16.12.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 329/31

(1)

Με την επιστολή της 24ης Νοεμβρίου 2000, η οποία πρωτοκολλήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2000, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ιταλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση κοινοποίησε στην Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 88 παράγραφος 3 της συνθήκης, το νόμο αριθ. 22 της 17ης Νοεμβρίου 2000 της περιφέρειας Σαρδηνίας σχετικά με τις ενισχύσεις υπέρ των κτηνοτρόφων για την αντιμετώπιση της επιζωοτίας που ονομάζεται «καταρροϊκός πυρετός του προβάτου» (blue tongue) (1), στη συνέχεια αποκαλούμενος «νόμος αριθ. 22/2000». Σύμφωνα με το άρθρο 10 του νόμου, η χορήγηση ορισμένων από τις ενισχύσεις υπόκειται στην έγκριση της Επιτροπής, στο πλαίσιο της διαδικασίας που προβλέπεται στα άρθρα 87 και 88 της συνθήκης.

(2)

Με την επιστολή της 15ης Δεκεμβρίου 2000, η οποία πρωτοκολλήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2000, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ιταλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση διαβίβασε στην Επιτροπή τις συμπληρωματικές πληροφορίες που της είχαν ζητηθεί με επιστολή στις 13 Δεκεμβρίου 2000.

(3)

Με την επιστολή της 2ας Φεβρουαρίου 2001, η Επιτροπή κοινοποίησε στην Ιταλία την απόφασή της να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 88 παράγραφος 2 της Συνθήκης κατά της ενίσχυσης αυτής.

(4)

Η απόφαση της Επιτροπής να κινήσει τη διαδικασία δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων  (2). Η Επιτροπή κάλεσε τους ενδιαφερομένους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σε σχέση με το υπόψη μέτρο.

(5)

Με την ίδια απόφαση η Επιτροπή ενέκρινε τις ενισχύσεις που προβλέπονται στα άρθρα 2, 3 και 4 του νόμου αριθ. 22/2000, με το σκεπτικό ότι παρουσιάζουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να θεωρηθούν ενισχύσεις, στόχος των οποίων είναι η διευκόλυνση της ανάπτυξης ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 3 σημείο γ) της συνθήκης.

(6)

Οι ιταλικές αρχές δεν διαβίβασαν καμία παρατήρηση σχετικά με τα εν λόγω μέτρα. Η Επιτροπή δεν έλαβε παρατηρήσεις από κανέναν άλλο ενδιαφερόμενο.

(7)

Οι ενισχύσεις βασίζονται στο άρθρο 5 του νόμου αριθ. 22/2000 σχετικά με τις παρεμβάσεις υπέρ των συνεταιρισμών μεταποίησης και εμπορίας για την αποζημίωση των απωλειών λόγω του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου (blue tongue).

(8)

Τον Αύγουστο του 2000, η νόσος «καταρροϊκός πυρετός του προβάτου» (στη συνέχεια καλούμενη «blue tongue») εμφανίστηκε στη Σαρδηνία και μεταδόθηκε σε όλη τη νήσο, παρά τα μέτρα που ελήφθησαν από τις δημόσιες αρχές. Η διάδοσή της ευνοήθηκε από τις καιρικές συνθήκες (ζέστη και ξηρασία). Για την καταπολέμηση της επιζωοτίας, οι ιταλικές υγειονομικές αρχές αποφάσισαν, στις 28 Αυγούστου 2000, να απαγορεύσουν τη μετακίνηση εγχώριων και άγριων μηρυκαστικών καταγόμενων ή προερχόμενων από τη Σαρδηνία (συμπεριλαμβανόμενου σπέρματος, ωαρίων και εμβρύων) προς την υπόλοιπη εθνική επικράτεια και προς τα λοιπά κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον αποφασίστηκε η απαγόρευση μετακίνησης των ίδιων ζώων από την επαρχία Cagliari προς το υπόλοιπο τμήμα της περιφέρειας, καθώς και η υποχρέωση των κτηνιατρικών υπηρεσιών των άλλων περιφερειών να εκτελούν κλινικούς ελέγχους στις εκμεταλλεύσεις όπου είχαν εισαχθεί πρόβατα προερχόμενα από τη Σαρδηνία κατά το τελευταίο δίμηνο. Στη συνέχεια, οι περιφερειακές αρχές εξέδωσαν το διάταγμα αριθ. 34 της 5ης Σεπτεμβρίου 2000 σχετικά με επείγοντα μέτρα για τον έλεγχο της blue tongue (3), με το οποίο, σε όλη την επικράτεια της Σαρδηνίας, απαγορεύθηκε η μετακίνηση από τις εκμεταλλεύσεις αιγοπροβάτων, βοοειδών, βουβαλιών και ζώων εκτροφής που ανήκουν σε άγρια είδη. Με το διάταγμα κατέστη επίσης υποχρεωτική η καταπολέμηση των εντόμων φορέων της ασθένειας. Στις 16 Οκτωβρίου 2000, οι περιφερειακές υγειονομικές αρχές ενέκριναν το πρόγραμμα αντιμετώπισης και εξάλειψης της blue tongue στη Σαρδηνία και, στις 25 Οκτωβρίου 2000, το περιφερειακό συμβούλιο της Σαρδηνίας ενέκρινε το νόμο αριθ. 22/2000 σχετικά με τις ενισχύσεις υπέρ των κτηνοτρόφων για την αντιμετώπιση της επιζωοτίας «καταρροϊκός πυρετού του προβάτου» (blue tongue), ο οποίος στη συνέχεια κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή για να εξεταστεί κατά πόσον είναι σύμφωνος προς τα άρθρα 87, 88 και 89 της συνθήκης. Οι παρεμβάσεις που προβλέπονται στα άρθρα 2, 3 και 4 του νόμου αριθ. 22/2000 κρίθηκαν συμβιβάσιμες με την κοινή αγορά (4). Η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία του άρθρου 88 παράγραφος 2 της συνθήκης όσον αφορά τις ενισχύσεις που προβλέπονται στο άρθρο 5 του εν λόγω νόμου.

(9)

Το άρθρο 5 του νόμου αριθ. 22/2000 επιτρέπει στην περιφερειακή διοίκηση να χορηγήσει ενισχύσεις στις επιχειρήσεις και στους συνεταιρισμούς συγκομιδής, μεταποίησης, συσκευασίας και εμπορίας γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, με έδρα στη Σαρδηνία, που υπέστησαν μείωση των εισφορών, οι οποίες τους οφείλονταν λόγω καταστατικών ή συμβατικών υποχρεώσεων, μεγαλύτερη του 20 % (στις μειονεκτικές γεωργικές περιοχές) ή του 30 % (στις άλλες περιοχές), σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας τριετίας. Οι ενισχύσεις αυτές αποβλέπουν στην αποζημίωση των ζημιών λόγω έλλειψης πρώτων υλών για μεταποίηση και περιορίζονται στις ζημίες που συνδέονται με τη μείωση των εισφορών των μελών.

(10)

Το προβλεπόμενο ύψος της ενίσχυσης ανέρχεται σε 5 δισεκατομμύρια λιρέτες (περίπου 2 582 280 ευρώ) για το έτος 2000.

(11)

Η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 88 παράγραφος 2 της συνθήκης λόγω ορισμένων αμφιβολιών όσον αφορά τη συμβατότητα του εν λόγω καθεστώτος ενίσχυσης με την κοινή αγορά. Οι αμφιβολίες επικεντρώνονταν κυρίως στο γεγονός ότι στο σημείο 11.4 των κατευθυντηρίων γραμμών δεν προβλέπεται καμία διάταξη σχετικά με τη χορήγηση στις επιχειρήσεις μεταποίησης αποζημιώσεων για τις ζημίες λόγω επιζωοτιών.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, παρά την επιλογή των ιταλικών αρχών να χορηγήσουν τις ενισχύσεις μόνο στους συνεταιρισμούς, δεν είχε αποδειχθεί η σχέση μεταξύ της νόσου (blue tongue) και της μείωσης των εισφορών. Πιο συγκεκριμένα, η περιφέρεια είχε πληγεί από ξηρασία (βλέπε ενίσχυση αριθ. 745/2000), η οποία είχε ενδεχομένως συμβάλει στη μείωση των εισφερόμενων ποσοτήτων. Επιπλέον, σε ορισμένους συνεταιρισμούς είχε ενδεχομένως σημειωθεί μείωση των πρώτων υλών για λόγους άλλους από την blue tongue (ή από την ξηρασία).

(12)

Δυνάμει του σημείου 11.3.8 των κατευθυντηρίων γραμμών επιτρέπεται η καταβολή αποζημίωσης μόνο στους γεωργούς, ή στις οργανώσεις παραγωγών στις οποίες αυτοί είναι μέλη, για τις ζημίες λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, επομένως δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν κατ’ αναλογία οι κανόνες αυτοί στις επιχειρήσεις μεταποίησης για τις ζημίες λόγω της blue tongue. Γενικά, η Επιτροπή θεώρησε ότι οι γεωργοβιομηχανικές επιχειρήσεις διαθέτουν κάποια ευελιξία στη διαχείριση των πηγών εφοδιασμού τους. Αυτό φυσικά συνεπαγόταν ενδεχομένως πρόσθετες δαπάνες για την αγορά πρώτων υλών και, συνεπώς, μείωση της οικονομικής απόδοσης, δεν φαινόταν όμως να δικαιολογεί την άμεση επιβολή των κανόνων που εφαρμόζονται στη γεωργική παραγωγή.

(13)

Ελλείψει άλλης νομικής βάσης για την εξέταση και την ενδεχόμενη έγκριση της ενίσχυσης που προβλέπεται στο άρθρο 5 του νόμου αριθ. 22/2000, η εν λόγω ενίσχυση έπρεπε να θεωρηθεί λειτουργική ενίσχυση, δηλαδή άμεση ενίσχυση για ελάφρυνση των γεωργοβιομηχανικών επιχειρήσεων από τις δαπάνες τις οποίες οφείλουν κανονικά να καλύπτουν οι ίδιες οι επιχειρήσεις σε καθημερινή βάση κατά τη διαχείριση των δραστηριοτήτων τους. Οι ενισχύσεις αυτές πρέπει κατά κανόνα να θεωρούνται μη συμβιβάσιμες με την κοινή αγορά.

(14)

Κατόπιν της απόφασης να κινηθεί η διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 88 παράγραφος 2 της Συνθήκης, οι ιταλικές αρχές δεν διαβίβασαν καμία παρατήρηση στις υπηρεσίες της Επιτροπής.

(15)

Δυνάμει του άρθρου 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης, είναι ασυμβίβαστες με την κοινή αγορά, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ κρατών μελών συναλλαγές, οι ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό ευνοώντας ορισμένες επιχειρήσεις ή ορισμένους κλάδους παραγωγής.

(16)

Το άρθρο 40 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1254/1999 του Συμβουλίου, της 17ης Μαΐου 1999 περί κοινής οργανώσεως της αγοράς στον τομέα του βοείου κρέατος (5) προβλέπει την εφαρμογή των άρθρων 87, 88 και 89 της συνθήκης στην παραγωγή και στο εμπόριο των προϊόντων που υπάγονται στον κανονισμό, με την επιφύλαξη αντιθέτων διατάξεών του. Ανάλογο μέτρο προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2529/2001 του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 2001, για την κοινή οργάνωση της αγοράς στον τομέα του προβείου και αιγείου κρέατος (6), ο οποίος στο άρθρο 23 ορίζει ότι τα άρθρα 87, 88 και 89 της συνθήκης εφαρμόζονται στην παραγωγή και το εμπόριο των προϊόντων που αναφέρονται στο άρθρο 1 αυτού, πλην αντιθέτων διατάξεών του.

17.

Το άρθρο 5 του νόμου αριθ. 22/2000 προβλέπει ενισχύσεις για την αποζημίωση των γεωργικών επιχειρήσεων και συνεταιρισμών για τις ζημίες λόγω έλλειψης πρώτων υλών προς μεταποίηση, εξ αιτίας της μείωσης των εισφορών των μελών, κατόπιν της εμφάνισης της επιδημίας της blue tongue. Οι υπόψη επιχειρήσεις και συνεταιρισμοί λαμβάνουν οικονομικά πλεονεκτήματα τα οποία δεν θα είχαν λάβει ειδάλλως, κατά την εκτέλεση της δραστηριότητάς τους και, κατά συνέπεια, βελτιώνουν την ανταγωνιστική τους θέση ως προς τους άλλους κοινοτικούς γεωργούς που δεν λαμβάνουν τις ίδιες ενισχύσεις.

(18)

Οι εν λόγω ενισχύσεις επηρεάζουν τον ανταγωνισμό και τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών. Πράγματι οι δικαιούχοι εκτελούν μια οικονομική δραστηριότητα σε έναν κλάδο (αυτόν των βοοειδών και αιγοπροβάτων) που αποτελεί αντικείμενο συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών. Το έτος 2001, τα βοοειδή της Ιταλίας ανέρχονταν σε 6 932 700 κεφαλές, εκ των οποίων οι 273 900 εκτρέφονταν στη Σαρδηνία. Το ίδιο έτος, ο πληθυσμός αιγοπροβάτων ανέρχονταν σε 8 311 400 πρόβατα, εκ των οποίων τα 360 200 εκτρέφονταν στη Σαρδηνία, και σε 1 024 800 αίγες, εκ των οποίων οι 240 200 εκτρέφονταν στη Σαρδηνία.

(19)

Το εξεταζόμενο μέτρο επομένως εντάσσεται στο πλαίσιο του ορισμού της κρατικής ενίσχυσης βάσει του άρθρου 87 παράγραφος 1.

(20)

Η απαγόρευση χορήγησης κρατικής ενίσχυσης δεν είναι απόλυτη. Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση, οι παρεκκλίσεις βάσει του άρθρου 87 παράγραφος 2 προφανώς δεν έχουν εφαρμογή, και επιπλέον ούτε καν τις επικαλέστηκαν οι ιταλικές αρχές.

(21)

Δεν μπορεί επίσης να εφαρμοσθεί το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο α), διότι η ενίσχυση δεν προορίζεται για την οικονομική ανάπτυξη περιφερειών με χαμηλό βιοτικό επίπεδο ή με μεγάλο ποσοστό ανεργίας.

(22)

Όσον αφορά το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο β), η ενίσχυση δεν προορίζεται να προωθήσει την υλοποίηση σημαντικού έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος ή να εξομαλύνει μια σοβαρή διαταραχή της οικονομίας ενός κράτους μέλους.

(23)

Όσον αφορά το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο δ), η εν λόγω ενίσχυση δεν έχει τους προαναφερόμενους στόχους.

(24)

Λαμβανομένης υπόψη της φύσης του κοινοποιηθέντος καθεστώτος, η μοναδική εφαρμόσιμη παρέκκλιση είναι η προβλεπόμενη στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ). Είναι επομένως σκόπιμο να προσδιοριστεί εάν η εφαρμογή των προβλεπόμενων μέτρων μπορεί να τύχει της παρέκκλισης αυτής.

(25)

Δεδομένου ότι ο εν λόγω νόμος κοινοποιήθηκε κανονικά από τις ιταλικές αρχές δυνάμει του άρθρου 88 παράγραφος 3, στην αξιολόγησή του εφαρμόζονται οι κανόνες που προβλέπονται στις «Κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της γεωργίας» (7) (στη συνέχεια αποκαλούμενες «κατευθυντήριες γραμμές»). Πράγματι, σύμφωνα με το σημείο 23.3 των κατευθυντηρίων γραμμών, αυτές εφαρμόζονται από την 1η Ιανουαρίου 2000 στις νέες κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανόμενων των ενισχύσεων που έχουν ήδη κοινοποιηθεί από τα κράτη μέλη επί των οποίων δεν έχει ακόμη λάβει απόφαση η Επιτροπή.

(26)

Σύμφωνα με το σημείο 11.1.1 των κατευθυντηρίων γραμμών, οι κρατικές ενισχύσεις στο γεωργικό κλάδο προβλέπουν σειρά μέτρων με σκοπό την αποζημίωση των γεωργών για τις ζημίες στη γεωργική παραγωγή ή στα μέσα παραγωγής (συμπεριλαμβανόμενων των κτιριακών εγκαταστάσεων και των φυτειών) λόγω απρόβλεπτων γεγονότων όπως θεομηνίες, δυσμενείς καιρικές συνθήκες ή εμφάνιση φυτικών και ζωικών ασθενειών.

(27)

Είναι επομένως προφανές ότι στην περίπτωση ζημιών λόγω επιζωοτίας, μπορούν να αποζημιωθούν μόνο οι ζημίες που υπέστη ο κλάδος της παραγωγής και όχι αυτές των κλάδων μεταποίησης ή εμπορίας γεωργικών προϊόντων. Οι άμεσες ενισχύσεις προς αποζημίωση του κλάδου της παραγωγής πρέπει επιπλέον να είναι συμβιβάσιμες με το σημείο 11.4 των κατευθυντηρίων γραμμών, το οποίο αφορά συγκεκριμένα τις ενισχύσεις για την καταπολέμηση ασθενειών των φυτών ή των ζώων.

(28)

Οι ιταλικές αρχές δεν διατύπωσαν καμία παρατήρηση. Επομένως δεν υποβλήθηκαν στην Επιτροπή πρόσθετες παρατηρήσεις που να επιτρέπουν να αρθούν οι αμφιβολίες που ανέκυψαν σχετικά με την κίνηση της διαδικασίας του άρθρου 88 παράγραφος 2 της συνθήκης όσον αφορά τις εν λόγω ενισχύσεις.

(29)

Επιπλέον, οι ιταλικές αρχές δεν απέδειξαν με σαφή και αδιαμφισβήτητο τρόπο ότι υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της οφειλόμενης στην blue tongue μείωσης των ποσοτήτων που εισέφεραν οι εταίροι των επιχειρήσεων ή τα μέλη των συνεταιρισμών και της απώλειας εισοδήματος που υπέστησαν οι επιχειρήσεις και οι συνεταιρισμοί κατά την ίδια περίοδο. Εφόσον δεν αποδεικνύεται αυτή η άμεση σχέση, οι εν λόγω ζημίες θα μπορούσαν να οφείλονται σε άλλους παράγοντες, όπως η ξηρασία, η κρίση της αγοράς, η οικονομική διαχείριση των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων, κ.λπ. Οιαδήποτε ενίσχυση προοριζόμενη για την αποζημίωση αυτού του τύπου ζημιών θα αποτελούσε επομένως λειτουργική ενίσχυση, ασυμβίβαστη με την κοινή αγορά βάσει του σημείου 3.5 των κατευθυντηρίων γραμμών (8).

(30)

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, η Επιτροπή μπορεί να συμπεράνει ότι οι ενισχύσεις που προβλέπονται στο άρθρο 5 του περιφερειακού νόμου αριθ. 22/2000 συνιστούν κρατικές ενισχύσεις κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της συνθήκης, και δεν μπορούν να τύχουν καμίας από τις παρεκκλίσεις της παραγράφου 87 παράγραφος 3.

(31)

Δεδομένου ότι ο νόμος αριθ. 22/2000, ο οποίος κοινοποιήθηκε δυνάμει του άρθρου 88 παράγραφος 3 της συνθήκης, ορίζει στο άρθρο 10 ότι οι προβλεπόμενες στα άρθρα 3, 4 και 5 ενισχύσεις χορηγούνται από την περιφερειακή διοίκηση μόνο αφού εγκριθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν είναι σκόπιμο να προβλεφθεί η ανάκτηση των προβλεπόμενων στο άρθρο 5 του εν λόγω νόμου ενισχύσεων,