Λέξεις κλειδιά
Περίληψη

Λέξεις κλειδιά

1. Ευρωπαϊκή Ένωση – Θεσμικά όργανα – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 3, εδ. 2)

2. Ευρωπαϊκή Ένωση – Θεσμικά όργανα – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 3, εδ. 2)

3. Ευρωπαϊκή Ένωση – Θεσμικά όργανα – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001– Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 3, εδ. 2)

4. Ευρωπαϊκή Ένωση – Θεσμικά όργανα – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία της παροχής νομικών συμβουλών

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 2, δεύτερη περίπτωση)

Περίληψη

1. Όσον αφορά την εξαίρεση που αποσκοπεί στην προστασία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων που προβλέπει το άρθρο 4, παράγραφος 3, του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, το εν λόγω άρθρο 4, παράγραφος 3, προβαίνει σε σαφή διάκριση με κριτήριο, ειδικότερα, αν μία διαδικασία έχει περατωθεί ή όχι. Το δεύτερο εδάφιο της εν λόγω παραγράφου 3 επιτρέπει να απορρίπτεται η πρόσβαση σε μέρος μόνον των εσωτερικών εγγράφων, ήτοι εγγράφων που περιέχουν απόψεις που προορίζονται για εσωτερική χρήση στο πλαίσιο προκαταρκτικών συσκέψεων και διαβουλεύσεων εντός του οικείου θεσμικού οργάνου, ακόμη και αφότου έχει ληφθεί η απόφαση, σε περίπτωση κατά την οποία η δημοσιοποίησή τους θα έθιγε σοβαρά τη διαδικασία λήψεως αποφάσεων του εν λόγω θεσμικού οργάνου. Συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο νομοθέτης της Ένωσης έκρινε ότι μετά την έκδοση της επίμαχης αποφάσεως δεν είναι τόσο έντονη η ανάγκη προστασίας της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων, με αποτέλεσμα η δημοσιοποίηση κάθε εγγράφου, πλην των προβλεπόμενων από το άρθρο 4, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 1049/2001, να μην μπορεί σε καμία περίπτωση να θίξει σοβαρά την εν λόγω διαδικασία και να μην επιτρέπεται η άρνηση δημοσιοποιήσεως τέτοιου είδους εγγράφου, ενώ η δημοσιοποίησή του θα έθιγε σοβαρά την εν λόγω διαδικασία αν λάμβανε χώρα πριν την έκδοση της επίμαχης αποφάσεως.

Ασφαλώς, η απλή δυνατότητα προβολής της επίμαχης εξαιρέσεως, προκειμένου να απορριφθεί η πρόσβαση σε έγγραφα τα οποία περιέχουν απόψεις που προορίζονται για εσωτερική χρήση στο πλαίσιο προκαταρκτικών συσκέψεων και διαβουλεύσεων εντός του οικείου θεσμικού οργάνου, ουδόλως επηρεάστηκε από το γεγονός ότι είχε εκδοθεί η απόφαση. Εντούτοις, τούτο δεν σημαίνει ότι κατά την αξιολόγηση την οποία καλείται να κάνει το οικείο θεσμικό όργανο, προκειμένου να εξακριβώσει αν η δημοσιοποίηση των εγγράφων αυτών είναι ικανή να θίξει σοβαρά τη διαδικασία λήψεως των αποφάσεων, δεν πρέπει να συνεκτιμάται το γεγονός ότι η διοικητική διαδικασία την οποία αφορούν τα εν λόγω έγγραφα έχει περατωθεί. Ειδικότερα, οι λόγοι που προβάλλει θεσμικό όργανο και οι οποίοι μπορούν να δικαιολογήσουν την άρνηση προσβάσεως σε τέτοιο είδος έγγραφο, η δημοσιοποίηση του οποίου ζητείται πριν την περάτωση της διοικητικής διαδικασίας ενδέχεται να μην αρκούν, προκειμένου να αντιταχθεί η άρνηση δημοσιοποιήσεως του ίδιου εγγράφου μετά τη λήψη της αποφάσεως, αν το εν λόγω θεσμικό όργανο δεν εξηγήσει τους συγκεκριμένους λόγους για τους οποίους φρονεί ότι η περάτωση της διαδικασίας δεν αποκλείει να εξακολουθεί να παραμένει δικαιολογημένη η συγκεκριμένη άρνηση προσβάσεως όσον αφορά τον κίνδυνο σοβαρής προσβολής της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων.

(βλ. σκέψεις 77-82)

2. Όταν το οικείο θεσμικό όργανο αποφασίζει να αρνηθεί την πρόσβαση σε έγγραφο, το οποίο του ζητήθηκε να γνωστοποιήσει, οφείλει να παράσχει εξηγήσεις σχετικά με τα ζητήματα που αφορούν το κατά ποιον τρόπο η πρόσβαση στο έγγραφο αυτό είναι ικανή να θίξει συγκεκριμένα και ουσιαστικά το συμφέρον που προστατεύει η εξαίρεση του άρθρου 4 του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, το οποίο επικαλείται το θεσμικό αυτό όργανο. Επιπλέον, ο κίνδυνος προσβολής του δημόσιου συμφέροντος πρέπει να είναι συνεπώς ευλόγως προβλέψιμος και όχι απλώς υποθετικός.

Επομένως, η Επιτροπή δεν μπορεί να αρνείται την πρόσβαση στο σύνολο σχετικής με τον έλεγχο συγκεντρώσεων εκθέσεως, χωρίς ουδόλως να στηρίζει τα επιχειρήματά της σε εμπεριστατωμένα στοιχεία, λαμβανομένου υπόψη του συγκεκριμένου περιεχομένου της εκθέσεως, που να καθιστούν δυνατή την κατανόηση των λόγων για τους οποίους η δημοσιοποίηση του περιεχομένου της εκθέσεως θα μπορούσε να θίξει σοβαρά τη διαδικασία λήψεως αποφάσεων της Επιτροπής, ενώ η διαδικασία την οποία αφορούσε το εν λόγω έγγραφο είχε ήδη περατωθεί. Εν ολίγοις, η Επιτροπή οφείλει να εξηγήσει τους συγκεκριμένους λόγους για τους οποίους φρονεί ότι η περάτωση της διοικητικής διαδικασίας δεν αποκλείει να εξακολουθεί να παραμένει δικαιολογημένη η συγκεκριμένη άρνηση προσβάσεως όσον αφορά τον κίνδυνο σοβαρής προσβολής της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων.

(βλ. σκέψεις 76, 89-90)

3. Το γεγονός ότι είναι δυνατή η δημοσιοποίηση εγγράφου δεν αποκλείει, αυτή καθεαυτή, την υπαγωγή του ίδιου εγγράφου στην επίμαχη εξαίρεση του άρθρου 4, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής. Συγκεκριμένα, από το γράμμα του εν λόγω άρθρου 4 συνάγεται ότι αυτό εφαρμόζεται σε κάθε έγγραφο το οποίο περιέχει απόψεις που προορίζονται για εσωτερική χρήση στο πλαίσιο προκαταρκτικών συσκέψεων και διαβουλεύσεων εντός του θεσμικού οργάνου.

(βλ. σκέψη 93)

4. Όταν η Επιτροπή απορρίπτει αίτηση για την πρόσβαση σε γνωμοδότηση της νομικής υπηρεσίας στον τομέα του ελέγχου των συγκεντρώσεων βάσει του άρθρου 4, παράγραφος 2, δεύτερη περίπτωση, του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, σε αυτήν απόκειται να παράσχει εξηγήσεις σχετικά με τα ζητήματα που αφορούν το κατά ποιον τρόπο η πρόσβαση στο έγγραφο αυτό είναι ικανή να θίξει συγκεκριμένα και ουσιαστικά το συμφέρον που προστατεύει η εξαίρεση του εν λόγω άρθρου.

Όσον αφορά τον φόβο ότι η δημοσιοποίηση απόψεως της νομικής υπηρεσίας σχετικά με σχέδιο αποφάσεως μπορεί να γεννήσει αμφιβολίες ως προς τη νομιμότητα της τελικής αποφάσεως, ακριβώς η διαφάνεια, η οποία παρέχει τη δυνατότητα να τίθενται σε ανοικτό διάλογο οι διάφορες διιστάμενες απόψεις, συμβάλλει συναφώς στο να αποκτούν τα θεσμικά όργανα μεγαλύτερη νομιμοποίηση στην κοινή γνώμη των Ευρωπαίων πολιτών και στο να αυξάνεται η εμπιστοσύνη των πολιτών προς αυτά. Στην πραγματικότητα, τις αμφιβολίες στον πολίτη, όχι μόνον ως προς τη νομιμότητα μιας μεμονωμένης πράξης, αλλά και ως προς τη νομιμότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στο σύνολό της. Άλλωστε, ο κίνδυνος να γεννηθούν αμφιβολίες στον πολίτη της Ένωσης ως προς τη νομιμότητα πράξεως θεσμικού οργάνου από το γεγονός ότι η νομική του υπηρεσία έδωσε δυσμενή γνωμοδότηση επί της πράξεως αυτής θα αποκλειόταν στις περισσότερες περιπτώσεις αν η αιτιολογία της εν λόγω πράξεως είναι ενισχυμένη, εκθέτοντας με αυτόν τον τρόπο σαφώς τους λόγους για τους οποίους δεν ακολουθήθηκε η δυσμενής αυτή γνωμοδότηση.

Όσον αφορά το επιχείρημα κατά το οποίο η νομική υπηρεσία μπορεί να υποχρεωθεί να υπερασπιστεί ενώπιον των δικαστηρίων της Ένωσης τη νομιμότητα αποφάσεως ως προς την οποία εκφράστηκε αρνητική γνώμη, επισημαίνεται ότι, όπως προέβαλε το Βασίλειο της Σουηδίας, ένα τόσο γενικό επιχείρημα δεν μπορεί να δικαιολογήσει εξαίρεση από τη διαφάνεια που προβλέπει ο κανονισμός 1049/2001. Εξάλλου, η νομική υπηρεσία δεν θα μπορούσε να περιαχθεί σε τέτοιου είδους κατάσταση, οσάκις δεν ήταν πλέον δυνατή ενώπιον των δικαστηρίων της Ένωσης προσφυγή κατά της νομιμότητας της εν λόγω αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 110, 113-114, 116-117)