(1)

Από τον Σεπτέμβριο του 2021 παρατηρούνται πολύ υψηλές τιμές και αστάθεια στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Όπως ανέφερε ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) στην τελική αξιολόγηση του σχεδιασμού της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ που πραγματοποίησε τον Απρίλιο του 2022, το φαινόμενο αυτό οφείλεται κυρίως στην υψηλή τιμή του αερίου, το οποίο χρησιμοποιείται ως εισροή για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

(2)

Η κλιμάκωση του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η οποία είναι συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας (4), καθώς και οι συνακόλουθες διεθνείς κυρώσεις που επιβάλλονται από τον Φεβρουάριο του 2022, έχουν οδηγήσει σε κρίση στον τομέα του αερίου, έχουν διαταράξει τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, έχουν επιδεινώσει το πρόβλημα των υψηλών τιμών του αερίου και έχουν επιφέρει σημαντικές δευτερογενείς επιπτώσεις στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει προκαλέσει επίσης αβεβαιότητα όσον αφορά τον εφοδιασμό με άλλα βασικά προϊόντα, όπως ο λιθάνθρακας και το αργό πετρέλαιο, τα οποία χρησιμοποιούνται σε εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής. Αυτή η αβεβαιότητα έχει ως αποτέλεσμα μια σημαντική επιπλέον αύξηση της αστάθειας των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Η μειωμένη διαθεσιμότητα αρκετών πυρηνικών αντιδραστήρων και η χαμηλή παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας έχουν εντείνει περαιτέρω την αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας.

(3)

Ως απάντηση στην κατάσταση αυτή, η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της, της 13ης Οκτωβρίου 2021, με τίτλο «Αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών της ενέργειας: μια εργαλειοθήκη για δράση και στήριξη», πρότεινε εργαλειοθήκη μέτρων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν η Ένωση και τα κράτη μέλη της τόσο για την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων των υψηλών τιμών ενέργειας στους οικιακούς πελάτες και τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων μέτρων εισοδηματικής στήριξης, φορολογικών ελαφρύνσεων και μέτρων εξοικονόμησης και αποθήκευσης ενέργειας, όσο και για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε μελλοντικούς κλυδωνισμούς των τιμών. Στην ανακοίνωσή της, της 8ης Μαρτίου 2022, με τίτλο «REPowerEU: Κοινή ευρωπαϊκή δράση για πιο προσιτή οικονομικά, εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια», η Επιτροπή παρουσίασε σειρά πρόσθετων μέτρων για την ενίσχυση της εργαλειοθήκης και την αντιμετώπιση των αυξανόμενων τιμών ενέργειας. Στις 23 Μαρτίου 2022 η Επιτροπή θέσπισε επίσης προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων ώστε να καταστεί δυνατή η χορήγηση ορισμένων επιδοτήσεων με σκοπό την άμβλυνση των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ενέργειας.

(4)

Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της της 18ης Μαΐου 2022, παρουσίασε το «σχέδιο REPowerEU» αυτής, το οποίο εισήγαγε πρόσθετα μέτρα που επικεντρώνονται στην εξοικονόμηση ενέργειας, τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, τον στόχο της αυξημένης ενεργειακής απόδοσης και την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμης ενέργειας, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης της Ένωσης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, πρότεινε δε την αύξηση του στόχου της Ένωσης για το 2030 όσον αφορά την ακαθάριστη τελική κατανάλωση ανανεώσιμης ενέργειας στο 45 %. Επιπλέον, στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 18ης Μαΐου 2022, με τίτλο «Βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας και μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας — σχέδιο δράσης», εκτός από πρόσθετα βραχυπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας, προσδιορίστηκαν πιθανοί τομείς βελτίωσης του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ παράλληλα εξαγγέλθηκε η πρόθεση να αξιολογηθούν οι τομείς αυτοί με σκοπό την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου.

(5)

Για την επείγουσα αντιμετώπιση της κρίσης των τιμών της ενέργειας και των ανησυχιών για την ασφάλεια, αλλά και για την αντιμετώπιση των αυξήσεων των τιμών για τους πολίτες, η Ένωση εξέδωσε σειρά νομικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένων του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1032 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), με τον οποίο θεσπίστηκε ισχυρό καθεστώς αποθήκευσης αερίου, του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1369 του Συμβουλίου (6), με τον οποίο θεσπίστηκαν αποτελεσματικά μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1854 του Συμβουλίου (7), με τον οποίο θεσπίστηκαν καθεστώτα περιορισμού των τιμών για την αποφυγή συγκυριακών υπερκερδών τόσο στην αγορά αερίου όσο και στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, και του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2577 του Συμβουλίου (8), με τον οποίο θεσπίστηκαν μέτρα για την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης για εγκαταστάσεις ανανεώσιμης ενέργειας.

(6)

Μια αγορά ενέργειας η οποία είναι ενοποιημένη σε ικανοποιητικό βαθμό και η οποία ερείδεται στους κανονισμούς (ΕΕ) 2018/1999 (9), (ΕΕ) 2019/942 (10) και (ΕΕ) 2019/943 (11) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και στις οδηγίες (ΕΕ) 2018/2001 (12), (ΕΕ) 2018/2002 (13) και (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), νομοθετικές πράξεις που συνήθως αναφέρονται από κοινού ως δέσμη μέτρων «Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους» και εκδόθηκαν το 2018 και το 2019, επιτρέπει στην Ένωση να αποκομίζει τα οικονομικά οφέλη μιας ενιαίας αγοράς ενέργειας σε όλες τις συγκυρίες, διασφαλίζοντας παράλληλα ασφάλεια του εφοδιασμού και υποστηρίζοντας τη διαδικασία απανθρακοποίησης, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της Ένωσης για κλιματική ουδετερότητα. Η διασυνοριακή διασυνδεσιμότητα διασφαλίζει επίσης ασφαλέστερη, πιο αξιόπιστη και πιο αποδοτική λειτουργία των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και καλύτερη ανθεκτικότητα έναντι των πρόσκαιρων κλυδωνισμών των τιμών.

(7)

Για την ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και την επίτευξη των στόχων της κλιματικής και της ενεργειακής μετάβασης απαιτείται σημαντική αναβάθμιση του ενωσιακού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να είναι σε θέση να υποστηρίξει τεράστιες αυξήσεις δυναμικότητας της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με μεταβαλλόμενες παραγόμενες ποσότητες ανάλογα με τον καιρό και διαφορετικά πρότυπα ροής ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την Ένωση, καθώς και να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στη νέα ζήτηση, όπως φέρ’ ειπείν για τα ηλεκτρικά οχήματα και τις αντλίες θερμότητας. Οι επενδύσεις σε δίκτυα, εντός και εκτός συνόρων, έχουν ζωτική σημασία για την ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας του εφοδιασμού. Τέτοιες επενδύσεις είναι αναγκαίες σε ένα περιβάλλον όπου η ανανεώσιμη ενέργεια και η ζήτηση απέχουν μεταξύ τους περισσότερο από ό, τι στο παρελθόν, για τη διασύνδεση της ανανεώσιμης ενέργειας και της ζήτησης και, εντέλει, για την επίτευξη των στόχων της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια. Επομένως, οποιαδήποτε μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ένωσης θα πρέπει να συντείνει στην περαιτέρω ενοποίηση του ευρωπαϊκού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να διασφαλιστούν η επίτευξη επιπέδου διασυνδεσιμότητας ηλεκτρικής ενέργειας, σε κάθε κράτος μέλος, σύμφωνα με τον στόχο διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας για το 2030 σε ποσοστό τουλάχιστον 15 % κατ’ εφαρμογή του άρθρου 4 στοιχείο δ) σημείο 1) του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999, η χρησιμοποίηση, κατά το δυνατόν, της εν λόγω δυναμικότητας διασύνδεσης για το διασυνοριακό εμπόριο και η κατασκευή ή η αναβάθμιση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και των υποδομών συνδεσιμότητας της Ένωσης, όπως τα έργα κοινού ενδιαφέροντος της Ένωσης όπως συστήνονται δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2022/869 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15). Θα πρέπει να παρέχεται επαρκής συνδεσιμότητα σε όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ένωσης, καθώς έτσι θα έχουν μεγάλες ευκαιρίες να συμμετάσχουν στην ενεργειακή μετάβαση και στον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ένωσης. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εξόχως απόκεντρες περιοχές που αναφέρονται στο άρθρο 349 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο αναγνωρίζει τους ειδικούς περιορισμούς τους και προβλέπει τη θέσπιση ειδικών μέτρων σε σχέση με αυτές.

(8)

Ο σημερινός σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας έχει, μεταξύ άλλων, συμβάλει στην εμφάνιση νέων και καινοτόμων προϊόντων, υπηρεσιών και μέτρων στις λιανικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, που υποστηρίζουν την ενεργειακή απόδοση και την υιοθέτηση της ανανεώσιμης ενέργειας και ενισχύουν τις δυνατότητες επιλογής, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να μειώσουν τους οικείους λογαριασμούς ενέργειας, μεταξύ άλλων μέσω εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής μικρής κλίμακας και αναδυόμενων υπηρεσιών για την παροχή απόκρισης ζήτησης. Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ψηφιοποίησης του ενεργειακού συστήματος, όπως η ενεργή συμμετοχή των καταναλωτών, αποτελεί βασικό στοιχείο των μελλοντικών αγορών και συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας στην Ένωση. Ταυτόχρονα, είναι αναγκαίο να γίνονται σεβαστές οι επιλογές των καταναλωτών και να τους παρέχεται η δυνατότητα να επωφελούνται από πληθώρα συμβατικών προσφορών, καθώς και να εξασφαλίζεται η προστασία των οικιακών πελατών από τις υψηλές τιμές κατά τη διάρκεια ενεργειακής κρίσης. Ως ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος νοείται η σχεδίαση και λειτουργία του ενεργειακού συστήματος ως συνόλου, αποτελούμενου από πολλαπλούς ενεργειακούς φορείς, υποδομές και τομείς κατανάλωσης, με τη δημιουργία ισχυρότερων δεσμών μεταξύ τους, σε συνέργεια μεταξύ τους και με συνδρομή της ψηφιοποίησης, με σκοπό την παροχή ασφαλούς, προσιτής, αξιόπιστης και βιώσιμης ενέργειας.

(9)

Εν μέσω της ενεργειακής κρίσης, ο σημερινός σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας έφερε στο φως ορισμένες αδυναμίες και απρόσμενες συνέπειες που συνδέονται με τον αντίκτυπο των υψηλών και ευμετάβλητων τιμών των ορυκτών καυσίμων στις βραχυπρόθεσμες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, που αφήνουν εκτεθειμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε σημαντικές εκτινάξεις των τιμών και σε συνακόλουθες επιπτώσεις στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.

(10)

Η ταχύτερη ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας και καθαρών ευέλικτων τεχνολογιών αποτελεί τον πλέον βιώσιμο και οικονομικά αποδοτικό τρόπο για τη διαρθρωτική μείωση της ζήτησης ορυκτών καυσίμων για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και για απευθείας κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του εξηλεκτρισμού της ενεργειακής ζήτησης και της ενοποίησης του ενεργειακού συστήματος. Λόγω του χαμηλού λειτουργικού κόστους τους, οι ανανεώσιμες πηγές μπορούν να έχουν θετική επίδραση στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την Ένωση και να μειώσουν την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων.

(11)

Οι αλλαγές στον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των πλέον ευάλωτων, θα κομίσουν τα οφέλη από την αυξανόμενη ανάπτυξη της ανανεώσιμης ενέργειας και την ενεργειακή μετάβαση στο σύνολό της και, εντέλει θα πρέπει να προστατεύουν τους καταναλωτές από ενεργειακές κρίσεις και να αποτρέπουν τον κίνδυνο της ενεργειακής φτώχειας για μεγαλύτερη μερίδα οικιακών καταναλωτών. Οι αλλαγές αυτές θα πρέπει να μετριάζουν τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών των ορυκτών καυσίμων, ιδίως του αερίου, στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο να μπορέσουν οι οικιακοί καταναλωτές και οι επιχειρήσεις να αποκομίσουν μακροπρόθεσμα τα οφέλη της οικονομικά προσιτής και εξασφαλισμένης ενέργειας από βιώσιμες ανανεώσιμες πηγές και πηγές χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, καθώς και τα οφέλη ενεργειακά αποδοτικών λύσεων για τη μείωση του συνολικού ενεργειακού κόστους, κάτι που μπορεί να μειώσει την ανάγκη επέκτασης του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και της ισχύος παραγωγής.

(12)

Η μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αποσκοπεί στην επίτευξη οικονομικά προσιτών και ανταγωνιστικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για όλους τους καταναλωτές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η εν λόγω μεταρρύθμιση αναμένεται να ωφελήσει όχι μόνο τους οικιακούς πελάτες, αλλά και την ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών της Ένωσης, διευκολύνοντας την υλοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων σε καθαρή τεχνολογία για να επιτύχουν τη μετάβασή τους σε μηδενικές καθαρές εκπομπές. Η ενεργειακή μετάβαση στην Ένωση είναι ανάγκη να στηρίζεται σε μια ισχυρή βάση για την παραγωγή καθαρής τεχνολογίας. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα στηρίξουν τον οικονομικά προσιτό εξηλεκτρισμό της βιομηχανίας και τη θέση της Ένωσης ως παγκόσμιας ηγέτιδας δύναμης όσον αφορά την έρευνα και την καινοτομία στις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας.

(13)

Η σύνδεση νέων εγκαταστάσεων παραγωγής και ζήτησης με το δίκτυο, ιδίως σταθμών παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας, συχνά αντιμετωπίζει καθυστερήσεις στις διαδικασίες σύνδεσης δικτύου. Ένας από τους λόγους για τις καθυστερήσεις αυτές είναι η έλλειψη διαθέσιμης δυναμικότητας του δικτύου στην τοποθεσία που έχει επιλέξει ο επενδυτής, γεγονός που συνεπάγεται την ανάγκη επεκτάσεων ή ενισχύσεων του δικτύου για τη σύνδεση των εγκαταστάσεων με το σύστημα με ασφαλή τρόπο. Μια νέα απαίτηση για τους διαχειριστές συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο σε επίπεδο μεταφοράς όσο και σε επίπεδο διανομής, να δημοσιεύουν και να επικαιροποιούν πληροφορίες σχετικά με τη διαθέσιμη δυναμικότητα για νέες συνδέσεις στις περιοχές που καλύπτουν θα διευκολύνει την πρόσβαση των επενδυτών σε πληροφορίες σχετικά με τη διαθέσιμη δυναμικότητα του δικτύου εντός του συστήματος και, ως εκ τούτου, θα επιταχύνει τη λήψη αποφάσεων, κάτι που, με τη σειρά του, θα επιταχύνει την απαιτούμενη ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας. Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να επικαιροποιούνται τακτικά, τουλάχιστον ανά τρίμηνο, από τους διαχειριστές συστημάτων διανομής. Παρότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν να μην εφαρμόζουν την εν λόγω απαίτηση σε επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας που εξυπηρετούν λιγότερους από 100 000 συνδεδεμένους πελάτες ή εξυπηρετούν μικρά απομονωμένα δίκτυα, θα πρέπει να ενθαρρύνουν τις εν λόγω επιχειρήσεις να παρέχουν στους χρήστες του συστήματος τις εν λόγω πληροφορίες μία φορά ανά έτος και να προωθούν τη συνεργασία μεταξύ των διαχειριστών συστημάτων διανομής για τον σκοπό αυτόν. Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής θα πρέπει επίσης να δημοσιεύουν τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό των διαθέσιμων δυναμικοτήτων δικτύου, όπως υφιστάμενη ζήτηση και ικανότητα παραγωγής, τις παραδοχές για την αξιολόγηση της πιθανής περαιτέρω ενσωμάτωσης πρόσθετων χρηστών συστήματος, τις σχετικές πληροφορίες για πιθανή περικοπή ενέργειας και την προσδοκία επικείμενων σχετικών αναπτύξεων του δικτύου.

(14)

Επιπλέον, για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των χρονοβόρων διαδικασιών απάντησης στα αιτήματα σύνδεσης με το δίκτυο, οι διαχειριστές συστημάτων διανομής θα πρέπει να παρέχουν σαφείς και διαφανείς πληροφορίες στους χρήστες του συστήματος σχετικά με την κατάσταση και την επεξεργασία των αιτημάτων σύνδεσής τους. Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής θα πρέπει να παρέχουν τις πληροφορίες αυτές εντός τριών μηνών από την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος και να τις επικαιροποιούν σε τακτική βάση, τουλάχιστον ανά τρίμηνο.

(15)

Σε περιοχές όπου τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας έχουν περιορισμένη ή μηδενική δυναμικότητα δικτύου, οι χρήστες του δικτύου που ζητούν σύνδεση με το δίκτυο θα πρέπει να μπορούν να επωφελούνται από τη δημιουργία μη σταθερής, ευέλικτης συμφωνίας σύνδεσης. Η εν λόγω συμφωνία σύνδεσης, για παράδειγμα, θα λάμβανε υπόψη την αποθήκευση ενέργειας ή θα περιόριζε τον χρόνο κατά τον οποίο ένας σταθμός ηλεκτροπαραγωγής μπορεί να εγχέει ηλεκτρική ενέργεια στο δίκτυο ή τη δυναμικότητα που μπορεί να εξάγεται, επιτρέποντας τη μερική σύνδεσή του. Οι διαχειριστές συστημάτων θα πρέπει να προσφέρουν τη δυνατότητα δημιουργίας ευέλικτων συμφωνιών σύνδεσης σε αυτές τις περιοχές. Η ρυθμιστική αρχή ή άλλη αρμόδια αρχή, όταν ένα κράτος μέλος έχει προβλέψει σχετικά θα πρέπει να αναπτύξει πλαίσια για τη δημιουργία τέτοιων ευέλικτων συνδέσεων από τους διαχειριστές συστημάτων, διασφαλίζοντας την ιεράρχηση των ενισχύσεων του δικτύου που παρέχουν τις δομικές λύσεις, τη μετατροπή των συμφωνιών μη σταθερής σύνδεσης σε συμφωνίες σταθερής σύνδεσης μόλις είναι έτοιμα τα δίκτυα, τη διασφάλιση ευέλικτων συνδέσεων ως μόνιμη λύση για περιοχές όπου η ενίσχυση του δικτύου δεν είναι αποδοτική και, στο μέτρο του δυνατού, την προβολή των αναμενόμενων επιπέδων περικοπών στο πλαίσιο της συμφωνίας ευέλικτης σύνδεσης για τους χρήστες του δικτύου που ζητούν σύνδεση με το δίκτυο.

(16)

Κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, οι καταναλωτές ήταν εκτεθειμένοι σε εξαιρετικά ασταθείς τιμές στη χονδρική αγορά ενέργειας και είχαν περιορισμένες ευκαιρίες συμμετοχής στην αγορά ενέργειας. Ως αποτέλεσμα, πολλοί οικιακοί πελάτες αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και δεν είναι σε θέση να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Εκείνοι που επλήγησαν περισσότερο είναι οι ευάλωτοι πελάτες και οι πελάτες που επηρεάζονται από την ενεργειακή φτώχεια, ωστόσο και οι οικιακοί πελάτες μεσαίου εισοδήματος βρέθηκαν αντιμέτωποι με τέτοιες δυσκολίες. Οι υψηλές τιμές της ενέργειας θα μπορούσαν επίσης να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία, την ευεξία και τη συνολική ποιότητα ζωής των καταναλωτών. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να βελτιωθούν τα δικαιώματα και η προστασία των καταναλωτών, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να επωφεληθούν από την ενεργειακή μετάβαση και να μην επιδρούν οι βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις των τιμών στις αγορές ενέργειας στους οικείους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και να επανεξισορροπηθεί ο κίνδυνος μεταξύ προμηθευτών και καταναλωτών.

(17)

Οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ευρύ φάσμα προσφορών, ώστε να μπορούν να επιλέγουν τη σύμβαση που αντιστοιχεί στις ανάγκες τους. Ωστόσο, οι προμηθευτές έχουν μειώσει τις προσφορές τους, οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε σταθερή τιμή σπανίζουν και η ποικιλία των προσφορών είναι πλέον περιορισμένη. Οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν πάντα τη δυνατότητα να επιλέγουν μια οικονομικά προσιτή σύμβαση ορισμένου χρόνου για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε σταθερή τιμή, ενώ οι προμηθευτές δεν θα πρέπει να μπορούν να τροποποιούν μονομερώς τους συμβατικούς όρους και προϋποθέσεις ή να καταγγέλλουν τη σύμβαση πριν από τη λήξη της. Ωστόσο, οι συμβάσεις δυναμικής τιμολόγησης παραμένουν σημαντικές, η δε αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των λογαριασμών ενέργειας των καταναλωτών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν τους προμηθευτές που έχουν περισσότερους από 200 000 τελικούς πελάτες και προσφέρουν μόνο συμβάσεις δυναμικής τιμολόγησης από την υποχρέωση να προσφέρουν συμβάσεις ορισμένου χρόνου για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε σταθερή τιμή, υπό την προϋπόθεση ότι μια τέτοια εξαίρεση δεν έχει αρνητικό αντίκτυπο στον ανταγωνισμό και ότι εξακολουθούν να υπάρχουν επαρκείς επιλογές συμβάσεων ορισμένου χρόνου για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε σταθερή τιμή.

(18)

Όταν οι προμηθευτές δεν διασφαλίζουν επαρκή αντιστάθμιση κινδύνου για το οικείο χαρτοφυλάκιο ηλεκτρικής ενέργειας, οι μεταβολές στις τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να τους αφήσουν εκτεθειμένους σε οικονομικό κίνδυνο και, κατ’ επέκταση, σε κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεών τους, με αποτέλεσμα το κόστος να μετακυλίεται στους καταναλωτές και σε άλλους χρήστες του δικτύου. Ως εκ τούτου, οι προμηθευτές θα πρέπει να εξασφαλίζουν επαρκή αντιστάθμιση κινδύνου όταν προσφέρουν συμβάσεις ορισμένου χρόνου για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε σταθερή τιμή. Μια κατάλληλη στρατηγική αντιστάθμισης κινδύνου θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πρόσβαση των προμηθευτών στην οικεία παραγωγή και κεφαλαιοποίηση, καθώς και την έκθεσή τους σε μεταβολές των τιμών της αγοράς χονδρικής, το μέγεθος του προμηθευτή ή τη δομή της αγοράς. Κατάλληλες στρατηγικές αντιστάθμισης κινδύνου μπορούν να διασφαλίζονται με την τήρηση γενικών κανόνων χωρίς τη διενέργεια ειδικής επανεξέτασης των θέσεων ή των στρατηγικών μεμονωμένων προμηθευτών. Οι δοκιμές αντοχής και οι απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων για τους προμηθευτές θα μπορούσαν να αποτελέσουν κατάλληλα εργαλεία για την αξιολόγηση των στρατηγικών αντιστάθμισης κινδύνου των προμηθευτών.

(19)

Οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι σε θέση να επιλέγουν τον προμηθευτή που τους προσφέρει την τιμή και την υπηρεσία που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες τους. Χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας μέτρησης και τοπικής μέτρησης σε συνδυασμό με την τεχνολογία των πληροφοριών και επικοινωνιών είναι τεχνικά εφικτό να υπάρχουν περισσότεροι από ένας προμηθευτές για μεμονωμένες εγκαταστάσεις. Οι πελάτες θα πρέπει να είναι σε θέση να επιλέγουν χωριστό προμηθευτή ιδίως για την ηλεκτροδότηση συσκευών όπως αντλίες θερμότητας ή ηλεκτρικά οχήματα που έχουν ιδιαίτερα υψηλή κατανάλωση ή που έχουν επίσης τη δυνατότητα να μεταβάλλουν αυτόματα την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανάλογα με τα μηνύματα των τιμών. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να επιτρέπεται στους πελάτες να καλύπτουν μέσω του ενιαίου σημείου σύνδεσης για τις εγκαταστάσεις τους περισσότερα από ένα σημεία μέτρησης και τιμολόγησης, έτσι ώστε διαφορετικές συσκευές να μπορούν να μετρώνται και να τροφοδοτούνται χωριστά. Τα σημεία μέτρησης θα πρέπει να διακρίνονται σαφώς μεταξύ τους και να συμμορφώνονται με τους ισχύοντες τεχνικούς κανόνες. Οι κανόνες για την κατανομή των σχετικών δαπανών θα πρέπει να καθορίζονται από τα κράτη μέλη. Μερικά έξυπνα συστήματα μέτρησης μπορούν να καλύπτουν απευθείας περισσότερα από ένα σημεία μέτρησης και επομένως καθιστούν εφικτό για τους πελάτες να έχουν ταυτόχρονα περισσότερες από μία συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας ή συμφωνίες κοινής χρήσης ενέργειας. Οι προμηθευτές θα πρέπει να έχουν ευθύνη εξισορρόπησης μόνο για τα σημεία μέτρησης και τιμολόγησης που καλύπτουν. Επιπλέον, επιτρέποντας τη χρήση ειδικών λύσεων μέτρησης, συνδεδεμένων ή ενσωματωμένων σε συσκευές με ευέλικτα και ελεγχόμενα φορτία, οι τελικοί πελάτες μπορούν να συμμετέχουν σε άλλα συστήματα απόκρισης ζήτησης βάσει κινήτρων τα οποία παρέχουν υπηρεσίες ευελιξίας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και στους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και στους διαχειριστές συστημάτων διανομής. Συνολικά, οι ρυθμίσεις αυτές θα πρέπει να είναι συμβατές με την κοινή χρήση ενέργειας και να συμβάλλουν στην αύξηση της υιοθέτησης της απόκρισης ζήτησης και στην ενδυνάμωση των καταναλωτών, ώστε να μπορούν οι πελάτες να έχουν μεγαλύτερο έλεγχο επί της χρήσης ενέργειας και των λογαριασμών τους, ενώ παράλληλα θα παρέχουν στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας πρόσθετη ευελιξία για την αντιμετώπιση των διακυμάνσεων της ζήτησης και της προσφοράς.

(20)

Λόγω της αυξανόμενης πολυπλοκότητας των προσφορών ενέργειας και των διαφορετικών πρακτικών μάρκετινγκ, οι καταναλωτές συχνά δυσκολεύονται να κατανοήσουν πλήρως τις επιπτώσεις των προσφορών των προμηθευτών ή της σύμβασης που υπογράφουν. Ειδικότερα, συχνά υπάρχει έλλειψη σαφήνειας σχετικά με τον τρόπο καθορισμού της τιμής, τους όρους ανανέωσης της σύμβασης, τις συνέπειες της καταγγελίας της σύμβασης ή τους λόγους αλλαγής των όρων και προϋποθέσεων από τον προμηθευτή. Ως εκ τούτου, οι προμηθευτές ή συμμετέχοντες στην αγορά που δραστηριοποιούνται στη σωρευτική εκπροσώπηση θα πρέπει να παρέχουν στους καταναλωτές τις βασικές πληροφορίες σχετικά με τις προσφορές ενέργειας με περιεκτικό και εύκολα κατανοητό τρόπο πριν από τη σύναψη ή την παράταση της σύμβασης.

(21)

Για να διασφαλίζεται ο αδιάλειπτος εφοδιασμός των καταναλωτών, ιδίως σε περιπτώσεις αδυναμίας του προμηθευτή να τηρήσει τις υποχρεώσεις του, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν καθεστώς ύστατου προμηθευτή. Θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να ορίζεται ο ύστατος προμηθευτής είτε πριν από την εκδήλωση της αδυναμίας του προμηθευτή να τηρήσει τις υποχρεώσεις του, είτε τη στιγμή της εκδήλωσης της εν λόγω αδυναμίας. Ο εν λόγω ύστατος προμηθευτής μπορεί να αντιμετωπίζεται ως πάροχος καθολικής υπηρεσίας. Ύστατος προμηθευτής μπορεί να είναι το τμήμα πωλήσεων μιας κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης που εκτελεί επίσης καθήκοντα διανομής, υπό την προϋπόθεση ότι πληροί τις απαιτήσεις διαχωρισμού της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944. Ωστόσο, αυτό δεν συνεπάγεται υποχρέωση των κρατών μελών να προμηθεύουν σε καθορισμένη ελάχιστη τιμή. Όταν ένα κράτος μέλος υποχρεώνει έναν ύστατο προμηθευτή να προμηθεύει ηλεκτρική ενέργεια σε πελάτη που δεν λαμβάνει προσφορές βασιζόμενες στην αγορά, εφαρμόζονται οι όροι που ορίζονται στο άρθρο 5 της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944, και η υποχρέωση μπορεί να περιλαμβάνει ρυθμιζόμενη τιμή μόνο εφόσον ο πελάτης δικαιούται να επωφελείται από ρυθμιζόμενες τιμές. Κατά την αξιολόγηση του κατά πόσον οι προσφορές που λαμβάνουν οι μη οικιακοί πελάτες βασίζονται στην αγορά, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις επιμέρους εμπορικές και τεχνικές περιστάσεις. Σε περίπτωση που, πριν από τις 16 Ιουλίου 2024, κράτος μέλος έχει ήδη ορίσει ύστατο προμηθευτή μέσω δίκαιης, διαφανούς και αμερόληπτης διαδικασίας, δεν είναι αναγκαίο να δρομολογήσει νέα διαδικασία για τον ορισμό του ύστατου προμηθευτή.

(22)

Η κοινή χρήση ενέργειας μπορεί να δημιουργήσει ανθεκτικότητα στις επιπτώσεις των υψηλών και ευμετάβλητων τιμών χονδρικής στους λογαριασμούς ενέργειας των καταναλωτών, ενδυναμώνει ένα ευρύτερο σύνολο καταναλωτών που διαφορετικά δεν θα είχαν τη δυνατότητα να γίνουν ενεργοί πελάτες λόγω οικονομικών ή χωρικών περιορισμών, όπως οι ευάλωτοι πελάτες και οι πελάτες που πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια, και οδηγεί σε αύξηση της υιοθέτησης της ανανεώσιμης ενέργειας μέσω της κινητοποίησης πρόσθετης ιδιωτικής επένδυσης κεφαλαίου και της διαφοροποίησης των τρόπων αποζημίωσης. Με την ενσωμάτωση κατάλληλων τιμολογιακών μηνυμάτων και εγκαταστάσεων αποθήκευσης, η κοινή χρήση ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία του πλαισίου για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων ευελιξίας των μικρότερων καταναλωτών. Οι διατάξεις σχετικά με την κοινή χρήση ενέργειας όπως ορίζονται στην παρούσα οδηγία συμπληρώνουν τις διατάξεις σχετικά με την αυτοκατανάλωση που ορίζονται στο άρθρο 21 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001 και το άρθρο 15 της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944, ιδίως όσον αφορά τη συλλογική αυτοκατανάλωση.

(23)

Οι ενεργοί πελάτες που έχουν στην κατοχή τους, μισθώνουν ή χρονομισθώνουν εγκαταστάσεις αποθήκευσης ή παραγωγής θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να θέτουν σε κοινή χρήση την πλεονάζουσα παραγωγή έναντι χρέωσης ή δωρεάν και να ενθαρρύνουν άλλους καταναλωτές να γίνουν ενεργοί πελάτες, ή να θέτουν σε κοινή χρήση την ανανεώσιμη ενέργεια που παράγεται ή αποθηκεύεται σε από κοινού μισθωμένες, χρονομισθωμένες ή ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, με ανώτερη δυναμικότητα 6 MW, απευθείας ή μέσω τρίτου διοργανωτή. Στην περίπτωση πελατών που συμμετέχουν σε καθεστώτα κοινής χρήσης ενέργειας τα οποία είναι μεγαλύτερα από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, το μέγεθος της εγκατεστημένης δυναμικότητας της εγκατάστασης παραγωγής που συνδέεται με το καθεστώς κοινής χρήσης ενέργειας θα πρέπει να είναι κατ’ ανώτατο όριο 6 MW και η κοινή χρήση ενέργειας θα πρέπει να πραγματοποιείται εντός τοπικής ή περιορισμένης γεωγραφικής περιοχής, όπως ορίζεται από τα κράτη μέλη. Κάθε πληρωμή για την κοινή χρήση της πλεονάζουσας παραγωγής έναντι αντιτίμου μπορεί είτε να διευθετείται απευθείας μεταξύ ενεργών πελατών είτε να γίνεται αυτόματα μέσω πλατφόρμας εμπορίας μεταξύ ομοτίμων. Οι ρυθμίσεις κοινής χρήσης ενέργειας είτε βασίζονται σε ιδιωτική συμφωνία μεταξύ ενεργών πελατών, είτε καθορίζονται μέσω νομικής οντότητας. Η νομική οντότητα που πληροί τα κριτήρια μιας κοινότητας ανανεώσιμης ενέργειας, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 σημείο 16) της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001, ή μιας ενεργειακής κοινότητας πολιτών, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 σημείο 11) της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944, θα μπορούσε να μοιράζεται με τα μέλη της την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από εγκαταστάσεις οι οποίες βρίσκονται υπό την πλήρη ιδιοκτησία τους. Το πλαίσιο προστασίας και ενδυνάμωσης για την κοινή χρήση ενέργειας θα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στους ευάλωτους πελάτες και τους πελάτες που πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια.

(24)

Η κοινή χρήση ενέργειας θέτει σε εφαρμογή τη συλλογική κατανάλωση της αυτοπαραγόμενης ή αποθηκευμένης ηλεκτρικής ενέργειας που εγχέεται στο δημόσιο δίκτυο από περισσότερους από έναν ενεργούς πελάτες που δρουν από κοινού. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν την κατάλληλη υποδομή ΤΠ ώστε να καταστεί δυνατή η διοικητική αντιστοίχιση εντός ορισμένου χρονικού πλαισίου της συνολικής μετρηθείσας κατανάλωσης του πελάτη με την αυτοπαραγόμενη ή αποθηκευμένη ανανεώσιμη ενέργεια, η οποία αφαιρείται από τη συνολική κατανάλωση για τον σκοπό του υπολογισμού της ενεργειακής συνιστώσας του λογαριασμού ενέργειας που εκδίδεται από τον προμηθευτή, με αποτέλεσμα τη μείωση του λογαριασμού του πελάτη. Η εκροή των εν λόγω εγκαταστάσεων θα πρέπει να κατανέμεται μεταξύ των συγκεντρωτικών προφίλ φορτίου των καταναλωτών βάσει στατικών, μεταβλητών ή δυναμικών μεθόδων υπολογισμού που μπορούν να προκαθορίζονται ή να συμφωνούνται από τους ενεργούς πελάτες. Οι ενεργοί πελάτες που συμμετέχουν σε συστήματα κοινής χρήσης ενέργειας είναι οικονομικά υπεύθυνοι για τις ανισορροπίες που προκαλούν, χωρίς να θίγεται η δυνατότητα των ενεργών πελατών να μεταβιβάζουν τις ευθύνες εξισορρόπησης που έχουν σε άλλους συμμετέχοντες στην αγορά. Όλα τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των καταναλωτών που θεσπίζονται με την οδηγία (EE) 2019/944 ισχύουν για τους τελικούς πελάτες που συμμετέχουν σε συστήματα κοινής χρήσης ενέργειας. Ωστόσο, τα νοικοκυριά με εγκατεστημένη δυναμικότητα έως 10,8 kW για μεμονωμένα νοικοκυριά και έως 50 kW για πολυκατοικίες δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις των προμηθευτών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να προσαρμόζουν τα εν λόγω όρια, ώστε να αντικατοπτρίζουν τις συνθήκες στο εσωτερικό τους, έως 30 kW για τους μεμονωμένους οικιακούς πελάτες και μεταξύ 40 kW και 100 kW για τις πολυκατοικίες.

(25)

Τα μικροηλιακά συστήματα με ρευματολήπτη ισχύος θα μπορούσαν μαζί με άλλα συστήματα και τεχνολογίες να συμβάλλουν στην αύξηση της υιοθέτησης της ανανεώσιμης ενέργειας και της συμμετοχής των πολιτών στην ενεργειακή μετάβαση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να προωθήσουν την εισαγωγή των εν λόγω συστημάτων για τη μείωση του διοικητικού και τεχνικού φόρτου. Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να είναι σε θέση να καθορίζουν τα τιμολόγια δικτύου για την έγχυση ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από μικροηλιακά συστήματα με ρευματολήπτη ισχύος ή να καθορίζουν τη μεθοδολογία για τον υπολογισμό των εν λόγω τιμολογίων. Ανάλογα με την κατάσταση σε ένα κράτος μέλος, τα τιμολόγια θα μπορούσαν να είναι πολύ χαμηλά ή ακόμη και μηδενικά, παράλληλα δε να αντικατοπτρίζουν το κόστος, να είναι διαφανή και να μην εισάγουν διακρίσεις.

(26)

Οι ευάλωτοι πελάτες και οι πελάτες που πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια θα πρέπει να προστατεύονται επαρκώς από αποσυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ παράλληλα δεν θα πρέπει να αναγκάζονται να αποσυνδέονται. Τα κράτη μέλη θα πρέπει συνεπώς να διασφαλίζουν ότι οι ευάλωτοι πελάτες και οι πελάτες που πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια προστατεύονται πλήρως από αποσυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων της απαγόρευσης των αποσυνδέσεων ή άλλων ισοδύναμων μέτρων. Τα κράτη μέλη έχουν στη διάθεσή τους πολλαπλά εργαλεία και ορθές πρακτικές που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, απαγορεύσεις αποσύνδεσης καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ή εποχικές απαγορεύσεις αποσύνδεσης, πρόληψη του χρέους και βιώσιμες λύσεις για τη στήριξη των πελατών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξόφληση των οικείων λογαριασμών ενέργειας. Ο ρόλος των προμηθευτών και όλων των αρμόδιων εθνικών αρχών στον προσδιορισμό κατάλληλων μέτρων, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, τα οποία θα πρέπει να είναι διαθέσιμα στους ευάλωτους πελάτες και τους πελάτες που πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια, προκειμένου να μπορούν να διαχειρίζονται τη χρήση και το κόστος της ενέργειας που καταναλώνουν, παραμένει ουσιαστικής σημασίας, ενώ οι προμηθευτές και οι αρμόδιες εθνικές αρχές θα πρέπει να συνεργάζονται στενά με τις αρχές κοινωνικής ασφάλισης.

(27)

Οι καταναλωτές έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τις διαδικασίες καταγγελιών που χειρίζονται οι προμηθευτές τους, καθώς και διαδικασίες εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, προκειμένου να εξασφαλίζεται η ουσιαστική άσκηση των δικαιωμάτων τους και να μην περιέρχονται οι ίδιοι σε μειονεκτική θέση σε περίπτωση διαφωνίας με τους προμηθευτές, ιδίως όσον αφορά τους λογαριασμούς ή το οφειλόμενο ποσό. Όταν γίνεται χρήση των εν λόγω διαδικασιών από πελάτες, οι προμηθευτές δεν θα πρέπει να καταγγέλλουν τις συμβάσεις με βάση στοιχεία που παραμένουν υπό αμφισβήτηση. Οι προμηθευτές και οι πελάτες θα πρέπει να συνεχίσουν να τηρούν τα συμβατικά τους δικαιώματα και υποχρεώσεις, ιδίως όσον αφορά την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας και την καταβολή χρημάτων για την εν λόγω ηλεκτρική ενέργεια, ενώ οι διαδικασίες καταγγελιών δεν θα πρέπει να αποτελούν λόγο κατάχρησης που επιτρέπει στους πελάτες να μην τηρούν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένης της πληρωμής των λογαριασμών τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή της στρεβλής χρήσης των εν λόγω διαδικασιών καταγγελίας ή εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών.

(28)

Οι δημόσιες παρεμβάσεις στον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας συνιστούν κατά βάση μέτρο που στρεβλώνει την αγορά. Ως εκ τούτου, οι παρεμβάσεις αυτές θα πρέπει να πραγματοποιούνται μόνο κατά περίπτωση και ως υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας, θα πρέπει δε να υπόκεινται σε ειδικούς όρους. Κατά την παρούσα οδηγία, οι ρυθμιζόμενες τιμές είναι δυνατές για τους ευάλωτους πελάτες και τους πελάτες που πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια, συμπεριλαμβανομένων των τιμών κάτω του κόστους, και, ως μεταβατικό μέτρο, για τους οικιακούς πελάτες και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει κρίση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Κατά τη διάρκεια κρίσης τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, όταν οι τιμές χονδρικής και λιανικής της ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνονται σημαντικά, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν προσωρινά την εφαρμογή ρυθμιζόμενων τιμών στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Όσον αφορά τους οικιακούς πελάτες και τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν, προσωρινά και κατ’ εξαίρεση, τη δυνατότητα να καθορίζουν ρυθμιζόμενες τιμές κάτω του κόστους κατά τη διάρκεια μιας κρίσης τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, εφόσον αυτό δεν δημιουργεί στρεβλώσεις μεταξύ προμηθευτών και εφόσον οι προμηθευτές αποζημιώνονται για το κόστος της προμήθειας κάτω του κόστους. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι η εν λόγω ρύθμιση των τιμών είναι στοχευμένη και δεν δημιουργεί κίνητρα για αύξηση της κατανάλωσης. Ως εκ τούτου, η εν λόγω κατ’ εξαίρεση και προσωρινή παράταση της ρύθμισης των τιμών θα πρέπει να περιορίζεται στο 80 % της μέσης κατανάλωσης των νοικοκυριών για τους οικιακούς πελάτες και στο 70 % της κατανάλωσης του προηγούμενου έτους για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Το Συμβούλιο θα πρέπει να μπορεί, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής, να κηρύσσει, με εκτελεστική απόφαση, περιφερειακή ή ενωσιακή κρίση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Η εκτίμηση του κατά πόσον υπάρχει τέτοιου είδους κρίση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να βασίζεται σε σύγκριση με τις τιμές σε περιόδους κανονικής λειτουργίας της αγοράς και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να αποκλείεται ο αντίκτυπος προηγούμενων κρίσεων τιμών ηλεκτρικής ενέργειας που κηρύχθηκαν δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Η εν λόγω εκτελεστική απόφαση θα πρέπει επίσης να διευκρινίζει την περίοδο ισχύος της κήρυξης μιας κρίσης τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, κατά την οποία εφαρμόζεται η προσωρινή παράταση των ρυθμιζόμενων τιμών. Η εν λόγω περίοδος δεν θα πρέπει να ξεπέρνα το ένα έτος. Όταν εξακολουθούν να πληρούνται οι προϋποθέσεις για την κήρυξη της εν λόγω κρίσης τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, το Συμβούλιο, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να παρατείνει την περίοδο ισχύος της εκτελεστικής απόφασης. Η ανάθεση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων στο Συμβούλιο δικαιολογείται λόγω των σημαντικών οριζόντιων συνεπειών για τα κράτη μέλη μιας απόφασης που κηρύσσει κρίση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και, συνακολούθως, για την ενεργοποίηση των διευρυμένων δυνατοτήτων για δημόσιες παρεμβάσεις για τον καθορισμό των τιμών προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Οι επιπτώσεις αυτές είναι σημαντικές τόσο από την άποψη του αριθμού των πελατών που αφορούν, όσο και από την άποψη της σημασίας των κατηγοριών των πελατών αυτών. Η ανάθεση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων στο Συμβούλιο λαμβάνει επίσης επαρκώς υπόψη την πολιτική φύση μμιας τέτοιας απόφασης για την κήρυξη κρίσης τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία απαιτεί λεπτή εξισορρόπηση διάφορων πολιτικών παραμέτρων κεντρικής σημασίας για την απόφαση των κρατών μελών ως προς την εφαρμογή ρυθμισμένων τιμών στον τομέα της ενέργειας. Στην περίπτωση ευάλωτων πελατών και πελατών που πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια, η ρύθμιση των τιμών που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη θα μπορούσε να καλύπτει το 100 % της τιμής σύμφωνα με το άρθρο 5 της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944. Σε κάθε περίπτωση, η κήρυξη περιφερειακής ή ενωσιακής κρίσης τιμών ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να διασφαλίζει ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε όλα τα κράτη μέλη που επηρεάζονται από την απόφαση, ώστε να μη στρεβλώνεται αδικαιολόγητα η εσωτερική αγορά.

(29)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν στήριξη, σύμφωνα με τα άρθρα 107 και 108 ΣΛΕΕ, για το πρόσθετο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας των βιομηχανικών πελατών σε περιόδους κρίσης ηλεκτρικής ενέργειας και εξαιρετικά σημαντικών αυξήσεων των τιμών.

(30)

Δεδομένου ότι η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία δεν έχουν ακόμη συγχρονιστεί με το ενωσιακό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, αντιμετωπίζουν πολύ ειδικές προκλήσεις κατά την οργάνωση αγορών εξισορρόπησης και τη βασισμένη στην αγορά προμήθεια επικουρικών υπηρεσιών. Μολονότι η πρόοδος προς τον συγχρονισμό βρίσκεται σε εξέλιξη, ένα από τα κρίσιμα προαπαιτούμενα για τη σταθερή σύγχρονη λειτουργία του συστήματος είναι η διαθεσιμότητα επαρκών αποθεμάτων ισχύος εξισορρόπησης για ρύθμιση της συχνότητας. Ωστόσο, λόγω της εξάρτησής τους από τη ρωσική συγχρονισμένη περιοχή για τη διαχείριση της συχνότητας, τα κράτη της Βαλτικής δεν ήταν ακόμη σε θέση να αναπτύξουν δική τους λειτουργούσα αγορά εξισορρόπησης. Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει αυξήσει σε σημαντικό βαθμό τον κίνδυνο για την ασφάλεια του εφοδιασμού ως αποτέλεσμα της απουσίας δικών τους αγορών εξισορρόπησης. Η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία θα πρέπει, συνεπώς, να εξαιρεθούν από τις απαιτήσεις ορισμένων διατάξεων του άρθρου 40 παράγραφος 4 και του άρθρου 54 παράγραφος 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944, στον βαθμό που αυτό είναι αναγκαίο για την ασφάλεια του συστήματος για μια μεταβατική περίοδο. Οι μεταβατικές περίοδοι για την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία θα πρέπει να καταργηθούν σταδιακά το συντομότερο δυνατόν μετά τον συγχρονισμό και θα πρέπει να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη των κατάλληλων εργαλείων αγοράς τα οποία θα εξασφαλίζουν βραχυπρόθεσμα αποθέματα εξισορρόπησης και άλλες απαραίτητες επικουρικές υπηρεσίες, καθώς και να περιοριστούν στο χρονικό διάστημα που είναι απαραίτητο για τη διαδικασία αυτή.

(31)

Δεδομένου ότι το σύστημα μεταφοράς της Κύπρου δεν είναι συνδεδεμένο με το σύστημα οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους, η Κύπρος αντιμετωπίζει πολύ ειδικές προκλήσεις στην οργάνωση αγορών εξισορρόπησης και τη βασισμένη στην αγορά προμήθεια επικουρικών υπηρεσιών. Η Κύπρος θα πρέπει, συνεπώς, να εξαιρεθεί από τις απαιτήσεις του άρθρου 40 παράγραφος 4 και του άρθρου 54 παράγραφος 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944, στον βαθμό που αυτό είναι αναγκαίο για την ασφάλεια του συστήματος για μια μεταβατική περίοδο, δηλαδή έως ότου το σύστημα μεταφοράς της Κύπρου συνδεθεί με το σύστημα άλλων κρατών μελών μέσω γραμμών διασύνδεσης.

(32)

Η παρούσα οδηγία αποτελεί νομική βάση για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16). Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τηρούνται όλες οι αρχές και οι υποχρεώσεις σχετικά με την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ελαχιστοποίηση των δεδομένων. Όταν ο στόχος της παρούσας οδηγίας μπορεί να επιτευχθεί χωρίς επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, οι υπεύθυνοι επεξεργασίας δεδομένων θα πρέπει να βασίζονται σε ανωνυμοποιημένα και συγκεντρωτικά δεδομένα.

(33)

Στον βαθμό που οποιοδήποτε από τα μέτρα που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία συνιστά κρατική ενίσχυση, οι διατάξεις που αφορούν τα εν λόγω μέτρα δεν θίγουν την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 ΣΛΕΕ. Η Επιτροπή είναι αρμόδια να εκτιμά τη συμβατότητα της κρατικής ενίσχυσης με την εσωτερική αγορά.

(34)

Οι οδηγίες (ΕΕ) 2018/2001 και (ΕΕ) 2019/944 θα πρέπει, συνεπώς, να τροποποιηθούν αναλόγως.

(35)

Δεδομένου ότι ο στόχος της παρούσας οδηγίας, δηλαδή η βελτίωση του σχεδιασμού της ενοποιημένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως η αποτροπή αδικαιολόγητα υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως καθορίζεται στο εν λόγω άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα απαιτούμενα για την επίτευξη του στόχου αυτού,

1)

Το άρθρο 2 τροποποιείται ως εξής:

2)

Το άρθρο 4 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

3)

Παρεμβάλλεται το ακόλουθο άρθρο:

4)

Το άρθρο 11 τροποποιείται ως εξής:

5)

Παρεμβάλλεται το ακόλουθο άρθρο:

6)

Παρεμβάλλεται το ακόλουθο άρθρο:

7)

Στο άρθρο 27, η παράγραφος 1 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

8)

Παρεμβάλλεται το ακόλουθο άρθρο:

9)

Παρεμβάλλεται το ακόλουθο άρθρο:

10)

Στο άρθρο 31, οι παράγραφοι 2 και 3 αντικαθίστανται από το ακόλουθο κείμενο:

11)

Στο άρθρο 33, η παράγραφος 1 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

(*2)  Οδηγία 2014/94/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2014, για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων (ΕΕ L 307 της 28.10.2014, σ. 1).»."

12)

Το άρθρο 59 τροποποιείται ως εξής:

13)

Στο άρθρο 66 προστίθενται οι ακόλουθες παράγραφοι:

14)

Παρεμβάλλεται το ακόλουθο άρθρο:

15)

Στο άρθρο 69, η παράγραφος 2 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο: