(1)

Σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφοι 1 και 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), η Επιτροπή όφειλε να διενεργήσει αξιολόγηση και να υποβάλει έκθεση σχετικά με την ανάγκη να ρυθμίσει η Ένωση τις εκπομπές υδραργύρου και ενώσεων υδραργύρου από αποτεφρωτήρια, τη σκοπιμότητα της σταδιακής κατάργησης της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων στην Ένωση μακροπρόθεσμα, και κατά προτίμηση μέχρι το 2030, καθώς και σχετικά με τα περιβαλλοντικά οφέλη και τη σκοπιμότητα της απαγόρευσης της παραγωγής και εξαγωγής άλλων προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, τα οποία απαγορεύεται να διατίθενται στην αγορά της Ένωσης και να εισάγονται στην Ένωση.

(2)

Ο υδράργυρος είναι χημική ουσία που εγείρει περιβαλλοντικές ανησυχίες παγκοσμίως λόγω της ατμοσφαιρικής μεταφοράς του σε μεγάλες αποστάσεις, της ανθεκτικότητάς του μετά την ανθρωπογενή εισαγωγή του στο περιβάλλον και της βιοσυσσωρευσιμότητάς του στα οικοσυστήματα. Ο υδράργυρος έχει επίσης σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και μεταφέρεται από τη μητέρα στο παιδί μέσω του πλακούντα ή του θηλασμού. Η ρύπανση του περιβάλλοντος από υδράργυρο μπορεί να προκληθεί από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων της ανεπαρκούς διαχείρισης των αποβλήτων υδραργύρου, της αποτέφρωσης ή της πλημμελούς χρήσης υποχρεωτικών διαχωριστών στα οδοντιατρεία.

(3)

Η Επιτροπή, κατόπιν του συμπεράσματος στο οποίο κατέληξε στην έκθεσή της της 17ης Αυγούστου 2020 σχετικά με την επανεξέταση που απαιτείται δυνάμει του άρθρου 19 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852 όσον αφορά τη χρήση υδραργύρου στα οδοντιατρικά αμαλγάματα και προϊόντα, υπέβαλε νομοθετική πρόταση, σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 3 του εν λόγω κανονισμού, για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και την απαγόρευση της παραγωγής και εξαγωγής οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και ορισμένων λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο.

(4)

Η χρήση προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο, αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη εναπομένουσα σκόπιμη χρήση υδραργύρου στην Ένωση. Ωστόσο, οι εναλλακτικές λύσεις χωρίς υδράργυρο έχουν καταστεί εφικτές από οικονομική και τεχνική άποψη και είναι άμεσα διαθέσιμες.

(5)

Εκτιμώντας ότι η Ένωση και τα κράτη μέλη της έχουν κυρώσει τη σύμβαση της Μιναμάτα του 2013 για τον υδράργυρο (4) («σύμβαση») και δεδομένου ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα από τα μέρη της σύμβασης για την ενθάρρυνση της πρόληψης οδοντικής τερηδόνας και της προαγωγής της υγείας, ελαχιστοποιώντας έτσι την ανάγκη για οδοντιατρική αποκατάσταση ως πρόσθετο μέτρο για τη στήριξη της σταδιακής κατάργησης της χρήσης των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, και λαμβανομένης υπόψη της διαθεσιμότητας και της οικονομικής προσιτότητας εναλλακτικών λύσεων χωρίς υδράργυρο σε πολλά κράτη μέλη, και της στροφής που πραγματοποιείται επί του παρόντος προς αυτές σε πολλά κράτη μέλη, είναι σκόπιμο να απαγορευτεί η χρήση οδοντιατρικών αμαλγαμάτων για οδοντιατρική θεραπεία στην Ένωση, με παράλληλη διατήρηση της δυνατότητας χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, όταν ο οδοντίατρος το θεωρεί απολύτως απαραίτητο.

(6)

Με απόλυτο σεβασμό της αρμοδιότητας των κρατών μελών όσον αφορά την οργάνωση και την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών και υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης, προκειμένου να περιοριστούν οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της σταδιακής κατάργησης των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, ιδίως για τους ασθενείς χαμηλού εισοδήματος, τα κράτη μέλη στα οποία τα οδοντιατρικά αμαλγάματα είναι το μόνο υλικό που καλύπτεται από τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία σε ποσοστό τουλάχιστον 90 % σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, και στα οποία η εν λόγω κάλυψη δεν είναι ακόμη δυνατή για εναλλακτικές λύσεις χωρίς υδράργυρο από την 1η Ιανουαρίου 2025, θα πρέπει, κατά παρέκκλιση από την απαίτηση που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό για τη σταδιακή κατάργηση των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων έως την εν λόγω ημερομηνία, να έχουν περισσότερο χρόνο για να εξεύρουν κατάλληλες λύσεις για την προσαρμογή του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να τους δοθεί μεταγενέστερη ημερομηνία σταδιακής κατάργησης των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων. Η σταδιακή κατάργηση των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων θα πρέπει να συνοδεύεται από επαγγελματική κατάρτιση των οδοντιάτρων, κατά περίπτωση, προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες τεχνικές.

(7)

Τα κράτη μέλη που επωφελούνται από την παρέκκλιση από τη σταδιακή κατάργηση που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να μπορούν να επιτρέπουν τη χρήση οδοντιατρικών αμαλγαμάτων σε πολύ ειδικές περιστάσεις έως τις 30 Ιουνίου 2026. Αντίστοιχα, η εισαγωγή και η παραγωγή οδοντιατρικών αμαλγαμάτων θα πρέπει να απαγορευτεί μόνο από την 1η Ιουλίου 2026. Ωστόσο, από την 1η Ιουλίου 2026, η εισαγωγή και η παραγωγή οδοντιατρικών αμαλγαμάτων θα πρέπει να εξακολουθήσουν να είναι δυνατές μόνο εάν η χρήση των εν λόγω αμαλγαμάτων είναι αναγκαία για την κάλυψη συγκεκριμένων ιατρικών αναγκών.

(8)

Προκειμένου να αξιολογηθεί η συνεχιζόμενη ανάγκη χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων σε σχέση με συγκεκριμένες ιατρικές ανάγκες, οι εισαγωγείς και οι κατασκευαστές θα πρέπει να ενημερώνουν κάθε χρόνο τις αρμόδιες αρχές σχετικά με τις ποσότητες που εισάγονται ή παράγονται για τέτοιες ιατρικές ανάγκες. Επιπλέον, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2029, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει αν εξακολουθεί να είναι αναγκαία η διατήρηση της παρέκκλισης για την εισαγωγή και την παραγωγή οδοντιατρικών αμαλγαμάτων που χρησιμοποιούνται για ασθενείς με ειδικές ιατρικές ανάγκες, λαμβάνοντας υπόψη τη διαθεσιμότητα εναλλακτικών λύσεων χωρίς υδράργυρο για τις σχετικές ομάδες ασθενών.

(9)

Τα αποτεφρωτήρια αποτελούν σημαντική πηγή εκπομπών υδραργύρου στην ατμόσφαιρα και, παρά τη σταδιακή κατάργηση των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό, θα συνεχίσουν να συμβάλλουν στη ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους από υδράργυρο. Είναι αναγκαίο να καταρτιστούν κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών υδραργύρου και των ενώσεων υδραργύρου από αποτεφρωτήρια και να συλλεχθούν πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα που εφαρμόζονται με βάση τις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές στα κράτη μέλη, προκειμένου να καταστεί δυνατή η κατάλληλη πρόληψη της ρύπανσης και να μετριαστούν οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.

(10)

Η παράνομη χρήση υδραργύρου και ενώσεων υδραργύρου σε καλλυντικά προϊόντα εξακολουθεί να υφίσταται σε παγκόσμιο επίπεδο. Ως εκ τούτου, η πέμπτη συνεδρίαση της διάσκεψης των μερών της σύμβασης («διάσκεψη των μερών») αποφάσισε στην απόφαση MC-5/5 να συλλέξει πληροφορίες από τα μέρη της σύμβασης σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όσον αφορά την παρεμπόδιση της εξαγωγής, της εισαγωγής και της παρασκευής καλλυντικών που απαριθμούνται στο μέρος I του παραρτήματος Α της σύμβασης. Υπό το πρίσμα των επιζήμιων επιπτώσεων του υδραργύρου και των ενώσεων υδραργύρου στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον, η έκθεση και οι εκπομπές θα πρέπει να ελαχιστοποιηθούν περαιτέρω στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Σύμφωνα με πρόσφατες εκθέσεις, οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ένωση παράγουν και εξάγουν ενώσεις υδραργύρου με αποτέλεσμα την παράνομη χρήση υδραργύρου, ιδίως σε καλλυντικά. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει έκθεση σχετικά με τις εξελίξεις στο πλαίσιο της σύμβασης όσον αφορά τη σταδιακή κατάργηση της παράνομης χρήσης υδραργύρου σε καλλυντικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες που παρέχουν τα μέρη της σύμβασης σε ευθυγράμμιση με την απόφαση MC-5/5. Η Επιτροπή θα πρέπει, επιπλέον, να αξιολογήσει τις εναπομένουσες χρήσεις του υδραργύρου και των ενώσεων υδραργύρου, όπως τη χρήση του στην πορομετρία, σε φάρους και σε εμβόλια, καθώς και την ανάγκη διεύρυνσης του καταλόγου με τις σημαντικές πηγές αποβλήτων και, κατά περίπτωση, να προτείνει μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση των χρήσεων αυτών και για τη ρύθμιση της εξαγωγής, εισαγωγής και παραγωγής για τους σκοπούς αυτούς.

(11)

Τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν κατάλληλα συστήματα συλλογής για τα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου σε μη ηλεκτρονικά και ηλεκτρονικά απόβλητα και να συλλέγουν τα εν λόγω προϊόντα χωριστά και με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο, σύμφωνα με την οδηγία 2012/19/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5).

(12)

Το άρθρο 4 παράγραφος 1 της οδηγίας 2011/65/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) απαγορεύει τη διάθεση στην αγορά της Ένωσης και την εισαγωγή στην Ένωση ορισμένων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού που περιέχουν υδράργυρο. Στο παράρτημα III της εν λόγω οδηγίας απαριθμούνται, μεταξύ άλλων, ορισμένοι λαμπτήρες με προσθήκη υδραργύρου που εξαιρούνται από την εν λόγω απαγόρευση έως τις ημερομηνίες που ορίζονται στο εν λόγω παράρτημα. Η εξαίρεση αυτή έληξε στις 13 Απριλίου 2016 για τους μη γραμμικούς λαμπτήρες αλογονοφωσφορικών αλάτων, στις 24 Φεβρουαρίου 2023 για ορισμένους συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού και στις 24 Αυγούστου 2023 για τους γραμμικούς λαμπτήρες φθορισμού για σκοπούς γενικού φωτισμού. Για τους μη γραμμικούς τριφωσφορικούς λαμπτήρες φθορισμού, η εξαίρεση λήγει στις 24 Φεβρουαρίου 2025. Η εξαίρεση για τους περισσότερους λαμπτήρες (ατμού) νατρίου υψηλής πίεσης για σκοπούς γενικού φωτισμού που έχουν βελτιωμένο χρωματικό δείκτη έληξε στις 24 Φεβρουαρίου 2023, ενώ για τους εναπομείναντες λαμπτήρες (ατμού) νατρίου υψηλής πίεσης για σκοπούς γενικού φωτισμού που απαριθμούνται στην καταχώριση 4 του παραρτήματος III της οδηγίας 2011/65/ΕΕ, η εξαίρεση λήγει στις 24 Φεβρουαρίου 2027.

(13)

Επιπλέον, ορισμένοι γραμμικοί λαμπτήρες φθορισμού για σκοπούς γενικού φωτισμού απαριθμούνταν, με σκοπό την απαγόρευσή τους, στην απόφαση MC-4/3, που εκδόθηκε κατά την τέταρτη σύνοδο της διάσκεψης των μερών, η οποία πραγματοποιήθηκε από τις 21 έως τις 25 Μαρτίου 2022, και ημερομηνίες σταδιακής κατάργησής τους καθορίστηκαν στην απόφαση MC-5/4 που εκδόθηκε στην πέμπτη σύνοδο της διάσκεψης των μερών, που πραγματοποιήθηκε από τις 30 Οκτωβρίου έως τις 3 Νοεμβρίου 2023. Οι εν λόγω αποφάσεις υποστηρίχθηκαν από την Ένωση με τις αποφάσεις (ΕΕ) 2022/549 (7) και (ΕΕ) 2023/2417 του Συμβουλίου (8).

(14)

Δεδομένου ότι είναι σκόπιμο να απαγορευτεί η εξαγωγή από την Ένωση των υπόλοιπων λαμπτήρων με προσθήκη υδραργύρου το συντομότερο δυνατόν, και καθώς ορισμένοι από τους εν λόγω λαμπτήρες δεν καλύπτονται επί του παρόντος από το μέρος Α του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852, θα πρέπει, για λόγους συνοχής, να συμπεριληφθούν σε αυτό, προκειμένου να απαγορευτεί η παραγωγή και εξαγωγή τους από τις ημερομηνίες που καθορίζονται στο παράρτημα III της οδηγίας 2011/65/ΕΕ και το αργότερο έως τις πλέον φιλόδοξες ημερομηνίες που περιλαμβάνονται στην απόφαση MC-4/3. Επίσης, μπορούν να επιτευχθούν σημαντικά παράλληλα οφέλη χάρη στη σταδιακή κατάργηση των εξαγωγών λαμπτήρων με προσθήκη υδραργύρου το συντομότερο δυνατόν, δεδομένου ότι οι εναλλακτικές λύσεις χωρίς υδράργυρο είναι ενεργειακά αποδοτικότερες και, επομένως, θα αποτρέψουν την έκλυση τόνων εκπομπών CO2.

(15)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, αλλά μπορούν μάλλον, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων τους, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση μπορεί να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως ορίζεται στο εν λόγω άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(16)

Κατά συνέπεια, ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/852 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως,

1)

Το άρθρο 10 τροποποιείται ως εξής:

2)

Το άρθρο 18 τροποποιείται ως εξής:

3)

Το άρθρο 19 τροποποιείται ως εξής:

4)

Το παράρτημα II τροποποιείται σύμφωνα με το παράρτημα του παρόντος κανονισμού.