Υπόθεση 265/85

Van den Bergh en Jürgens BV και Van Dijk Food Products ( Lopik ) BV

κατά

Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

«Αγωγή αποζημιώσεως — “ Βούτυρο Χριστουγέννων”»

Έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση

Προτάσεις του γενικού εισαγγελέα Carl Otto Lenz της 5ης Δεκεμβρίου 1986   1168

Απόφαση του Δικαστηρίου της 11ης Μαρτίου 1987   1169

Περίληψη της απόφασης

1. Γεωργία – Κοινή οργάνωση αγορών – Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα – Αποθεματοποι-ημένο βούτυρο – Πώλψη οεμειωμένη τιμή για άμεση κατανάλωση – Επιχείρηση «βούτυρο Χριστουγέννων » – Αρμοδιότητα της Επιτροπής

   (Κανονισμοί τον Συμβουλίου 804/68, άρθρα 6, 12 και 30, 985/68, 750/69 και 1269/79' κανονισμός της Επιτροπής 2956/84)

2. Γεωργία – Κοινή γεωργική πολιτική – Στόχοι – Συμβιβάζονται – Διακριτική εξουσία της Επιτροπής – Εξασφάλιση όίκαιου εισοδήματος στους γαλακτοπαραγωγούς – Επιχείρηση «βούτυρο Χριστουγέννων» για πώληση αποθεματοποιημένου βουτύρου σε μειωμένη τιμή – Νομιμότητα

   (Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 39, παράγραφος 1 κανονισμός της Επιτροπής 2956/84)

3. Γεωργία – Κοινή οργάνωση αγορών – Δυσμενής διάκριση μεταξύ παραγωγών ή καταναλωτών – Επιχείρηση «βούτυρο Χριστουγέννων » για πώληση αποθεματοποιημένου βουτύρου σε μειωμένη τιμή – Επιπτώσεις στην αγορά μαργαρίνης – Δεν υφίσταται δυσμενής διάκριση

   (Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 40, παράγραφος 3, εδάφιο 2 κανονισμός της Επιτροπής 2956/84)

4. Γεωργία – Κοινή οργάνωση αγορών – ΓάΑα και γαλακτοκομικά προϊόντα – Αποθεματοποι-ημενο βούτυρο – Πώληση σε μειωμένη τιμή για άμεση κατανάλωση – Επιχείρηση «βούτυρο Χριστουγέννων » – Περιορισμένη αποτελεσματικότητα και υψηλό κόστος – Αρχή της αναλογικότητας – Παραβίαση – Αεν υφίσταται

   (Κανονισμός της Επιτροπής 2956/84)

5. Γεωργία – Κοινή οργάνωση αγορών – Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα – Καθεστώς παρεμβάσεως – Στόχοι – Μέτρα με στόχο την αύξηση της κατανάλωσης βουτύρου – Επιχείρηση «βούτυρο Χριστουγέννων » για πώληση βουτύρου σε μειωμένη τιμή – Νομιμότητα

   [Κανονισμός του Συμβουλίου 804/68, άρθρο 6, παράγραφος 4, στοιχείο α) κανονισμός της Επιτροπής 2956/84]

6. Γεωργία – Κοινή οργάνωση αγορών – Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα – Αποθεματοποι-ημένο βούτυρο – Πώληση σε μειωμένη τιμή για άμεση κατανάλωση – Επιχείρηση «βούτυρο Χριστουγέννων» – Επανάληψη – Αδύνατη η επίκληση της αρχής της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης

   (Κανονισμός της Επιτροπής 2956/84 )

1.  Η επιχείρηση « βούτυρο Χριστουγέννων » για πώληση αποθεματοποιημένου βουτύρου σε μειωμένη τιμή, που αποφασίστηκε από την Επιτροπή το 1984 και θεσπίστηκε με τον κανονισμό της 2956/84, συνιστά ειδικό μέτρο που ελήφθη σε χρόνο, που είναι βέβαιο ότι είχαν σχηματιστεί σημαντικά πλεονάσματα γαλακτοκομικών προϊόντων και είχε ως στόχο να αυξηθεί η κατανάλωση και να μειωθούν τα δημόσια και ιδιωτικά αποθέματα, καθώς και να εξασφαλισθεί η απαραίτητη ανακύκληση των αποθεμάτων αυτών. Η επιχείρηση αυτή ανταποκρίνεται στους στόχους που ορίζονται τόσο από τα άρθρα 6 και 12 του κανονισμού 804/68 όσο και από τους κανονισμούς 985/68, 750/69 και 1269/79 του Συμβουλίου, που καθόρισαν τους γενικούς κανόνες εφαρμογής.

   Δεν μπορεί συνεπώς να υποστηριχθεί ότι η Επιτροπή, θεσπίζοντας τον κανονισμό 2956/84, υπερέβη τα όρια των αρμοδιοτήτων τις οποίες, κατόπιν εξουσιοδοτήσεως του Συμβουλίου, δικαιούται να ασκεί, κατά τη διαδικασία της επιτροπής διαχειρίσεως, προκειμένου να εξασφαλίζει τη λειτουργία της κοινής οργάνωσης των αγορών γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων.

2.  Κατά την επιδίωξη των διαφόρων στόχων που διακηρύσσονται στο άρθρο 39 της Συνθήκης, τα κοινοτικά όργανα πρέπει να εξασφαλίζουν το διαρκή συμβιβασμό των στόχων αυτών, οι οποίοι αν αντιμετωπιστούν χωριστά ενδέχεται να αλληλοσυγκρουστούν. Αν ο συμβιβασμός αυτός δεν επιτρέπει να απομονωθεί ένας από τους στόχους αυτούς σε σημείο που να καθιστά αδύνατη την υλοποίηση των άλλων, τα κοινοτικά όργανα μπορούν τουλάχιστον να δώσουν πρόσκαιρη προτεραιότητα στον ένα ή τον άλλο από τους στόχους αυτούς, την οποία επιβάλλουν τα γεγονότα ή οι οικονομικές συνθήκες ενόψει των οποίων τα όργανα εκδίδουν τις αποφάσεις τους.

   Έτσι η Επιτροπή μπόρεσε, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στο στόχο της εξασφάλισης δίκαιου εισοδήματος στους γαλακτοπαραγωγούς, να θεσπίσει νομίμως μια επιχείρηση « βούτυρο Χριστουγέννων » για την πώληση σε μειωμένη τιμή των αποθεμάτων βουτύρου. Μια τέτοια επιχείρηση, διευκολύνοντας τη διάθεση των πλεονασμάτων που προκλήθηκαν από τους μηχανισμούς παρέμβασης και επιτρέποντας την ανανέωση του αποθεματοποιημένου βουτύρου, καθιστά πράγματι δυνατή τη διατήρηση του συστήματος τιμών της παραγωγής, χωρίς παράλληλα να προκαλεί πραγματική και διαρκή διαταραχή της αγοράς μαργαρίνης.

3.  Λαμβανομένων υπόψη των αντικειμενικών διαφορών που χαρακτηρίζουν τους νομικούς μηχανισμούς και τις οικονομικές προϋποθέσεις των οικείων αγορών, δεν μπορεί να συγκριθεί η κατάσταση, στην οποία βρίσκονται, αφενός, οι γαλακτοπαραγωγοί και οι παραγωγοί βουτύρου και, αφετέρου, οι παραγωγοί λιπαρών ουσιών και ελαιούχων καρπών και οι παρασκευαστές μαργαρίνης. Συνεπώς, η επιχείρηση « βούτυρο Χριστουγέννων » για πώληση σε μειωμένη τιμή των αποθεμάτων βουτύρου, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό 2956/84, η οποία εντάσσεται στην ίδια τη λειτουργία της κοινής οργάνωσης των αγορών των γαλακτοκομικών προϊόντων, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι εισάγει, κατά παράβαση του άρθρου 40, παράγραφος 3, εδάφιο 2, της Συνθήκης, δυσμενή διάκριση σε βάρος των παραγωγών μαργαρίνης.

4.  Συνεπεία του γεγονότος ότι η επιχείρηση « βούτυρο Χριστουγέννων » για πώληση σε μειωμένη τιμή των αποθεμάτων βουτύρου, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό 2956/84, επέτρεψε αύξηση των πωλήσεων βουτύρου και συγχρόνως καλύτερη ανακύκληση και κάποια ανανέωση των αποθεμάτων και παρά την περιορισμένη αποτελεσματικότητα της και το υψηλό της κόστος για τα οικονομικά της Κοινότητας, δεν μπορεί να κριθεί ως ακατάλληλη για την επίτευξη των επιδιωκομένων στόχων ούτε ως βαίνουσα πέραν του μέτρου που ήταν αναγκαίο για να τους πετύχει, έτσι ώστε να μην μπορεί να θεωρηθεί ότι υφίσταται παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας.

5.  Ναι μεν κατά το άρθρο 6, παράγραφος 4, στοιχείο α), του κανονισμού 804/68 περί κοινής οργανώσεως των αγορών στον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων το καθεστώς παρεμβάσεως εφαρμόζεται κατά τρόπο ώστε να διατηρείται η ανταγωνιστική θέση του βουτύρου στην αγορά, η διάταξη όμως αυτή δεν σημαίνει ότι οι ανταγωνιστικές σχέσεις μεταξύ βουτύρου και άλλων εν μέρει υποκατάστατων προϊόντων πρέπει να θεωρούνται ως πάγιες και αμετακίνητες. Αντίθετα μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψη το σημαίνοντα ρόλο που παίζει το βούτυρο στην κοινή οργάνωση των αγορών των γαλακτοκομικών προϊόντων, τα όργανα πρέπει να μεριμνούν ώστε να μην υποβαθμίζεται η ανταγωνιστική θέση του προϊόντος αυτού και, ενδεχομένως, να βελτιώνεται για να επιτρέπει επαναφορά της ισορροπίας στην κοινή οργάνωση αγοράς των γαλακτοκομικών προϊόντων. Για το σκοπό αυτό εξουσιοδοτήθηκε η Επιτροπή, σε περιόδους δυσχερούς διαθέσεως του βουτύρου, να λαμβάνει μέτρα αυξήσεως της κατανάλωσης του βουτύρου, μειώνοντας την τιμή του προϊόντος αυτού, πράγμα που της επιτρέπει εξάλλου να σέβεται τους άλλους στόχους που περιέχονται στο άρθρο 6, παράγραφος 4, στοιχεία β) και γ), του κανονισμού 804/68: να διαφυλάσσεται κατά το μέτρο του δυνατού η αρχική ποιότητα του αποθεματοποιημένου βουτύρου και να πραγματοποιείται όσο το δυνατόν περισσότερο ορθολογική αποθεματοποίηση. Επιχείρηση σαν την επιχείρηση « βούτυρο Χριστουγέννων » για πώληση αποθεματοποιημένου βουτύρου σε μειωμένη τιμή, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό 2956/84, εντάσσεται πλήρως στο πλαίσιο αυτό.

6.  Το γεγονός ότι η Επιτροπή, μετά από επιχειρήσεις « βούτυρο Χριστουγέννων » για πώληση αποθεματοποιημένου βουτύρου σε μειωμένη τιμή, σαν την επιχείρηση που θεσπίστηκε με τον κανονισμό της 2956/84, είχε δηλώσει ότι ήταν σκόπιμο στο μέλλον τέτοια προγράμματα να τεθούν σε εφαρμογή με σύνεση, δεν αρκούσε για να αποκλείσει την επανάληψη τέτοιων επιχειρήσεων. Η Επιτροπή, εξάλλου, οργάνωσε επανειλημμένα μετά το 1977 επιχειρήσεις« βούτυρο Χριστουγέννων », εφαρμόζοντας συγχρόνως πολυάριθμα άλλα μέτρα που ευνοούσαν τη διάθεση του βουτύρου σε μειωμένη τιμή, χωρίς ωστόσο να κατορθώσει να αποφύγει ισχυρή αύξηση των αποθεμάτων βουτύρου μεταξύ 1983 και 1984. Υπό τις προϋποθέσεις αυτές, ένας προνοητικός και ενημερωμένος επιχειρηματίας έπρεπε να λάβει υπόψη του την πιθανότητα μιας νέας επιχείρησης « βούτυρο Χριστουγέννων », οπότε η Επιτροπή, εκδίδοντας τον προαναφερθέντα κανονισμό, δεν παραβίασε την αρχή της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης.