(1)

Λόγω της τρέχουσας πανδημίας COVID-19 και των επακόλουθων εκτεταμένων περιορισμών στις μετακινήσεις, οι γεωργοί, οι αμπελοκαλλιεργητές, οι ελαιοπαραγωγοί και οι μελισσοκόμοι βρίσκονται αντιμέτωποι με υπέρμετρες δυσχέρειες σε όλα τα κράτη μέλη. Τα προβλήματα εφοδιαστικής και η έλλειψη εργατικού δυναμικού τούς έχουν καταστήσει ευάλωτους στις οικονομικές αναταράξεις που έχει προκαλέσει η πανδημία. Συγκεκριμένα, αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες και προβλήματα ρευστότητας. Λόγω του άνευ προηγουμένου χαρακτήρα αυτού του συνδυασμού περιστάσεων, είναι αναγκαίο να αμβλυνθούν οι εν λόγω δυσκολίες με τη θέσπιση παρεκκλίσεων από ορισμένες διατάξεις διαφόρων εκτελεστικών κανονισμών που εφαρμόζονται στον τομέα της κοινής γεωργικής πολιτικής.

(2)

Σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 1 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/892 της Επιτροπής (2), οι οργανώσεις παραγωγών υποβάλλουν στην αρμόδια αρχή του κράτους μέλους αίτηση ενίσχυσης ή εξόφλησης υπολοίπου για κάθε επιχειρησιακό πρόγραμμα για το οποίο ζητείται ενίσχυση μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου του έτους που έπεται εκείνου για το οποίο ζητείται η ενίσχυση. Σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 3 του εν λόγω κανονισμού, οι αιτήσεις ενίσχυσης μπορούν να καλύπτουν τις δαπάνες που έχουν προγραμματιστεί αλλά δεν έχουν πραγματοποιηθεί, εφόσον αποδειχθούν ορισμένα στοιχεία. Πρέπει να αποδειχθεί, μεταξύ άλλων, ότι οι σχετικές ενέργειες δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθούν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του έτους υλοποίησης του επιχειρησιακού προγράμματος για λόγους που εκφεύγουν του ελέγχου της σχετικής οργάνωσης παραγωγών και ότι οι ενέργειες αυτές είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν μέχρι τις 30 Απριλίου του έτους που έπεται εκείνου για το οποίο ζητείται ενίσχυση. Λόγω της πανδημίας Covid-19, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 9 παράγραφος 3 στοιχείο β) του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/892 και να προβλεφθεί ότι οι αιτήσεις ενίσχυσης που θα υποβληθούν μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου 2021 μπορούν να καλύπτουν τις δαπάνες για ενέργειες που έχουν προγραμματιστεί για το έτος 2020 αλλά δεν θα πραγματοποιηθούν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020, εφόσον οι εν λόγω ενέργειες είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν μέχρι τις 15 Αυγούστου 2021. Για τον ίδιο λόγο είναι επίσης αναγκαίο να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 9 παράγραφος 3 στοιχείο β) του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/892 και να προβλεφθεί ότι οι αιτήσεις ενίσχυσης που υποβλήθηκαν μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου 2020 μπορούν να καλύπτουν τις δαπάνες για ενέργειες που προγραμματίστηκαν για το έτος 2019 αλλά δεν πραγματοποιήθηκαν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2019, εφόσον οι εν λόγω ενέργειες είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν μέχρι τις 15 Αυγούστου 2020.

(3)

Τα μέτρα που έλαβαν οι κυβερνήσεις τους τελευταίους μήνες για την αντιμετώπιση της κρίσης που έχει προκαλέσει η πανδημία COVID-19, ιδίως η αναστολή της λειτουργίας των ξενοδοχείων, των μπαρ και των εστιατορίων, ο περιορισμός της κυκλοφορίας ανθρώπων και αγαθών στο απολύτως αναγκαίο επίπεδο, καθώς και το κλείσιμο ορισμένων συνόρων εντός της Ένωσης, έχουν αρνητικό αντίκτυπο στον αμπελοοινικό τομέα της ΕΕ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η αναστολή της λειτουργίας των ξενοδοχείων, των μπαρ και των εστιατορίων επηρεάζει άμεσα το 30 % των ποσοτήτων οίνου που καταναλώνονται στην ΕΕ, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 50 % της αξίας του οίνου που καταναλώνεται στην ΕΕ. Επιπλέον, η έλλειψη εργατικού δυναμικού και οι δυσχέρειες εφοδιαστικής που προκάλεσε η πανδημία ασκούν πίεση στους αμπελοκαλλιεργητές και στο σύνολο του αμπελοοινικού τομέα. Οι αμπελοκαλλιεργητές αντιμετωπίζουν συνεχώς αυξανόμενα προβλήματα ενόψει της επικείμενης συγκομιδής: χαμηλές τιμές, μείωση της κατανάλωσης, προβλήματα στις μεταφορές και δυσχέρειες στις πωλήσεις.

(4)

Επιπλέον, οι συνθήκες στην αμπελοοινική αγορά της Ένωσης ήδη παρουσίασαν επιδείνωση καθ’ όλη τη διάρκεια του 2019, τα δε αποθέματα οίνου βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο από το 2009. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στον συνδυασμό δύο παραγόντων: της συγκομιδής-ρεκόρ του 2018 και της γενικής μείωσης της κατανάλωσης οίνου στην Ένωση. Επιπλέον, η επιβολή πρόσθετων εισαγωγικών δασμών στους οίνους της ΕΕ από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, που αποτελούν την κύρια εξαγωγική αγορά οίνου της Ένωσης, έχει επηρεάσει τις εξαγωγές. Η πανδημία COVID-19 έχει επιφέρει ένα ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα σε έναν ευπαθή τομέα, ο οποίος δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να διαθέσει στην αγορά ή να διανείμει αποτελεσματικά τα προϊόντα του, κυρίως λόγω της αναστολής λειτουργίας σημαντικών εξαγωγικών αγορών και των μέτρων που έχουν ληφθεί για να διασφαλιστεί η σωστή εφαρμογή του περιορισμού και της αναστολής των δραστηριοτήτων, ιδίως όσον αφορά τη διακοπή όλων των δραστηριοτήτων εστίασης και την αδυναμία εφοδιασμού των συνήθων πελατών. Η κατάσταση αυτή έχει ως αποτέλεσμα απώλειες εισοδήματος για όλους τους φορείς του αμπελοοινικού τομέα. Η αβεβαιότητα όσον αφορά, αφενός, τη διάρκεια των μέτρων που ελήφθησαν για την καταπολέμηση της πανδημίας και, αφετέρου, τις επιπτώσεις των μέτρων αυτών στις τιμές, στα καταναλωτικά πρότυπα και τα εισοδήματα ασκεί περαιτέρω πίεση στον αμπελοοινικό τομέα της Ένωσης.

(5)

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι, επομένως, αναγκαίο να ληφθούν επείγοντα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης, με την παροχή περαιτέρω ευελιξίας κατά την εφαρμογή ορισμένων μέτρων στήριξης δυνάμει του άρθρου 43 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 με την παρέκκλιση από ορισμένες διατάξεις του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2016/1150 της Επιτροπής (3).

(6)

Το άρθρο 2 παράγραφος 1 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2016/1150 της Επιτροπής προβλέπει ότι οι τροποποιήσεις των προγραμμάτων στήριξης, όπως αναφέρεται στο άρθρο 41 παράγραφος 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, δεν υποβάλλονται περισσότερο από δύο φορές ανά οικονομικό έτος. Για να μπορέσουν τα κράτη μέλη να προσαρμόσουν ταχέως τα εθνικά τους προγράμματα στήριξης για λόγους συνδεόμενους με την κρίση που έχει προκαλέσει η πανδημία COVID-19, είναι σκόπιμο να επιτρέπεται η υποβολή αυτών των τροποποιήσεων περισσότερο από δύο φορές ανά οικονομικό έτος, υπό την προϋπόθεση ότι θα υποβληθούν πριν από τις 15 Οκτωβρίου 2020. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιδρούν ταχέως στις έκτακτες περιστάσεις που σχετίζονται με την κρίση την οποία έχει προκαλέσει η πανδημία COVID-19 και να υποβάλλουν τροποποιήσεις των προγραμμάτων τους όταν και όσο συχνά κρίνεται αναγκαίο. Η ευελιξία αυτή θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να βελτιστοποιήσουν τα ήδη ισχύοντα μέτρα, να αυξήσουν τον αριθμό των παρεμβάσεων και να προβαίνουν σε πιο συχνές προσαρμογές λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της αγοράς. Επιπλέον, θα δώσει επίσης τη δυνατότητα στα κράτη μέλη που επιθυμούν να συμπεριλάβουν περαιτέρω μέτρα στο εθνικό τους πρόγραμμα στήριξης να το πράξουν αμέσως μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού, αντί να περιμένουν την επόμενη προθεσμία για την υποβολή τροποποιήσεων. Χάρη σε αυτή τη βελτίωση της ευελιξίας, θα παρέχονται περισσότερες ευκαιρίες στις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των νεοεισερχομένων, να υποβάλουν αιτήσεις στήριξης. Ο στόχος είναι η ανακούφιση του αμπελοοινικού τομέα και η διασφάλιση της απαραίτητης ευελιξίας ενόψει των συνεπειών της κρίσης που έχει προκαλέσει η πανδημία COVID-19.

(7)

Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί προσωρινή παρέκκλιση από το άρθρο 2 παράγραφος 1 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2016/1150, ώστε να επιτρέπονται τροποποιήσεις στα εθνικά προγράμματα στήριξης, όποτε είναι αναγκαίο, όσον αφορά επίσης τα μέτρα που αναφέρονται στο άρθρο 45 παράγραφος 1 στοιχείο α) και στα άρθρα 46 έως 52 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013. Όσον αφορά το μέτρο προώθησης που αναφέρεται στο άρθρο 45 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, σύμφωνα με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2020/133 της Επιτροπής (4) επιτρέπεται στα κράτη μέλη να εισάγουν τροποποιήσεις στα εθνικά τους προγράμματα στήριξης, όποτε είναι αναγκαίο.

(8)

Λαμβανομένης υπόψη της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία COVID-19 και της επακόλουθης έλλειψης ανθρώπινων πόρων, είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη η εκτέλεση, από τους παραγωγούς, των προγραμματισμένων εργασιών σε σχέση με τον πρώιμο τρύγο. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να παραταθεί για το έτος 2020 η προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων στήριξης για πρώιμο τρύγο, καθώς και η προθεσμία για τη διεξαγωγή των εν λόγω εργασιών, όπως ορίζεται στο άρθρο 8 στοιχεία β) και δ), αντίστοιχα, του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2016/1150. Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί επιπλέον χρόνος στους παραγωγούς για να προγραμματίσουν και να βρουν το αναγκαίο εργατικό δυναμικό για την διεξαγωγή των εν λόγω εργασιών.

(9)

Επιπλέον, δεδομένης της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία COVID-19 και των επακόλουθων αυξανόμενων πλεονασμάτων οίνου στην αγορά, φαίνεται πλέον άνευ αντικειμένου να ζητηθεί από τα κράτη μέλη να υποβάλουν αιτιολόγηση για τον πρώιμο τρύγο. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 8 στοιχείο γ) του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2016/1150 και να ανασταλεί προσωρινά για το έτος 2020 η υποχρέωση υποβολής, από τα κράτη μέλη, έκθεσης για την αναμενόμενη κατάσταση της αγοράς, η οποία δικαιολογεί τον πρώιμο τρύγο για την αποκατάσταση της ισορροπίας της αγοράς και την πρόληψη κρίσης.

(10)

Το άρθρο 29 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 θεσπίζει κανόνες για τριετή προγράμματα εργασιών που καταρτίζουν οργανώσεις παραγωγών για τη στήριξη του τομέα του ελαιολάδου και των επιτραπέζιων ελιών. Η σημερινή κρίση που συνδέεται με την πανδημία Covid-19 αποτελεί μια εξαιρετικά μεγάλη και άνευ προηγουμένου πρόκληση για την ικανότητα των δικαιούχων να φέρουν εις πέρας τις δραστηριότητες που έχουν προγραμματιστεί κατά τη διάρκεια του δεύτερου και του τρίτου έτους εκτέλεσης των τριετών προγραμμάτων για τη στήριξη του τομέα του ελαιολάδου και των επιτραπέζιων ελιών. Κατά συνέπεια, παρέχεται κατ’ εξαίρεση ευελιξία στους δικαιούχους καθώς επιτρέπεται, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, η τροποποίηση των εν λόγω δραστηριοτήτων. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί παρέκκλιση από ορισμένες διατάξεις του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 615/2014 της Επιτροπής (5) ώστε να επιτραπεί η εν λόγω ευελιξία, η οποία όμως δεν θα έχει καμία επίπτωση στην προθεσμία για την καταβολή της χρηματοδότησης της ΕΕ.

(11)

Οι κανόνες για τα μελισσοκομικά προγράμματα καθορίζονται στον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2015/1368 της Επιτροπής (6) όσον αφορά τις ενισχύσεις στον εν λόγω τομέα. Δυνάμει του άρθρου 2 του εν λόγω κανονισμού, ως μελισσοκομικό έτος νοείται η περίοδος των 12 διαδοχικών μηνών από την 1η Αυγούστου έως την 31η Ιουλίου. Κατά συνέπεια, το μελισσοκομικό έτος 2020 διαρκεί από την 1η Αυγούστου 2019 έως την 31η Ιουλίου 2020. Σύμφωνα με το άρθρο 3 του εν λόγω κανονισμού, κάθε κράτος μέλος κοινοποιεί την πρότασή του για ενιαίο πρόγραμμα μελισσοκομίας για ολόκληρη την επικράτειά του. Δυνάμει του άρθρου 6 του εν λόγω κανονισμού, τα κράτη μέλη μπορούν να τροποποιήσουν τα μέτρα που περιλαμβάνονται στα αντίστοιχα μελισσοκομικά προγράμματά τους κατά τη διάρκεια του μελισσοκομικού έτους. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να σημειώνεται υπέρβαση του συνολικού ανώτατου ορίου των ετήσιων προβλέψεων δαπανών. Ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/1368 θα πρέπει να τροποποιηθεί, ώστε να επιτραπεί στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν τα μέτρα που έχουν προγραμματιστεί για το μελισσοκομικό έτος 2020 ακόμη και μετά τις 31 Ιουλίου 2020. Η εν λόγω τροποποίηση δεν θα πρέπει να έχει καμία επίπτωση στην προθεσμία πληρωμής. Σύμφωνα με το άρθρο 55 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, τα μελισσοκομικά προγράμματα αναπτύσσονται σε συνεργασία με οργανώσεις εκπροσώπησης του μελισσοκομικού τομέα. Πριν από την υποβολή αιτήματος για τροποποίηση των μελισσοκομικών προγραμμάτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαβουλεύονται με τις ενδιαφερόμενες οργανώσεις.

(12)

Το άρθρο 1 παράγραφος 2 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/39 της Επιτροπής (7) ορίζει την έννοια του «σχολικού έτους» για τους σκοπούς του καθεστώτος ενισχύσεων που αναφέρεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 («σχολικό πρόγραμμα», στο εξής: πρόγραμμα για τα σχολεία). Τα μέτρα που έχουν θεσπίσει τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, στα οποία περιλαμβάνεται η προσωρινή αναστολή της λειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, έχουν επιφέρει τη διακοπή της εφαρμογής του προγράμματος για τα σχολεία κατά το σχολικό έτος 2019/2020. Τα μέτρα αυτά εμποδίζουν προσωρινά τη διανομή οπωροκηπευτικών και γάλακτος στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, καθώς και την υλοποίηση συνοδευτικών εκπαιδευτικών μέτρων και δραστηριοτήτων δημοσιότητας, παρακολούθησης και αξιολόγησης. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 1 παράγραφος 2 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/39 για την παράταση της διάρκειας του σχολικού έτους 2019/2020, ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να εξακολουθήσουν να διεξάγουν τις προβλεπόμενες για το εν λόγω σχολικό έτος δραστηριότητες έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2020.

(13)

Το άρθρο 4 παράγραφοι 3, 4 και 5 και το άρθρο 5 παράγραφος 3 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/39 καθορίζουν την περίοδο την οποία μπορούν να καλύπτουν οι αιτήσεις ενίσχυσης για την προμήθεια και τη διανομή προϊόντων και για τα συνοδευτικά εκπαιδευτικά μέτρα, καθώς και την προθεσμία υποβολής των αιτήσεων ενίσχυσης και καταβολής της ενίσχυσης στο πλαίσιο του προγράμματος για τα σχολεία. Ενόψει της παράτασης της διάρκειας του σχολικού έτους 2019/2020, θα πρέπει να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 4 παράγραφοι 3, 4 και 5 και από το άρθρο 5 παράγραφος 3 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/39 όσον αφορά τις αιτήσεις ενίσχυσης για τις δραστηριότητες του προγράμματος για τα σχολεία οι οποίες θα πραγματοποιηθούν μετά τις 31 Ιουλίου 2020, ώστε να μπορούν να καλύπτουν περιόδους μικρότερες των δύο εβδομάδων, καθώς και για να καθοριστούν οι προθεσμίες για την υποβολή των αιτήσεων ενίσχυσης και καταβολής της ενίσχυσης.

(14)

Το άρθρο 7 παράγραφος 3 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/39 καθορίζει τους κανόνες για την ανακατανομή της μη αιτηθείσας ενωσιακής ενίσχυσης μεταξύ των κρατών μελών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα για τα σχολεία τα οποία έχουν κοινοποιήσει την επιθυμία τους να χρησιμοποιήσουν ποσό μεγαλύτερο από εκείνο της ενδεικτικής κατανομής που τους αναλογεί. Το ποσό της ενδεικτικής κατανομής που μπορεί να ανακατανεμηθεί σε άλλο κράτος μέλος βασίζεται στο επίπεδο χρησιμοποίησης της οριστικής κατανομής της ενωσιακής ενίσχυσης του προηγουμένου σχολικού έτους από το εν λόγω κράτος μέλος. Οι κανόνες περιορισμού που έχουν επιβάλει τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, στους οποίους περιλαμβάνεται η προσωρινή αναστολή της λειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα χαμηλότερο επίπεδο χρησιμοποίησης της ενωσιακής ενίσχυσης κατά το σχολικό έτος 2019/2020. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 7 παράγραφος 3 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/39, με σκοπό να μην ληφθεί υπόψη το επίπεδο χρησιμοποίησης της ενωσιακής ενίσχυσης κατά το σχολικό έτος 2019/2020 για την ανακατανομή της μη αιτηθείσας ενωσιακής ενίσχυσης μεταξύ των κρατών μελών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα για τα σχολεία κατά το σχολικό έτος 2021/2022.

(15)

Δεδομένου ότι είναι αναγκαίο να ληφθούν άμεσα μέτρα, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(16)

Τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό είναι σύμφωνα με τη γνώμη της επιτροπής για την κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών,