Προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος από τους έμμονους οργανικούς ρύπους

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1021 για τους έμμονους οργανικούς ρύπους

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

• Αποσκοπεί στην προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μέσω της εξάλειψης ή του περιορισμού της παραγωγής και χρήσης των έμμονων οργανικών ρύπων (POP), όπως ορίζονται στη σύμβαση της Στοκχόλμης για τους έμμονους οργανικούς ρύπους ή στο πρωτόκολλο της σύμβασης του 1979 για τη διασυνοριακή ατμοσφαιρική ρύπανση μεγάλης απόστασης που οφείλεται στους έμμονους οργανικούς ρύπους.
• Επιδιώκει την ελαχιστοποίηση ή και τη διακοπή, όπου είναι δυνατόν, των εκλύσεων τέτοιων ουσιών, καθώς και τη διαχείριση των αποβλήτων που περιέχουν ή έχουν μολυνθεί από τις εν λόγω ουσίες. Ο κανονισμός λαμβάνει ιδίως υπόψη την αρχή της προφύλαξης.
• Έχει τροποποιηθεί αρκετές φορές, πιο πρόσφατα από τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2400, που επικαιροποιεί τα παραρτήματα IV και V του κανονισμού.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Οι POP είναι επικίνδυνες χημικές ουσίες οι οποίες δεν γνωρίζουν σύνορα και συχνά εντοπίζονται μακριά από τις πηγές εκπομπών τους, διατηρούνται επί μακρόν στο περιβάλλον, βιοσυσσωρεύονται* και συνεπώς ενέχουν κινδύνους για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.

Ο έλεγχος της παρασκευής, η διάθεση στην αγορά* , καθώς και η χρήση

• Η παρασκευή, η διάθεση στην αγορά, καθώς και η χρήση POP που περιλαμβάνονται στο παράρτημα I, ανεξαρτήτως εάν βρίσκονται σε αυτούσια μορφή ή σε μείγματα ή σε αντικείμενο*, απαγορεύεται εκτός αν ισχύουν κάποιες εξαιρέσεις που προσδιορίζονται στο παράρτημα. Το παράρτημα I έχει τροποποιηθεί ορισμένες φορές μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων που εγκρίνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η παρασκευή, η διάθεση στην αγορά και η χρήση POP που περιλαμβάνονται στο παράρτημα II περιορίζεται σε περιπτώσεις όπου δεν διατίθενται τοπικά ασφαλείς, αποτελεσματικές και οικονομικά προσιτές εναλλακτικές λύσεις στο οικείο κράτος μέλος της ΕΕ.
• Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή πρέπει να διενεργούν καταλλήλους ελέγχους στις υφιστάμενες ουσίες (όπως μέσω της καταχώρισης σε κατάλογο) και να αποτρέπουν την παρασκευή, τη διάθεση στην αγορά και τη χρήση οιωνδήποτε νέων ουσιών, οι οποίες εμφανίζουν χαρακτηριστικά POP.
• Τα κράτη μέλη μπορούν να υποβάλλουν τις προτάσεις τους για την καταχώριση στην Επιτροπή η οποία, επικουρούμενη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ΕΟΧΠ), αποφασίζει εάν θα προτείνει την προσθήκη επιπλέον ουσιών στον κατάλογο. Ο ΕΟΧΠ παρέχει τεχνική και επιστημονική συνδρομή και τροφοδότηση για τις διαδικασίες που περιγράφονται στον κανονισμό.

Εξαιρέσεις

• Εξαιρέσεις από τους εν λόγω ελέγχους επιτρέπονται για ουσίες που χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς σκοπούς σε εργαστηριακή κλίμακα ή ως πρότυπα αναφοράς, ή για ουσίες που ενυπάρχουν ως ακούσιες ιχνοποσότητες ρύπων σε μείγματα ή αντικείμενα.
• Εξαιρέσεις, επίσης, υφίστανται για αντικείμενα που περιέχουν POP και παρασκευάστηκαν πριν τη θέση σε ισχύ του παρόντος κανονισμού, υπόκεινται σε συγκεκριμένες διασφαλίσεις και προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων απαιτήσεων κοινοποίησης στην Επιτροπή και τη γραμματεία της σύμβασης της Στοκχόλμης.

Μείωση, ελαχιστοποίηση και εξάλειψη των εκπομπών

Τα κράτη μέλη πρέπει:

• να καταρτίζουν απογραφικούς καταλόγους ουσιών που περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙΙ και που εκλύονται στον αέρα, το νερό και την ξηρά·
• να κοινοποιούν τα σχέδια δράσης τους σχετικά με τα μέτρα εντοπισμού, χαρακτηρισμού και ελαχιστοποίησης των εκλυόμενων ουσιών, συμπεριλαμβανόμενης της χρήσης υποκατάστατων ή τροποποιημένων ουσιών·
• να εξετάζουν κατά προτεραιότητα εναλλακτικές διαδικασίες οι οποίες που αποφεύγουν τον σχηματισμό και την αποδέσμευση POP κατά την κατασκευή ή τροποποίηση εγκαταστάσεων.

Διαχείριση αποβλήτων

• Όσοι παράγουν ή κατέχουν απόβλητα πρέπει να αποτρέπουν, στον βαθμό που αυτό είναι δυνατό, τη μόλυνση των αποβλήτων από τις ουσίες που απαριθμούνται στο παράρτημα IV.
• Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα μολυσμένα απόβλητα θα πρέπει να διατίθενται ή να ανακτώνται* ώστε να εξασφαλίζεται ότι το περιεχόμενό τους σε POP καταστρέφεται ή μετατρέπεται.
• Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι η παραγωγή, η συλλογή και η μεταφορά μολυσμένων αποβλήτων, καθώς και η αποθήκευση και επεξεργασία τους, μπορούν να ιχνηλατηθούν και διενεργούνται σε συνθήκες που διασφαλίζουν την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας.
• Ο τροποποιητικός κανονισμός (ΕΕ) 2022/2400 επικαιροποιεί τα παραρτήματα IV και V, που καθορίζουν τον τρόπο διαχείρισης αποβλήτων που περιέχουν POP, και πιο συγκεκριμένα αν μπορούν να ανακυκλωθούν ή θα πρέπει να καταστραφούν ή να μετατραπούν κατά τρόπο μη αναστρέψιμο. Τα παραρτήματα IV και V, μετά την τροποποίησή τους, περιλαμβάνουν την πενταχλωροφαινόλη, που είχε παραληφθεί ακούσια όταν ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 850/2004 καταργήθηκε και αναδιατυπώθηκε.
• Ο τροποποιητικός κανονισμός προσθέτει επίσης περαιτέρω ουσίες στο παράρτημα IV και επικαιροποιεί τις οριακές τιμές συγκέντρωσης για ορισμένες ουσίες στα παραρτήματα IV και V:
  • υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ, καθώς και τα άλατά του και οι σχετικές χημικές ενώσεις – χρησιμοποιούνται για αδιάβροχα υφάσματα και κανόνια νερού για πυρόσβεση·
  • πολυβρωμοδιφαινυλαιθέρες – επιβραδυντές φλόγας που περιέχονται σε πλαστικά και υφάσματα που χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό, οχήματα και έπιπλα·
  • εξαβρωμοκυκλοδωδεκάνιο – επιβραδυντής φλόγας που περιέχεται σε πλαστικά και υφασμάτινα απόβλητα, ιδίως σε μόνωση από πολυστυρένιο·
  • χλωριωμένες παραφίνες μικρής αλυσίδας – επιβραδυντές φλόγας που περιέχονται σε ορισμένα απόβλητα από καουτσούκ και πλαστικά·
  • πολυχλωριωμένες διβενζο-p-διοξίνες και διβενζοφουράνια – ουσίες που εμφανίζονται ως προσμείξεις σε ορισμένες τέφρες, καθώς και σε άλλα βιομηχανικά απόβλητα·
  • πολυχλωροδιφαινύλια παρόμοια με διοξίνες – αυτές οι ουσίες μπορούν να εμφανίζονται ως προσμείξεις σε ορισμένες τέφρες και βιομηχανικά έλαια·
  • υπερφθοροεξάνιο σουλφονικό οξύ, καθώς και τα άλατά του και οι σχετικές χημικές ενώσεις – περιέχονται σε υφάσματα, αντικολλητικά σκεύη κουζίνας και κανόνια νερού για πυρόσβεση·
  • δικοφόλη – ένα φυτοφάρμακο, που χρησιμοποιούταν στο παρελθόν στη γεωργία.

Σχεδιασμός, παρακολούθηση και κατάρτιση εκθέσεων

• Τα κράτη μέλη πρέπει να παράσχουν στο κοινό τη δυνατότητα συμμετοχής στην κατάρτιση των σχεδίων εφαρμογής τους, τα οποία πρέπει να διατίθενται στο κοινό και να κοινοποιούνται στην Επιτροπή και στον ΕΟΠΧ, καθώς και να παρέχουν, εφόσον ενδείκνυται, πληροφορίες που αφορούν τη λήψη μέτρων, σε εθνικό επίπεδο, για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των τοποθεσιών που έχουν μολυνθεί από ΡΟΡ. Η Επιτροπή οφείλει, επίσης, να διατηρεί ένα σχέδιο εφαρμογής για την ΕΕ, το οποίο υπόκειται σε αναθεώρηση και επικαιροποίηση, εφόσον απαιτείται.
• Ένας μηχανισμός παρακολούθησης πρέπει να θεσπιστεί για τη συγκέντρωση συγκρίσιμων δεδομένων σχετικά με την παρακολούθηση της παρουσίας ουσιών στο περιβάλλον, οι οποίες περιλαμβάνονται στο μέρος Α του παραρτήματος ΙΙΙ του κανονισμού. Επιπλέον, τα κράτη μέλη υποβάλλουν έκθεση για την εφαρμογή του κανονισμού.
• Ανατίθεται στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις για να τροποποιεί τον κατάλογο ουσιών των παραρτημάτων I, II και III του παρόντος κανονισμού, ούτως ώστε να προσαρμόζονται στις μεταβολές του καταλόγου ουσιών που παρατίθεται στα παραρτήματα της σύμβασης της Στοκχόλμης ή του πρωτοκόλλου του 1979.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

• Ο κανονισμός (ΕΕ) 2019/1021 εφαρμόζεται από τις 15 Ιουλίου 2019.
• Ο τροποποιητικός κανονισμός (ΕΕ) 2022/2400 εφαρμόζεται από τις 10 Ιουνίου 2023.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Απόβλητα που περιέχουν POP (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1021 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2019, για τους έμμονους οργανικούς ρύπους (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 169 της 25.6.2019, σ. 45-77).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1021 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2022/2400 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Νοεμβρίου 2022, για την τροποποίηση των παραρτημάτων IV και V του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1021 για τους έμμονους οργανικούς ρύπους (ΕΕ L 317 της 9.12.2022, σ. 24-31).

Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008, για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών (ΕΕ L 312 της 22.11.2008, σ. 3-30).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH) και για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων καθώς και για την τροποποίηση της οδηγίας 1999/45/EΚ και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1488/94 της Επιτροπής καθώς και της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου και των οδηγιών της Επιτροπής 91/155/ΕΟΚ, 93/67/ΕΟΚ, 93/105/ΕΚ και 2000/21/ΕΚ (ΕΕ L 396 της 30.12.2006, σ. 1–849). Αναδημοσιευμένο κείμενο σε διορθωτικό (ΕΕ L 136 της 29/5/2007, σ. 3-280).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Ανακοίνωση της Επιτροπής για την αρχή της προφύλαξης [COM(2000) 1 τελικό της 2.2.2000]

Πρωτόκολλο στη σύμβαση του 1979 για τη διασυνοριακή ατμοσφαιρική ρύπανση μεγάλης απόστασης που οφείλεται στους έμμονους οργανικούς ρύπους (ΕΕ L 81 της 19.3.2004, σ. 37-71).

τελευταία ενημέρωση 24.04.2023