Υπόθεση C‑335/17

Neli Valcheva

κατά

Γεωργίου Μπαμπαναράκη

(αίτηση του Varhoven kasatsionen sad
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Κανονισμός (ΕΚ) 2201/2003 – Πεδίο εφαρμογής – Έννοια του “δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας” – Άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, και άρθρο 2, σημεία 7 και 10 – Δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας των παππούδων και γιαγιάδων»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 31ης Μαΐου 2018

Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας – Κανονισμός 2201/2003 – Πεδίο εφαρμογής – Έννοια του «δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας» – Δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας των παππούδων και των γιαγιάδων με τα εγγόνια τους – Εμπίπτει

(Κανονισμός 2201/2003 του Συμβουλίου, άρθρα 1 § 2, στοιχείο αʹ, και 2, σημεία 7 και 10)

Η έννοια του «δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας» του άρθρου 1, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, και του άρθρου 2, σημεία 7 και 10, του κανονισμού (ΕΚ) 2201/2003, της 27ης Νοεμβρίου 2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας, ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) 1347/2000, πρέπει να ερμηνευθεί ως περιλαμβάνουσα το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας των παππούδων και των γιαγιάδων με τα εγγόνια τους.

Η έννοια αυτή πρέπει να ερμηνεύεται αυτοτελώς, λαμβανομένων υπόψη του γράμματος της σχετικής διατάξεως, της οικονομίας και των σκοπών του κανονισμού 2201/2003, ιδίως υπό το πρίσμα των προπαρασκευαστικών εργασιών του, καθώς και άλλων πράξεων του δικαίου της Ένωσης και του διεθνούς δικαίου.

Κατά την αιτιολογική σκέψη 5 του εν λόγω κανονισμού, αυτός καλύπτει «όλες» τις αποφάσεις σε θέματα γονικής μέριμνας. Μεταξύ αυτών και συμφώνως προς την αιτιολογική σκέψη 2 του ίδιου κανονισμού, το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας θεωρείται προτεραιότητα.

Συναφώς, από το έγγραφο εργασίας της Επιτροπής για την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων που αφορούν τη γονική μέριμνα [COM(2001) 166 τελικό], της 27ης Μαρτίου 2001, προκύπτει ότι ο νομοθέτης της Ένωσης διερωτήθηκε ως προς τα πρόσωπα που μπορούν να ασκούν τη γονική μέριμνα ή να απολαύουν δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας. Εν κατακλείδι, ο νομοθέτης της Ένωσης κατέληξε στην επιλογή καμία διάταξη να μην περιορίζει τον αριθμό των προσώπων που μπορούν να ασκήσουν τη γονική μέριμνα ή να έχουν δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας με τα παιδιά.

Όπως παρατήρησε ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 65 των προτάσεών του, πρέπει να γίνει δεκτό, βάσει των προπαρασκευαστικών εργασιών του κανονισμού 2201/2003, ότι ο νομοθέτης της Ένωσης είχε την πρόθεση να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) 1347/2000 του Συμβουλίου, της 29ης Μαΐου 2000, περί της διεθνούς δικαιοδοσίας, αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας έναντι των κοινών τέκνων των συζύγων (ΕΕ 2000, L 160, σ. 19), το οποίο περιοριζόταν στις διαφορές που αφορούν τους γονείς, και ότι έλαβε υπόψη όλες τις αποφάσεις σχετικά με τη γονική μέριμνα και, κατά συνέπεια, σχετικά με το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας, ανεξάρτητα από την ιδιότητα των προσώπων που μπορούν να ασκήσουν το εν λόγω δικαίωμα και χωρίς να αποκλείονται οι παππούδες και οι γιαγιάδες.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι, εάν το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας δεν αφορούσε το σύνολο των προσώπων αυτών, τα σχετικά με το εν λόγω δικαίωμα ζητήματα θα μπορούσαν να επιλύονται όχι αποκλειστικώς από το δικαστήριο που ορίζεται βάσει του κανονισμού 2201/2003, αλλά και από άλλα δικαστήρια, που θα θεωρούσαν ότι έχουν διεθνή δικαιοδοσία βάσει του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Θα υπήρχε ο κίνδυνος εκδόσεως αντιφατικών, ή ακόμη και ασυμβίβαστων μεταξύ τους, αποφάσεων, δεδομένου ότι το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας που αναγνωρίζεται σε έναν οικείο του παιδιού μπορεί να πλήξει εκείνο που έχει παρασχεθεί σε δικαιούχο της γονικής μέριμνας.

Επομένως, προς αποφυγήν αντιφατικών μέτρων και χάριν του υπέρτερου συμφέροντος του παιδιού, επί των δικαιωμάτων προσωπικής επικοινωνίας πρέπει να αποφαίνεται το ίδιο δικαστήριο, ήτοι, κατ’ αρχήν, το δικαστήριο της συνήθους διαμονής του παιδιού.

(βλ. σκέψεις 19, 29-32, 35-37 και διατακτ.)