Υπόθεση C‑611/12 P

Jean-François Giordano

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«Αίτηση αναιρέσεως — Κοινή αλιευτική πολιτική — Ποσοστώσεις αλιείας — Λήψη επειγόντων μέτρων από την Επιτροπή — Εξωσυμβατική ευθύνη της Ένωσης — Άρθρο 340, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ — Προϋποθέσεις — Πραγματική και βέβαιη ζημία — Δικαιώματα αλιείας»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 14ης Οκτωβρίου 2014

1. Αναίρεση – Λόγοι – Έλεγχος από το Δικαστήριο του νομικού χαρακτηρισμού των πραγματικών περιστατικών – Επιτρέπεται – Έλεγχος του πραγματικού και βέβαιου χαρακτήρα της προβαλλόμενης ζημίας – Εμπίπτει

   (Άρθρα 256 ΣΛΕΕ και 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ· Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 58, εδ. 1)

2. Αναίρεση – Λόγοι – Απλή επανάληψη των προβληθέντων ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου λόγων και επιχειρημάτων – Απαράδεκτο

   (Άρθρο 256 ΣΛΕΕ· Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 58, εδ. 1)

3. Εξωσυμβατική ευθύνη – Προϋποθέσεις – Πραγματική και βεβαία ζημία – Βάρος αποδείξεως – Ζημία, η οποία συνίστατο στο μη αλιευθέν και μη πωληθέν μέρος της ατομικής ποσοστώσεως συνεπεία της απαγορεύσεως αλιείας – Αβεβαιότητα ως προς την έκταση της υφιστάμενης ζημίας – Δεν ασκεί επιρροή στον πραγματικό και βέβαιο χαρακτήρα της ζημίας

   (Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμός 530/2008 της Επιτροπής)

4. Αλιεία – Διατήρηση των θαλασσίων πόρων – Σύστημα αλιευτικών ποσοστώσεων – Λήψη επειγόντων μέτρων από την Επιτροπή για την απαγόρευση της αλιείας σε περίπτωση σοβαρής απειλής για τη διατήρηση των έμβιων υδρόβιων πόρων ή για το θαλάσσιο οικοσύστημα – Υποχρέωση υπερβάσεως της ποσοστώσεως πριν τη λήψη μέτρων – Δεν υφίσταται

   (Κανονισμός 2371/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1)

5. Αλιεία – Διατήρηση των θαλασσίων πόρων – Μέτρο που αποβλέπει στην αποτροπή απειλής όσον αφορά τη δραστική μείωση των αποθεμάτων τόννου στον Ανατολικό Ατλαντικό – Κανονισμός 530/2008 – Δυσανάλογος περιορισμός των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και ελεύθερης ασκήσεως επαγγελματικής δραστηριότητας – Δεν υφίσταται – Παραβίαση των αρχών της ασφάλειας δικαίου και της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης – Δεν υφίσταται

   (Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 15, 17, εδ. 1, και 52 § 1· κανονισμός 2371/2002 του Συμβουλίου, άρθρα 7 § 1 και 26 § 4· κανονισμός 530/2008 της Επιτροπής)

1.  Στο πλαίσιο αιτήσεως αναιρέσεως, είναι παραδεκτός λόγος αναιρέσεως κατά τον οποίο ο αναιρεσείων ζητεί από το Δικαστήριο να ελέγξει αν το Γενικό Δικαστήριο υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο χαρακτηρίζοντας την προβαλλόμενη ζημία ως πραγματική και βέβαιη στο πλαίσιο θεμελιώσεως της εξωσυμβατικής ευθύνης της Ένωσης.

   (βλ. σκέψη 31)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 33)

3.  Στο πλαίσιο της εξωσυμβατικής ευθύνης της Ένωσης, κατά την έννοια του άρθρου 340, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ, η αφορώσα το υποστατό της ζημίας προϋπόθεση απαιτεί η ζημία να είναι πραγματική και βέβαιη, κάτι που εναπόκειται στον διάδικο που την επικαλείται να αποδείξει.

   Όσον αφορά την προβαλλόμενη ζημία, η οποία συνίστατο στο μη αλιευθέν και μη πωληθέν μέρος της ατομικής του ποσοστώσεως συνεπεία της απαγορεύσεως αλιείας τόννου από συγκεκριμένη ημερομηνία από τον κανονισμό 530/2008, για τη θέσπιση επειγόντων μέτρων όσον αφορά τα σκάφη γρι-γρι που αλιεύουν τόννο στον Ατλαντικό Ωκεανό, ανατολικά του γεωγραφικού μήκους 45°Δ, και στη Μεσόγειο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω ζημία στερείται πραγματικού και βέβαιου χαρακτήρα, δεν μπορεί να αποκλεισθεί ότι ακόμη και αν ο αναιρεσείων είχε τη δυνατότητα να αλιεύσει μετά την ημερομηνία κατά την οποία τέθηκε σε ισχύ η απαγόρευση, δεν θα μπορούσε να εξαντλήσει την ποσόστωσή του για λόγους ανεξάρτητους από τη βούλησή του.

   Ειδικότερα, αφενός, η απονομή δικαιώματος στους ιδιώτες από κανόνα δικαίου δεν σχετίζεται με το υποστατό της προβαλλόμενης ζημίας από το οποίο εξαρτάται η διαπίστωση κατάφωρης παραβάσεως του κανόνα αυτού από όργανο της Ένωσης για τη θεμελίωση της εξωσυμβατικής ευθύνης της Ένωσης. Αφετέρου, η απόρριψη από το Γενικό Δικαστήριο του επιχειρήματος του πρωτοδίκως ενάγοντα ότι θα είχε εξαντλήσει την ποσόστωσή του ασκεί επιρροή μόνο για τον καθορισμό της εκτάσεως της προβαλλόμενης ζημίας αλλά όχι για τη διαπίστωση του υποστατού της ζημίας, ο βέβαιος χαρακτήρας της οποίας δεν αναιρείται λόγω της αβεβαιότητας όσον αφορά την ακριβή έκτασή της.

   (βλ. σκέψεις 36-38, 40)

4.  Κατά το άρθρο 7, παράγραφος 1, του κανονισμού 2371/2002, για τη διατήρηση και βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίζει τη λήψη επειγόντων μέτρων εφόσον υπάρχει ένδειξη σοβαρής απειλής για τη διατήρηση των έμβιων υδρόβιων πόρων ή για το θαλάσσιο οικοσύστημα που προκαλείται από αλιευτικές δραστηριότητες, και απαιτεί άμεσες ενέργειες, χωρίς να χρειάζεται να αναμείνει την υπέρβαση της χορηγηθείσας ποσοστώσεως. Συναφώς, το γεγονός ότι αυτός είναι φορέας δικαιώματος αλιείας καθώς και ποσοστώσεως χορηγηθείσας από το αρμόδιο κράτος μέλος για συγκεκριμένη αλιευτική περίοδο δεν του παρέχει το δικαίωμα να εξαντλεί σε κάθε περίπτωση την ποσόστωση αυτή.

   (βλ. σκέψεις 46, 48)

5.  Ο κανονισμός 530/2008, για τη θέσπιση επειγόντων μέτρων όσον αφορά τα σκάφη γρι-γρι που αλιεύουν τόννο στον Ατλαντικό Ωκεανό, ανατολικά του γεωγραφικού μήκους 45 °Δ, και στη Μεσόγειο, δεν περιορίζει κατά τρόπο δυσανάλογο το δικαίωμα ασκήσεως και εκμεταλλεύσεως της επαγγελματικής δραστηριότητας, όπως αυτά κατοχυρώνονται από το άρθρο 15 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και του δικαιώματος ιδιοκτησίας, όπως αυτό κατοχυρώνεται από το άρθρο 17, πρώτο εδάφιο, του εν λόγω Χάρτη.

   Εν προκειμένω, ο κανονισμός 530/2008 αποβλέπει αναμφίβολα στην επίτευξη ενός σκοπού γενικού συμφέροντος της Ένωσης, ήτοι στην αποτροπή σοβαρής απειλής για τη διατήρηση και την αποκατάσταση του τόννου στον Ανατολικό Ατλαντικό και στη Μεσόγειο, συμφώνως προς το άρθρο 7, παράγραφος 1, του κανονισμού 2371/2002 για τη διατήρηση και βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Εξάλλου, τα μέτρα απαγορεύσεως της αλιείας του κανονισμού 530/2008 δεν είναι προδήλως ακατάλληλα για την επίτευξη του εν λόγω σκοπού γενικού συμφέροντος και είναι, ως εκ τούτου, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας. Η ελεύθερη άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας δεν είναι απόλυτο δικαίωμα, αλλά πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με τον ρόλο που επιτελεί στην κοινωνία, ενώ επιτρέπεται η επιβολή περιορισμών κατά το άρθρο 52, παράγραφος 1, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

   Εξάλλου, δεδομένου ότι η δυνατότητα λήψεως μέτρων εχόντων ως αποτέλεσμα τον τερματισμό των αλιευτικών περιόδων πριν από την κανονική ημερομηνία προβλέπεται, μεταξύ άλλων, στα άρθρα 7, παράγραφος 1, και 26, παράγραφος 4, του κανονισμού 2371/2002, οι κοινοτικοί επιχειρηματίες των οποίων η δραστηριότητα συνίσταται στην αλιεία τόννου δεν μπορούν, επομένως, να επικαλεστούν δικαίωμα προστασίας της ασφάλειας δικαίου ή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, καθόσον είναι σε θέση να προβλέψουν ότι ενδέχεται να ληφθούν τέτοια μέτρα.

   (βλ. σκέψεις 49, 50, 52)

Υπόθεση C‑611/12 P

Jean-François Giordano

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«Αίτηση αναιρέσεως — Κοινή αλιευτική πολιτική — Ποσοστώσεις αλιείας — Λήψη επειγόντων μέτρων από την Επιτροπή — Εξωσυμβατική ευθύνη της Ένωσης — Άρθρο 340, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ — Προϋποθέσεις — Πραγματική και βέβαιη ζημία — Δικαιώματα αλιείας»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 14ης Οκτωβρίου 2014

1. Αναίρεση — Λόγοι — Έλεγχος από το Δικαστήριο του νομικού χαρακτηρισμού των πραγματικών περιστατικών — Επιτρέπεται — Έλεγχος του πραγματικού και βέβαιου χαρακτήρα της προβαλλόμενης ζημίας — Εμπίπτει

   (Άρθρα 256 ΣΛΕΕ και 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ· Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 58, εδ. 1)

2. Αναίρεση — Λόγοι — Απλή επανάληψη των προβληθέντων ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου λόγων και επιχειρημάτων — Απαράδεκτο

   (Άρθρο 256 ΣΛΕΕ· Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 58, εδ. 1)

3. Εξωσυμβατική ευθύνη — Προϋποθέσεις — Πραγματική και βεβαία ζημία — Βάρος αποδείξεως — Ζημία, η οποία συνίστατο στο μη αλιευθέν και μη πωληθέν μέρος της ατομικής ποσοστώσεως συνεπεία της απαγορεύσεως αλιείας — Αβεβαιότητα ως προς την έκταση της υφιστάμενης ζημίας — Δεν ασκεί επιρροή στον πραγματικό και βέβαιο χαρακτήρα της ζημίας

   (Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμός 530/2008 της Επιτροπής)

4. Αλιεία — Διατήρηση των θαλασσίων πόρων — Σύστημα αλιευτικών ποσοστώσεων — Λήψη επειγόντων μέτρων από την Επιτροπή για την απαγόρευση της αλιείας σε περίπτωση σοβαρής απειλής για τη διατήρηση των έμβιων υδρόβιων πόρων ή για το θαλάσσιο οικοσύστημα — Υποχρέωση υπερβάσεως της ποσοστώσεως πριν τη λήψη μέτρων — Δεν υφίσταται

   (Κανονισμός 2371/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1)

5. Αλιεία — Διατήρηση των θαλασσίων πόρων — Μέτρο που αποβλέπει στην αποτροπή απειλής όσον αφορά τη δραστική μείωση των αποθεμάτων τόννου στον Ανατολικό Ατλαντικό — Κανονισμός 530/2008 — Δυσανάλογος περιορισμός των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και ελεύθερης ασκήσεως επαγγελματικής δραστηριότητας — Δεν υφίσταται — Παραβίαση των αρχών της ασφάλειας δικαίου και της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης — Δεν υφίσταται

   (Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 15, 17, εδ. 1, και 52 § 1· κανονισμός 2371/2002 του Συμβουλίου, άρθρα 7 § 1 και 26 § 4· κανονισμός 530/2008 της Επιτροπής)

1.  Στο πλαίσιο αιτήσεως αναιρέσεως, είναι παραδεκτός λόγος αναιρέσεως κατά τον οποίο ο αναιρεσείων ζητεί από το Δικαστήριο να ελέγξει αν το Γενικό Δικαστήριο υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο χαρακτηρίζοντας την προβαλλόμενη ζημία ως πραγματική και βέβαιη στο πλαίσιο θεμελιώσεως της εξωσυμβατικής ευθύνης της Ένωσης.

   (βλ. σκέψη 31)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 33)

3.  Στο πλαίσιο της εξωσυμβατικής ευθύνης της Ένωσης, κατά την έννοια του άρθρου 340, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ, η αφορώσα το υποστατό της ζημίας προϋπόθεση απαιτεί η ζημία να είναι πραγματική και βέβαιη, κάτι που εναπόκειται στον διάδικο που την επικαλείται να αποδείξει.

   Όσον αφορά την προβαλλόμενη ζημία, η οποία συνίστατο στο μη αλιευθέν και μη πωληθέν μέρος της ατομικής του ποσοστώσεως συνεπεία της απαγορεύσεως αλιείας τόννου από συγκεκριμένη ημερομηνία από τον κανονισμό 530/2008, για τη θέσπιση επειγόντων μέτρων όσον αφορά τα σκάφη γρι-γρι που αλιεύουν τόννο στον Ατλαντικό Ωκεανό, ανατολικά του γεωγραφικού μήκους 45°Δ, και στη Μεσόγειο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω ζημία στερείται πραγματικού και βέβαιου χαρακτήρα, δεν μπορεί να αποκλεισθεί ότι ακόμη και αν ο αναιρεσείων είχε τη δυνατότητα να αλιεύσει μετά την ημερομηνία κατά την οποία τέθηκε σε ισχύ η απαγόρευση, δεν θα μπορούσε να εξαντλήσει την ποσόστωσή του για λόγους ανεξάρτητους από τη βούλησή του.

   Ειδικότερα, αφενός, η απονομή δικαιώματος στους ιδιώτες από κανόνα δικαίου δεν σχετίζεται με το υποστατό της προβαλλόμενης ζημίας από το οποίο εξαρτάται η διαπίστωση κατάφωρης παραβάσεως του κανόνα αυτού από όργανο της Ένωσης για τη θεμελίωση της εξωσυμβατικής ευθύνης της Ένωσης. Αφετέρου, η απόρριψη από το Γενικό Δικαστήριο του επιχειρήματος του πρωτοδίκως ενάγοντα ότι θα είχε εξαντλήσει την ποσόστωσή του ασκεί επιρροή μόνο για τον καθορισμό της εκτάσεως της προβαλλόμενης ζημίας αλλά όχι για τη διαπίστωση του υποστατού της ζημίας, ο βέβαιος χαρακτήρας της οποίας δεν αναιρείται λόγω της αβεβαιότητας όσον αφορά την ακριβή έκτασή της.

   (βλ. σκέψεις 36-38, 40)

4.  Κατά το άρθρο 7, παράγραφος 1, του κανονισμού 2371/2002, για τη διατήρηση και βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίζει τη λήψη επειγόντων μέτρων εφόσον υπάρχει ένδειξη σοβαρής απειλής για τη διατήρηση των έμβιων υδρόβιων πόρων ή για το θαλάσσιο οικοσύστημα που προκαλείται από αλιευτικές δραστηριότητες, και απαιτεί άμεσες ενέργειες, χωρίς να χρειάζεται να αναμείνει την υπέρβαση της χορηγηθείσας ποσοστώσεως. Συναφώς, το γεγονός ότι αυτός είναι φορέας δικαιώματος αλιείας καθώς και ποσοστώσεως χορηγηθείσας από το αρμόδιο κράτος μέλος για συγκεκριμένη αλιευτική περίοδο δεν του παρέχει το δικαίωμα να εξαντλεί σε κάθε περίπτωση την ποσόστωση αυτή.

   (βλ. σκέψεις 46, 48)

5.  Ο κανονισμός 530/2008, για τη θέσπιση επειγόντων μέτρων όσον αφορά τα σκάφη γρι-γρι που αλιεύουν τόννο στον Ατλαντικό Ωκεανό, ανατολικά του γεωγραφικού μήκους 45 °Δ, και στη Μεσόγειο, δεν περιορίζει κατά τρόπο δυσανάλογο το δικαίωμα ασκήσεως και εκμεταλλεύσεως της επαγγελματικής δραστηριότητας, όπως αυτά κατοχυρώνονται από το άρθρο 15 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και του δικαιώματος ιδιοκτησίας, όπως αυτό κατοχυρώνεται από το άρθρο 17, πρώτο εδάφιο, του εν λόγω Χάρτη.

   Εν προκειμένω, ο κανονισμός 530/2008 αποβλέπει αναμφίβολα στην επίτευξη ενός σκοπού γενικού συμφέροντος της Ένωσης, ήτοι στην αποτροπή σοβαρής απειλής για τη διατήρηση και την αποκατάσταση του τόννου στον Ανατολικό Ατλαντικό και στη Μεσόγειο, συμφώνως προς το άρθρο 7, παράγραφος 1, του κανονισμού 2371/2002 για τη διατήρηση και βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Εξάλλου, τα μέτρα απαγορεύσεως της αλιείας του κανονισμού 530/2008 δεν είναι προδήλως ακατάλληλα για την επίτευξη του εν λόγω σκοπού γενικού συμφέροντος και είναι, ως εκ τούτου, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας. Η ελεύθερη άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας δεν είναι απόλυτο δικαίωμα, αλλά πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με τον ρόλο που επιτελεί στην κοινωνία, ενώ επιτρέπεται η επιβολή περιορισμών κατά το άρθρο 52, παράγραφος 1, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

   Εξάλλου, δεδομένου ότι η δυνατότητα λήψεως μέτρων εχόντων ως αποτέλεσμα τον τερματισμό των αλιευτικών περιόδων πριν από την κανονική ημερομηνία προβλέπεται, μεταξύ άλλων, στα άρθρα 7, παράγραφος 1, και 26, παράγραφος 4, του κανονισμού 2371/2002, οι κοινοτικοί επιχειρηματίες των οποίων η δραστηριότητα συνίσταται στην αλιεία τόννου δεν μπορούν, επομένως, να επικαλεστούν δικαίωμα προστασίας της ασφάλειας δικαίου ή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, καθόσον είναι σε θέση να προβλέψουν ότι ενδέχεται να ληφθούν τέτοια μέτρα.

   (βλ. σκέψεις 49, 50, 52)