Λέξεις κλειδιά
Περίληψη

Λέξεις κλειδιά

1. Προσέγγιση των νομοθεσιών – Μέτρα προσεγγίσεως – Γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές – Προϊόντα που εγκρίθηκαν κατ’ εφαρμογήν της οδηγίας 90/220, ανακοινώθηκαν ως υφιστάμενα προϊόντα και έγιναν αντικείμενο αιτήσεως ανανεώσεως της εγκρίσεως

(Κανονισμός 1829/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 20 και 34· οδηγία 2001/18 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 23· οδηγία 90/220 του Συμβουλίου)

2. Προσέγγιση των νομοθεσιών – Μέτρα προσεγγίσεως – Γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές – Μέτρα έκτακτης ανάγκης δυνάμενα να ληφθούν από τα κράτη μέλη για να αντιμετωπιστεί σοβαρός κίνδυνος για την υγεία του ανθρώπου, την υγεία των ζώων ή το περιβάλλον

(Κανονισμοί του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 178/2002, άρθρο 54, και 1829/2003, άρθρο 34)

3. Προσέγγιση των νομοθεσιών – Μέτρα προσεγγίσεως – Γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές – Μέτρα έκτακτης ανάγκης δυνάμενα να ληφθούν από τα κράτη μέλη για να αντιμετωπιστεί σοβαρός κίνδυνος για την υγεία του ανθρώπου, την υγεία των ζώων ή το περιβάλλον

(Κανονισμός 1829/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 34)

4. Προσέγγιση των νομοθεσιών – Μέτρα προσεγγίσεως – Γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές – Αντιμετώπιση σοβαρού κινδύνου για την υγεία του ανθρώπου, την υγεία των ζώων ή το περιβάλλον – Η αξιολόγηση και η διαχείριση του κινδύνου αποτελούν έργο της Επιτροπής και του Συμβουλίου, υπό τον έλεγχο του δικαστή της Ένωσης – Λήψη και εφαρμογή από τα κράτη μέλη μέτρων έκτακτης ανάγκης ελλείψει αποφάσεως στο επίπεδο της Ένωσης

(Άρθρα 267, εδ. 2 και 3, ΣΛΕΕ και 288 ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 178/2002, άρθρο 54, και 1829/2003)

Περίληψη

1. Γενετικώς τροποποιημένοι οργανισμοί όπως ο αραβόσιτος MON 810, που εγκρίθηκαν μεταξύ άλλων ως σπόροι σποράς με σκοπό την καλλιέργεια κατ’ εφαρμογήν της οδηγίας 90/220 για τη σκόπιμη ελευθέρωση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον και που, υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 20 του κανονισμού 1829/2003 για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές ανακοινώθηκαν ως υφιστάμενα προϊόντα, και ακολούθως έγιναν το αντικείμενο μιας υπό εξέταση αιτήσεως ανανεώσεως της εγκρίσεως, δεν δύνανται να γίνουν το αντικείμενο, από μέρους ενός κράτους μέλους, μέτρων αναστολής ή προσωρινής απαγορεύσεως της χρήσεως ή της διαθέσεως στην αγορά κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 23 της οδηγίας 2001/18 για τη σκόπιμη ελευθέρωση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον και την κατάργηση της οδηγίας 90/220, αλλά, αντιθέτως, τέτοια μέτρα δύνανται να ληφθούν σύμφωνα με το άρθρο 34 του κανονισμού 1829/2003.

(βλ. σκέψη 63, διατακτ. 1)

2. Το άρθρο 34 του κανονισμού 1829/2003 για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές επιτρέπει σε κράτος μέλος να λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης μόνον υπό τις διαδικαστικές προϋποθέσεις του άρθρου 54 του κανονισμού 178/2002 για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα ασφάλειας των τροφίμων, των οποίων προϋποθέσεων την τήρηση απόκειται στο εθνικό δικαστήριο να εξακριβώσει.

(βλ. σκέψη 74, διατακτ. 2)

3. Για τη λήψη μέτρων έκτακτης ανάγκης, το άρθρο 34 του κανονισμού 1829/2003 για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές επιβάλλει στα κράτη μέλη να αποδείξουν, πέρα από την έκτακτη ανάγκη, την ύπαρξη καταστάσεως προδήλως δυναμένης να θέσει σε σημαντικό κίνδυνο την υγεία του ανθρώπου, την υγεία των ζώων ή το περιβάλλον. Ο κίνδυνος αυτός πρέπει να διαπιστώνεται επί τη βάσει νέων στοιχείων που στηρίζονται σε αξιόπιστα επιστημονικά δεδομένα.

Συγκεκριμένα, μέτρα προστασίας που λαμβάνονται βάσει του άρθρου 34 του κανονισμού 1829/2003 δεν μπορούν να αιτιολογηθούν βάσιμα με μια καθαρά υποθετική προσέγγιση του κινδύνου, στηριζόμενη σε απλές υποθέσεις που από επιστημονικής απόψεως δεν έχουν ακόμη εξακριβωθεί. Αντιθέτως, τέτοια μέτρα προστασίας, παρά τον προσωρινό χαρακτήρα τους και ακόμη και αν έχουν προληπτικό χαρακτήρα, δύνανται να ληφθούν μόνον αν στηρίζονται σε όσο το δυνατόν πλήρη αξιολόγηση των κινδύνων, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών περιστάσεων της συγκεκριμένης περιπτώσεως, που δείχνουν ότι τα μέτρα αυτά είναι επιβεβλημένα.

(βλ. σκέψεις 76-77, 81, διατακτ. 3)

4. Υπό το πρίσμα του όλου συστήματος του κανονισμού 1829/2003 για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές και του σκοπού του αποφυγής των τεχνητώς διαφορετικών τρόπων αντιμετωπίσεως ενός σοβαρού κινδύνου, η αξιολόγηση και η διαχείριση ενός σοβαρού και προφανούς κινδύνου για την υγεία του ανθρώπου, την υγεία των ζώων ή το περιβάλλον εμπίπτουν, σε τελευταίο στάδιο, στην αρμοδιότητα μόνο της Επιτροπής και του Συμβουλίου, υπό τον έλεγχο του δικαστή της Ένωσης.

Επομένως, στο στάδιο της λήψεως και της εφαρμογής από τα κράτη μέλη των μέτρων έκτακτης ανάγκης που προβλέπει το άρθρο 34 του εν λόγω κανονισμού, όσο δεν έχει εκδοθεί συναφώς απόφαση στο επίπεδο της Ένωσης, τα εθνικά δικαστήρια που καλούνται να εξακριβώσουν τη νομιμότητα τέτοιων εθνικών μέτρων είναι αρμόδια να αξιολογήσουν τη νομιμότητα των μέτρων αυτών με γνώμονα τις ουσιαστικές προϋποθέσεις του άρθρου 34 του κανονισμού 1829/2003 και τις διαδικαστικές προϋποθέσεις του άρθρου 54 του κανονισμού 178/2002 για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα ασφάλειας των τροφίμων, η δε ομοιομορφία του δικαίου της Ένωσης μπορεί να διασφαλιστεί από το Δικαστήριο στο πλαίσιο της διαδικασίας προδικαστικής παραπομπής, επειδή, όταν εθνικό δικαστήριο έχει αμφιβολίες ως προς την ερμηνεία διατάξεως του δικαίου της Ένωσης, δύναται ή οφείλει, σύμφωνα με το άρθρο 267, δεύτερο και τρίτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, να θέσει προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο.

Αντιθέτως, όταν, σε μια περίπτωση, η Επιτροπή έχει φέρει την υπόθεση στη μόνιμη επιτροπή για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων και έχει εκδοθεί απόφαση στο επίπεδο της Ένωσης, οι σχετικές με την περίπτωση αυτή πραγματικές και νομικές εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται σε μια τέτοια απόφαση δεσμεύουν όλα τα όργανα του κράτους μέλους αποδέκτη της αποφάσεως αυτής, σύμφωνα με το άρθρο 288 ΣΛΕΕ, και μάλιστα περιλαμβανομένων των δικαστηρίων του που καλούνται να αξιολογήσουν τη νομιμότητα των μέτρων που ελήφθησαν σε εθνικό επίπεδο.

(βλ. σκέψεις 78-80)