(1)

Η κεντρική εκκαθάριση και οι ανταλλαγές περιθωρίων ασφαλείας στο πλαίσιο συναλλαγών που δεν εκκαθαρίζονται κεντρικά ευνοούν σημαντικά τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ιδίως όσον αφορά τη διαχείριση του κινδύνου αντισυμβαλλομένου. Η διευρυμένη χρήση της κεντρικής εκκαθάρισης παραγώγων και η εξασφάλιση θέσεων μη κεντρικά εκκαθαριζόμενων παραγώγων έχουν ενισχύσει σημαντικά την ανθεκτικότητα της αγοράς παραγώγων μετά την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις, οι οποίες τελούν υπό την καθοδήγηση του Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας βάσει συμφωνιών που επιτεύχθηκαν σε επίπεδο G20, συνέβαλαν ώστε να αποτραπεί η εξάπλωση της ανησυχίας όσον αφορά τον πιστωτικό κίνδυνο αντισυμβαλλομένου λόγω των πρόσφατων πιέσεων στην αγορά. Επιπλέον, η κεντρική εκκαθάριση μεγιστοποιεί τις ευκαιρίες συμψηφισμού και, συνεπώς, την εξοικονόμηση ρευστότητας, μεταξύ άλλων και όσον αφορά τις καταβολές περιθωρίων διαφορών αποτίμησης που αποτυπώνουν μηχανιστικά τις διακυμάνσεις των τιμών της αγοράς.

(2)

Διαταραχές στην αγορά, όπως οι απότομες πτώσεις στις τιμές περιουσιακών στοιχείων και τα υψηλά επίπεδα μεταβλητότητας, μεταφράζονται σε αυξήσεις των περιθωρίων διαφορών αποτίμησης και μπορούν να οδηγήσουν επίσης σε αυξημένες απαιτήσεις κάλυψης αρχικού περιθωρίου ασφαλείας όσον αφορά θέσεις σε βραχυπρόθεσμους επενδυτικούς τίτλους (cash securities), εμπορεύματα ή παράγωγα. Τα περιθώρια ασφαλείας έχουν θεμελιώδη ρόλο στον τρόπο διαχείρισης του πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου από τους κεντρικούς αντισυμβαλλόμενους, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της διαχείρισης κινδύνου και στηρίζουν τη συστημική ανθεκτικότητα.

(3)

Οι εν λόγω συνθήκες στην αγορά θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές συνέπειες για τους συμμετέχοντες σε αυτή ως προς τη διαχείριση της ρευστότητας, τις ανάγκες χρηματοδότησης και ενδεχομένως ακόμη και τη φερεγγυότητά τους, αν οι πιέσεις ρευστότητας οδηγήσουν σε συστηματικές βεβιασμένες πωλήσεις στοιχείων ενεργητικού έναντι πολύ χαμηλής τιμής (fire sales).

(4)

Τελικά, οι εξωτερικότητες που απορρέουν από σημαντικές διακυμάνσεις στην αγορά και οι συναφείς απαιτήσεις κάλυψης περιθωρίων ασφαλείας ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

(5)

Η έξαρση της πανδημίας της νόσου COVID-19 και η πρόσφατη απότομη αύξηση στη μεταβλητότητα της τιμής του πετρελαίου έχουν ως συνέπεια, μεταξύ άλλων, τη σημαντική ενίσχυση των απαιτήσεων κάλυψης περιθωρίων ασφαλείας στο σύνολο των αγορών κεντρικά και μη κεντρικά εκκαθαριζόμενων συναλλαγών. Από τα μέσα Φεβρουαρίου του 2020 παρατηρείται αύξηση των αρχικών περιθωρίων –κατά μείζονα λόγο για τα εισηγμένα και όχι για τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα – εξαιτίας των μεγαλύτερων όγκων συναλλαγών, αλλά και ως απάντηση που αποτελεί έκφραση ενός μοντέλου περιθωρίων για την αντιμετώπιση εν δυνάμει μεγαλύτερων ζημιών λόγω αυξημένης μεταβλητότητας στην αγορά. Επιπλέον, οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι έχουν ζητήσει και συγκεντρώσει μεγάλα ποσά περιθωρίων διαφορών αποτίμησης σε ενδοημερήσια βάση για την κάλυψη των διακυμάνσεων της αγοράς, τα οποία συνήθως δεν αποπληρώνονται πριν από την επόμενη ημέρα, με αποτέλεσμα την προσωρινή δέσμευση της ρευστότητας στους λογαριασμούς που οι ίδιοι τηρούν. Έκτοτε και μέχρι τον Μάρτιο έχει καταγραφεί σημαντική αύξηση στην καταβολή και συγκέντρωση του ημερήσιου περιθωρίου διαφορών αποτίμησης σε χαρτοφυλάκια βάσει διμερών συμφωνιών.

(6)

Πλείστα εκκαθαριστικά μέλη έχουν παρατηρήσει ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των αρχικών περιθωρίων ασφαλείας και ορισμένα από αυτά ενδέχεται να έχουν αντιμετωπίσει αυξημένους περιορισμούς στη ρευστότητα. Πάντως, καμία αθέτηση υποχρέωσης δεν έχει επέλθει σε σχέση με κεντρικό αντισυμβαλλόμενο εγκατεστημένο στην Ένωση. Οι απαιτήσεις κάλυψης του περιθωρίου ασφαλείας ενδεχομένως να έχουν σημαντικό αντίκτυπο σε μη τραπεζικές οντότητες, είτε μέσω της εκκαθάρισης πελατών είτε όσον αφορά μη κεντρικά εκκαθαριζόμενες συναλλαγές, λόγω των περιορισμών στη ρευστότητα. Μελλοντικά η ικανότητα των συμμετεχόντων στην αγορά να καλύπτουν τα περιθώρια ασφαλείας θα εξαρτάται από τα εκάστοτε επίπεδα μεταβλητότητας και τη συνεχιζόμενη ανθεκτικότητα της διαχείρισης της ρευστότητας εκ μέρους τους.

(7)

Εν γένει, η συγκέντρωση σε επίπεδο κεντρικών αντισυμβαλλομένων και εκκαθαριστικών μελών και η διασυνδεσιμότητα μεταξύ κεντρικών αντισυμβαλλομένων μέσω κοινών εκκαθαριστικών μελών, παρόχων ρευστότητας, θεματοφυλάκων ή επενδυτικών φορέων ενδέχεται επίσης να συνιστούν παράγοντες ενισχυτικούς της μετάδοσης του κινδύνου ρευστότητας.

(8)

Τα τεχνικά πρότυπα και οι κατευθυντήριες γραμμές για την αντικυκλικότητα (μέτρα περιθωρίων αντικυκλικότητας) που εισήγαγε ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 648/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) έχουν ως σκοπό τον περιορισμό του κινδύνου λόγω της φιλοκυκλικότητας των περιθωρίων ασφαλείας των κεντρικών αντισυμβαλλομένων. Οι εθνικές αρμόδιες αρχές οφείλουν να τηρούν τις προδιαγραφές φιλοκυκλικότητας των περιθωρίων ασφαλείας και των ασφαλειών τις οποίες ορίζει ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 153/2013 (4). Οι τροποποιήσεις που εισήγαγε στον κανονισμό EMIR ο κανονισμός (ΕΕ) 2019/834 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (νέος κανονισμός «EMIR Refit») (5) ενισχύουν τη διαφάνεια στον καθορισμό των περιθωρίων ασφαλείας μεταξύ κεντρικών αντισυμβαλλομένων και εκκαθαριστικών μελών, χωρίς εντούτοις το ίδιο επίπεδο διαφάνειας να εκτείνεται και στη σχέση μεταξύ των εκκαθαριστικών μελών και των πελατών τους.

(9)

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ΕΣΣΚ) είναι αρμόδιο για τη μακροπροληπτική εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος εντός της Ένωσης. Προκειμένου να εκπληρώσει την αποστολή του, το ΕΣΣΚ πρέπει να συμβάλλει στην πρόληψη και τον μετριασμό των συστημικών κινδύνων που απειλούν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων που αφορούν τη ρευστότητα. Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του το ΕΣΣΚ αξιολογεί τους κινδύνους για το χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα μπορούσαν να εκδηλωθούν λόγω υψηλών απαιτήσεων κάλυψης των περιθωρίων ασφαλείας και προτείνει τρόπους πιθανού μετριασμού τους.

(10)

Το ΕΣΣΚ αφενός αναγνωρίζει τα οφέλη που προσφέρει από άποψη εξοικονόμησης ρευστότητας στο σύνολο του χρηματοπιστωτικού συστήματος το πλεονέκτημα του πολυμερούς συμψηφισμού το οποίο παρέχει η κεντρική εκκαθάριση• αφετέρου αξιολογεί επίσης θετικά το συστημικό όφελος από την κεντρική εκκαθάριση ως κρίσιμης σημασίας μέτρο ενίσχυσης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας μέσω της διασφάλισης και ανάπτυξης υγιών πρακτικών διαχείρισης του κινδύνου όσον αφορά τον πιστωτικό κίνδυνο και τον κίνδυνο ρευστότητας.

(11)

Εξάλλου το ΕΣΣΚ αναγνωρίζει ότι τα μέτρα πολιτικής για τα περιθώρια ασφαλείας δεν θα πρέπει να υπονομεύουν την προστασία έναντι του πιστωτικού κινδύνου αντισυμβαλλομένου. Οι αντισυμβαλλόμενοι, περιλαμβανομένων των εκκαθαριστικών μελών και των πελατών τους, θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι διατηρούν επαρκή ρευστότητα για την έγκαιρη κάλυψη των περιθωρίων ασφαλείας. Εντούτοις, από άποψη χρηματοπιστωτικής σταθερότητας είναι επίσης χρήσιμο να διασφαλιστεί ότι οι αποφάσεις των κεντρικών αντισυμβαλλομένων στο πλαίσιο της διαχείρισης του κινδύνου δεν συνεπάγονται άσκοπες επιβαρύνσεις για τα εκκαθαριστικά μέλη, τους πελάτες τους και άλλους αντισυμβαλλομένους λόγω υπερβολικών φιλοκυκλικών χαρακτηριστικών, δημιουργώντας παρεπόμενες πιέσεις ρευστότητας ικανές ενδεχομένως να προκαλέσουν ζητήματα φερεγγυότητας. Προς εφαρμογή των παρουσών συστάσεων η ΕΣΣΚ αναμένει από τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους να διασφαλίσουν την αξιοπιστία της διαχείρισης κινδύνου και της ανθεκτικότητάς τους και να συνεχίσουν να προσφέρουν στους συμμετέχοντες στην αγορά προστασία έναντι ζημιών από αθέτηση υποχρεώσεων.

(12)

Οι συστάσεις Α και Δ σκοπό έχουν να διασφαλίσουν τον περιορισμό αιφνίδιων και σημαντικών (και ως εκ τούτου φιλοκυκλικών) αλλαγών και φαινομένων «κατακρήμνισης» (cliff effects) ως προς τα αρχικά περιθώρια ασφαλείας (και τα προσαυξημένα περιθώρια) και τις ασφάλειες, προκαλούμενων: i) από τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους έναντι των εκκαθαριστικών μελών τους• ii) από τα εκκαθαριστικά μέλη έναντι των πελατών τους• και iii) σε διμερές πλαίσιο, λόγω της μηχανιστικής εξάρτησης από πιστοληπτικές αξιολογήσεις και τυχόν φιλοκυκλικές εσωτερικές μεθόδους βαθμολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Ο σχεδιασμός της ρευστότητας θα πρέπει να είναι όσο το δυνατό προβλέψιμος και διαχειρίσιμος διά του περιορισμού των μη αναμενόμενων και σημαντικών απαιτήσεων κάλυψης των περιθωρίων ασφαλείας. Η προσαρμογή των συμμετεχόντων στην αγορά με συντεταγμένο τρόπο θα μπορούσε να διασφαλιστεί μέσω της θέσπισης περιόδων προειδοποίησης οι οποίες είναι εύλογες και εξασφαλίζουν την εκτελεστότητα τυχόν αλλαγών στα πρωτόκολλα των περιθωρίων ασφαλείας και των συντελεστών αποκοπής.

(13)

Η σύσταση Β σκοπό έχει να διασφαλίσει ότι οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι αποτυπώνουν ενδελεχώς στις προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων ρευστότητας όλα τα γεγονότα που θα μπορούσαν να τους οδηγήσουν σε καταστάσεις έλλειψης ρευστότητας, ενθαρρύνοντάς τους έτσι να βελτιώσουν τη διαχείριση της εξάρτησής τους από παρόχους υπηρεσιών ρευστότητας. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της αγοράς στο σύνολό της, δεδομένου του υψηλού βαθμού συγκέντρωσης και διασύνδεσης μεταξύ κεντρικών αντισυμβαλλομένων και παρόχων υπηρεσιών ρευστότητας, αυτή δε η συνετή διαχείριση ρευστότητας σε επίπεδο μεμονωμένων κεντρικών αντισυμβαλλομένων θα βελτιώσει εν προκειμένω τη διαχείριση κινδύνου από συστημική και μακροπροληπτική άποψη.

(14)

Η σύσταση Γ σκοπό έχει να διασφαλίσει ότι οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι, αφενός, περιορίζουν την ασυμμετρία στην καταβολή των περιθωρίων διαφορών αποτίμησης που συγκεντρώνουν σε ενδοημερήσια βάση, διατηρώντας παράλληλα τη χρηματοοικονομική ανθεκτικότητά τους και, αφετέρου, σχεδιάζουν τα πλαίσια των απαιτήσεων κάλυψης περιθωρίου ασφαλείας και τα συναφή χρονοδιαγράμματα που εφαρμόζουν κατά τρόπο ώστε να είναι προβλέψιμα και να αποτρέπουν τους υπέρμετρους περιορισμούς στη ρευστότητα των εκκαθαριστικών τους μελών, οι οποίοι θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε γεγονότα αθέτησης υποχρέωσης.

(15)

Η παρούσα σύσταση δεν θίγει τις εντολές νομισματικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών στην Ένωση.

(16)

Οι συστάσεις του ΕΣΣΚ δημοσιεύονται κατόπιν ενημέρωσης των αποδεκτών τους και αφότου το γενικό συμβούλιο ενημερώσει το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πρόθεσή του να προβεί στη δημοσίευση και του παράσχει τη δυνατότητα να αντιδράσει,

1.

2.

Εφόσον δεν παρακωλύει την έγκαιρη εφαρμογή των αποφάσεων διαχείρισης του κινδύνου, η ενημέρωση θα πρέπει να παρέχεται αρκετά νωρίτερα από την εφαρμογή τους.

3.

4.

1.

2.

3.

4.

1.

2.

1.

2.

1.

α)

Έως τις 30 Νοεμβρίου 2020 οι αρμόδιες αρχές καλούνται να υποβάλουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στο ΕΣΣΚ το έντυπο του παραρτήματος I όσον αφορά την εφαρμογή της σύστασης Α σημεία 1 και 2.

β)

Έως τις 30 Νοεμβρίου 2020 οι αρμόδιες αρχές καλούνται να διαβιβάσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στο ΕΣΣΚ το έντυπο του παραρτήματος I όσον αφορά την εφαρμογή της σύστασης Α σημεία 3 και 4.

α)

Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 η ΕΑΚΑΑ καλείται να διαβιβάσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στο ΕΣΣΚ το έντυπο του παραρτήματος I όσον αφορά την εφαρμογή της σύστασης Β σημείο 1.

β)

Έως τις 30 Νοεμβρίου 2020 οι αρμόδιες αρχές καλούνται να διαβιβάσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στο ΕΣΣΚ το έντυπο του παραρτήματος I όσον αφορά την εφαρμογή της σύστασης Β σημεία 2, 3 και 4.

α)

Έως τις 30 Νοεμβρίου 2020 οι αρμόδιες αρχές καλούνται να διαβιβάσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στο ΕΣΣΚ το έντυπο του παραρτήματος I όσον αφορά την εφαρμογή της σύστασης Γ σημείο 1.

β)

Έως τις 30 Νοεμβρίου 2020 οι οικείες αρμόδιες αρχές των εκκαθαριστικών μελών καλούνται να διαβιβάσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στο ΕΣΣΚ το έντυπο του παραρτήματος I όσον αφορά την εφαρμογή της σύστασης Γ σημείο 2.

α)

Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 οι αρμόδιες αρχές και οι οικείες αρμόδιες αρχές καλούνται να διαβιβάσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στο ΕΣΣΚ το έντυπο του παραρτήματος I όσον αφορά την εφαρμογή της σύστασης Δ σημείο 1.

β)

Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022 η Επιτροπή καλείται να διαβιβάσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στο ΕΣΣΚ το έντυπο του παραρτήματος I όσον αφορά την εφαρμογή της σύστασης Δ σημείο 2.

1.

2.