Υπόθεση C-331/17

Martina Sciotto

κατά

Fondazione Teatro dell’Opera di Roma

(αίτηση του Corte d’appello di Roma
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Κοινωνική πολιτική – Οδηγία 1999/70/ΕΚ – Συμφωνία-πλαίσιο για την εργασία ορισμένου χρόνου που συνήφθη από τη CES, την UNICE και το CEEP – Ρήτρα 5 – Μέτρα για την αποφυγή της καταχρηστικής συνάψεως διαδοχικών συμβάσεων ή σχέσεων εργασίας ορισμένου χρόνου – Εθνική νομοθεσία που αποκλείει την εφαρμογή των μέτρων αυτών στον κλάδο δραστηριότητας των ιδρυμάτων λυρικής τέχνης και συμφωνικής μουσικής»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (δέκατο τμήμα)
της 25ης Οκτωβρίου 2018

Κοινωνική πολιτική – Συμφωνία-πλαίσιο για την εργασία ορισμένου χρόνου που συνήφθη από τη CES, την UNICE και το CEEP – Οδηγία 1999/70 – Μέτρα πρόληψης της καταχρηστικής χρησιμοποίησης διαδοχικών συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου – Εθνική νομοθεσία που αποκλείει την εφαρμογή των μέτρων αυτών στον κλάδο δραστηριότητας των ιδρυμάτων λυρικής τέχνης και συμφωνικής μουσικής – Δεν επιτρέπεται – Απουσία αποτελεσματικών μέτρων για την πάταξη αυτής της καταχρηστικής πρακτικής

(Οδηγία 1999/70 του Συμβουλίου, παράρτημα, ρήτρα 5)

Η ρήτρα 5 της συμφωνίας-πλαισίου για την εργασία ορισμένου χρόνου, η οποία συνήφθη στις 18 Μαρτίου 1999 και έχει προσαρτηθεί στο παράρτημα της οδηγίας 1999/70/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Ιουνίου 1999, σχετικά με τη συμφωνία-πλαίσιο για την εργασία ορισμένου χρόνου που συνήφθη από τη CES, την UNICE και το CEEP, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση όπως η επίδικη στην κύρια δίκη, δυνάμει της οποίας δεν εφαρμόζονται στον κλάδο δραστηριότητας των ιδρυμάτων λυρικής τέχνης και συμφωνικής μουσικής οι κανόνες του κοινού δικαίου που διέπουν τις σχέσεις εργασίας και επιβάλλουν, σε περίπτωση καταχρηστικής συνάψεως διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου, την αυτόματη μετατροπή της συμβάσεως ορισμένου χρόνου σε σύμβαση αορίστου χρόνου, αν η σχέση εργασίας συνεχίζεται πέραν μιας συγκεκριμένης ημερομηνίας, όταν η εσωτερική έννομη τάξη δεν προβλέπει κανένα άλλο αποτελεσματικό μέτρο για την πάταξη των καταχρηστικών πρακτικών που διαπιστώνονται στον κλάδο αυτόν.

Πράγματι, η ρήτρα 5, σημείο 2, της συμφωνίας-πλαισίου καταλείπει καταρχήν στα κράτη μέλη τη μέριμνα να καθορίζουν τις συνθήκες υπό τις οποίες οι συμβάσεις ή οι σχέσεις εργασίας ορισμένου χρόνου θεωρούνται ως αορίστου χρόνου. Εξ αυτού συνάγεται ότι η συμφωνία-πλαίσιο δεν ορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να γίνεται χρήση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου (απόφαση της 26ης Νοεμβρίου 2014, Mascolo κ.λπ., C-22/13, C-61/13 έως C‑63/13 και C-418/13, EU:C:2014:2401, σκέψη 80, και διάταξη της 11ης Δεκεμβρίου 2014, León Medialdea, C-86/14, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2014:2447, σκέψη 47).

Ωστόσο, προκειμένου να μπορεί να θεωρηθεί σύμφωνη με τη συμφωνία-πλαίσιο εθνική ρύθμιση όπως η επίδικη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία απαγορεύει τη μετατροπή μιας σειράς συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου στον κλάδο των ιδρυμάτων λυρικής τέχνης και συμφωνικής μουσικής, πρέπει η εσωτερική έννομη τάξη του κράτους μέλους να προβλέπει για τον συγκεκριμένο κλάδο άλλο αποτελεσματικό μέτρο για την αποφυγή της καταχρήσεως διαδοχικών συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου και, ενδεχομένως, για τη σχετική επιβολή κυρώσεων (βλ., κατ’ αναλογία, προπαρατεθείσες αποφάσεις της 14ης Σεπτεμβρίου 2016, Martínez Andrés και Castrejana López, C-184/15 και C-197/15, EU:C:2016:680, σκέψη 41, και της 7ης Μαρτίου 2018, Santoro, C 494/16, EU:C:2018:166, σκέψη 34).

Συναφώς, όταν το δίκαιο της Ένωσης δεν προβλέπει ειδικές κυρώσεις για την περίπτωση κατά την οποία διαπιστώνονται παρά ταύτα καταχρηστικές πρακτικές, εναπόκειται στις εθνικές αρχές να λαμβάνουν μέτρα που πρέπει όχι μόνον να ανταποκρίνονται στην αρχή της αναλογικότητας, αλλά και να είναι αρκούντως αποτελεσματικά και αποτρεπτικά για να εξασφαλίζουν την πλήρη αποτελεσματικότητα των κανόνων που έχουν θεσπιστεί κατ’ εφαρμογή της συμφωνίας-πλαισίου (αποφάσεις της 26ης Νοεμβρίου 2014, Mascolo κ.λπ., C‑22/13, C-61/13 έως C-63/13 και C-418/13, EU:C:2014:2401, σκέψη 77 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία, και της 7ης Μαρτίου 2018, Santoro, C-494/16, EU:C:2018:166, σκέψη 29).

Επομένως, όταν έχει σημειωθεί καταχρηστική προσφυγή σε διαδοχικές συμβάσεις ή σχέσεις εργασίας ορισμένου χρόνου, πρέπει να υπάρχει δυνατότητα εφαρμογής μέτρου που να παρέχει αποτελεσματικές και ισοδύναμες εγγυήσεις για την προστασία των εργαζομένων, ώστε να τιμωρείται δεόντως η κατάχρηση αυτή και να εξαλείφονται οι συνέπειες της παραβάσεως του δικαίου της Ένωσης (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 26ης Νοεμβρίου 2014, Mascolo κ.λπ., C‑22/13, C-61/13 έως C-63/13 και C-418/13, EU:C:2014:2401, σκέψη 79 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία, και της 7ης Μαρτίου 2018, Santoro, C-494/16, EU:C:2018:166, σκέψη 31).

(voir points 59, 60, 64, 65, 72 και disp.)