51994AC0566(02)

Γνωμοδότηση για:

- την ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο για τους κοινοτικούς προσανατολισμούς σχετικά με τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας,

- την πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί του συνόλου προσανατολισμών σχετικά με τα διευρωπαϊκά δίκτυα στον τομέα της ενέργειας, και - την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου περί συνόλου δράσεων προς διαμόρφωση ευνοϊκότερου πλαισίου για την ανάπτυξη των διευρωπαϊκών δικτύων στον τομέα της ενέργειας (1) (94/C 195/13)

Στις 21 Φεβρουαρίου 1994, και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 129 Β, Γ και Δ της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για τις παραπάνω προτάσεις.

Το τμήμα ενέργειας, πυρηνικών θεμάτων και έρευνας στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 13 Απριλίου 1994 (Εισηγητής: ο κ. Gafo Fernaρdez).

Κατά την 315η σύνοδο ολομέλειας (συνεδρίαση της 27ης Απριλίου 1994), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Ενέργειας (ΔΔΕ) έχουν συμπεριληφθεί στη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως απαραίτητα στοιχεία πάνω στα οποία θα διαρθρωθεί η εσωτερική αγορά και τα οποία θα συμβάλλουν στην οικονομική και κοινωνική συνοχή.

1.2. Το άρθρο 129 Γ συγκεκριμένα ορίζει ότι η Κοινότητα θα θεσπίσει ένα σύνολο κοινών προσανατολισμών επί του θέματος, θα προβεί στις αναγκαίες δράσεις για να εξασφαλίσει τη διαλειτουργικότητα και την εναρμόνιση των τεχνικών προτύπων και θα προσφέρει τη δυνατότητα οικονομικής υποστήριξης σε σχέδια κοινού ενδιαφέροντος.

1.3. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή είχε την ευκαιρία να εκφράσει την άποψή της για τη σημασία που αποδίδει στα εν λόγω Διευρωπαϊκά Δίκτυα για την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου (2).

1.4. Αν και ένα τμήμα των προβλεπόμενων δράσεων ενέχει περισσότερο εθνική παρά κοινοτική διάσταση, είναι προφανές ότι η ενοποίηση των διαφόρων συστημάτων ενέργειας καθιστά απαραίτητη μια κοινή αντιμετώπιση ορισμένων πτυχών όπως είναι η ασφάλεια και το κόστος του ενεργειακού εφοδιασμού, η ποιότητα υπηρεσιών ή η ποιότητα του περιβάλλοντος, και ακόμη η οικονομική και κοινωνική συνοχή. Για το λόγο αυτό η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή θεωρεί ότι η προσέγγιση αυτή δικαιολογείται αν και αναγνωρίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να εγκρίνουν την εξέλιξη των αντιστοίχων δράσεων και να συμμετέχουν στη χρηματοδότησή τους.

1.5. Η ΟΚΕ επιθυμεί να μεταδώσει την άποψη ότι η μεταφορά ενέργειας είναι επιθυμητή μόνο αν πληροί τις προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν και ότι τούτο συνεπάγεται σημαντικές δαπάνες για έργα υποδομής, απώλειες μεταφερόμενης ενέργειας ή αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον. Για το λόγο αυτό η ανάπτυξη των ΔΔΕ πρέπει να καθορίζεται με κριτήρια συνολικής βέλτιστης απόδοσης, προκειμένου να επιτυγχάνονται οι προαναφερόμενοι στόχοι, με την ελάχιστη απαραίτητη ανάπτυξη των δικτύων και αποφεύγοντας, στο μέτρο του δυνατού, τις μη απαραίτητες ροές ενέργειας.

2. Σύνοψη

2.1. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει αυτά τα σχέδια αποφάσεων ως απαραίτητο βήμα για την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, για την ενίσχυση της ασφάλειας και της ποιότητας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και για να υπάρξει η δυνατότητα οικονομικού και κατάλληλου ανεφοδιασμού για τις απομονωμένες και νησιωτικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2.2. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι οι προτάσεις αυτές πρέπει να εμπλουτισθούν με μια εμπεριστατωμένη θεώρηση του συνολικού αντικτύπου των νέων αυτών δικτύων, με την εξέταση επίσης των κοινωνικών πτυχών, ιδιαίτερα όσον αφορά τα σχέδια που είναι επιλέξιμα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και τα οποία πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο προτεραιότητας και ιδιαίτερης προσοχής.

3. Γενική αξιολόγηση των προτάσεων

3.1. Σε γενικές γραμμές η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή εγκρίνει τις προτάσεις απόφασης που υπέβαλε η Επιτροπή ως ένα περαιτέρω βήμα προς την κατεύθυνση της εφαρμογής των αρχών που θεσπίζονται από τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3.2. Το προβλεπόμενο νομικό πλαίσιο βασίζεται σε δύο ανεξάρτητες αλλά συναφείς αποφάσεις και σε ένα δημοσιονομικό κανονισμό που έχει προταθεί από την Επιτροπή. Η ΟΚΕ αναρωτιέται εάν αυτή η νομική μορφή είναι η πιο κατάλληλη ή εάν αρμόζει καλύτερα να ενσωματωθεί ο κανονισμός στη δεύτερη από τις αποφάσεις όπου γίνεται αναφορά στα συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν.

3.3. Παρόλα αυτά, η ΟΚΕ επιθυμεί να διατυπώσει τις ακόλουθες παρατηρήσεις:

3.3.1. Γενικές παρατηρήσεις για την πρόταση απόφασης περί συνόλου προσανατολισμών σχετικά με τα διευρωπαϊκά δίκτυα στον τομέα της ενέργειας

3.3.1.1. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι υπάρχει μια κάποια έλλειψη αρμονίας στους στόχους που προσδιορίζονται στο άρθρο 3 και στο άρθρο 4, στα οποία καθορίζονται οι προτεραιότητες. Συγκεκριμένα παρατηρούνται ελλείψεις όσον αφορά τις προτεραιότητες σχετικά με την οικονομική και κοινωνική συνοχή εφόσον ο κατάλογος που προβλέπει η Επιτροπή επικεντρώνεται ειδικά στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, στην ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και στη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού.

3.3.1.2. Η ΟΚΕ δεν συμμερίζεται την άποψη της «οικονομικής βιωσιμότητας» που προβλέπεται στην περίπτωση 3 του άρθρου 1. Αν και ο εν λόγω ορισμός γίνεται πιο συγκεκριμένος στο σημείο 6 του εν λόγω άρθρου, είναι σκόπιμο να προστεθεί «η οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα» ως στοιχείο-κλειδί για την αξιολόγηση αυτών των σχεδίων που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν ενδεχομένως από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό είναι ακόμη πιο προφανές, εφόσον η κοινοτική δράση, ειδικά στον χρηματοδοτικό τομέα, είναι επικουρική προς τις ενέργειες που καταβάλλουν τα κράτη μέλη, τη στιγμή που τα τελευταία προτείνουν ή εγκρίνουν τα έργα και είναι τα πλέον αρμόδια για να εκτιμήσουν τη συνολική αποδοτικότητα των έργων αυτών.

3.3.1.3. Η «οικονομική και κοινωνική» αυτή βιωσιμότητα θα πρέπει να αναπτύσσεται, μέσω της συμπλήρωσης «δελτίου επιπτώσεων» που θα περιλαμβάνει όλες τις επιπτώσεις των εν λόγω δικτύων και για το οποίο δελτίο θα συμφωνούν στο μέτρο του δυνατού, όλοι οι εμπλεκόμενοι οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες.

3.3.1.4. Επίσης, η ΟΚΕ θεωρεί ότι η ανάπτυξη των δικτύων αυτών δεν πρέπει να συνδεθεί με την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς σ'αυτούς τους τομείς, ούτε να υπάρξει αλληλεπίδραση με τις ενέργειες των επιχειρήσεων που λειτουργούν στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου ούτε τέλος να επιφέρει στρεβλώσεις στα θέματα των αρμοδιοτήτων τους.

3.3.1.5. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή θεωρεί ότι η επιτροπή που συγκροτείται δυνάμει του άρθρου 7 της πρότασης απόφασης για τους προσανατολισμούς σχετικά με τα ΔΔΕ (εις το εξής τεχνική επιτροπή), πρέπει να περιορισθεί, στα πλαίσια της εν λόγω απόφασης, στο να εγκρίνει τα σχέδια κοινού ενδιαφέροντος που προτείνουν η Επιτροπή και/ή το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος. Επίσης θεωρεί ότι η προθεσμία του ενός μηνός που παρέχεται στο Συμβούλιο προκειμένου να εκδόσει μια νέα απόφαση, σε περίπτωση που η γνώμη της Επιτροπής δεν συμπίπτει με τη γνωμοδότηση της τεχνικής επιτροπής, δεν είναι επαρκής και πρέπει να επεκταθεί σε 3 μήνες.

3.3.1.6. Η ΟΚΕ θεωρεί ακόμη ότι η παράγραφος 3 του άρθρου 6 πρέπει να αμβλυνθεί κάπως υπό την έννοια ότι η προτέρα έγκριση από ένα κράτος μέλος θα είναι απαραίτητη μόνο στην περίπτωση που το σχέδιο αυτό αφορά αποκλειστικά το εν λόγω κράτος μέλος. Σε περίπτωση που εμπλέκονται δύο ή περισσότερα κράτη μέλη και δεν υπάρχει συμφωνία σχετικά με την καταλληλότητα του εν λόγω σχεδίου, η τεχνική επιτροπή, ύστερα από πρόταση της Επιτροπής υποβάλλει στο Συμβούλιο την απόφαση σχετικά με την καταλληλότητα ή όχι του σχεδίου αυτού.

3.3.1.7. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει τον ενδεικτικό κατάλογο σχεδίων για έργα κοινού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνεται ως παράρτημα στην πρόταση απόφασης, πολύ περισσότερο μάλιστα αφού θεωρεί ότι δημιουργήθηκαν οι κατάλληλοι μηχανισμοί για τη διεύρυνση ή την αναθεώρησή του.

3.3.2. Γενικές παρατηρήσεις σχετικά με την πρόταση απόφασης για τη δημιουργία ευνοϊκότερου πλαισίου για την ανάπτυξη των διευρωπαϊκών δικτύων στον τομέα της ενέργειας

3.3.2.1. Η ΟΚΕ αξιολογεί θετικά αυτή την πρόταση απόφασης, αν και θεωρεί ότι αυτή η ίδια πρόταση πάσχει από έλλειψη ακρίβειας όσον αφορά την προθεσμία διάρκειάς της και τον προσδιορισμό ενός συνολικού ποσού κοινοτικών δημοσιονομικων μέσων που εντάσσονται στα πλαίσια αυτής της πρότασης.

3.3.2.2. Και αυτό είναι προφανέστερο ακόμη αφού στο δημοσιονομικό δελτίο που επισυνάπτεται στην εν λόγω πρόταση αναφέρεται το διάστημα 1994-1999, ως περίοδος εφαρμογής της πρότασης, από κοινού με το συνολικό ενδεικτικό ποσό των επενδύσεων για τη χρηματοδότηση των εν λόγω δικτύων, καθώς και το ποσό της κοινοτικής συμβολής. Η ΟΚΕ φρονεί ότι τα εν λόγω στοιχεία πρέπει να περιληφθούν στο νομικό σώμα των προτάσεων αυτών και όχι μόνο στον δημοσιονομικό κανονισμό που προβλέπεται για την εφαρμογή τους, αν και εκτιμά ως ανεπαρκές το ύψος των χρηματοδοτήσεων που δόθηκαν ως προσωρινές προκαταβολές.

3.3.2.3. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει το σύνολο των μέτρων που προβλέπονται στο άρθρο 2 και επιθυμεί απλώς να επισημάνει την σημασία της αποτελεσματικής τεχνικής συνεργασίας των υπευθύνων για τη διαχείριση των δικτύων υπό το πρίσμα της νέας προσέγγισης που προέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, στην οποία προτείνονται η λεγόμενη «διαπραγματεύσιμη πρόσβαση τρίτων στο δίκτυο» καθώς και σύστημα διαιτησίας μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών ως κεντρικός πυρήνας των νέων προτάσεων (1). Για το λόγο αυτό η ΟΚΕ θεωρεί ότι πριν να εγκριθούν συγκεκριμένα προγράμματα συνεργασίας σ'αυτόν τον τομέα πρέπει να εκτιμηθούν προηγουμένως οι επιπτώσεις τους στην εσωτερική αγορά ενέργειας.

3.3.2.4. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει εν μέρει μόνο τα μέτρα που προτείνονται στο χρηματοδοτικό επίπεδο. Αποδέχεται τα μέτρα που προτείνονται στην παράγραφο 1 και αναφέρονται σε χρηματοδοτική υποστήριξη γενικής φύσεως, θεωρεί όμως ότι στην παράγραφο 2 στην οποία συγκεντρώνονται οι παρεμβάσεις άλλων Κοινοτικών Ταμείων διαρθρωτικού χαρακτήρα, πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση και προτεραιότητα στα ΔΔΕ. Και αυτό γιατί ακριβώς τα έργα που θα συμβάλουν περισσότερο στην οικονομική και κοινωνική συνοχή, είναι αυτά ακριβώς που έχουν πιθανόν μικρότερη οικονομική αποδοτικότητα και, ως εκ τούτου, παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυσκολία στην ολοκλήρωσή τους. Η ΟΚΕ αναμένει ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα λάβουν υπόψη αυτές τις παρατηρήσεις όταν θα προετοιμάζουν το δημοσιονομικό κανονισμό για τα ΔΔΕ.

3.3.2.5. Η ΟΚΕ έχει την άποψη ότι η τεχνική επιτροπή που προβλέπεται στο άρθρο 4 πρέπει να καθορίσει τα τεχνικά πρότυπα λειτουργίας που αναφέρονται στην πρόταση για τους προσανατολισμούς και που σχολιάσθηκαν προηγουμένως.

3.3.2.6. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει την υποβολή, ανά διετία, έκθεσης για την εφαρμογή στην πράξη των αποφάσεων αυτών.

4. Ειδικές παρατηρήσεις

4.1. Ειδικές παρατηρήσεις για την πρόταση απόφασης περί του συνόλου προσανατολισμών σχετικά με τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα στον τομέα της ενέργειας

4.1.1. 'Εκτη αιτιολογική σκέψη

Να αντικατασταθεί «η δυνατότητα οικονομικής βιωσιμότητας» από την «δυνατότητα οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας».

4.1.2. Στο άρθρο 2, παράγραφος 1

Να προστεθεί στο τέλος του πρώτου εδαφίου: «κατ'εξαίρεση μπορούν να γίνουν δεκτά σχέδια έργων με τάση χαμηλότερη από 220 kv, όταν αυτά αφορούν απομονωμένα συστήματα νησιών».

4.1.3. Άρθρο 4, παράγραφος 1

Να προστεθεί στο τέλος του πρώτου εδαφίου «και η ανάπτυξη των δικτύων στις περιφέρειες που καλύπτονται ανεπαρκώς από τα υπάρχοντα δίκτυα».

4.1.4. Άρθρο 6, παράγραφος 1, τρίτο εδάφιο

Να τροποποιηθεί ως εξής: «ανταποκρίνεται σε μια ανάγκη και παρουσιάζει προοπτική οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας, οι οποίες πρέπει να επιβεβαιωθούν».

4.1.5. Άρθρο 6, παράγραφος 3

Να προστεθεί στο τέλος: «Σε αντίθετη περίπτωση, και σύμφωνα με τη διαδικασία που θεσπίζεται βάσει του άρθρου 7, πρέπει το Συμβούλιο να εκτιμήσει τη νομιμότητα ή όχι ενός παρόμοιου αποκλεισμού».

4.1.6. Άρθρο 6, παράγραφος 6

Να προστεθεί στο τέλος: «Αυτή πρέπει να διενεργηθεί από τα κράτη μέλη, με την κατάρτιση «δελτίου επιπτώσεων» στο οποίο θα περιλάμβονται οι απόψεις όλων των κοινωνικών και οικονομικών μονάδων που θίγονται απ'αυτή».

4.1.7. Άρθρο 7, παράγραφος 2, δεύτερο εδάφιο

Να αντικατασταθούν οι λέξεις: «ένας μήνας» από «τρεις μήνες».

4.2. Ειδικές παρατηρήσεις για την πρόταση απόφασης σχετικά με τη διαμόρφωση ευνοϊκότερου πλαισίου για τα διευρωπαϊκά δίκτυα στον τομέα της ενέργειας

4.2.1. Άρθρο 3, παράγραφος 2

Να τροποποιηθεί ως εξής: «να ληφθούν υπόψη, κατά προτεραιότητα, τα σχέδια ...».

Βρυξέλλες, 27 Απριλίου 1994.

Ο Πρόεδρος της

Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Susanne TIEMANN

(1) ΕΕ αριθ. C 72 της 10. 3. 1994, σσ. 10-15.

(2) ΕΕ αριθ. C 73 της 15. 3. 1993, σ. 31.

(3) Έγγρ. COM(93) 643 τελικό.