Υποχρεώσεις διατροφής

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 4/2009 για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και τη συνεργασία σε θέματα υποχρεώσεων διατροφής

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Ο κανονισμός θεσπίζει κανόνες για τη διευκόλυνση των πληρωμών διασυνοριακών αξιώσεων διατροφής. Οι εν λόγω αξιώσεις απορρέουν από την υποχρέωση παροχής βοήθειας σε μέλη της οικογένειας, για παράδειγμα η διατροφή που καταβάλλεται σε παιδί ή σε πρώην σύζυγο μετά από διαζύγιο.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Ο κανονισμός εφαρμόζεται στις υποχρεώσεις διατροφής που απορρέουν από σχέσεις:

• οικογενειακές·
• συγγένειας·
• γάμου ή αγχιστείας.

Διεθνής δικαιοδοσία

• Το δικαστήριο που είναι αρμόδιο να αποφανθεί για θέματα υποχρεώσεων διατροφής είναι:
  • το δικαστήριο του τόπου της συνήθους διαμονής του εναγομένου ή του δικαιούχου διατροφής ή
  • το δικαστήριο που έχει τη δικαιοδοσία για την προσωπική κατάσταση των προσώπων (για παράδειγμα, ένα διαζύγιο) ή σε σχέση με τη γονική μέριμνα, εφόσον σχετίζονται με την αίτηση διατροφής (με την προϋπόθεση ότι η εν λόγω δικαιοδοσία δεν θεμελιώνεται μόνο στην ιθαγένεια ενός από τους διαδίκους).
• Οι διάδικοι μπορούν, υπό κάποιες προϋποθέσεις, να συμφωνούν για το δικαστήριο ή τα δικαστήρια ενός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) που έχουν τη δικαιοδοσία διευθέτησης της διαφοράς, εκτός αν αφορά υποχρέωση διατροφής έναντι παιδιούκάτω των 18 ετών.
• Σε περίπτωση παράστασης του εναγομένου ενώπιον δικαστηρίου κράτους μέλους της ΕΕ, το δικαστήριο αυτό έχει διεθνή δικαιοδοσία, εκτός εάν ο εναγόμενος θέσει υπό αμφισβήτηση τη δικαιοδοσία του.
• Εάν δεν πληρείται καμία από τις παραπάνω προϋποθέσεις, η διαφορά μπορεί, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να παραπεμφθεί ενώπιον των δικαστηρίων ενός κράτους μέλους του οποίου οι δύο διάδικοι είναι υπήκοοι.
• Όταν δεν πληρείται καμία από τις παραπάνω προϋποθέσεις, η αίτηση μπορεί να παραπεμφθεί ενώπιον δικαστηρίου ενός κράτους μέλους με το οποίο η υπόθεση παρουσιάζει επαρκή σχέση, εάν η διαδικασία δεν μπορεί να διεξαχθεί ευλόγως σε χώρα με την οποία η διαφορά παρουσιάζει στενή σχέση.
• Όσο ο δικαιούχους εξακολουθεί να διαμένει στο κράτος μέλος όπου έχει ληφθεί η απόφαση για τις υποχρεώσεις διατροφής, ο υπόχρεος δεν μπορεί, εκτός εξαιρέσεων, να κινήσει διαδικασία με στόχο την τροποποίηση της απόφασης σε άλλο κράτος μέλος. Ο δικαιούχος διατροφής μπορεί, ωστόσο, να δεχτεί να εκδικασθεί η διαφορά από άλλο δικαστήριο.
• Εάν έχουν ασκηθεί αγωγές μεταξύ των ίδιων διαδίκων, οι οποίες έχουν το ίδιο αντικείμενο και την ίδια αιτία, ενώπιον δικαστηρίων διαφορετικών κρατών μελών, δικαιοδοσία έχει το πρώτο δικαστήριο στο οποίο παραπέμφθηκε η αγωγή.
• Ανεξαρτήτως του δικαστηρίου που έχει τη διεθνή δικαιοδοσία επί της ουσίας, αιτήσεις για προσωρινά και προστατευτικά μέτρα δύνανται να υποβληθούν ενώπιον κάθε δικαστηρίου οποιουδήποτε κράτους μέλους.

Αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων

• Μια απόφαση υποχρεώσεων διατροφής ενός κράτους μέλους αναγνωρίζεται σε μια άλλο κράτος μέλος χωρίς ειδική διαδικασία.
• Όλα τα κράτη μέλη, εκτός από τη Δανία, δεσμεύονται από το Πρωτόκολλο της Χάγης της 23ης Νοεμβρίου 2007 σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής.
• Όταν η απόφαση έχει ληφθεί από κράτος μέλος το οποίο δεσμεύεται από το Πρωτόκολλο της Χάγης του 2007, δεν είναι δυνατόν να προσβληθεί η αναγνώρισή της. Αυτό ισχύει μόνο αν το κράτος μέλος είχε ήδη δεσμευτεί από το Πρωτόκολλο της Χάγης κατά την έναρξη της δικαστικής διαδικασίας.
• Όταν η απόφαση ελήφθη από κράτος μέλος το οποίο δεν δεσμεύεται από το Πρωτόκολλο της Χάγης του 2007, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρξει άρνηση της αναγνώρισής της και μπορεί να είναι εκτελεστή σε άλλο κράτος μέλος μόνο εφόσον κηρυχτεί εκτελεστή από το κράτος μέλος αυτό. Αυτό ισχύει επίσης σε περιπτώσεις όπου οι αρχικές δικαστικές διαδικασίες ξεκίνησαν πριν να τεθεί σε εφαρμογή ο κανονισμός περί διατροφής (18 Ιουνίου 2011), αλλά όχι πριν το εν λόγω κράτος μέλος δεσμευτεί από τον κανονισμό Βρυξέλλες I [κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 44/2001].
• Σε όλες τις περιπτώσεις, το δικαστήριο προέλευσης δύναται να κηρύξει μια απόφαση προσωρινά εκτελεστή. Όταν η απόφαση πρόκειται να εκτελεστεί σε κράτος μέλος που δεν είναι το κράτος μέλος στο οποίο ελήφθη, το εφαρμοστέο δίκαιο όσον αφορά τη διαδικασία είναι το δίκαιο του εν λόγω κράτους μέλους.
• Κάθε απόφαση που εκδίδεται σε κράτος μέλος δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο επανεξέτασης επί της ουσίας στο κράτος μέλος στο οποίο ζητείται η αναγνώριση, η κήρυξη της εκτελεστότητας ή η εκτέλεση.
• Μπορεί να χορηγηθεί δωρεάν νομική αρωγή για όλες τις αιτήσεις διατροφής οι οποίες απορρέουν από σχέση γονέα-τέκνου και οι οποίες αφορούν τέκνο ηλικίας κάτω του εικοστού πρώτου έτους, υπό την προϋπόθεση ότι τέτοιες αιτήσεις γίνονται μέσω των κεντρικών αρχών.

Κεντρικές αρχές

• Κάθε κράτος μέλος πρέπει να ορίσει μια κεντρική αρχή αρμόδια για την παροχή συνδρομής στους διαδίκους για τη λήψη και την είσπραξη της διατροφής. Συγκεκριμένα, η εν λόγω αρχή μεταβιβάζει και λαμβάνει τις αιτήσεις που προβλέπονται από τον κανονισμό και λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την κίνηση ή τη διευκόλυνση της κίνησης των αναγκαίων διαδικασιών.
• Οι κεντρικές αρχές πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους, να προωθούν τη συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών της χώρας τους και να αναζητούν λύσεις στις δυσκολίες που ενδέχεται να προκύψουν από την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού. Για αυτόν τον σκοπό, πρέπει να χρησιμοποιούν ευρωπαϊκό δικαστικό δίκτυο για αστικές και εμπορικές υποθέσεις που συγκροτήθηκε βάσει της απόφασης 2001/470/ΕΚ.

Τελικές διατάξεις

Ο κανονισμός αυτός αντικαθιστά τους κανόνες σχετικά με τις υποχρεώσεις συντήρησης του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 44/2001 για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Αντικαθιστά επίσης τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 805/2004 για τη θέσπιση ευρωπαϊκού εκτελεστού τίτλου για μη αμφισβητούμενες αξιώσεις, εκτός από τους ευρωπαϊκούς εκτελεστούς τίτλους που αφορούν υποχρεώσεις διατροφής που εκδίδονται από κράτη μέλη που δεν δεσμεύονται από το Πρωτόκολλο της Χάγης του 2007 (βλ. σύνοψη).

Τροποποίηση νομοθεσίας

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 4/2009 έχει τροποποιηθεί 4 φορές:

• Ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1142/2011 θεσπίζει νέα παραρτήματα (Παραρτήματα X και XI) που απαριθμούν τις διοικητικές και αρμόδιες αρχές των κρατών μελών·
• Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 517/2013 τροποποίησε μια σειρά κανονισμών και αποφάσεων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 4/2009, λόγω της προσχώρησης της Κροατίας στην ΕΕ·
• Ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/228 αντικατέστησε τα παραρτήματα I έως VII για να ληφθεί υπόψη
  • η προσχώρηση της Κροατίας στην ΕΕ
  • οι αλλαγές νομίσματος στην Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία
  • η επιθυμία του Ηνωμένου Βασιλείου να συμμετάσχει στην εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 4/2009
  • η ανάγκη να συμπεριληφθούν καταχωρίσεις για τη Δανία στα παραρτήματα II και IV λόγω της επιθυμίας της να εφαρμόσει εν μέρει τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 4/2009
  • τροποποιήσεις ορισμένων μερών των κανονισμών VI και VII για τη διευκόλυνση της εφαρμογής τους·
• Ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2018/1937 αντικατέστησε το παράρτημα X για να ληφθούν υπόψη αλλαγές στις διοικητικές αρχές που κοινοποιήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Λετονία.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τη 18η Ιουνίου 2011. Εφαρμόζεται στη Δανία παρά την εξαίρεσή της από τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης της ΕΕ.

Η Δανία επιβεβαίωσε την πρόθεσή της να εφαρμόσει τον κανονισμό, εφόσον ο κανονισμός τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 44/2001, μέσω μιας δήλωσης με βάση μια παράλληλη συμφωνία που συνάφθηκε με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα.

Το 2013 η Δανία επιβεβαίωσε την πρόθεσή της να εφαρμόσει την εκτελεστική πράξη [εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1142/2011] που θεσπίζει τα παραρτήματα X και XI του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 4/2009.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε:

• Έντυπα για υποχρεώσεις διατροφής (Διαδικτυακή πύλη της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης)
• Διατροφή — Οικονομική στήριξη μελών της οικογένειας (Η Ευρώπη σου)
• Υποχρεώσεις διατροφής (Διαδικτυακή πύλη της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης)
• Έντυπα για υποχρεώσεις διατροφής (Διαδικτυακή πύλη της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης)
• Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη χρήση των παραρτημάτων του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 4/2009 για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και τη συνεργασία σε θέματα υποχρεώσεων διατροφής — Δημοσίευση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 4/2009 του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2008, για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και τη συνεργασία σε θέματα υποχρεώσεων διατροφής (ΕΕ L 7 της 10.1.2009, σ. 1–79)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕK) αριθ. 4/2009 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και του Βασιλείου της Δανίας για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ L 195 της 18.7.2013, σ. 1)

Απόφαση 2011/432/ΕΕ του Συμβουλίου, της 9ης Ιουνίου 2011, σχετικά με την έγκριση, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της σύμβασης της Χάγης, της 23ης Νοεμβρίου 2007, για την είσπραξη, σε διεθνές επίπεδο, απαιτήσεων διατροφής παιδιών και άλλων μορφών οικογενειακής διατροφής (ΕΕ L 192 της 22.7.2011, σ. 39–50)

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Απόφαση 2011/220/EE του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2011, σχετικά με την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της σύμβασης της Χάγης, της 23ης Νοεμβρίου 2007, για την είσπραξη, σε διεθνές επίπεδο, απαιτήσεων διατροφής παιδιών και άλλων μορφών οικογενειακής διατροφής (EE L 93 της 7.4.2011, σ. 9)

Απόφαση 2009/451/ΕΚ της Επιτροπής, της 8ης Ιουνίου 2009, σχετικά με την πρόθεση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποδεχθεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 4/2009 του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και τη συνεργασία σε θέματα υποχρεώσεων διατροφής (ΕΕ L 149 της 12.6.2009, σ. 73)

Συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και του Βασιλείου της Δανίας για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (EE L 149 της 12.6.2009, σ. 80)

Απόφαση 2006/325/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2006, σχετικά με τη σύναψη της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και του Βασιλείου της Δανίας για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ L 120 της 5.5.2006, σ. 22)

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 22.09.2021