«Ορίζοντας Ευρώπη» — Το πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία, που καθορίζει τους κανόνες συμμετοχής και διάδοσης

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/695 που θεσπίζει το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» —το πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία, που καθορίζει τους κανόνες συμμετοχής και διάδοσης

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Ο κανονισμός θεσπίζει το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» — το πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία (το «πρόγραμμα») για τη διάρκεια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027 και καθορίζει τους κανόνες συμμετοχής και διάδοσης. Ο κανονισμός:

• καθορίζει το πλαίσιο που διέπει την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την έρευνα και την καινοτομία (Ε&Κ) όσον αφορά τους επιστημονικούς και τεχνολογικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν και τις σχετικές προτεραιότητες, υποδεικνύει τις ευρείες γραμμές αυτών των δραστηριοτήτων και καθορίζει το μέγιστο συνολικό ποσό και τους λεπτομερείς κανόνες για τη χρηματοδοτική συμμετοχή της ΕΕ στο πρόγραμμα πλαίσιο και τα αντίστοιχα μερίδια σε καθεμία από τις προβλεπόμενες δραστηριότητες·
• καθορίζει κανόνες για τη συμμετοχή επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων και καθορίζει τους κανόνες που διέπουν τη διάδοση των ερευνητικών αποτελεσμάτων.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Υλοποίηση

Το πρόγραμμα εφαρμόζεται μέσω:

• του ειδικού προγράμματος που θεσπίστηκε με την απόφαση (ΕΕ) 2021/764 (βλ. σύνοψη)·
• της χρηματοδοτικής συνεισφοράς στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT) που συστάθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/819·
• του ειδικού προγράμματος για την έρευνα στον τομέα της άμυνας που θεσπίστηκε με την απόφαση (ΕΕ) 2021/697 (βλ. σύνοψη)·

Στόχοι

Ο γενικός στόχος του προγράμματος είναι να επιφέρει επιστημονικό, τεχνολογικό, οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο από τις επενδύσεις της ΕΕ στον τομέα της Ε&Κ, ώστε:

• να ενισχύσει τις επιστημονικές και τεχνολογικές βάσεις της ΕΕ και να προωθήσει την ανταγωνιστικότητα σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της βιομηχανίας της·
• να υλοποιήσει τις στρατηγικές προτεραιότητες της ΕΕ και να συμβάλει στην εκπλήρωση των στόχων και των πολιτικών της·
• να αντιμετωπίσει παγκόσμιες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της επίτευξης των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (ΣΒΑ) ακολουθώντας τις αρχές της ατζέντας του 2030 και της Συμφωνίας του Παρισιού·
• να ενισχύσει τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας (ΕΧΕ).

Έτσι, το πρόγραμμα μεγιστοποιεί την προστιθέμενη αξία της ΕΕ εστιάζοντας σε στόχους και δραστηριότητες που δεν μπορούν να επιτευχθούν αποτελεσματικά από τα κράτη μέλη που ενεργούν μόνα τους, αλλά μάλλον σε συνεργασία.

Το πρόγραμμα έχει τους εξής ειδικούς στόχους:

• να αναπτύξει, να προωθήσει και να ενισχύσει την επιστημονική αριστεία, να υποστηρίξει τη δημιουργία και τη διάδοση νέων βασικών και εφαρμοσμένων γνώσεων υψηλής ποιότητας σε δεξιότητες, τεχνολογίες και λύσεις, να υποστηρίξει την κατάρτιση και την κινητικότητα των ερευνητών, να προσελκύσει ταλέντα σε όλα τα επίπεδα και να συμβάλλει στην πλήρη συμμετοχή της δεξαμενής ταλέντων της ΕΕ σε δράσεις που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος·
• να δημιουργήσει γνώση, να ενισχύσει τον αντίκτυπο της Ε&Κ στην ανάπτυξη, υποστήριξη και εφαρμογή πολιτικών της ΕΕ και να υποστηρίξει την πρόσβαση και την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων στην ευρωπαϊκή βιομηχανία, ιδίως σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, και να αντιμετωπίσει παγκόσμιες κοινωνικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων της κλιματικής αλλαγής και των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης·
• να προωθήσει κάθε μορφή καινοτομίας, να διευκολύνει την τεχνολογική ανάπτυξη, την επίδειξη και τη μεταφορά γνώσης και τεχνολογίας και να ενισχύσει την ανάπτυξη και την αξιοποίηση καινοτόμων λύσεων·
• να βελτιστοποιήσει την υλοποίηση του προγράμματος με σκοπό την ενίσχυση και την αύξηση του αντίκτυπου και της ελκυστικότητας του ευρωπαϊκού χώρου έρευνας, να προωθήσει τη συμμετοχή που βασίζεται στην αριστεία από όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των χωρών χαμηλής απόδοσης Ε&Κ, στο πρόγραμμα και τη διευκόλυνση των συνεργατικών δεσμών στην ευρωπαϊκή Ε&Κ.

Δομή και προϋπολογισμός

Το πρόγραμμα διαρθρώνεται ως εξής, με συνολικό προϋπολογισμό 95,5 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές (συμπεριλαμβανομένων 5,4 δισ. ευρώ από το NextGenerationEU).

Πυλώνας Ι — Επιστήμη αριστείας

Με αυτές τις συνιστώσες:

• Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας
• Δράσεις Marie Skłodowska-Curie
• ερευνητικές υποδομές.

Πυλώνας II — Παγκόσμιες προκλήσεις και ευρωπαϊκή βιομηχανική ανταγωνιστικότητα

Με τις ακόλουθες συνιστώσες:

• τομέας υγείας·
• τομέας πολιτισμού, δημιουργικότητας και κοινωνικής ένταξης·
• τομέας πολιτικής προστασίας για την κοινωνία·
• ψηφιακός τομέας, τομέας βιομηχανίας και διαστήματος·
• τομέας κλίματος, ενέργειας και κινητικότητας·
• τομέας τροφίμων, βιοοικονομίας, φυσικών πόρων, γεωργίας και περιβάλλοντος·
• μη πυρηνικές άμεσες ενέργειες που αναλαμβάνονται από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πυλώνας ΙΙΙ — Καινοτόμος Ευρώπη

Με τις ακόλουθες συνιστώσες:

• Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (EIC)
• Ευρωπαϊκά οικοσυστήματα καινοτομίας (EIE)
• Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ).

Μέρος — Διεύρυνση της συμμετοχής και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας

Με τις ακόλουθες συνιστώσες:

• διεύρυνση της συμμετοχής και ενίσχυση της αριστείας·
• μεταρρύθμιση και ενίσχυση του ευρωπαϊκού συστήματος Ε&Κ.

Αποστολές

Οι αποστολές είναι χαρτοφυλάκια δραστηριοτήτων Ε&Κ που βασίζονται στην αριστεία και επηρεάζονται από επιπτώσεις σε κλάδους και τομείς, και αποσκοπούν:

• να επιτύχουν, μέσα σε ένα καθορισμένο χρονικό πλαίσιο, έναν μετρήσιμο στόχο που δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω μεμονωμένων ενεργειών·
• να έχουν αντίκτυπο στην κοινωνία και στη χάραξη πολιτικής μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας·
• να είναι σημαντικές για σημαντικό μέρος του πληθυσμού της ΕΕ και για ευρύ φάσμα πολιτών της ΕΕ.

Πέντε τομείς για πιθανές αποστολές προσδιορίζονται σε αυτήν τη νομική πράξη:

• προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένου του κοινωνικού μετασχηματισμού·
• καρκίνος·
• υγιείς ωκεανοί, θάλασσες και παράκτια και εσωτερικά ύδατα·
• κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις·
• υγεία του εδάφους και τρόφιμα.

Κάθε τομέας αποστολής έχει ένα ειδικό συμβούλιο αποστολών, το οποίο συμβουλεύει την Επιτροπή στον καθορισμό, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή συγκεκριμένων αποστολών.

Ευρωπαϊκές εταιρικές σχέσεις

Έχει δημιουργηθεί ένα εξορθολογισμένο τοπίο τριών μορφών ευρωπαϊκών εταιρικών σχέσεων (συγχρηματοδοτούμενο, κοινού προγραμματισμού και θεσμοθετημένο) στο οποίο η ΕΕ, οι εθνικές αρχές και ο ιδιωτικός τομέας δεσμεύονται να υποστηρίξουν τις προσπάθειες έρευνας και καινοτομίας.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας έχει δημιουργηθεί ως ενιαίο κέντρο πληροφοριών με κεντρική διαχείριση για την υλοποίηση δράσεων στο πλαίσιο του πυλώνα III «Καινοτόμος Ευρώπη» που σχετίζονται με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας. Η Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας επικεντρώνεται κυρίως στην πρωτοποριακή καινοτομία και την καινοτομία που προκαλεί διαταραχές, ειδικά στοχεύοντας στην καινοτομία που δημιουργεί την αγορά, ενώ παράλληλα υποστηρίζει όλους τους τύπους καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένης της σταδιακής καινοτομίας.

Συμμετοχή τρίτων κρατών

Το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» είναι ανοικτό στη συμμετοχή νομικών οντοτήτων από οπουδήποτε στον κόσμο, υπό τους όρους που καθορίζονται στους κανόνες και, όπου ισχύει, μαζί με κάθε πρόσθετη προϋπόθεση σε επίπεδο προγράμματος εργασιών ή πρόσκλησης υποβολής προτάσεων.

Η συμμετοχή στο πρόγραμμα με τη μορφή της ένωσης τρίτων χωρών είναι ανοικτή:

• στον Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος (ΕΟΧ) και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ).
• στις υπό προσχώρηση χώρες, στις υποψήφιες χώρες και στις δυνάμει υποψήφιες χώρες·
• στις χώρες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας·
• σε τρίτες χώρες με καλή ικανότητα στην επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία και δέσμευση για μια ανοικτή οικονομία της αγοράς βασισμένη σε κανόνες.

Κανόνες συμμετοχής

Ο κανονισμός καθορίζει διαφορετικούς κανόνες, όπως κατάλληλη επιλεξιμότητα για συμμετοχή και χρηματοδότηση, κανόνες και αρχές ηθικής και ασφάλειας που εφαρμόζονται σε έμμεσες δράσεις που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος. Παραδείγματα αυτών των εξαιρέσεων αποτελούν τα εξής:

• κάθε νομική οντότητα μπορεί να συμμετάσχει και να λάβει χρηματοδότηση εάν πληροί τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας σύμφωνα με τους κανόνες του προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», μαζί με τυχόν άλλους πρόσθετους όρους που ορίζονται στο πρόγραμμα εργασιών ή στην πρόσκληση υποβολής προτάσεων·
• το περιεχόμενο των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων πρέπει να περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα εργασιών·
• η Επιτροπή ή ο φορέας χρηματοδότησης μπορεί να εκδώσει κοινή πρόσκληση υποβολής προτάσεων με τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των επιστημονικών και τεχνολογικών οργανισμών ή υπηρεσιών τους, διεθνών οργανισμών και μη κερδοσκοπικών νομικών οντοτήτων·
• οι διαδικασίες σύναψης συμβάσεων πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες ανταγωνισμού και τις αρχές της διαφάνειας, της μη διάκρισης, της ίσης μεταχείρισης, της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της αναλογικότητας·
• κανόνες σχετικά με τους ελέγχους οικονομικής ικανότητας·
• τη διαδικασία αξιολόγησης των προτάσεων, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων επιλογής και ανάθεσης —οι προτάσεις αξιολογούνται από ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων με βάση την αριστεία, τον αντίκτυπο, την ποιότητα και την αποδοτικότητα της υλοποίησης·
• οι αιτούντες μπορούν να ζητήσουν επανεξέταση αξιολόγησης εάν θεωρούν ότι η διαδικασία αξιολόγησης δεν έχει εφαρμοστεί σωστά·
• υποχρεώσεις όσον αφορά την εκμετάλλευση και τη διάδοση των αποτελεσμάτων, συμπεριλαμβανομένης της «ανοικτής επιστήμης».

Αξιολόγηση προγράμματος, εκτίμηση επιπτώσεων και παρακολούθηση

Η Επιτροπή αξιολογεί και παρακολουθεί το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» για να αξιολογήσει την πρόοδο στην επίτευξη των στόχων του προγράμματος.

Το πρόγραμμα συμπληρώνεται από το πρόγραμμα έρευνας και κατάρτισης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας για το 2021-2025.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2021.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ο κανονισμός καταργεί τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1291/2013 και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1290/2013.

Δείτε επίσης:

• Ορίζοντας Ευρώπη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Ορίζοντας Ευρώπη: Το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της EE 2021-2027 (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας (ΕΧΕ) (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Ένας νέος ΕΧΕ για την έρευνα και την καινοτομία (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/695 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Απριλίου 2021, για τη θέσπιση του προγράμματος-πλαισίου έρευνας και καινοτομίας «Ορίζων Ευρώπη», τον καθορισμό των κανόνων συμμετοχής και διάδοσής του, και για την κατάργηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1290/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1291/2013 (ΕΕ L 170 της 12.5.2021, σ. 1-68)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/819 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2021 σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΕ L 189 της 28.5.2021, σ. 61-90)

Απόφαση (ΕΕ) 2021/764 του Συμβουλίου, της 10ης Μαΐου 2021, για τη θέσπιση του ειδικού προγράμματος υλοποίησης του προγράμματος-πλαισίου έρευνας και καινοτομίας «Ορίζων Ευρώπη» και την κατάργηση της απόφασης 2013/743/ΕΕ (ΕΕ L 167I της 12.5.2021, σ. 1-80)

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/697 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2021, για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1092 (ΕΕ L 170 της 12.5.2021, σ. 149-177)

Κανονισμός (Ευρατόμ) 2021/765 του Συμβουλίου, της 10ης Μαΐου 2021, σχετικά με τη θέσπιση προγράμματος έρευνας και κατάρτισης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας για την περίοδο 2021-2025, με το οποίο συμπληρώνεται το πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία «Ορίζων Ευρώπη» και σχετικά με την κατάργηση του κανονισμού (Ευρατόμ) 2018/1563 (ΕΕ L 347 της 12.5.2021, σ. 81-100)

Κανονισμός (ΕΕ) 2020/2094 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση Μέσου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη στήριξη της ανάκαμψης μετά την κρίση της νόσου COVID-19 (ΕΕ L 433I της 22.12.2020, σ. 23-27)

Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2020, για τον καθορισμό του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021 έως 2027 (ΕΕ L 433I της 22.12.2020, σ. 11-22)

Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουλίου 2018, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης, την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1296/2013, (ΕΕ) αριθ. 1301/2013, (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, (ΕΕ) αριθ. 1304/2013, (ΕΕ) αριθ. 1309/2013, (ΕΕ) αριθ. 1316/2013, (ΕΕ) αριθ. 223/2014, (ΕΕ) αριθ. 283/2014 και της απόφασης αριθ. 541/2014/ΕΕ και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 (EE L 193 της 30.7.2018, σ. 1-222)

τελευταία ενημέρωση 02.07.2021