Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52017IR1527

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Έργα διαπροσωπικής και μικρής κλίμακας στο πλαίσιο προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας»

ΕΕ C 342 της 12.10.2017, p. 38–42 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

12.10.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 342/38


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Έργα διαπροσωπικής και μικρής κλίμακας στο πλαίσιο προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας»

(2017/C 342/06)

Εισηγητής:

ο κ. Pavel Branda (CZ/ECR), αντιδήμαρχος Rádlo

I.   ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.

Ποσοστό μεγαλύτερο από το ένα τρίτο των πολιτών της ΕΕ ζουν και εργάζονται σε παραμεθόριες περιοχές της Ευρώπης. Τα εν λόγω σύνορα έχουν άμεσο και έμμεσο αντίκτυπο στις ζωές τους. Η διασυνοριακή συνεργασία (ΔΣ) έχει αποδειχθεί το αποτελεσματικότερο εργαλείο υπέρβασης των φραγμών που αντιπροσωπεύουν τα σύνορα και του διαιρετικού τους ρόλου, καθώς ενοποιεί παραμεθόριες περιοχές και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των πολιτών των παραμεθόριων περιοχών.

2.

Η ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην απομάκρυνση των συνοριακών εμποδίων και την προώθηση της ΔΣ. Κατά την περίοδο 2014-2020, πάνω από 10 δισ. ευρώ θα επενδυθούν στη συνεργασία μεταξύ των περιφερειών, εκ των οποίων περίπου 6,6 δισ. ευρώ θα διοχετευθούν σε παραμεθόριες περιοχές.

3.

Τα έργα Interreg A έχουν επιτύχει πολλαπλά απτά αποτελέσματα για μεγάλο αριθμό ευρωπαίων πολιτών σε πολύ διαφορετικές περιοχές σε ολόκληρη την ΕΕ. Ένα σημαντικό και επιτυχημένο εργαλείο των προγραμμάτων ΔΣ (1) είναι τα έργα διαπροσωπικής και μικρής κλίμακας, τα οποία έχουν σχεδιαστεί με σκοπό την προώθηση της σύγκλισης περιφερειών που συνορεύουν και της εδραίωσης της επικοινωνίας μεταξύ των απλών πολιτών.

4.

Τα έργα διαπροσωπικής (P2P) και μικρής κλίμακας μπορούν να οριστούν με βάση το μέγεθος, τη διάρκεια και το περιεχόμενό τους. Τα έργα μικρής κλίμακας είναι συνήθως μικρότερα σε μέγεθος σε σύγκριση με τα συνήθη μεγάλα έργα (π.χ. μέγιστο μέγεθος 100 000 ευρώ (2)). Ενδέχεται επίσης να είναι περιορισμένης διάρκειας και να έχουν ως επίκεντρο τη χρηματοδότηση πρωτοβουλιών σε πολλούς διαφορετικούς τομείς ΔΣ με τοπικό αντίκτυπο, με σκοπό να υποστηριχθούν οι βασικοί θεματικοί στόχοι ενωσιακών προγραμμάτων (συμπεριλαμβανομένης της οικοδόμησης εμπιστοσύνης, της διαμόρφωσης ευνοϊκών προϋποθέσεων-πλαίσιο, μιας προσέγγισης από κάτω προς τα πάνω, καθώς και της δρομολόγησης νέων εταιρικών σχέσεων). Τα έργα P2P είναι μικρής κλίμακας έργα που επικεντρώνονται πρωτίστως στην προώθηση των επαφών και της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων εκατέρωθεν των συνόρων. Τα συγκεκριμένα έργα συνήθως έχουν χαμηλότερο προϋπολογισμό και είναι περιορισμένης διάρκειας. Οι δραστηριότητες του έργου διεξάγονται σε μικρότερες γεωγραφικές περιοχές (συνήθως σε επίπεδο ευρωπεριφερειών) και οι προσεγγίσεις τους είναι συνήθως τοποκεντρικές.

5.

Τα έργα διαπροσωπικής (P2P) και μικρής κλίμακας πραγματοποιούνται σε ευρύ φάσμα πεδίων, όπως ο πολιτισμός (π.χ. εκμάθηση της γειτονικής γλώσσας), ο αθλητισμός, ο τουρισμός, η εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση, η οικονομία, η επιστήμη, η προστασία του περιβάλλοντος και η οικολογία, ο τομέας της υγείας, οι μεταφορές και οι υποδομές μικρής κλίμακας (διασυνοριακά χάσματα), η διοικητική συνεργασία, οι δραστηριότητες προώθησης κ.λπ.

6.

Στα έργα P2P και τα έργα μικρής κλίμακας έχει πρόσβαση ευρύ φάσμα δικαιούχων όπως, μεταξύ άλλων, δήμοι, ΜΚΟ (πολυάριθμα είδη ενώσεων, πλατφορμών, δικτύων, ιδρυμάτων, εκκλησιών κ.λπ.), εκπαιδευτικά ιδρύματα (σχολεία, κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης και πανεπιστήμια), ερευνητικά ιδρύματα και ιδρύματα υποστήριξης της επιχειρηματικότητας.

7.

Τα εν λόγω έργα έχουν λάβει στήριξη από αρκετές γενιές προγραμμάτων ΔΣ. Κατά την τρέχουσα περίοδο, τα έργα P2P και τα έργα μικρής κλίμακας που υλοποιούνται στο πλαίσιο 19 προγραμμάτων ΔΣ (στο ένα τρίτο αυτών κατά προσέγγιση) λαμβάνουν στήριξη μέσω ταμείου μικρών έργων ή παρόμοιου χρηματοδοτικού μέσου (αποκαλούνται ενίοτε μικροέργα, ταμείο συμμετοχικού προϋπολογισμού ή έργο πλαίσιο για τη στήριξη μικρών έργων/πρωτοβουλιών). Τα εν λόγω ταμεία μικρών έργων έχουν συνήθως τη μορφή «έργου πλαισίου» βάσει του οποίου υλοποιούνται διάφορα μικρότερα υποέργα.

8.

Σε γενικές γραμμές, η χρηματοδότηση ήταν σχετικά χαμηλή —από 1,5 % έως 20 % των πόρων των προγραμμάτων (χαμηλότερη στα παλαιά κράτη μέλη της ΕΕ, ενώ στα νέα κράτη μέλη και κατά μήκος των «παλαιών» εξωτερικών συνόρων η ζήτηση ήταν πολύ υψηλότερη).

9.

Ανεξάρτητες μελέτες σχετικά με τη ΔΣ, καθώς και όλες οι αξιολογήσεις Interreg (3) που έχουν διενεργηθεί μέχρι σήμερα, επιβεβαιώνουν ότι, στο πλαίσιο των προγραμμάτων Interreg A, τα καλύτερα αποτελέσματα από την άποψη της ποιότητας δεν επιτυγχάνονται πρωτίστως μέσω των εμβληματικών έργων, αλλά η επιτυχία μάλλον καθορίζεται από την ποικιλία των διαφορετικών αυθεντικά διασυνοριακών έργων που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες ανάγκες περιφερειών ενώ προβλέπουν την άμεση συμμετοχή των πολιτών, των τοπικών αρχών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Αρκετά συχνά, η διαχείριση των εν λόγω προγραμμάτων Interreg A (υποπρογραμμάτων) είναι αποκεντρωμένη. Από την αρχή του Interreg (1990), τα προγράμματα με τα καλύτερα αποτελέσματα κατά την αξιολόγηση είναι συχνά αυτά των οποίων η διαχείριση είναι αποκεντρωμένη, πολλά εκ των οποίων περιλαμβάνουν την παροχή στήριξης σε έργα P2P και σε έργα μικρής κλίμακας.

10.

Παρά τον θετικό αντίκτυπο, τα εν λόγω έργα αντιμετωπίζουν ορισμένες σοβαρές δυσκολίες. Δεν θεσμοθετούνται από τις κανονιστικές διατάξεις, και συχνά τα μεγαλύτερα έργα προτιμώνται από τις αρμόδιες διαχειριστικές αρχές καθώς θεωρούνται αποδοτικότερα από την άποψη του κόστους (το υψηλότερο διοικητικό κόστος των έργων P2P) και ότι διαθέτουν μετρήσιμο αντίκτυπο. Επίσης, είναι δύσκολη η συσχέτιση των μη εμφανών αποτελεσμάτων των εν λόγω έργων με δείκτες που σχετίζονται με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020», η οποία επικεντρώνεται στις θέσεις εργασίας και την ανάπτυξη (έλλειψη μεθοδολογίας και κατάλληλων δεικτών αξιολόγησης).

11.

Κύριος στόχος της παρούσας γνωμοδότησης είναι η παροχή ενός τεκμηριωμένου καταλόγου των οφελών και της προστιθέμενης αξίας των εν λόγω έργων και της αποκεντρωμένης υλοποίησής τους μέσω ευρωπεριφερειών και παρόμοιων δομών, όπως οι ευρωπαϊκοί όμιλοι εδαφικής συνεργασίας (ΕΟΕΣ)· η παροχή συστάσεων με σκοπό την περαιτέρω απλούστευσή τους και, τέλος, η υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων για μελλοντικά προγράμματα ΔΣ ως συμβολή στη συζήτηση για το μέλλον της πολιτικής συνοχής μετά το 2020.

II.   ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ (ΕτΠ)

Προστιθέμενη αξία και οφέλη από τα έργα διαπροσωπικής και μικρής κλίμακας

12.

θεωρεί ότι τα έργα P2P και μικρής κλίμακας παρέχουν, σε γενικές γραμμές, σημαντική ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία και συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό στην επίτευξη του γενικού στόχου των προγραμμάτων ΔΣ μέσω της υπέρβασης των συνοριακών εμποδίων και της ενοποίησης παραμεθόριων περιοχών και των πολιτών τους. Θα πρέπει να υπογραμμιστούν τα ακόλουθα οφέλη που απορρέουν από τα εν λόγω έργα:

Συμβολή στην ανάπτυξη μεγαλύτερων έργων και παροχή ουσιαστικής στήριξης της αποτελεσματικής συνεργασίας στο πλαίσιο του συνολικού προγράμματος ΔΣ μέσω:

της βελτίωσης των αναγκαίων επαγγελματικών και διαπολιτισμικών δεξιοτήτων των δικαιούχων και της οικοδόμησης ικανότητας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο,

της κάλυψης των τομέων νομικής και διοικητικής συνεργασίας,

της παροχής περιθωρίων πειραματισμού —τα έργα μικρής κλίμακας αποτελούν σπουδαία μέσα δοκιμής καινοτόμων ιδεών και εργαλείων ΔΣ, και

της αξιοποίησής τους ως «εκκολαπτηρίων μεγαλύτερων έργων» —διά της συμβολής τους στη βελτίωση της ποιότητας των μεγάλων έργων μέσω της πραγματοποίησης δοκιμών στο πλαίσιο μικρών έργων·

Απόκτηση γνώσεων σχετικά με τον πολιτισμό γειτονικών περιοχών. Προώθηση των διαπολιτισμικών δεξιοτήτων των πολιτών παραμεθόριων περιοχών.

Προώθηση της δυνατότητας σπουδών, εργασίας και επιχειρηματικής δραστηριότητας πέρα από τα σύνορα.

Διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Τα εν λόγω έργα συχνά συμβάλλουν στην υπέρβαση του εμποδίου της γλώσσας μέσω της τόνωσης της εκμάθησης γλωσσών.

Ανάπτυξη διαπροσωπικών επαφών και δημιουργία εταιρικών σχέσεων. Πολλές διασυνοριακές εταιρικές σχέσεις (και μεταξύ μικρότερων οργανισμών) ξεκινούν και στη συνέχεια αναπτύσσονται σε μακροχρόνια συνεργασία μέσω έργων P2P και μικρής κλίμακας.

Κινητοποίηση της ευρύτερης κοινωνίας των πολιτών, ακόμη και ενθάρρυνση διαμόρφωσης μιας διασυνοριακής κοινωνίας των πολιτών η οποία θα συνιστά σημαντική συμβολή στην εδαφική συνοχή.

Ανταλλαγή εμπειριών. Τα εν λόγω έργα αποτελούν σπουδαία πλατφόρμα ανταλλαγής εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ όλων των παραγόντων ΔΣ, από την κοινωνία των πολιτών μέχρι τις τοπικές και περιφερειακές αρχές.

Αντιμετώπιση των τοπικών προβλημάτων. Εξεύρεση τοπικών λύσεων. Τα έργα P2P και μικρής κλίμακας συμβάλλουν στην υλοποίηση κοινών οραμάτων. Πολλά προβλήματα μπορούν να επιλυθούν μόνο μέσω συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο.

Η αντιμετώπιση προβλημάτων της καθημερινότητας (π.χ. η διασφάλιση καλύτερων δημόσιων υπηρεσιών) και η απολιτική προσέγγιση ως προς τη διαμόρφωση του παρόντος και του μέλλοντος των ανθρώπων.

Οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Σήμερα επικρατεί έλλειψη εμπιστοσύνης στην Ευρώπη. Τα εν λόγω απτά έργα P2P συνιστούν σπουδαίο μέσο για την αποκατάσταση της διασυνοριακής εμπιστοσύνης και της εμπιστοσύνης στην Ευρώπη. Αποτελούν επένδυση για το μέλλον.

Εξάλειψη των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων που οφείλονται στο ενίοτε «δύσκολο» ιστορικό παρελθόν των παραμεθόριων περιοχών ή ακόμη και στις τρέχουσες εξελίξεις. Η ΔΣ και ιδίως τα έργα διαπροσωπικής κλίμακας συμβάλλουν στην επούλωση των «πληγών» που οφείλονται στα σύνορα. Προβάλλουν την αρχή της ανοχής και του σεβασμού. Μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον συμβιβασμό κατά μήκος των προβληματικών συνόρων στα Δυτικά Βαλκάνια και στις χώρες της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης.

Προώθηση της ευρωπαϊκής ιδέας. Μέσω της διασυνοριακής αλληλεπίδρασης των ανθρώπων και της συνεργασίας τους με τους γείτονες γίνεται αισθητό το όφελος από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τα εν λόγω έργα που στηρίζονται από την ΕΕ μπορούν να συμβάλουν στην αναζωογόνηση του ενθουσιασμού για την Ευρώπη·

Πλεονεκτήματα της αποκεντρωμένης διαχείρισης

13.

διακρίνει ωστόσο πλεονεκτήματα όσον αφορά την ενίσχυση των συνεργιών όπου το μέγεθος του επιλέξιμου εδάφους είναι μεγαλύτερο. Παρ’ όλα αυτά, έχει επίγνωση του δυνητικού αρνητικού αντικτύπου: είναι πιο δύσκολο τα προγράμματα να αντικατοπτρίζουν τις συγκεκριμένες ανάγκες των διαφορετικών τμημάτων μιας μεγάλης περιοχής. Υπάρχει η τάση να λαμβάνουν στήριξη μεγαλύτερα έργα με αποτέλεσμα η πρόσβαση στην εν λόγω στήριξη να καθίσταται δυσχερέστερη για τους τοπικούς/περιφερειακούς παράγοντες·

14.

θεωρεί ότι η αποκεντρωμένη διαχείριση των εν λόγω προγραμμάτων, π.χ. μέσω της προώθησης υποπρογραμμάτων και της θέσπισης της δυνατότητας χρηματοδότησης έργων μικρής κλίμακας και έργων P2P, συνιστά τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης της συγκεκριμένης τάσης, προκειμένου τα προγράμματα να είναι περισσότερο προσβάσιμα από τους πολίτες·

15.

τονίζει τα πλεονεκτήματα των ταμείων μικρών έργων (ή παρόμοιων μέσων για τη χρηματοδότηση έργων P2P και μικρής κλίμακας) μέσω της αποκεντρωμένης διαχείρισής τους:

Η ανάπτυξη έργων αντί της απλής διαχείρισής τους. Η αποκεντρωμένη διαχείριση δημιουργεί δυνατότητες ως προς: την επιτόπια συνεργασία με δυνητικούς υποψηφίους και συμβάλλει στην επιτυχία των έργων, προάγει την επικοινωνία εταίρων από διαφορετικές πλευρές των συνόρων, την ανάπτυξη ιδεών για έργα, συμβάλλει στη μετατροπή των εν λόγω ιδεών σε αιτήσεις για έργα, στην παρακολούθηση των έργων, στην έμφαση στην πρόληψη και τη συμβολή στην διόρθωση των σφαλμάτων κ.λπ.

Εγγύτητα προς τους υποψηφίους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μικρότερους δήμους, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις κ.λπ.

Προσβασιμότητα της χρηματοδότησης. Για μικρότερα έργα αυτού του είδους είναι ευκολότερη η διασφάλιση συγχρηματοδότησης και προχρηματοδότησης. Οι διαδικασίες υποβολής αιτήσεων είναι συχνά απλούστερες σε σύγκριση με τις αντίστοιχες για μεγάλα έργα.

Ευελιξία. Το συγκεκριμένο μέσο είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων τοπικών ζητημάτων που ενδέχεται να μεταβάλλονται·

16.

γνωρίζει ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα συγκριτικά υψηλότερο διαχειριστικό κόστος. Θα πρέπει να τονιστεί ότι, πέραν της συνήθους διαχείρισης του έργου, διεξάγονται και πολλές άλλες δραστηριότητες (π.χ. ευαισθητοποίηση των πολιτών, παροχή συμβουλών για την προετοιμασία, την υλοποίηση και τα λογιστικά θέματα). Χωρίς τη συγκεκριμένη από κάτω προς τα πάνω προσέγγιση αποκεντρωμένης διαχείρισης, η υλοποίηση των εν λόγω έργων είναι δύσκολο να γίνει πραγματικότητα·

Ο ρόλος των ευρωπεριφερειών και παρόμοιων διασυνοριακών δομών

17.

επισημαίνει ότι τα πλεονεκτήματα της αποκεντρωμένης υλοποίησης των έργων P2P και μικρής κλίμακας επιτυγχάνονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μέσω της συμμετοχής ευρωπεριφερειών και παρόμοιων διασυνοριακών δομών (4). Θα μπορούσαν επίσης να έχουν τη νομική μορφή ΕΟΕΣ, η οποία είναι ιδιαίτερα κατάλληλη για τον συγκεκριμένο ρόλο·

18.

συνιστά, προκειμένου να διασφαλίζεται η επιτυχής υλοποίηση, οι εν λόγω δομές να διαθέτουν σημαντική εμπειρία ΔΣ σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Θα πρέπει να είναι:

μόνιμες,

διασυνοριακές (5),

δημόσιου χαρακτήρα (6): απαρτιζόμενες κυρίως από τοπικές και περιφερειακές αρχές,

να έχουν ως κύριο αντικείμενό τους τη διασυνοριακή συνεργασία, και

να διαθέτουν εμπειρία σε ενωσιακά προγράμματα και έργα της ΕΕ·

Η απλούστευση ως προαπαιτούμενο για την επιτυχή υλοποίηση μικρών έργων

19.

τονίζει ότι, προκειμένου να διατηρηθεί η προστιθέμενη αξία και η αποκεντρωμένη διαχείριση των έργων P2P και μικρής κλίμακας, τα εν λόγω έργα και οι διαδικασίες πρέπει να είναι πολύ απλές·

20.

επισημαίνει ότι η θέση της ΕτΠ εκφράστηκε στη γνωμοδότησή της με θέμα «Απλούστευση των ΕΔΕΤ από τη σκοπιά των τοπικών και περιφερειακών αρχών» (7). Οι συστάσεις σχετικά με τη ΔΣ, όπως να εξαιρεθεί η ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία (ΕΕΣ) από το πεδίο εφαρμογής των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων, ή μια πιο ευέλικτη προσέγγιση ως προς την εφαρμογή των θεματικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», είναι ακόμη πιο χρήσιμες σε ό,τι αφορά τα έργα P2P και μικρής κλίμακας·

21.

δηλώνει ότι οι απλούστερες διαδικασίες πρέπει να είναι αναλογικές προς τα σχετικά ποσά, τόσο ως προς τη διαχείριση των εν λόγω έργων (διοίκηση, δημοσιονομική διαχείριση, μηχανισμοί ελέγχου κ.λπ.), όσο και ως προς τις ομάδες στόχους [μείωση του διοικητικού φόρτου, εκ των προτέρων πληροφόρηση με επίκεντρο τους στόχους, εφαρμογή της αρχής «μόνον άπαξ» (8)]. Οι εν λόγω απλούστερες διαδικασίες πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα στάδια του κύκλου του έργου·

22.

συνιστά, κατά τον έλεγχο, την παρακολούθηση και τον λογιστικό έλεγχο, να δίδεται απαραιτήτως έμφαση στο περιεχόμενο και στα αποτελέσματα, και όχι απλώς στις διαδικασίες·

23.

ζητεί από όλα τα επίπεδα επιμερισμένης διαχείρισης να προωθούν και να χρησιμοποιούν επιλογές απλουστευμένου κόστους ως την κύρια προσέγγιση σε ό,τι αφορά τα έργα P2P και μικρής κλίμακας. Παρά τον απαραίτητο έλεγχο της δημόσιας χρηματοδότησης, η ΕτΠ συνιστά να προωθείται η χρήση της αρχής «μόνον άπαξ», εφάπαξ ποσών, κατ’ αποκοπήν ποσών και απλουστευμένων δηλώσεων κόστους (π.χ. τυποποιημένο κόστος ανά μονάδα) σε ό,τι αφορά τη λογιστική διαχείριση των εν λόγω έργων·

Προβολή των αποτελεσμάτων — αξιολόγηση των ταμείων μικρών έργων

24.

πιστεύει ότι, δεδομένης της υφιστάμενης κατάστασης στην ΕΕ (αυξανόμενος εθνικισμός, έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, μεταναστευτική κρίση, οικονομικές και νομισματικές δυσχέρειες), υφίσταται σαφώς μια ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη προβολής των συγκεκριμένων οφελών και της προστιθέμενης αξίας των δράσεων της ΕΕ. Η διασυνοριακή συνεργασία και ιδίως τα έργα P2P και μικρής κλίμακας συγκαταλέγονται μεταξύ των πλέον απτών παραδειγμάτων των εν λόγω συγκεκριμένων οφελών και της προστιθέμενης αξίας στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Στο πλαίσιο των εν λόγω έργων, τα κονδύλια της ΕΕ έχουν σαφή θετικά αποτελέσματα στην πραγματική ζωή, τις προοπτικές και τις αντιλήψεις των πολιτών της ΕΕ·

25.

προτείνει να καταβληθούν προσπάθειες από όλους τους παράγοντες ώστε να αυξηθεί η προβολή των αποτελεσμάτων και των οφελών των εν λόγω έργων —όχι τόσο στις παραμεθόριες περιοχές όπου αυτά είναι εμφανή, αλλά στο εθνικό (κράτη μέλη) και το ευρωπαϊκό επίπεδο (θεσμικά όργανα της ΕΕ), όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις για την πολιτική συνοχής. Η παρούσα γνωμοδότηση, σε συνδυασμό με ένα ενημερωτικό φυλλάδιο το οποίο περιέχει συγκεκριμένα παραδείγματα έργων, αποσκοπεί στο να συμβάλει στις εν λόγω προσπάθειες. Στην προβολή των εν λόγω αποτελεσμάτων μπορεί επίσης να συμβάλει η Ημέρα Ευρωπαϊκής Συνεργασίας,

26.

αναγνωρίζει την ανάγκη εφαρμογής συγκεκριμένης μεθοδολογίας για την αξιολόγηση των ταμείων μικρών έργων (και παρόμοιων μέσων) τα οποία στηρίζουν έργα P2P και μικρής κλίμακας. Δεδομένου του «μη εμφανούς» χαρακτήρα των έργων P2P, είναι σαφές ότι οι τυπικοί δείκτες αποτελεσμάτων δεν είναι κατάλληλοι για αυτού του είδους την αξιολόγηση (π.χ. για τη μέτρηση του βαθμού εμπιστοσύνης ή της υπέρβασης των προκαταλήψεων). Στο σημείο αυτό, η ύπαρξη της διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ των πολιτών και των θεσμικών φορέων των παραμεθόριων περιοχών θεωρείται καθαυτή θετικό αποτέλεσμα (παρομοίως με τον αυξανόμενο αριθμό φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό χάρη στο πρόγραμμα Erasmus). Ο αριθμός των συμμετεχόντων πολιτών και των συνεργαζόμενων εταίρων θα πρέπει να είναι επαρκής. Τα έργα μικρής κλίμακας θα συμβάλουν στους δείκτες της δεδομένης επενδυτικής προτεραιότητας, ωστόσο και στην περίπτωσή αυτών των έργων, τα οποία δεν είναι αμιγώς P2P, θα πρέπει να εξετάζεται η πτυχή των συνεργαζόμενων εταίρων και του αριθμού των ατόμων που συμμετέχουν ενεργά στη ΔΣ, δεδομένου ότι διαμορφώνεται η ικανότητα των εν λόγω εταίρων να αναπτύξουν περαιτέρω τη συνεργασία αυτού του είδους στο μέλλον. Η εν λόγω πτυχή διευρύνει το πεδίο εφαρμογής των δράσεων που υποστηρίζονται από την ΕΕ χάρη σε μια τοποκεντρική προσέγγιση με επίκεντρο τους πολίτες οι οποίοι καθίστανται βασικοί παράγοντες στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ιδέας στην πράξη. Πολύ συχνά, οι επαγγελματικές και διαπολιτισμικές δεξιότητες που αποκτούν τα μέλη των ομάδων διασυνοριακών έργων είναι πιο πολύτιμες από το αποτέλεσμα του ίδιου του έργου (επενδύσεις μικρής κλίμακας)·

Συστάσεις για μελλοντικά προγράμματα ΔΣ μετά το 2020

27.

συνιστά τα έργα διαπροσωπικής και μικρής κλίμακας να θεσμοθετούνται στις κανονιστικές διατάξεις που διέπουν τη στήριξη που παρέχει η ΕΕ στη διασυνοριακή συνεργασία ως νόμιμο χρηματοδοτικό μέσο στο πλαίσιο προγραμμάτων ΔΣ και ζητεί από την Επιτροπή να προβλέψει κάτι τέτοιο στην πρόταση για την επόμενη γενιά κανονιστικών διατάξεων·

28.

συνιστά επίσης να ενθαρρυνθεί από την Επιτροπή η συμπερίληψη έργων διαπροσωπικής και μικρής κλίμακας στα προγράμματα ΔΣ, ιδίως σε περίπτωση που υπάρχει ζήτηση για έργα αυτού του είδους σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Θα πρέπει να εξασφαλιστούν επαρκείς πιστώσεις για την κάλυψη της εν λόγω από κάτω προς τα πάνω ζήτησης. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα σύνορα που θα επηρεαστούν από την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ (9), σε σχέση με τα οποία θα πρέπει να εξευρεθούν λύσεις για τη συνέχιση της συνεργασίας με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου·

29.

επισημαίνει ότι τα πλήρη οφέλη από τα εν λόγω έργα μπορούν να επιτευχθούν δια της αποκεντρωμένης διαχείρισης, είτε μέσω ταμείων μικρών έργων, είτε μέσω άλλου παρόμοιου μέσου, είτε απευθείας μέσω επιτόπιων διευθυνουσών επιτροπών. Είναι ουσιώδες η κάθε παραμεθόρια περιοχή να έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί τα δικά της υφιστάμενα μέσα και διαδικασίες, των οποίων η αποτελεσματικότητα έχει διαπιστωθεί στη διάρκεια αρκετών ετών κατά το παρελθόν, διασφαλίζοντας τη συνέχιση της εν λόγω χρηματοδότησης με γενικό στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασης των πολιτών στα προγράμματα·

30.

συνιστά οι ευρωπεριφέρειες ή παρόμοιες δομές και οι ΕΟΕΣ να αποτελούν το πλαίσιο διασφάλισης της αποκεντρωμένης υλοποίησης των έργων P2P και μικρής κλίμακας, ώστε να διασφαλίζεται η συνέχειά τους και να λαμβάνονται υπόψη οι ήδη υφιστάμενοι ρόλοι των εν λόγω δομών (π.χ. δικαιούχοι «έργων πλαισίων») που έχουν αποδειχθεί χρήσιμοι. Σε παραμεθόριες περιοχές όπου δεν υφίστανται παρόμοιες δομές, θα πρέπει να ενθαρρύνεται η δημιουργία τους ή να προσδιορίζονται άλλες κατάλληλες λύσεις στο πλαίσιο των οποίων θα γίνονται σεβαστές οι αρχές που αναφέρονται ανωτέρω·

31.

τονίζει ότι προκειμένου να διατηρηθεί η προστιθέμενη αξία και τα οφέλη των έργων διαπροσωπικής και μικρής κλίμακας, τα εν λόγω έργα και η διαχείρισή τους πρέπει να παραμένουν όσο το δυνατόν περισσότερο απλές. Θα πρέπει να δίδεται περισσότερη έμφαση στο περιεχόμενο από ό,τι στις διαδικασίες και να προτιμώνται οι επιλογές απλουστευμένου κόστους·

32.

επισημαίνει ότι τα έργα P2P συχνά συγκεντρώνουν εταίρους από δημόσιες ή ημι-δημόσιες υπηρεσίες, ενώ αμβλύνουν τον αντίκτυπο των διαφορών στις ρυθμίσεις και στη χρηματοδότηση μεταξύ οργανώσεων από διαφορετικά κράτη μέλη. Ωστόσο, πέρα από την προσωρινή χρηματοδότηση έργων, τα επιτυχημένα έργα P2P πρέπει να είναι σε θέση να συνεχίζονται μέσω διαρθρωτικής χρηματοδότησης. Πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες κατά την επόμενη περίοδο προγραμματισμού προκειμένου οι εθνικοί νομοθέτες να ενημερώνονται για εμπειρίες από τη μεθόριο. Τα κράτη μέλη πρέπει να συμμετάσχουν σε ένα σύμφωνο συνόρων ώστε να μειωθεί ο αντίκτυπος των εθνικών ρυθμίσεων και της εθνικής χρηματοδότησης στη μεθόριο.

33.

καλεί τα κράτη μέλη, την Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να λάβουν υπόψη τις εν λόγω συγκεκριμένες συστάσεις και να συμπεριλάβουν όλους τους απαραίτητους κανόνες για την εφαρμογή αυτών κατά την κατάρτιση νομοθετικών προτάσεων για την επόμενη γενιά προγραμμάτων ΔΣ, κατά τη διαμόρφωση των εν λόγω προγραμμάτων και κατά την επιτυχή υλοποίησή τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα διασφαλιστεί ότι τα οφέλη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα γίνουν αναμφίβολα αισθητά στους πολίτες των παραμεθόριων περιοχών της Ευρώπης.

Βρυξέλλες, 12 Ιουλίου 2017.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Markku MARKKULA


(1)  Επισημαίνεται ότι παρόμοιες διασυνοριακές πρωτοβουλίες υφίστανται επίσης εκτός των προγραμμάτων ΔΣ (π.χ. στα γαλλικά σύνορα μεταξύ του διοικητικού διαμερίσματος Pyrénées-Orientales και της Generalitat de Catalunya κ.λπ.), οι οποίες ενδέχεται να παράσχουν επίσης πολύτιμα στοιχεία.

(2)  Πρόκειται για μέγεθος έργων για τα οποία προβλέπονται διαδικασίες απλουστευμένου κόστους βάσει γενικού κανονισμού.

(3)  Για παράδειγμα: ΓΔ Εσωτερικών Πολιτικών: Εδαφική διακυβέρνηση και πολιτική συνοχής, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Βρυξέλλες, 2015· Panteia and partners, Εκ των υστέρων αξιολόγηση του Interreg III 2000-2006, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2010.

(4)  Η σημασία των ευρωπεριφερειών στην ανάπτυξη ΔΣ τονίστηκε στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τον ρόλο των «ευρωπεριφερειών» στην ανάπτυξη της περιφερειακής πολιτικής [2004/2257(INI)].

(5)  De facto, όχι πάντοτε de jure.

(6)  Σύμφωνα με την οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις, όχι απαραίτητα δημόσιου δικαίου.

(7)  COR-2016-00008-00-00-AC-TRA.

(8)  Τα πρόσθετα νομικά συστήματα δημιουργούν σύγχυση, λόγω της ταυτόχρονης εφαρμογής ευρωπαϊκών, εθνικών και περιφερειακών κανονιστικών διατάξεων.

(9)  Ιδίως μεταξύ της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, αλλά και μεταξύ Γαλλίας και Αγγλίας.


Top