Υπόθεση C-269/09

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

κατά

Βασιλείου της Ισπανίας

«Παράβαση κράτους μέλους — Άρθρα 18 ΕΚ, 39 ΕΚ και 43 ΕΚ — Άρθρα 28 και 31 της Συμφωνίας ΕΟΧ — Φορολογική νομοθεσία — Μεταφορά της κατοικίας φορολογουμένου στην αλλοδαπή — Υποχρέωση συνυπολογισμού του συνόλου των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους — Απώλεια του ενδεχόμενου πλεονεκτήματος που συνιστά η ετεροχρονισμένη καταβολή της φορολογικής οφειλής»

Περίληψη της αποφάσεως

1. Κράτη μέλη – Διατηρούμενες αρμοδιότητες – Άμεση φορολογία – Υποχρέωση ασκήσεως της αρμοδιότητας αυτής τηρώντας το δίκαιο της Ένωσης

2. Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Γενική διάταξη της Συνθήκης συγκεκριμενοποιούμενη στις διατάξεις περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων και περί ελευθερίας εγκαταστάσεως

   (Άρθρα 18 ΕΚ, 39 ΕΚ και 43 ΕΚ)

3. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Εργαζόμενοι – Διατάξεις της Συνθήκης – Αντικείμενο – Κανόνες που σκοπούν να καταστήσουν ευχερέστερη την άσκηση επαγγελματικών δραστηριοτήτων στο σύνολο του εδάφους της Ένωσης

4. Ιθαγένεια της Ένωσης – Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Ελευθερία εγκαταστάσεως – Περιορισμοί – Φορολογική νομοθεσία – Μεταφορά της κατοικίας φορολογουμένου σε άλλο κράτος μέλος – Υποχρέωση συνυπολογισμού του συνόλου των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους – Δεν επιτρέπεται – Δικαιολόγηση – Αποτελεσματική είσπραξη της φορολογικής οφειλής – Διασφάλιση της κατανομής της αρμοδιότητας φορολογήσεως μεταξύ των κρατών μελών – Συνοχή του φορολογικού συστήματος – Δεν συντρέχει

   (Άρθρα 18 ΕΚ, 39 ΕΚ και 43 ΕΚ· οδηγία 2008/55 του Συμβουλίου)

5. Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Εθνικές διατάξεις οι οποίες εμποδίζουν ή αποτρέπουν υπήκοο κράτους μέλους από το να εγκαταλείψει το κράτος καταγωγής του – Δεν επιτρέπεται – Δικαιολόγηση η οποία πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικούς λόγους γενικού συμφέροντος ανεξάρτητους από την ιθαγένεια των προσώπων

6. Διεθνείς συμφωνίες – Συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο – Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Ελευθερία εγκαταστάσεως – Φορολογική νομοθεσία – Μεταφορά της κατοικίας φορολογουμένου σε κράτος που είναι συμβαλλόμενο μέρος της Συμφωνίας αυτής – Υποχρέωση συνυπολογισμού του συνόλου των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους – Περιορισμός – Δικαιολόγηση – Αποτελεσματική είσπραξη της φορολογικής οφειλής – Προϋποθέσεις

   (Συμφωνία ΕΟΧ, άρθρα 28 και 31)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 47)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 49)

3.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 51)

4.  Παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 18 ΕΚ, 39 ΕΚ και 43 ΕΚ κράτος μέλος που θεσπίζει και διατηρεί σε ισχύ νομοθεσία η οποία υποχρεώνει τους φορολογούμενους που μεταφέρουν την κατοικία τους σε άλλο κράτος μέλος να περιλαμβάνουν το σύνολο των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους κατά το οποίο θεωρούνταν φορολογούμενοι κάτοικοι ημεδαπής.

   Συγκεκριμένα, μολονότι, κατά το γράμμα τους, οι σχετικές με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων διατάξεις της Συνθήκης σκοπούν να διασφαλίσουν [υπέρ των πολιτών της Ένωσης] τη μεταχείριση της οποίας απολαύουν οι ημεδαποί στο κράτος μέλος υποδοχής, αντιτίθενται επίσης σε διατάξεις που εμποδίζουν ή αποτρέπουν υπήκοο κράτους μέλους από το να εγκαταλείψει το κράτος καταγωγής του προκειμένου να ασκήσει το δικαίωμά του ελεύθερης κυκλοφορίας. Τούτο ισχύει στην περίπτωση της νομοθεσίας κράτους μέλους που συνεπάγεται την υποχρέωση του φορολογουμένου ο οποίος μεταφέρει την κατοικία του σε άλλο κράτος μέλος να καταβάλει τον φόρο πριν καταστούν υπόχρεοι να πράξουν το ίδιο οι φορολογούμενοι που εξακολουθούν να κατοικούν στο πρώτο κράτος μέλος. Η διαφορά αυτή ως προς τη μεταχείριση, η οποία δύναται να αποβεί δυσμενής, από οικονομικής απόψεως, για τα πρόσωπα που μεταφέρουν την κατοικία τους στην αλλοδαπή, δεν εξηγείται από την ύπαρξη αντικειμενικώς διαφορετικής καταστάσεως. Συγκεκριμένα, έναντι της νομοθεσίας κράτους μέλους σκοπούσας στη φορολόγηση των εισοδημάτων που έχουν πραγματοποιηθεί, η περίπτωση προσώπου που μεταφέρει την κατοικία του σε άλλο κράτος μέλος είναι παρεμφερής αυτής του προσώπου που εξακολουθεί να κατοικεί στο πρώτο κράτος μέλος. Ως εκ τούτου, μια τέτοια διαφορά ως προς τη μεταχείριση συνιστά παρακώλυση της ασκήσεως των ελευθεριών που διασφαλίζονται με τα άρθρα 39 ΕΚ και 43 ΕΚ.

   Ο περιορισμός αυτός δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την ανάγκη να διασφαλισθεί η αποτελεσματική είσπραξη της φορολογικής οφειλής, καθόσον οι υφιστάμενοι μηχανισμοί συνεργασίας μεταξύ των αρχών των κρατών μελών σε επίπεδο Ένωσης, ιδίως δε οι προβλεπόμενοι από την οδηγία 2008/55, περί αμοιβαίας συνδρομής για την είσπραξη απαιτήσεων σχετικών με ορισμένες εισφορές, δασμούς, φόρους και άλλα μέτρα, είναι επαρκείς για να καθίσταται δυνατή η εκ μέρους του κράτους μέλους καταγωγής είσπραξη της φορολογικής οφειλής σε άλλο κράτος μέλος. Συνεπώς, η υποχρέωση που επιβάλλεται με την εν λόγω νομοθετική ρύθμιση στερείται αναλογικότητας σε σχέση με τον σκοπό να καταστεί ευχερέστερη η είσπραξη της φορολογικής οφειλής.

   Ο εν λόγω περιορισμός δεν δικαιολογείται ούτε και από την ανάγκη να διασφαλισθεί ισόρροπη κατανομή της αρμοδιότητας φορολογήσεως μεταξύ των κρατών μελών, δεδομένου ότι το κράτος μέλος καταγωγής δεν στερείται, εξαιτίας της μεταφοράς της κατοικίας φορολογουμένου σε άλλο κράτος μέλος, της εξουσίας του να ασκεί τη φορολογική αρμοδιότητά του όσον αφορά δραστηριότητες που ήδη ασκήθηκαν στην επικράτειά του και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει να παραιτηθεί του δικαιώματός του να βεβαιώσει το ποσό του αναλογούντος φόρου.

   Τέλος, ελλείψει άμεσης συνάφειας, στο πλαίσιο της εθνικής νομοθεσίας, μεταξύ, αφενός, του φορολογικού πλεονεκτήματος που συνίσταται στη δυνατότητα φορολογήσεως εισοδημάτων σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη και, αφετέρου, της αντισταθμίσεως του πλεονεκτήματος αυτού με οποιαδήποτε φορολογική επιβάρυνση, η νομοθεσία αυτή δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την ανάγκη διασφαλίσεως της συνοχής του φορολογικού συστήματος.

   (βλ. σκέψεις 52-53, 57, 59-61, 67-68, 79, 87-88, 101, διατακτ. 1)

5.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 91-92)

6.  Δεν παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 28 και 31 της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) κράτος μέλος το οποίο θεσπίζει και διατηρεί σε ισχύ νομοθεσία η οποία υποχρεώνει τους φορολογούμενους που μεταφέρουν την κατοικία τους σε κράτος το οποίο είναι συμβαλλόμενο μέρος της Συμφωνίας ΕΟΧ χωρίς να έχει την ιδιότητα του κράτους μέλους της Ένωσης να περιλαμβάνουν το σύνολο των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους κατά το οποίο θεωρούνταν φορολογούμενοι κάτοικοι ημεδαπής.

   Συγκεκριμένα, ο περιορισμός αυτός της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων και της ελευθερίας εγκαταστάσεως όσον αφορά τους υπηκόους των κρατών που είναι συμβαλλόμενα μέρη στη Συμφωνία ΕΟΧ δικαιολογείται από την ανάγκη να διασφαλισθεί η αποτελεσματική είσπραξη της φορολογικής οφειλής, καθόσον πλαίσιο συνεργασίας όπως το υφιστάμενο, βάσει των κανόνων του δικαίου της Ένωσης, μεταξύ των αρμοδίων αρχών των κρατών μελών δεν υφίσταται και μεταξύ των αρχών αυτών και των αρχών των κρατών που είναι συμβαλλόμενα μέρη στη Συμφωνία ΕΟΧ, σε περίπτωση που τα οικεία κράτη δεν έχουν αναλάβει καμία δέσμευση αμοιβαίας συνδρομής για τη βεβαίωση ή την είσπραξη των φόρων.

   (βλ. σκέψεις 95-99)

Υπόθεση C-269/09

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

κατά

Βασιλείου της Ισπανίας

«Παράβαση κράτους μέλους — Άρθρα 18 ΕΚ, 39 ΕΚ και 43 ΕΚ — Άρθρα 28 και 31 της Συμφωνίας ΕΟΧ — Φορολογική νομοθεσία — Μεταφορά της κατοικίας φορολογουμένου στην αλλοδαπή — Υποχρέωση συνυπολογισμού του συνόλου των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους — Απώλεια του ενδεχόμενου πλεονεκτήματος που συνιστά η ετεροχρονισμένη καταβολή της φορολογικής οφειλής»

Περίληψη της αποφάσεως

1. Κράτη μέλη — Διατηρούμενες αρμοδιότητες — Άμεση φορολογία — Υποχρέωση ασκήσεως της αρμοδιότητας αυτής τηρώντας το δίκαιο της Ένωσης

2. Ιθαγένεια της Ένωσης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Γενική διάταξη της Συνθήκης συγκεκριμενοποιούμενη στις διατάξεις περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων και περί ελευθερίας εγκαταστάσεως

   (Άρθρα 18 ΕΚ, 39 ΕΚ και 43 ΕΚ)

3. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων — Εργαζόμενοι — Διατάξεις της Συνθήκης — Αντικείμενο — Κανόνες που σκοπούν να καταστήσουν ευχερέστερη την άσκηση επαγγελματικών δραστηριοτήτων στο σύνολο του εδάφους της Ένωσης

4. Ιθαγένεια της Ένωσης — Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων — Ελευθερία εγκαταστάσεως — Περιορισμοί — Φορολογική νομοθεσία — Μεταφορά της κατοικίας φορολογουμένου σε άλλο κράτος μέλος — Υποχρέωση συνυπολογισμού του συνόλου των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους — Δεν επιτρέπεται — Δικαιολόγηση — Αποτελεσματική είσπραξη της φορολογικής οφειλής — Διασφάλιση της κατανομής της αρμοδιότητας φορολογήσεως μεταξύ των κρατών μελών — Συνοχή του φορολογικού συστήματος — Δεν συντρέχει

   (Άρθρα 18 ΕΚ, 39 ΕΚ και 43 ΕΚ· οδηγία 2008/55 του Συμβουλίου)

5. Ιθαγένεια της Ένωσης — Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών — Εθνικές διατάξεις οι οποίες εμποδίζουν ή αποτρέπουν υπήκοο κράτους μέλους από το να εγκαταλείψει το κράτος καταγωγής του — Δεν επιτρέπεται — Δικαιολόγηση η οποία πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικούς λόγους γενικού συμφέροντος ανεξάρτητους από την ιθαγένεια των προσώπων

6. Διεθνείς συμφωνίες — Συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο — Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων — Ελευθερία εγκαταστάσεως — Φορολογική νομοθεσία — Μεταφορά της κατοικίας φορολογουμένου σε κράτος που είναι συμβαλλόμενο μέρος της Συμφωνίας αυτής — Υποχρέωση συνυπολογισμού του συνόλου των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους — Περιορισμός — Δικαιολόγηση — Αποτελεσματική είσπραξη της φορολογικής οφειλής — Προϋποθέσεις

   (Συμφωνία ΕΟΧ, άρθρα 28 και 31)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 47)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 49)

3.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 51)

4.  Παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 18 ΕΚ, 39 ΕΚ και 43 ΕΚ κράτος μέλος που θεσπίζει και διατηρεί σε ισχύ νομοθεσία η οποία υποχρεώνει τους φορολογούμενους που μεταφέρουν την κατοικία τους σε άλλο κράτος μέλος να περιλαμβάνουν το σύνολο των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους κατά το οποίο θεωρούνταν φορολογούμενοι κάτοικοι ημεδαπής.

   Συγκεκριμένα, μολονότι, κατά το γράμμα τους, οι σχετικές με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων διατάξεις της Συνθήκης σκοπούν να διασφαλίσουν [υπέρ των πολιτών της Ένωσης] τη μεταχείριση της οποίας απολαύουν οι ημεδαποί στο κράτος μέλος υποδοχής, αντιτίθενται επίσης σε διατάξεις που εμποδίζουν ή αποτρέπουν υπήκοο κράτους μέλους από το να εγκαταλείψει το κράτος καταγωγής του προκειμένου να ασκήσει το δικαίωμά του ελεύθερης κυκλοφορίας. Τούτο ισχύει στην περίπτωση της νομοθεσίας κράτους μέλους που συνεπάγεται την υποχρέωση του φορολογουμένου ο οποίος μεταφέρει την κατοικία του σε άλλο κράτος μέλος να καταβάλει τον φόρο πριν καταστούν υπόχρεοι να πράξουν το ίδιο οι φορολογούμενοι που εξακολουθούν να κατοικούν στο πρώτο κράτος μέλος. Η διαφορά αυτή ως προς τη μεταχείριση, η οποία δύναται να αποβεί δυσμενής, από οικονομικής απόψεως, για τα πρόσωπα που μεταφέρουν την κατοικία τους στην αλλοδαπή, δεν εξηγείται από την ύπαρξη αντικειμενικώς διαφορετικής καταστάσεως. Συγκεκριμένα, έναντι της νομοθεσίας κράτους μέλους σκοπούσας στη φορολόγηση των εισοδημάτων που έχουν πραγματοποιηθεί, η περίπτωση προσώπου που μεταφέρει την κατοικία του σε άλλο κράτος μέλος είναι παρεμφερής αυτής του προσώπου που εξακολουθεί να κατοικεί στο πρώτο κράτος μέλος. Ως εκ τούτου, μια τέτοια διαφορά ως προς τη μεταχείριση συνιστά παρακώλυση της ασκήσεως των ελευθεριών που διασφαλίζονται με τα άρθρα 39 ΕΚ και 43 ΕΚ.

   Ο περιορισμός αυτός δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την ανάγκη να διασφαλισθεί η αποτελεσματική είσπραξη της φορολογικής οφειλής, καθόσον οι υφιστάμενοι μηχανισμοί συνεργασίας μεταξύ των αρχών των κρατών μελών σε επίπεδο Ένωσης, ιδίως δε οι προβλεπόμενοι από την οδηγία 2008/55, περί αμοιβαίας συνδρομής για την είσπραξη απαιτήσεων σχετικών με ορισμένες εισφορές, δασμούς, φόρους και άλλα μέτρα, είναι επαρκείς για να καθίσταται δυνατή η εκ μέρους του κράτους μέλους καταγωγής είσπραξη της φορολογικής οφειλής σε άλλο κράτος μέλος. Συνεπώς, η υποχρέωση που επιβάλλεται με την εν λόγω νομοθετική ρύθμιση στερείται αναλογικότητας σε σχέση με τον σκοπό να καταστεί ευχερέστερη η είσπραξη της φορολογικής οφειλής.

   Ο εν λόγω περιορισμός δεν δικαιολογείται ούτε και από την ανάγκη να διασφαλισθεί ισόρροπη κατανομή της αρμοδιότητας φορολογήσεως μεταξύ των κρατών μελών, δεδομένου ότι το κράτος μέλος καταγωγής δεν στερείται, εξαιτίας της μεταφοράς της κατοικίας φορολογουμένου σε άλλο κράτος μέλος, της εξουσίας του να ασκεί τη φορολογική αρμοδιότητά του όσον αφορά δραστηριότητες που ήδη ασκήθηκαν στην επικράτειά του και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει να παραιτηθεί του δικαιώματός του να βεβαιώσει το ποσό του αναλογούντος φόρου.

   Τέλος, ελλείψει άμεσης συνάφειας, στο πλαίσιο της εθνικής νομοθεσίας, μεταξύ, αφενός, του φορολογικού πλεονεκτήματος που συνίσταται στη δυνατότητα φορολογήσεως εισοδημάτων σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη και, αφετέρου, της αντισταθμίσεως του πλεονεκτήματος αυτού με οποιαδήποτε φορολογική επιβάρυνση, η νομοθεσία αυτή δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την ανάγκη διασφαλίσεως της συνοχής του φορολογικού συστήματος.

   (βλ. σκέψεις 52-53, 57, 59-61, 67-68, 79, 87-88, 101, διατακτ. 1)

5.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 91-92)

6.  Δεν παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 28 και 31 της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) κράτος μέλος το οποίο θεσπίζει και διατηρεί σε ισχύ νομοθεσία η οποία υποχρεώνει τους φορολογούμενους που μεταφέρουν την κατοικία τους σε κράτος το οποίο είναι συμβαλλόμενο μέρος της Συμφωνίας ΕΟΧ χωρίς να έχει την ιδιότητα του κράτους μέλους της Ένωσης να περιλαμβάνουν το σύνολο των μη φορολογηθέντων εισοδημάτων στη φορολογική βάση του τελευταίου οικονομικού έτους κατά το οποίο θεωρούνταν φορολογούμενοι κάτοικοι ημεδαπής.

   Συγκεκριμένα, ο περιορισμός αυτός της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων και της ελευθερίας εγκαταστάσεως όσον αφορά τους υπηκόους των κρατών που είναι συμβαλλόμενα μέρη στη Συμφωνία ΕΟΧ δικαιολογείται από την ανάγκη να διασφαλισθεί η αποτελεσματική είσπραξη της φορολογικής οφειλής, καθόσον πλαίσιο συνεργασίας όπως το υφιστάμενο, βάσει των κανόνων του δικαίου της Ένωσης, μεταξύ των αρμοδίων αρχών των κρατών μελών δεν υφίσταται και μεταξύ των αρχών αυτών και των αρχών των κρατών που είναι συμβαλλόμενα μέρη στη Συμφωνία ΕΟΧ, σε περίπτωση που τα οικεία κράτη δεν έχουν αναλάβει καμία δέσμευση αμοιβαίας συνδρομής για τη βεβαίωση ή την είσπραξη των φόρων.

   (βλ. σκέψεις 95-99)