Καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μέσω του ποινικού δικαίου

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία (EΕ) 2018/1673 σχετικά με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μέσω του ποινικού δικαίου

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

• Ορίζει τα ποινικά αδικήματα και τις κυρώσεις στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες με στόχο:
  • να διευκολύνει την αστυνομική και δικαστική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)· και
  • να εμποδίσει τους εγκληματίες από το να επωφελούνται από επιεικέστερα νομικά συστήματα.
• Στοχεύει στην ποινικοποίηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, όταν διαπράττεται εκ προθέσεως και με γνώση ότι η περιουσία* προέρχεται από εγκληματική δραστηριότητα.
• Επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη της ΕΕ να ποινικοποιήσουν τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, όταν ο/η δράστης είχε την υποψία ή όφειλε να γνωρίζει ότι η περιουσία προέρχεται από εγκληματική δραστηριότητα.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Ποινικά αδικήματα

• Η ακόλουθη συμπεριφορά, αν διαπράττεται εκ προθέσεως, είναι ποινικό αδίκημα:
  • η μετατροπή ή η μεταβίβαση περιουσίας (περιουσιακών στοιχείων οποιουδήποτε είδους), εν γνώσει του γεγονότος ότι προέρχεται από εγκληματική δραστηριότητα, με σκοπό την απόκρυψη ή τη συγκάλυψη της παράνομης προέλευσής της περιουσίας, ή την παροχή συνδρομής σε οποιονδήποτε ενέχεται στη δραστηριότητα αυτή, προκειμένου να αποφύγει τις έννομες συνέπειες της δραστηριότητάς του·
  • η απόκρυψη ή η συγκάλυψη της αλήθειας όσον αφορά τη φύση, προέλευση, διάθεση ή διακίνηση περιουσίας ή τον τόπο στον οποίο αυτή ευρίσκεται, ή την κυριότητα επί περιουσίας ή εκ σχετικών με αυτή δικαιωμάτων, εν γνώσει του γεγονότος ότι προέρχεται από εγκληματική δραστηριότητα·
  • η απόκτηση, η κατοχή ή η χρήση περιουσίας εν γνώσει, κατά τον χρόνο της κτήσης, του γεγονότος ότι η περιουσία προέρχεται από εγκληματική δραστηριότητα·
  • συνέργεια και υποκίνηση, ηθική αυτουργία και απόπειρα αυτών των αδικημάτων.

Ποινική δραστηριότητα (ή «κύριο αδίκημα»)

• Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας η ακόλουθη συμπεριφορά θεωρείται εγκληματική δραστηριότητα, δηλαδή σχετική με το έγκλημα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες:
  • κάθε είδους εγκληματική συμμετοχή στη διάπραξη κάθε αξιόποινης πράξης που τιμωρείται, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, με φυλάκιση ή με ένταλμα κράτησης ελάχιστης διάρκειας τουλάχιστον άνω των έξι μηνών ή μέγιστης διάρκειας άνω του ενός έτους· και
  • στον βαθμό που δεν καλύπτονται ήδη από την ανωτέρω κατηγορία, αδικήματα που περιλαμβάνονται σε κατάλογο 22 κατηγοριών εγκληματικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένων όλων των αδικημάτων που ορίζονται στη νομοθεσία της ΕΕ που καθορίζεται στην παρούσα οδηγία.

Πρόσθετοι παράγοντες

• Τα αδικήματα επεκτείνονται σε περιουσιακά στοιχεία που προέρχεται από δραστηριότητα σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ ή σε τρίτη χώρα, όπου θα αποτελούσε εγκληματική δραστηριότητα, αν είχε λάβει χώρα σε εγχώριο επίπεδο.
• Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα πρόσωπα που διαπράττουν ή έχουν εμπλακεί σε αυτήν την εγκληματική δραστηριότητα υπόκεινται σε ποινή. Πρόσθετοι παράγοντες συμπεριλαμβάνουν:
  • η ποινική ευθύνη επεκτείνεται και σε εκείνους που νομιμοποιούν τα έσοδα από τα δικά τους εγκλήματα («αυτονομιμοποίηση εσόδων»)·
  • προηγούμενη ή ταυτόχρονη καταδίκη για την εγκληματική δραστηριότητα από την οποία προέρχεται το περιουσιακό στοιχείο δεν αποτελεί προϋπόθεση για καταδίκη για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες·
  • είναι δυνατή η καταδίκη χωρίς να χρειάζεται να καταγραφούν όλα τα στοιχεία σχετικά με την εγκληματική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της ταυτότητας του/της δράστη.

Επιβαρυντικές περιστάσεις που καθιστούν τα αδικήματα σοβαρότερα

• Αυτές περιλαμβάνουν περιπτώσεις, όπου:
  • το αδίκημα διαπράχθηκε στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης όπως ορίζεται σύμφωνα με την απόφαση-πλαίσιο 2008/841/ΔΕΥ· ή
  • ο/η δράστης διέπραξε το αδίκημα κατά την άσκηση των επαγγελματικών του/της δραστηριοτήτων ως «υπόχρεες οντότητες», υπό την έννοια του άρθρου 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 (βλέπε σύνοψη).
• Τα κράτη μέλη της ΕΕ μπορούν επίσης να επιλέξουν να θεωρήσουν τις ακόλουθες περιστάσεις ως επιβαρυντικές περιστάσεις:
  • όταν η νομιμοποιημένη περιουσία από παράνομες δραστηριότητες έχει υψηλή αξία ή
  • όπου η νομιμοποιημένη περιουσία προέρχεται από εκβιασμούς, τρομοκρατία, εμπορία ανθρώπων, παράνομη διακίνηση ναρκωτικών ή διαφθορά.

Ποινές και κυρώσεις

• Η τιμωρία πρέπει να είναι αποτελεσματική, αναλογική και αποτρεπτική. Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να επιβάλλουν ποινή φυλάκισης μέγιστης διάρκειας τουλάχιστον 4 ετών και, όπου απαιτείται, να επιβάλλουν πρόσθετες κυρώσεις ή μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που απονέμουν ευθύνες σε νομικά πρόσωπα, όπως:
  • μέτρα αποκλεισμού από δημόσιες παροχές ή ενισχύσεις·
  • αποκλεισμό από την πρόσβαση σε δημόσια χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένων των διαγωνισμών, των επιχορηγήσεων και των συμβάσεων παραχώρησης·
  • απαγόρευση άσκησης εμπορικών δραστηριοτήτων·
  • δικαστική εποπτεία·
  • δικαστικές διαταγές εκκαθάρισης·
  • κλείσιμο εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούνταν για τη διάπραξη του αδικήματος·
  • πάγωμα ή κατάσχεση της σχετικής περιουσίας.

Δέσμη νομοθετικών μέτρων

• Η οδηγία αποτελεί μέρος δέσμης νομοθετικών μέτρων που περιλαμβάνει τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1672 για τους ελέγχους ρευστών διαθεσίμων που εισέρχονται ή εξέρχονται από την ΕΕ και συμπληρώνει και ενισχύει την εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 για την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για σκοπούς νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

Εργαλεία έρευνας και συνεργασία

• Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να διασφαλίσουν ότι θα διατίθενται αποτελεσματικά εργαλεία έρευνας, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος ή άλλων σοβαρών εγκλημάτων, στους υπεύθυνους για τη διερεύνηση ή τη δίωξη των αδικημάτων.
• Η οδηγία εξαλείφει επίσης τα εμπόδια στη δικαστική και αστυνομική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ διευκρινίζοντας ποια χώρα έχει δικαιοδοσία και πώς συνεργάζονται οι χώρες καθώς και τον τρόπο εμπλοκής της Eurojust.

Νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ

• Η οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 ορίζει κανόνες σχετικά με τα ποινικά αδικήματα και τις κυρώσεις για την καταπολέμηση της απάτης και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων που είναι επιζήμιες για τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης (βλέπε σύνοψη). Αυτές οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
• Το άρθρο 22 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939 για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (ΕΔΔΑ) (βλέπε σύνοψη) παρέχει στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εξουσίες όσον αφορά τα ποινικά αδικήματα που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης που ορίζονται στην οδηγία ( ΕΕ) 2017/1371.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Η οδηγία εφαρμόζεται από τις 2 Δεκεμβρίου 2018 και έπρεπε να γίνει νόμος στα κράτη μέλη έως τις 3 Δεκεμβρίου 2020.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η οδηγία σχετίζεται επίσης με νομοθεσία για:

• την καταπολέμηση της απάτης·
• την καταπολέμηση της τρομοκρατίας·
• την πρόληψη της κατάχρησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και για τρομοκρατικούς σκοπούς·
• προστασία από παραχάραξη και κιβδηλεία νομισμάτων·
• δέσμευση και δήμευση προϊόντων εγκλήματος.

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία (ΕΕ) 2018/1673 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2018, σχετικά με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες από το ποινικό δίκαιο (ΕΕ L 284 της 12.11.2018, σ. 22-30).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1727 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Νοεμβρίου 2018, σχετικά με τον οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συνεργασία στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης (Eurojust) και για την αντικατάσταση και κατάργηση της απόφασης 2002/187/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 295 της 21.11.2018, σ. 138-183).

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1672 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2018, σχετικά με τους ελέγχους ρευστών διαθεσίμων που εισέρχονται ή εξέρχονται από την Ένωση και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1889/2005 (ΕΕ L 284 της 12.11.2018, σ. 6-21).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1672 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου, της 12ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με την εφαρμογή ενισχυμένης συνεργασίας για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (««Ευρωπαϊκή Εισαγγελία»») (ΕΕ L 283 της 31.10.2017, σ. 1-71).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Οδηγία (EE) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2017, σχετικά με την καταπολέμηση, μέσω του ποινικού δικαίου, της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης (ΕΕ L 198 της 28.7.2017, σ. 29-41).

Οδηγία (EΕ) 2017/541 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2017, για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2002/475/ΔΕΥ του Συμβουλίου και για την τροποποίηση της απόφασης 2005/671/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 88 της 31.3.2017, σ. 6-21).

Οδηγία (ΕΕ) 2015/849 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2015, σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και την κατάργηση της οδηγίας 2005/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και της οδηγίας 2006/70/ΕΚ της Επιτροπής (ΕΕ L 141 της 5.6.2015, σ. 73-117).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Οδηγία 2014/62/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαΐου 2014, σχετικά με την προστασία του ευρώ και άλλων νομισμάτων από την παραχάραξη και την κιβδηλεία μέσω του ποινικού δικαίου και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2000/383/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 151 της 21.5.2014, σ. 1-8).

Οδηγία 2014/42/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 3ης Απριλίου 2014, σχετικά με τη δέσμευση και τη δήμευση οργάνων και προϊόντων εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ L 127 της 29.4.2014, σ. 39-50).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Απόφαση-πλαίσιο 2008/841/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 2008, για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος (ΕΕ L 300 της 11.11.2008, σ. 42-45).

τελευταία ενημέρωση 02.03.2022