Υπόθεση T‑702/21

Ekobulkos EOOD

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 21ης Δεκεμβρίου 2022

«Κρατικές ενισχύσεις – Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές – Καταγγελία – Προσφυγή κατά παραλείψεως – Πρόσκληση προς ενέργεια – Παραδεκτό – Υποχρέωση ενέργειας – Δεν υφίσταται»

1. Προσφυγή κατά παραλείψεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Προϋποθέσεις παραδεκτού – Προηγούμενη πρόσκληση προς ενέργεια – Ουσιώδης τύπος – Περιεχόμενο

   (Άρθρο 265, εδ. 2, ΣΛΕΕ)

   (βλ. σκέψη 17)

2. Προσφυγή κατά παραλείψεως – Προϋποθέσεις παραδεκτού – Νομότυπο της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας – Όχληση του οργάνου – Οριοθέτηση του πλαισίου της διαφοράς – Απόκλιση μεταξύ της προσκλήσεως προς ενέργεια και της προσφυγής – Εκτίμηση

   (Άρθρο 265, εδ. 2, ΣΛΕΕ)

   (βλ. σκέψεις 19-24)

3. Προσφυγή κατά παραλείψεως – Υποχρέωση προς ενέργεια που υπέχει η Επιτροπή – Υποχρέωση εξετάσεως των πληροφοριών σχετικά με φερόμενη ως παράνομη ενίσχυση – Υποχρέωση είτε ενημερώσεως του ενδιαφερομένου σε περίπτωση που δεν υφίστανται επαρκείς λόγοι είτε εκδόσεως αποφάσεως μετά την ολοκλήρωση του προκαταρκτικού σταδίου εξετάσεως – Παράλειψη

   (Άρθρο 265 ΣΛΕΕ· κανονισμός 2015/1589 του Συμβουλίου, άρθρα 4, 12 § 1, εδ. 2, 15 § 1 και 24 § 2, εδ. 2)

   (βλ. σκέψεις 27-30)

4. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Εξέταση των καταγγελιών – Υποχρεώσεις της Επιτροπής – Πληροφορίες σχετικά με μέτρο που φέρεται ότι συνιστά παράνομη ενίσχυση οι οποίες έχουν ήδη ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο αποφάσεως για τη μη διατύπωση αντιρρήσεων – Υποχρέωση εξέτασης – Δεν υφίσταται – Πληροφορίες από τις οποίες δεν προκύπτει εσφαλμένη εφαρμογή του εγκριθέντος μέτρου ούτε θέσπιση νέας ενισχύσεως – Υποχρέωση εκδόσεως αποφάσεως μετά την ολοκλήρωση του προκαταρκτικού σταδίου εξετάσεως – Δεν υφίσταται

   (Άρθρα 107, 108 και 265, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμός 2015/1589 του Συμβουλίου, άρθρα 4, 12 § 1, εδ. 2, 15 § 1 και 24 § 2, εδ. 2)

   (βλ. σκέψεις 34-39)

5. Προσφυγή κατά παραλείψεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Παραλείψεις δεκτικές προσφυγής – Μη έγκαιρη εξέταση καταγγελίας σχετικά με φερόμενη ως παράνομη ενίσχυση – Ελλείψει υποχρεώσεως προς ενέργεια, δεν υφίσταται παράλειψη με κριτήριο τον χρόνο εξέτασης της καταγγελίας

   (Άρθρο 265 ΣΛΕΕ· κανονισμός 2015/1589 του Συμβουλίου, άρθρα 12 § 1, εδ. 2, και 24 § 2)

   (βλ. σκέψη 40)

Σύνοψη

Η εταιρία Ekobulkos EEOD είναι βουλγαρικός παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας που εκμεταλλεύεται φωτοβολταϊκό σταθμό ο οποίος τέθηκε σε λειτουργία στις 19 Μαΐου 2012.

Με απόφαση της 4ης Αυγούστου 2016 ( 1 ), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι το βουλγαρικό καθεστώς ενισχύσεως στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, το οποίο είχε κοινοποιηθεί από τις βουλγαρικές αρχές ( 2 ), ήταν συμβατό με την εσωτερική αγορά σύμφωνα με το άρθρο 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ και αποφάσισε να μην προβάλει αντιρρήσεις.

Το κατ’ αυτόν τον τρόπο εγκριθέν καθεστώς καθόριζε, μεταξύ άλλων, τους όρους υπό τους οποίους οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μπορούσαν να επωφεληθούν από προνομιακές τιμές αγοράς. Οι όροι αυτοί τροποποιήθηκαν το 2015, μεταξύ άλλων, με τη θέσπιση κανόνων περί απαγορεύσεως της σωρεύσεως ( 3 ) (στο εξής: επίμαχο μέτρο). Ειδικότερα, προκειμένου να εξαλειφθεί κάθε κίνδυνος υπεραντισταθμίσεως, οι κανόνες αυτοί επέβαλλαν, κατά τον καθορισμό του επιπέδου στηρίξεως, στο μέτρο που ήταν αναγκαίο, τη μείωση της προνομιακής τιμής αγοράς διά της αφαιρέσεως του ποσού των επενδυτικών ενισχύσεων που είχαν εισπραχθεί κατόπιν αιτήσεως υποβληθείσας πριν από τις 3 Μαΐου 2011, ημερομηνία θέσεως σε ισχύ του νόμου με τον οποίο θεσπίστηκε το εν λόγω καθεστώς.

Στις 21 Φεβρουαρίου 2020 η Ekobulkos υπέβαλε καταγγελία στην Επιτροπή, με την οποία υποστήριζε ότι η Δημοκρατία της Βουλγαρίας είχε χορηγήσει σε ορισμένους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές κρατική ενίσχυση παράνομη και μη συμβατή με την εσωτερική αγορά, επιφυλάσσοντας ως προς αυτούς προνομιακές τιμές αγοράς στις οποίες δεν εφαρμοζόταν καμία μείωση στο πλαίσιο του εν λόγω μέτρου. Προς στήριξη των ισχυρισμών της, η Ekobulkos προέβαλλε ειδικότερα ότι το επίμαχο μέτρο κατέληγε στον καθορισμό διαφορετικού επιπέδου στηρίξεως, στο πλαίσιο του καθορισμού των προνομιακών τιμών αγοράς, σε συνάρτηση με την ημερομηνία υποβολής της αιτήσεως για τη χορήγηση ενισχύσεως. Υπό τις συνθήκες αυτές, κατά την προσφεύγουσα, ένα τέτοιο μέτρο παραβιάζει την αρχή της ισότητας μεταξύ των ενδιαφερόμενων παραγωγών ενέργειας, καθόσον εισάγει δυσμενείς διακρίσεις.

Με επιστολή της 7ης Οκτωβρίου 2020, η Επιτροπή της απάντησε, επισημαίνοντας, αφενός, ότι είχε ήδη εξετάσει το επίμαχο μέτρο στο πλαίσιο της διαδικασίας που κατέληξε στην έκδοση της θετικής αποφάσεως του 2016, στηριζόμενη, συναφώς, σε διάφορα στοιχεία αναλύσεως που εκτίθενται στο σκεπτικό της αποφάσεως αυτής. Υπό τις συνθήκες αυτές, η Επιτροπή φρονεί ότι είχε ήδη εγκρίνει τις τροποποιήσεις που εισήχθησαν το 2015, περιλαμβανομένου, μεταξύ άλλων, του επίμαχου μέτρου. Αφετέρου, η Επιτροπή επισημαίνει ότι, βάσει των πληροφοριών που είχαν παρασχεθεί με την καταγγελία, δεν διαπίστωσε εσφαλμένη εφαρμογή του εγκριθέντος μέτρου ούτε νέα μέτρα ικανά να συνιστούν κρατική ενίσχυση. Κατά συνέπεια, την κάλεσε να της διαβιβάσει, εφόσον το επιθυμούσε, συμπληρωματικά χρήσιμα στοιχεία, ειδάλλως θα εθεωρείτο ότι είχε αποσύρει την καταγγελία της.

Με επιστολή της 7ης Νοεμβρίου 2020, η Ekobulkos επανέλαβε την ανάλυσή της, εμμένοντας στα επιχειρήματά της, όπως επίσης έπραξε με μια τελευταία επιστολή της 22ας Ιουνίου 2021. Με αυτή την επιστολή, η οποία επείχε θέση προσκλήσεως προς ενέργεια κατά την έννοια του άρθρου 265, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ, η Ekobulkos ζήτησε επιπλέον από την Επιτροπή να κάνει χρήση των προνομιών που διαθέτει δυνάμει του κανονισμού 2015/1589 ( 4 ) προκειμένου να διατάξει την αναστολή της εφαρμογής των επικρινόμενων διατάξεων μέχρις ότου αποφανθεί οριστικώς επί της συμβατότητάς τους με την εσωτερική αγορά.

Στο πλαίσιο αυτό, στις 30 Οκτωβρίου 2021 η Ekobulkos άσκησε ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου προσφυγή κατά παραλείψεως, με αίτημα να διαπιστωθεί ότι η Επιτροπή παρέλειψε παρανόμως να λάβει θέση επί της καταγγελίας της.

Με την απόφασή του της 21ης Δεκεμβρίου 2022, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει την προσφυγή αυτή ως αβάσιμη.

Η απόφαση αυτή παρουσιάζει διττό ενδιαφέρον. Συγκεκριμένα, αφενός, παρέχει στο Γενικό Δικαστήριο την ευκαιρία να εξετάσει το ζήτημα του παραδεκτού προσφυγής κατά παραλείψεως, υπό το πρίσμα της οριοθετήσεως του πλαισίου της προσφυγής με την πρόσκληση προς ενέργεια, στην περίπτωση απόκλισης, τουλάχιστον τυπικής, μεταξύ του αντικειμένου παρόμοιας οχλήσεως και του αιτήματος περί διαπιστώσεως παραλείψεως. Αφετέρου, επί της ουσίας, το Γενικό Δικαστήριο έχει επίσης την ευκαιρία να διευκρινίσει υπό ποιες περιστάσεις η Επιτροπή δεν υποχρεούται να λάβει θέση επί καταγγελίας σχετικά με εικαζόμενο μέτρο κρατικής ενισχύσεως του οποίου έχει επιληφθεί, ιδίως στην περίπτωση που θεωρεί ότι έχει ήδη κληθεί να εξετάσει το επίμαχο μέτρο με προηγούμενη απόφασή της.

Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου

Κατ’ αρχάς, το Γενικό Δικαστήριο εξετάζει την ένσταση απαραδέκτου την οποία προέβαλε η Επιτροπή και η οποία αφορά παράβαση ουσιώδους τύπου. Συγκεκριμένα, κατά την Επιτροπή, η επιστολή της 22ας Ιουνίου 2021 δεν μπορεί να θεωρηθεί ως επέχουσα θέση προσκλήσεως προς ενέργεια, κατά την έννοια του άρθρου 265, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ, λαμβανομένης υπόψη της απόκλισης μεταξύ του αιτήματος που υποβλήθηκε με την ευκαιρία αυτή και του αιτήματος της προσφυγής κατά παραλείψεως, υπό το πρίσμα της αντίστοιχης νομικής τους βάσεως.

Συναφώς, το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει εκ προοιμίου ότι η κατά το άρθρο 265, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ πρόσκληση προς ενέργεια έχει ως αποτέλεσμα την οριοθέτηση του πλαισίου εντός του οποίου μπορεί να ασκηθεί προσφυγή στην περίπτωση που το οικείο θεσμικό όργανο παραλείψει να λάβει θέση συναφώς εντός προθεσμίας δύο μηνών. Υπό τις συνθήκες αυτές, κατά πάγια νομολογία, η απαιτούμενη προς τούτο όχληση πρέπει να έχει διατυπωθεί κατά τρόπο αρκούντως σαφή και ακριβή ώστε να παρέχει στο οικείο θεσμικό όργανο τη δυνατότητα να κατανοήσει, συγκεκριμένα, το αντικείμενο και την απαίτηση να λάβει θέση ως προς το ζήτημα αυτό.

Εν προκειμένω, το Γενικό Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη τις νομολογιακές αυτές αρχές, έκρινε εντούτοις ότι η απόκλιση που προέβαλε η Επιτροπή δεν είναι τέτοια ώστε να συνεπάγεται άνευ ετέρου το απαράδεκτο της προσφυγής. Υπό τις συνθήκες αυτές, το Γενικό Δικαστήριο συνεχίζει την εξέτασή του με επί της ουσίας ανάλυση της επιστολής της 22ας Ιουνίου 2021, υπό το πρίσμα των προαναφερθέντων κρίσιμων κριτηρίων, λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των στοιχείων που εξέθεσε η καταγγέλλουσα κατά τη διοικητική διαδικασία. Η εξέταση όμως αυτή το οδηγεί στη διαπίστωση ότι, από την αποστολή της καταγγελίας, η Ekobulkos ουδέποτε μετέβαλε το κύριο αίτημά της, το οποίο αποσκοπούσε, εν προκειμένω, στην έκδοση αποφάσεως σχετικά με τη συμβατότητα του επίμαχου μέτρου υπό το πρίσμα του δικαίου των κρατικών ενισχύσεων, και το οποίο ήταν, εξάλλου, αρκούντως ρητό και ακριβές, κατά την έννοια της προαναφερθείσας νομολογίας. Το ίδιο ισχύει και για την επιστολή της 22ας Ιουνίου 2021, παρά το τυπικώς διαφορετικό αίτημα που περιλαμβάνεται στο συμπέρασμά της, πρέπει δε κατά συνέπεια να γίνει δεκτό ότι η επιστολή αυτή επέχει θέση προσκλήσεως προς ενέργεια. Υπό τις συνθήκες αυτές, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει την προσφυγή παραδεκτή.

Εν συνεχεία, όσον αφορά το βάσιμο της προσφυγής κατά παραλείψεως, το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι δεν μπορεί να αποφανθεί συναφώς παρά μόνον αφού εξακριβώσει αν, κατά το χρονικό σημείο που κλήθηκε να ενεργήσει, το εν λόγω θεσμικό όργανο είχε πράγματι υποχρέωση προς ενέργεια.

Εν προκειμένω, στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, οι υποχρεώσεις που υπέχει η Επιτροπή, ιδίως για τους σκοπούς της εξετάσεως μέτρου δυνάμενου να συνιστά κρατική ενίσχυση, διέπονται από τον κανονισμό 2015/1589. Ειδικότερα, το άρθρο 15, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού προβλέπει ότι, μετά την εξέταση της ενδεχόμενης ύπαρξης παράνομων ενισχύσεων, εκδίδεται επίσημη απόφαση ( 5 ). Συνακόλουθα, η Επιτροπή υπέχει την υποχρέωση να ενεργήσει μόνον εφόσον έχει εξετάσει το επίμαχο μέτρο, διευκρινιζομένου ότι η Επιτροπή δεν υποχρεούται να προβεί στην εξέτασή του σε περίπτωση που δεν της προσκομίστηκαν επαρκή στοιχεία για τους σκοπούς της εξέτασης ( 6 ).

Συναφώς, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει, κατ’ αρχάς, ότι, στην προαναφερθείσα απόφαση της 4ης Αυγούστου 2016, η Επιτροπή έλαβε υπόψη τις νομοθετικές τροποποιήσεις που επήλθαν το 2015, περιλαμβανομένου του επίμαχου μέτρου, όπως προκύπτει από το σκεπτικό της αποφάσεως αυτής. Επομένως, ορθώς η Επιτροπή επισήμανε στην καταγγέλλουσα ότι είχε ήδη αποφανθεί επί του επίμαχου μέτρου. Το Γενικό Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι καμία διάταξη του κανονισμού 2015/1589 δεν υποχρέωνε την Επιτροπή να εκδώσει νέα απόφαση επί της συμβατότητας κρατικής ενισχύσεως με την εσωτερική αγορά επί της οποίας έχει ήδη αποφανθεί, προσθέτοντας εν συνεχεία ότι, σε διαφορετική περίπτωση, τα ενδιαφερόμενα μέρη θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν τις αναλύσεις περί συμβατότητας στις οποίες προέβη η Επιτροπή ακόμη και μετά τη λήξη της προθεσμίας για την άσκηση προσφυγής ακυρώσεως.

Δεύτερον, καθόσον η Επιτροπή έκρινε, εξάλλου, ότι, με βάση την καταγγελία, δεν ήταν δυνατή η διαπίστωση εσφαλμένης εφαρμογής του επίμαχου μέτρου ούτε η διαπίστωση θέσπισης νέου μέτρου διαφορετικού από το ήδη εξετασθέν, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η Ekobulkos ουδόλως απέδειξε για ποιο λόγο η εκτίμηση αυτή είναι εσφαλμένη.

Από το σύνολο των προεκτεθέντων προκύπτει ότι η Επιτροπή δεν υπείχε καμία υποχρέωση να ενεργήσει, κατά το χρονικό σημείο που της απευθύνθηκε η πρόσκληση προς ενέργεια. Ελλείψει υποχρεώσεως προς ενέργεια, ο καταγγέλλων δεν μπορεί να υποστηρίξει λυσιτελώς ότι η διάρκεια εξέτασης της καταγγελίας του ήταν υπερβολική.

Εν κατακλείδι, δεδομένου ότι καμία παράλειψη δεν μπορεί να προσαφθεί εν προκειμένω στην Επιτροπή, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει ότι η προσφυγή πρέπει να απορριφθεί.

( 1 ) Απόφαση C(2016) 5205 final, της 4ης Αυγούστου 2016, στην υπόθεση SA.44840 (2016/NN).

( 2 ) Όπως κοινοποιήθηκε, το καθεστώς αυτό αποτελούνταν από τον Zakon za energiata ot vazobnovyaemi iztochnitsi (ZEVI) (νόμο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας), που τέθηκε σε ισχύ στις 3 Μαΐου 2011 (DV αριθ. 35, της 3ης Μαΐου 2011), καθώς και από δύο κανονιστικές πράξεις της 18ης Μαρτίου 2013, για την κανονιστική ρύθμιση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, και της 20ής Φεβρουαρίου 2004, για τη ρύθμιση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.

( 3 ) Πρόκειται, εν προκειμένω, για το άρθρο 18 του Zakon za izmenenie i dopalnenie na Zakona za energetikata (ZID-ZE) (νόμου για την τροποποίηση και τη συμπλήρωση του νόμου για την ενέργεια), της 24ης Ιουλίου 2015 (DV αριθ. 56, της 24ης Ιουλίου 2015).

( 4 ) Κανονισμός (ΕΚ) 2015/1999 του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2015, περί λεπτομερών κανόνων για την εφαρμογή του άρθρου 108 [ΣΛΕΕ] (ΕΕ 2015, L 248, σ. 9). Η αίτηση αφορούσε, εν προκειμένω, το άρθρο 13, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού.

( 5 ) Κατά το άρθρο 4, παράγραφοι 2, 3 και 4, του κανονισμού 2015/1589, στο οποίο παραπέμπει το άρθρο 15, παράγραφος 1, του κανονισμού 2015/1589, μια τέτοια απόφαση έχει ως αντικείμενο τη διαπίστωση είτε ότι το επίμαχο μέτρο δεν αποτελεί ενίσχυση είτε ότι το μέτρο είναι συμβατό με την εσωτερική αγορά είτε, αντιθέτως, ότι πρέπει να κινηθεί η επίσημη διαδικασία έρευνας, λαμβανομένων υπόψη των αμφιβολιών που δημιουργεί.

( 6 ) Άρθρο 24, παράγραφος 2, του κανονισμού 2015/1589, στο οποίο παραπέμπει το άρθρο 12, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του ίδιου κανονισμού.