΕΟΚ σχετικά με το συντελεστή φερεγγυότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων»

(97/C 30/24)

Στις 11 Απριλίου 1996, και σύμφωνα με το άρθρο 198 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την παραπάνω πρόταση.

Το τμήμα βιομηχανίας, εμπορίου, βιοτεχνίας και υπηρεσιών, στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, επεξεργάσθηκε τη γνωμοδότησή του στις 17 Ιουλίου 1996 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Pelletier.

Κατά την 338η σύνοδο ολομέλειας της 25ης και 26ης Φεβρουαρίου 1996 (συνεδρίαση της 26ης Σεπτεμβρίου 1996), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 87 ψήφους υπέρ, 13 ψήφους κατά και 19 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

Με την παρούσα πρόταση επιδιώκεται η τροποποίηση της οδηγίας για τον συντελεστή φερεγγυότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Τροποποιούνται δύο άρθρα.

1.1. Το άρθρο 6 παράγραφος 1 σημείο (γ) 1)

1.1.1. Πρόκειται για την εξομοίωση, από πλευράς στάθμισης του κινδύνου, των διασφαλισμένων με ενυπόθηκες απαιτήσεις τίτλων με τα ενυπόθηκα δάνεια που αναφέρονται στα άρθρα 6 και 11.

1.1.2. Με τη σημερινή διατύπωση του συντελεστή φερεγγυότητας οι τίτλοι αυτοί σταθμίζονται με συντελεστή 100 %. Η τροποποίηση του άρθρου στόχο έχει να δώσει στις αρμόδιες αρχές τη δυνατότητα να εφαρμόζουν συντελεστή στάθμισης 50 % εάν κρίνουν ότι ο κίνδυνος αυτός δεν διαφέρει από εκείνον που ενέχουν τα ενυπόθηκα δάνεια στα οποία βασίζονται οι τίτλοι αυτοί.

1.2. Το άρθρο 11 παράγραφος 4

1.2.1. Με το άρθρο αυτό επεκτείνεται η ισχύουσα διάταξη (στάθμιση 50 % αντί του 100 % ορισμένων ενυπόθηκων δανείων) που εφαρμοζόταν σε τέσσερα μόνον κράτη μέλη (Δανία, Γερμανία, Ελλάδα και Αυστρία) μέχρι την 1η Ιανουαρίου 1996, σε όλα τα κράτη μέλη μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2001.

1.2.2. Τα δάνεια αυτά πρέπει να εξασφαλίζονται καθ'ολοκληρία με υποθήκες επί γραφείων ή εμπορικών χώρων πολλαπλής χρήσης που βρίσκονται στο έδαφος των κρατών μελών. Το ποσό του δανείου δεν μπορεί να υπερβαίνει το 60 % της αξίας του ενυποθήκου, υπολογιζομένης βάσει αυστηρών κριτηρίων αποτίμησης που ορίζονται με νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις.

1.2.3. Επίσης, το ακίνητο πρέπει να χρησιμοποιείται από τον ιδιοκτήτη ή να εκμισθώνεται από αυτόν. Στην τελευταία περίπτωση, το μίσθωμα πρέπει να είναι εγγυημένο τουλάχιστον έως το ποσό που προβλέφθηκε κατά την αποτίμηση της αξίας του ακινήτου.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Το ενυπόθηκο δάνειο για επαγγελματικούς σκοπούς διαδραματίζει μείζονα ρόλο στην ευρωπαϊκή οικονομία. Η χορήγηση ενυπόθηκων δανείων για επαγγελματικούς σκοπούς, η μείωση του κόστους του δανείου για τους δανειστές και οι πιο ελαστικοί όροι αναχρηματοδότησης για τα πιστωτικά ιδρύματα, αποτελούν θεμελιώδεις παράγοντες για την εξασφάλιση της συνέχειας της οικονομικής ανάκαμψης στην Ευρώπη. Το κόστος του δανείου αντικατοπτρίζεται τελικά στις τιμές του καταναλωτού, πράγμα που καθιστά επιθυμητή τη λήψη οποιουδήποτε μέτρου μπορεί να συμβάλει στη μείωσή του.

2.2. Εξάλλου, αποδεικνύεται βάσει μελετών ότι τα ενυπόθηκα δάνεια για επαγγελματικούς σκοπούς δεν ενέχουν υπερβολικά υψηλούς κινδύνους και ότι οι διαπιστωθείσες ζημίες από ενυπόθηκα δάνεια για επαγγελματικούς σκοπούς δεν υπερβαίνουν σημαντικά τις ζημίες από ενυπόθηκα οικιστικά δάνεια και συνεπώς θα πρέπει να υπαχθούν στην ίδια κατηγορία κινδύνου.

2.3. Η παρατήρηση αυτή δεν αντιφάσκει με τη διαπίστωση που κάνει η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών στην ετήσια έκθεσή της σύμφωνα με την οποία παρατηρείται πολύ ισχυρή μείωση κατά τα τελευταία χρόνια της τιμής των ακινήτων και, παράλληλα, της αξίας των αντίστοιχων τραπεζικών στοιχείων ενεργητικού. Δεν πρέπει όμως να συγχέουμε την αγορά ακινήτων στο σύνολό της, δηλαδή συμπεριλαμβανομένων των δανείων κινδύνου ορισμένων τραπεζών και των δανείων που αποτελούν αντικείμενο του σχεδίου οδηγίας - η εξαιρετική εξασφάλιση των τελευταίων υπογραμμίζεται στο σημείο 1.2.

2.3.1. Για παράδειγμα, τα απούλητα και αχρησιμοποίητα ακίνητα γραφείων τα οποία ευθύνονται για ένα μεγάλο μέρος των δυσχερειών των ευρωπαϊκών τραπεζών, δεν θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την παρούσα πρόταση μείωσης της στάθμισης κινδύνου, με βάση τις διατάξεις του άρθρου 1 του σχεδίου οδηγίας.

2.3.2. Στα πλαίσια καλής διαχείρισης, οι τράπεζες που έχουν στον ισολογισμό τους δάνεια κινδύνου πρέπει να έχουν αντίστοιχη πρόβλεψη και να εγκρίνουν κάλυψη του κινδύνου με ίδια κεφάλαια κατά 100 % τουλάχιστον.

2.4. Από την εμπειρία έχει αποδειχθεί ότι όταν μία επιχείρηση χρεοκοπεί, από τα ρευστοποιούμενα στοιχεία του ενεργητικού, τα ακίνητα είναι εκείνα που υφίστανται τη μικρότερη απώλεια αξίας, διότι, σε αντίθεση με τον εξοπλισμό, επαναχρησιμοποιούνται εύκολα.

2.5. Το σχέδιο οδηγίας επαναλαμβάνει τη γενική αρχή που αναφέρεται στο άρθρο 6, παράγραφος 1 της οδηγίας της 18ης Δεκεμβρίου 1989 για τους συντελεστές φερεγγυότητας, η οποία ισχύει για όλους τους συντελεστές στάθμισης και προβλέπει ότι οι αρμόδιες αρχές μπορούν να καθορίσουν υψηλότερους συντελεστές στάθμισης εφόσον το κρίνουν σκόπιμο.

2.6. Η δυνατότητα αυτή εισάγει έναν αντίστροφο κίνδυνο στρέβλωσης του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών και παρέχει στις αρμόδιες αρχές, μέχρι 1ης Ιανουαρίου 2001, τη δυνατότητα να θεσπίζουν συντελεστή στάθμισης των κινδύνων μεγαλύτερο του 50 % που επιτρέπεται από την οδηγία για τα δάνεια που εγκρίνονται στην επικράτειά τους.

2.7. Σε αντίθεση με τη θεμελιώδη αρχή της ενοποιημένης αγοράς δανειοδοτικών δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχει ο κίνδυνος ανάπτυξης διαφορετικών επιπέδων εγγύησης του κινδύνου υποθήκης: ορισμένα κράτη μέλη δέχονται συντελεστή στάθμισης 50 % και άλλα, αυστηρότερα, θεσπίζουν συντελεστή στάθμισης που μπορεί να ανέλθει μέχρι και 100 %. Αυτή η διαφορά μεταχείρισης θα κριθεί μεσοπρόθεσμα απαράδεκτη, πολύ περισσότερο που η αγορά ακινήτων θα τείνει αναπόφευκτα να ενοποιηθεί με το ενιαίο νόμισμα.

2.8. Η Επιτροπή, έχοντας επίγνωση του κινδύνου, επιχειρεί να τον περιορίσει προβλέποντας στην τελευταία παράγραφο του άρθρου 1 ότι

«oi αρμόδιες αρχές κράτους μέλους που εφαρμόζει υψηλότερο συντελεστή στάθμισης κινδύνου στο έδαφός του μπορούν να επιτρέπουν την εφαρμογή συντελεστή στάθμισης 50 % γι'αυτό το είδος δανείων στο έδαφος των κρατών μελών που επιτρέπουν την εφαρμογή συντελεστή στάθμισης κινδύνου 50 %.»

2.9. Είναι λοιπόν σαφές ότι ένα πιστωτικό ίδρυμα ενός κράτους που εφαρμόζει συντελεστή στάθμισης κινδύνου 50 % δεν θα μπορεί να ανταγωνισθεί στο έδαφός τους τα πιστωτικά ιδρύματα των χωρών που έχουν υψηλότερο συντελεστή στάθμισης κινδύνου. Αντίστροφα, όμως, το πιστωτικό ίδρυμα που έχει ευνοϊκούς όρους για την εθνική του δραστηριότητα ενυπόθηκων δανείων, θα έχει συνακόλουθα μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους από τους ανταγωνιστές του της ΕΕ, και άρα μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα.

2.10. Ο κίνδυνος στρέβλωσης του ανταγωνισμού είναι πραγματικός, καθώς η κρίση της αγοράς ακινήτων που έπληξε περισσότερα του ενός κράτη της Κοινότητας, και ήταν σε ορισμένες περιπτώσεις σοβαρή όσον αφορά τους τραπεζικούς κινδύνους, οδήγησε τις αρχές ελέγχου της πλειονότητας των κρατών μελών να προβλέψουν μία μέγιστη κάλυψη κινδύνου, δηλαδή 100 %.

2.11. Μπορεί να εκφραστεί η ελπίδα ότι το αποτέλεσμα του σχεδίου οδηγίας θα είναι η εναρμόνιση των πρακτικών των αρχών ελέγχου, ούτως ώστε να αποφευχθεί η αντίστροφη στρέβλωση. Αυτό αποτελεί ωστόσο απλή υπόθεση και δεν είναι βέβαιο.

2.12. Παρά τις ανησυχίες της αυτές, η ΟΚΕ οφείλει να διαπιστώσει - επ'ευκαιρία της εξέτασης της ειδικής περίπτωσης του ενυπόθηκου δανείου - ότι η βασική οδηγία της 18ης Δεκεμβρίου 1989 για τους συντελεστές φερεγγυότητας επιτρέπει στις εθνικές αρχές ελέγχου να αποκλίνουν σε έναν ιδιαζόντως βαρύνοντα τομέα για την αποδοτικότητα των τραπεζών, και ότι προς την κατεύθυνση αυτή προσανατολίζεται και η νομολογία του δικαστηρίου.

2.13. Η ΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής με την οποία επιδιώκεται να επιτραπεί συντελεστής στάθμισης των κινδύνων από ενυπόθηκα δάνεια εμπορικής φύσεως 50 %. Εντούτοις, η ΟΚΕ επιθυμεί να επιστήσει την προσοχή της Επιτροπής και του Συμβουλίου στη σημασία της εναρμόνισης στο μέλλον των διατάξεων σχετικά με την κάλυψη των τραπεζικών κινδύνων, ούτως ώστε να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων στις οποίες για τις στρεβλώσεις ευθύνονται τα ίδια τα κράτη.

2.14. Η παρούσα οδηγία πρέπει να εκληφθεί ως ένα βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Η ΟΚΕ εύχεται να συνεχισθεί η δράση της Επιτροπής προς την κατεύθυνση της εναρμόνισης της κάλυψης των κινδύνων με συνεκτίμηση ιδιαίτερα των διακυμάνσεων και της αστάθειας των αγορών.

3. Ειδική παρατήρηση

3.1. Στο άρθρο 1 που τροποποιεί το άρθρο 6, παράγραφος 1 σημείο (γ) 1) ii), μετά τη λέξη «θεματοφύλακα», να προστεθούν οι λέξεις «ή αντίστοιχη έννοια» διότι σε ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη δεν υπάρχει η έννοια του θεματοφύλακα.

Βρυξέλλες, 26 Σεπτεμβρίου 1996.

Ο Πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Carlos FERRER

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ στη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Η τροπολογία που ακολουθεί η οποία έλαβε τουλάχιστο το Ό του συνόλου των ψήφων, απορρίφθηκε κατά τη συζήτηση.

Σημείο 1.1.2

Η πρώτη πρόταση να τροποποιηθεί ως εξής:

«Σύμφωνα με τη Συμφωνία της Βασιλείας, με τη σημερινή διατύπωση του συντελεστή φερεγγυότητας οι τίτλοι αυτοί σταθμίζονται με συντελεστή 100 %, για λόγους φερεγγυότητας.»

Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας

Ψήφοι υπέρ: 29, ψήφοι κατά: 60, αποχές: 17.