Γενικό καθεστώς των ειδικών φόρων κατανάλωσης (από το 2023)

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία (ΕΕ) 2020/262 για τη θέσπιση του γενικού καθεστώτος των ειδικών φόρων κατανάλωσης

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Η οδηγία θεσπίζει τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης για τα παρακάτω προϊόντα:

• ενεργειακά προϊόντα και ηλεκτρική ενέργεια που εμπίπτουν στην οδηγία 2003/96/ΕΚ (βλ. σύνοψη)·
• αλκοόλη και αλκοολούχα ποτά που εμπίπτουν στις οδηγίες 92/83/ΕΟΚ (βλέπε σύνοψη) και 92/84/ΕΟΚ·
• βιομηχανοποιημένα καπνά που εμπίπτουν στην οδηγία 2011/64/ΕΕ (βλ. σύνοψη).

Επιτρέπει στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να επιβάλλουν:

• πρόσθετους έμμεσους φόρους, για ειδικούς σκοπούς, στα υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντα, υπό τον όρο ότι οι φόροι αυτοί είναι σύμφωνοι με τους ενωσιακούς κανόνες·
• φόρους σε προϊόντα πλην των υποκείμενων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων και σε ορισμένες παροχές υπηρεσιών.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η οδηγία:

• εφαρμόζεται στην επικράτεια της ΕΕ και στη Βόρεια Ιρλανδία με βάση το Πρωτόκολλο για τη Βόρεια Ιρλανδία της Συμφωνίας Αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου·
• επιβεβαιώνει ότι οι παρακάτω περιοχές δεν θεωρούνται τρίτες χώρες στο πλαίσιο των κανόνων διακίνησης των υποκείμενων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων:
  • Μονακό,
  • Άγιος Μαρίνος,
  • οι περιοχές των κυρίαρχων βάσεων του Ηνωμένου Βασιλείου στο Ακρωτήρι και στη Δεκέλεια στην Κύπρο,
  • η Νήσος του Μαν,
  • Jungholz και Mittelberg (Kleines Walsertal)·
• δεν εφαρμόζεται στα παρακάτω εδάφη που αποτελούν μέρος της τελωνειακής ένωσης της ΕΕ:
  • στις Κανάριες Νήσους,
  • στα Υπερπόντια Γαλλικά Διαμερίσματα,
  • στις Νήσους Όλαντ,
  • στις Αγγλονορμαδικές Νήσους,
  • στη Νήσο Ελιγολάνδη,
  • στο έδαφος του Μπίζινγκεν,
  • στη Θέουτα,
  • στη Μελίλια,
  • στο Λιβίνιο.

Η οδηγία θεσπίζει τους γενικούς κανόνες που εφαρμόζονται όταν τα προϊόντα υπόκεινται σε καθεστώς αναστολής.

• Ένα «καθεστώς αναστολής» είναι ένα φορολογικό καθεστώς που εφαρμόζεται στην παραγωγή, τη μεταποίηση, την κατοχή ή τη διακίνηση υποκειμένων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων βάσει του οποίου αναστέλλεται ο ειδικός φόρος κατανάλωσης.
• Τα υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντα υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης όταν κάποια από τις παρακάτω διαδικασίες πραγματοποιείται στην ΕΕ:
  • παραγωγή ή εξόρυξη·
  • εισαγωγή, νόμιμη ή παράτυπη.
• Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καθίσταται απαιτητός τη στιγμή που, και στο κράτος μέλος όπου, τα προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης τίθενται σε ανάλωση.

Η οδηγία θεσπίζει τους γενικούς κανόνες που ισχύουν όταν προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, αφού τεθούν σε ανάλωση σε ένα κράτος μέλος, διακινούνται σε άλλο κράτος μέλος για εμπορικούς σκοπούς. Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης μπορούν να διακινούνται από έναν πιστοποιημένο αποστολέα* σε πιστοποιημένο παραλήπτη*.

• Με τον όρο προϊόντα που έχουν τεθεί σε ανάλωση νοείται:
  • η έξοδος υποκείμενων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων από καθεστώς αναστολής·
  • η κατοχή ή αποθήκευση υποκείμενων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων, εκτός καθεστώτος αναστολής, για τα οποία δεν έχει επιβληθεί ειδικός φόρος κατανάλωσης δυνάμει των εφαρμοστέων διατάξεων του ενωσιακού δικαίου και της εθνικής νομοθεσίας·
  • η παραγωγή, συμπεριλαμβανομένης της μεταποίησης, υποκείμενων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων εκτός καθεστώτος αναστολής·
  • η εισαγωγή προϊόντων υποκείμενων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, εκτός εάν τα υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντα υπαχθούν σε καθεστώς αναστολής αμέσως μετά την εισαγωγή.
• Υπόχρεοι να καταβάλουν τον ειδικό φόρο κατανάλωσης είναι:
  • εγκεκριμένοι αποθηκευτές*, που πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις για να αναγνωριστούν·
  • εγγεγραμμένους παραλήπτες*·
  • κάθε άλλο πρόσωπο που απελευθερώνει τα προϊόντα.
• Ο φόρος που εφαρμόζεται είναι ο φόρος που εφαρμόζεται στο κράτος μέλος όταν τα προϊόντα τίθενται σε ανάλωση.
• Κάθε κράτος μέλος καθορίζει τους δικούς του κανόνες σχετικά με την παραγωγή, μεταποίηση και κατοχή και αποθήκευση υποκειμένων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων.
• Η παραγωγή, μεταποίηση και κατοχή και αποθήκευση υποκειμένων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων, όταν ο φόρος δεν έχει καταβληθεί, πραγματοποιείται σε φορολογική αποθήκη.

Τα υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντα απαλλάσσονται από την καταβολή ειδικού φόρου κατανάλωσης και πρέπει να συνοδεύονται από πιστοποιητικό απαλλαγής όταν χρησιμοποιούνται για:

• διπλωματικούς και προξενικούς σκοπούς·
• διεθνείς οργανώσεις·
• ένοπλες δυνάμεις κρατών μελών της ΕΕ ή του NATO, εκτός αν βρίσκονται στη δικαιοδοσία τους·
• ένοπλες δυνάμεις του Ηνωμένου Βασιλείου που σταθμεύουν στην Κύπρο·
• ανάλωση στο πλαίσιο συμφωνίας που συνάπτεται με τρίτες χώρες ή διεθνείς οργανισμούς.

Επιβάτες που ταξιδεύουν σε τρίτη χώρα μέσω αέρος ή θαλάσσης δεν καταβάλλουν φόρο για υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντα που αγοράζονται επί πλοίου ή αεροσκάφους ή σε κατάστημα που βρίσκεται μέσα σε αερολιμένα ή λιμένα για προσωπική χρήση.

Οι κανόνες για τη διακίνηση προϊόντων τα οποία υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης και τα οποία τελούν υπό καθεστώς αναστολής* ορίζουν τα παρακάτω.

• Επιτρέπουν τη διακίνηση προϊόντων από φορολογική αποθήκη, ή από το σημείο εισαγωγής τους, σε άλλη αποθήκη, πιστοποιημένο παραλήπτη ή σημείο εξόδου από την ΕΕ.
• Απαιτούν:
  • έναν μοναδικό αριθμό ειδικού φόρου κατανάλωσης που ταυτοποιεί τον εγγεγραμμένο αποστολέα* ή παραλήπτη·
  • μια έγκυρη πανευρωπαϊκή εγγύηση από τον εγκεκριμένο αποθηκευτή ή εγγεγραμμένο αποστολέα για την κάλυψη κινδύνων (εκτός από τη διακίνηση ενεργειακών προϊόντων μέσω σταθερών αγωγών)·
  • ένα σχετικό ηλεκτρονικό διοικητικό έγγραφο ή εφεδρικό έγγραφο* που περιέχει τα ίδια δεδομένα αν το μηχανοργανωμένο σύστημα δεν είναι διαθέσιμο.
• Προβλέπουν ειδικούς διακανονισμούς, και επιτρέπουν τη διαίρεση αποστολών σε δύο ή περισσότερα μέρη, για ενεργειακά προϊόντα που μεταφέρονται μέσω θαλάσσης ή εσωτερικών πλωτών οδών.
• Προσδιορίζουν την αρχή και τη λήξη μιας περιόδου διακίνησης και τις διατυπώσεις στον προορισμό.
• Προσφέρουν απλοποιημένες διαδικασίες για προϊόντα που διακινούνται αποκλειστικά στο εσωτερικό ενός κράτους μέλους ή σε συχνή και τακτική βάση μεταξύ δύο ή περισσότερων κρατών μελών.

Οι εγγεγραμμένοι παραλήπτες:

• δεν επιτρέπεται να παράγουν, να μεταποιούν, να κατέχουν, να αποθηκεύουν ή να αποστέλλουν προϊόντα τα οποία τελούν υπό καθεστώς αναστολής·
• πρέπει:
  • εγγυώνται την καταβολή του φόρου πριν την αποστολή των προϊόντων,
  • προβαίνουν στη λογιστική εγγραφή των προϊόντων κατά την άφιξη,
  • αποδέχονται τους ελέγχους για επιβεβαίωση της παραλαβής των προϊόντων.

Οι κανόνες για ιδιώτες που μεταφέρουν υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων για προσωπική χρήση από ένα κράτος μέλος σε άλλο θεσπίζουν τα παρακάτω.

• Ο φόρος καταβάλλεται όπου αγοράζονται τα προϊόντα.
• Τα κράτη μέλη προσδιορίζουν την «ίδια χρήση» ελέγχοντας:
  • την εμπορική ιδιότητα του ιδιώτη·
  • τον τόπο όπου βρίσκονται τα προϊόντα ή τον χρησιμοποιούμενο τρόπο μεταφοράς·
  • οποιοδήποτε έγγραφο σχετικό με τη φύση ή την ποσότητα των προϊόντων.
• Οι εθνικές αρχές δύνανται να ορίζουν ενδεικτικά ποσοτικά επίπεδα ως αποδεικτικό στοιχείο, τα οποία δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερα από τις ακόλουθες ποσότητες για ορισμένα προϊόντα.
  • καπνός: 800 τσιγάρα, 400 πουράκια, 200 πούρα, 1 kg καπνού για κάπνισμα.
  • αλκοόλη: 10 l οινοπνευματώδη ποτά, 20 l ενδιάμεσα προϊόντα, 90 l οίνου, 110 l μπύρας.

Οι κανόνες για υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων που τίθενται σε ανάλωση σε ένα κράτος μέλος και διακινούνται για εμπορικούς σκοπούς σε άλλο κράτος μέλος προβλέπουν τα παρακάτω.

• Ο φόρος καταβάλλεται στη χώρα προορισμού.
• Ο πιστοποιημένος παραλήπτης:
  • είναι υπόχρεος για την καταβολή του φόρου·
  • παρέχει εγγύηση που καλύπτει το ενδεχόμενο μη καταβολής πληρωμής πριν την αποστολή των προϊόντων·
  • αποδέχεται τυχόν ελέγχους·
  • υποβάλλει αναφορά εντός πέντε ημερών από την παραλαβή των προϊόντων.
• Ένα ηλεκτρονικό απλουστευμένο διοικητικό έγγραφο, ή εφεδρικό έγγραφο που περιέχει τα ίδια στοιχεία, πρέπει να συνοδεύει την παράδοση.
• Απλουστευμένες διαδικασίες δύνανται να εφαρμόζονται για τη διακίνηση υποκείμενων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων μεταξύ δύο ή περισσότερων κρατών μελών.

Οι κανόνες διασυνοριακής πώλησης εξ αποστάσεως απαιτούν την καταβολή του φόρου στη χώρα προορισμού.

Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης:

• δεν καθίσταται απαιτητός για αγαθά που αποστέλλονται σε άλλο κράτος μέλος σε περίπτωση ολικής καταστροφής ή ανεπανόρθωτης απώλειας εξαιτίας τυχαίου συμβάντος, ανωτέρας βίας ή κατόπιν εντολής του εν λόγω κράτους μέλους·
• καθίσταται απαιτητός, για προϊόντα που αποστέλλονται από ένα κράτος μέλος σε ένα άλλο, στο κράτος μέλος όπου σημειώνεται παρατυπία.

Τα κράτη μέλη μπορούν να:

• απαιτούν τη χρησιμοποίηση φορολογικών επισημάτων ή εθνικών αναγνωριστικών σημάτων για φορολογικούς λόγους για υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων·
• να εξαιρούν μικρούς οινοπαραγωγούς, που παράγουν λιγότερο από 1 000 hl τον χρόνο, από πολλούς από τους κανόνες και τις απαιτήσεις σχετικά με τη διακίνηση και τον έλεγχο·
• να διατηρούν εθνικούς κανόνες για καταστήματα σε πλοία και αεροσκάφη μέχρι την έγκριση των μέτρων της ΕΕ·
• να εφαρμόζουν ειδικό καθεστώς για προϊόντα που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ή συντήρηση διασυνοριακής γέφυρας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάθε 5 χρόνια — την πρώτη το πολύ 3 χρόνια μετά την εφαρμογή της οδηγίας — σχετικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας.

Η οδηγία εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να εγκρίνει τα παρακάτω:

α) Πράξεις κατ’ εξουσιοδότηση για τον καθορισμό των κοινών ορίων μερικής απώλειας λόγω της φύσης των προϊόντων, της διάρθρωσης και του περιεχομένου του ηλεκτρονικού διοικητικού εγγράφου και του εφεδρικού εγγράφου, καθώς και του ηλεκτρονικού απλουστευμένου διοικητικού εγγράφου και του εφεδρικού εγγράφου.

Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2022/1636 εφαρμόζεται από τις 13 Φεβρουαρίου 2023:

• θεσπίζει ένα κοινό κατώτατο όριο μερικής απώλειας της τάξης του 0 % για βιομηχανοποιημένα καπνά, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2011/64/ΕΕ·
• καταργεί τους εκτελεστικούς κανονισμούς 684/2009 και 3649/92 από την ημερομηνία που τίθεται σε εφαρμογή.

β) Εκτελεστικές πράξεις για τη θέσπιση των κανόνων και των διαδικασιών για την ανταλλαγή του ηλεκτρονικού διοικητικού εγγράφου και του εφεδρικού εγγράφου, καθώς και του ηλεκτρονικού απλουστευμένου διοικητικού εγγράφου και του εφεδρικού εγγράφου, και για τον καθορισμό του εντύπου του πιστοποιητικού απαλλαγής που θα πρέπει να χρησιμοποιείται.

Ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2022/1637, επίσης εφαρμόζεται από τις 13 Φεβρουαρίου 2023:

• καθιερώνει το έντυπο του πιστοποιητικού απαλλαγής για τα υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, όταν τα κράτη μέλη απαλλάσσονται από την πληρωμή του ειδικού φόρου κατανάλωσης·
• αντικαθιστά τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 31/96.

Η οδηγία:

• αναθεωρεί και αντικαθιστά τις οδηγίες 2008/118/ΕΚ (βλέπε σύνοψη) και 2010/12/ΕΕ από τις 13 Φεβρουαρίου 2023·
• συνδέεται στενά με την απόφαση (ΕΕ) 2020/263 για την εισαγωγή της πληροφορικής στη διακίνηση και στους ελέγχους των αγαθών που υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ;

Πολλά άρθρα έπρεπε να μεταφερθούν στο εθνικό δίκαιο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2021, ενώ τα υπόλοιπα άρθρα εφαρμόζονται στα κράτη μέλη από τις 13 Φεβρουαρίου 2023.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

• Η οδηγία εκσυγχρονίζει το τρέχον πλαίσιο για τα προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης βελτιώνοντας τους όρους για δίκαιο ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά και μειώνοντας τον διοικητικό φόρτο για τις επιχειρήσεις. Εναρμονίζεται με τις διαδικασίες σχετικά με τον ειδικό φόρο κατανάλωσης και το τελωνειακό καθεστώς της ΕΕ.
• Από τα έσοδα που προέρχονται από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης επωφελείται αποκλειστικά η χώρα στην οποία καταβάλλονται. Από το 1992, η ΕΕ είχε θεσπίσει κοινούς κανόνες για τη διασφάλιση της ενιαίας εφαρμογής των ειδικών φόρων κατανάλωσης και στα ίδια προϊόντα.
• Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:
  • Ειδικοί φόροι κατανάλωσης που επιβάλλονται στην αλκοόλη, τον καπνό και την ενέργεια (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία (ΕΕ) 2020/262 του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 2019, για τη θέσπιση του γενικού καθεστώτος των ειδικών φόρων κατανάλωσης (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 58 της 27.2.2020, σ. 4-42).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας (EE) 2020/262 έχουν ενσωματωθεί στο πρωτότυπο κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Απόφαση (ΕΕ) 2020/263 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Ιανουαρίου 2020, για την εισαγωγή της πληροφορικής στη διακίνηση και στους ελέγχους των αγαθών που υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 58 της 27.2.2020, σ. 43-48).

Οδηγία 2011/64/ΕΕ του Συμβουλίου, της 21ης Ιουνίου 2011, για τη διάρθρωση και τους συντελεστές του ειδικού φόρου κατανάλωσης που εφαρμόζονται στα βιομηχανοποιημένα καπνά (κωδικοποίηση) (ΕΕ L 176 της 5.7.2011, σ. 24-36).

Οδηγία 2008/118/ΕΚ του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2008, σχετικά με το γενικό καθεστώς των ειδικών φόρων κατανάλωσης και για την κατάργηση της οδηγίας 92/12/ΕΟΚ (ΕΕ L 9 της 14.1.2009, σ. 12-30).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Οδηγία 2003/96/EΚ του Συμβουλίου, της 27ης Οκτωβρίου 2003, σχετικά με την αναδιάρθρωση του κοινοτικού πλαισίου φορολογίας των ενεργειακών προϊόντων και της ηλεκτρικής ενέργειας (ΕΕ L 283 της 31.10.2003, σ. 51-70).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Οδηγία 92/83/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, για την εναρμόνιση των διαρθρώσεων των ειδικών φόρων κατανάλωσης που επιβάλλονται στην αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά (ΕΕ L 316 της 31.10.1992, σ. 21-27).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Οδηγία 92/84/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, για την προσέγγιση των συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης για τα αλκοολούχα ποτά και την αλκοόλη (ΕΕ L 316 της 31.10.1992, σ. 29-31).

τελευταία ενημέρωση 14.10.2022