Υπόθεση T‑617/21

B&Bartoni spol. s r.o.

κατά

Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO)

Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (τρίτο πενταμελές τμήμα) της 22ας Μαρτίου 2023

«Κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα – Διαδικασία για την κήρυξη ακυρότητας – Καταχωρισμένο κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα που αναπαριστά ηλεκτρόδιο που εισάγεται σε φυσητήρα αερίου – Λόγος ακυρότητας – Άρθρο 4, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕΚ) 6/2002 – Συστατικό σύνθετου προϊόντος»

1. Κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα – Προϋποθέσεις προστασίας – Κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα που αποτελεί συστατικό σύνθετου προϊόντος – Έννοια – Κριτήρια εκτιμήσεως – Αναλώσιμος χαρακτήρας του συστατικού – Αποσυναρμολόγηση και επανασυναρμολόγηση του σύνθετου προϊόντος κατά την αντικατάσταση του συστατικού – Πληρότητα του σύνθετου προϊόντος – Εναλλάξιμος χαρακτήρας του συστατικού

   (Κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 2)

   (βλ. σκέψεις 26, 35, 36, 45-47, 55, 56, 69)

2. Κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα – Αποφάσεις του EUIPO – Νομιμότητα – Εξέταση από τον δικαστή της Ένωσης – Κριτήρια

   (Κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου)

   (βλ. σκέψη 38)

3. Κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα – Λόγοι ακυρότητας – Σχέδιο ή υπόδειγμα που αποτελεί συστατικό σύνθετου προϊόντος – Αναπαράσταση ηλεκτροδίου που εισάγεται σε φυσητήρα αερίου

   (Κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 2 και 25 § 1)

   (βλ. σκέψεις 39, 49, 62, 70, 78)

Σύνοψη

Η Hypertherm, Inc. είναι δικαιούχος του κοινοτικού σχεδίου ή υποδείγματος που απεικονίζει ηλεκτρόδιο το οποίο εισάγεται σε φυσητήρα αερίου που αποτελεί τμήμα συστήματος κοπής με πλάσμα. Η εταιρία B&Bartoni spol. s r.o. υπέβαλε στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) αίτηση για την κήρυξη ακυρότητας κατά του εν λόγω σχεδίου ή υποδείγματος για τον λόγο ότι δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις προστασίας των κοινοτικών σχεδίων και υποδειγμάτων, διότι το ηλεκτρόδιο δεν ήταν ορατό κατά τη συνήθη χρήση του φυσητήρα ( 1 ). Η αίτηση αυτή έγινε καταρχάς δεκτή από το τμήμα ακυρώσεων, αλλά απορρίφθηκε στη συνέχεια από το τμήμα προσφυγών, το οποίο έκρινε ότι το προϊόν που απεικονίζεται στο επίμαχο κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα, ήτοι το επίμαχο ηλεκτρόδιο, δεν μπορεί να θεωρηθεί συστατικό σύνθετου προϊόντος.

Το Γενικό Δικαστήριο, αποφαινόμενο σε πενταμελή σύνθεση, ερμηνεύει την έννοια του «συστατικού σύνθετου προϊόντος» σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 2, του κανονισμού 6/2002. Πρόκειται για την πρώτη φορά που το Γενικό Δικαστήριο αποφαίνεται επί του ζητήματος αν ένα αναλώσιμο προϊόν, όπως εν προκειμένω το ηλεκτρόδιο, μπορεί να αποτελεί συστατικό σύνθετου προϊόντος.

Εκτιμήσεις του Γενικού Δικαστηρίου

Προκαταρκτικώς, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι το ζήτημα αν ένα προϊόν εμπίπτει στην έννοια του «συστατικού σύνθετου προϊόντος» πρέπει να εκτιμάται κατά περίπτωση, βάσει δέσμης κρίσιμων ενδείξεων. Ως εκ τούτου, προκειμένου να εκτιμήσει αν το επίμαχο ηλεκτρόδιο αποτελεί συστατικό σύνθετου προϊόντος, εξετάζει την κρισιμότητα των τεσσάρων ενδείξεων τις οποίες έλαβε υπόψη το τμήμα προσφυγών στην προσβαλλόμενη απόφαση.

Πρώτον, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι ο αναλώσιμος χαρακτήρας του ηλεκτροδίου αποτελεί κρίσιμη ένδειξη προκειμένου να εκτιμηθεί αν το ηλεκτρόδιο αποτελεί συστατικό σύνθετου προϊόντος. Ειδικότερα, ελλείψει ορισμού της έννοιας του «συστατικού σύνθετου προϊόντος» στον κανονισμό 6/2002, τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός αναλώσιμου προϊόντος, όπως η έλλειψη σταθερού και διαρκούς συνδέσμου με το σύνθετο προϊόν καθώς και η αγορά και τακτική αντικατάσταση του ηλεκτροδίου λόγω της σύντομης διάρκειας ζωής του, αποτελούν κρίσιμες ενδείξεις για τον προσδιορισμό του συστατικού σύνθετου προϊόντος. Συναφώς, το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι τα συστατικά σύνθετου προϊόντος συνιστούν πλείονα συστατικά που προορίζονται για συναρμολόγηση σε ένα σύνθετο βιομηχανικό αντικείμενο ή χειροτέχνημα και τα οποία μπορούν να αντικατασταθούν, επιτρέποντας την αποσυναρμολόγηση και την επανασυναρμολόγηση του προϊόντος. Το επίμαχο ηλεκτρόδιο, ως αναλώσιμο φυσητήρα, είναι σχεδιασμένο ώστε να προστίθεται εύκολα σε αυτόν, να αναλώνεται ή να χρησιμοποιείται γρήγορα και να αντικαθίσταται εύκολα από τον τελικό χρήστη, χωρίς η πράξη αυτή να απαιτεί την αποσυναρμολόγηση και επανασυναρμολόγηση του προϊόντος. Επιπλέον, ο τελικός χρήστης, ο οποίος αγοράζει και αντικαθιστά τακτικά το ηλεκτρόδιο, είναι σε θέση να αντιληφθεί και να εκτιμήσει τα χαρακτηριστικά του, ανεξαρτήτως του ζητήματος εάν το ηλεκτρόδιο παραμένει ορατό αφού τοποθετηθεί εντός του φυσητήρα.

Δεύτερον, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι το ζήτημα αν η αντικατάσταση ενός προϊόντος απαιτεί την αποσυναρμολόγηση και την επανασυναρμολόγηση σύνθετου προϊόντος αποτελεί κρίσιμο παράγοντα ο οποίος πρέπει να λαμβάνεται υπόψη προκειμένου να καθοριστεί αν ένα τέτοιο προϊόν αποτελεί συστατικό του. Ειδικότερα, η συνεκτίμηση της «αποσυναρμολόγησης» και της «επανασυναρμολόγησης» στηρίζεται στον κανονισμό 6/2002 ( 2 ) και στη νομολογία του Δικαστηρίου ( 3 ). Επομένως, ένα προϊόν το οποίο, κατά την αντικατάστασή του, δεν απαιτεί την αποσυναρμολόγηση και την επανασυναρμολόγηση του προϊόντος στο οποίο είναι ενσωματωμένο και το οποίο έχει σχεδιαστεί ειδικά για να αντικαθίσταται τακτικά και με απλό τρόπο από τους τελικούς χρήστες είναι λιγότερο πιθανό να αποτελεί συστατικό ενός σύνθετου προϊόντος σε σχέση με ένα προϊόν το οποίο συνήθως αντικαθίσταται από επαγγελματίες που έχουν εξειδικευμένες γνώσεις για την αντικατάστασή του. Εν προκειμένω, η αντικατάσταση του ηλεκτροδίου αποτελεί απλή ενέργεια για τον τελικό χρήστη, η οποία δεν μπορεί να θεωρηθεί ως «αποσυναρμολόγηση» και «επανασυναρμολόγηση» του φυσητήρα κατά την έννοια του κανονισμού 6/2002.

Τρίτον, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει, αφενός, ότι η πληρότητα του σύνθετου προϊόντος, χωρίς το επίμαχο ηλεκτρόδιο, αποτελεί κρίσιμη ένδειξη για την εκτίμηση της έννοιας του «συστατικού σύνθετου προϊόντος». Συναφώς, υπογραμμίζει ότι, κατά την αγορά φυσητήρα χωρίς ηλεκτρόδια ή όταν το ηλεκτρόδιο αφαιρείται από τον φυσητήρα, ο τελικός χρήστης δεν θα αντιληφθεί τον φυσητήρα ως κατεστραμμένο ή ελλιπή. Αντιθέτως, χωρίς τα συστατικά του, ένα σύνθετο προϊόν δεν θα εκλαμβάνεται, καταρχήν, από τον τελικό καταναλωτή ως πλήρες προϊόν δυνάμενο να αποτελέσει αντικείμενο κανονικής χρήσης ή ως προϊόν σε καλή κατάσταση. Εξάλλου, μολονότι ο φυσητήρας και το σύστημα κοπής με πλάσμα δεν μπορούν να επιτελέσουν τη λειτουργία τους, ήτοι την κοπή ή τη λείανση του μετάλλου, χωρίς την τοποθέτηση του ηλεκτροδίου, εντούτοις τούτο δεν συνεπάγεται ότι το ηλεκτρόδιο πρέπει να θεωρείται ως συστατικό σύνθετου προϊόντος. Συγκεκριμένα, ο ισχυρισμός ότι, όταν ένα προϊόν δεν μπορεί να επιτελέσει τη λειτουργία για την οποία προορίζεται χωρίς άλλο προϊόν, το τελευταίο πρέπει να θεωρείται ως συστατικό του πρώτου, θα οδηγούσε στο να θεωρηθεί λανθασμένα μεγάλος αριθμός διακριτών μεταξύ τους προϊόντων, που έχουν ιδίως αναλώσιμο χαρακτήρα και χωρίς τα οποία τα σύνθετα προϊόντα δεν μπορούν να επιτελέσουν τη λειτουργία για την οποία προορίζονται, ως συστατικά των εν λόγω σύνθετων προϊόντων.

Αφετέρου, το γεγονός ότι o φυσητήρας μπορεί να προσφέρεται στην αγορά χωρίς το ηλεκτρόδιο, το οποίο συνήθως αποτελεί αντικείμενο χωριστής διαφήμισης και πώλησης, αποτελεί επίσης κρίσιμη ένδειξη προκειμένου να καθοριστεί αν το επίμαχο ηλεκτρόδιο αποτελεί συστατικό σύνθετου προϊόντος. Βεβαίως, κάθε παραγωγός παραμένει ελεύθερος να εμπορεύεται το σύνθετο προϊόν με τα συστατικά του ή να τα πωλεί χωριστά και η εν λόγω εμπορική απόφαση δεν αποτελεί στοιχείο αποφασιστικής σημασίας προκειμένου να εκτιμηθεί αν ένα προϊόν αποτελεί συστατικό ενός άλλου προϊόντος. Εντούτοις, επισημαίνεται ότι είναι ασυνήθιστο η αγορά ενός σύνθετου προϊόντος να μην περιλαμβάνει τα πραγματικά συστατικά του. Εν προκειμένω, το επίμαχο σύνθετο προϊόν, ήτοι ο φυσητήρας, πωλείται είτε με είτε χωρίς τα επίμαχα ηλεκτρόδια.

Τέλος, τέταρτον, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι ο εναλλάξιμος χαρακτήρας του ηλεκτροδίου αποτελεί ένδειξη που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την ανάλυση αυτή. Ειδικότερα, προϊόν το οποίο δεν μπορεί να αντικατασταθεί από άλλο μη πανομοιότυπο προϊόν ή να χρησιμοποιηθεί σε διαφορετικά σύνθετα προϊόντα μπορεί, καταρχήν, να συνδέεται κατά τρόπο διαρκή με το σύνθετο προϊόν και να προσαρμόζεται σε αυτό, αποτελώντας με τον τρόπο αυτό συστατικό του τελευταίου. Κατά συνέπεια, το γεγονός ότι το επίμαχο ηλεκτρόδιο μπορεί να αντικατασταθεί από διαφορετικό ηλεκτρόδιο και να χρησιμοποιηθεί από διαφορετικά είδη φυσητήρων αποτελεί παράγοντα που πρέπει να ληφθεί υπόψη προκειμένου να κριθεί ότι το εν λόγω ηλεκτρόδιο δεν αποτελεί συστατικό σύνθετου προϊόντος.

Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω σκέψεων, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει ότι οι ενδείξεις στις οποίες στηρίχθηκε το τμήμα προσφυγών είναι κρίσιμες και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το τμήμα προσφυγών δεν υπέπεσε σε σφάλμα κρίνοντας ότι το επίμαχο ηλεκτρόδιο αποτελεί διακριτό προϊόν και όχι συστατικό σύνθετου προϊόντος.

( 1 ) Κατά το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΚ) 6/2002 του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2001, για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα (ΕΕ 2002, L 3, σ. 1), το σχέδιο ή υπόδειγμα που εφαρμόζεται ή ενσωματώνεται σε προϊόν το οποίο αποτελεί συστατικό σύνθετου προϊόντος λογίζεται ότι είναι νέο και έχει ατομικό χαρακτήρα μόνον εάν το συστατικό, αφού ενσωματωθεί στο σύνθετο προϊόν, παραμένει ορατό κατά τη συνήθη χρήση του προϊόντος.

( 2 ) Άρθρο 3, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 6/2002.

( 3 ) Απόφαση της 20ής Δεκεμβρίου 2017, Acacia και D’Amato (C-397/16 και C-435/16, EU:C:2017:992, σκέψη 65).