52007SC0161

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 9.2.2007

SEC(2007) 161

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Παράρτημα στην

Πρόταση οδηγίας για την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ {COM(2007) 51 τελικό} {SEC(2007) 160}

1. Περιγραφή του προβληματοσ

Το περιβαλλοντικό έγκλημα αποτελεί μείζονος σημασίας απειλή για το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων και των ζώων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μολονότι είναι δύσκολο να καθοριστεί επακριβώς το εύρος του, επειδή οι αντίστοιχες στατιστικές είναι ιδιαίτερα αναξιόπιστες.

Ως επί το πλείστον τα αδικήματα έχουν διασυνοριακές επιπτώσεις και συχνά σχετίζονται με το οργανωμένο έγκλημα.

Οι βαθύτεροι λόγοι του περιβαλλοντικού εγκλήματος είναι τα υψηλά κέρδη που μπορεί να αποκομίσει κανείς στο συγκεκριμένο τομέα, ο περιορισμένος κίνδυνος αποκάλυψης αναλόγων εγκλημάτων, το συνεχώς αυξανόμενο διεθνές εμπόριο και οι ανεπαρκείς κυρώσεις σε πολλά από τα κράτη μέλη.

Οι τύποι και το επίπεδο των επιβαλλόμενων κυρώσεων για περιβαλλοντικά εγκλήματα διαφέρουν σοβαρά ανάλογα με το κράτος μέλος. Ορισμένα εξ αυτών αντί να εφαρμόζουν την ποινική νομοθεσία, επιβάλλουν κυρώσεις διοικητικού χαρακτήρα ακόμα και για σοβαρά αδικήματα ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις τα επίπεδα των επιβαλλόμενων κυρώσεων είναι τόσο χαμηλά που δεν έχουν αποτρεπτικά αποτελέσματα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα όσον αφορά τις ως άνω διαφορές αποτελούν το εμπόριο των απειλούμενων ειδών και η παράνομη μεταφορά αποβλήτων.

Οι διαφορές επιτρέπουν στους δράστες να παρακάμπτουν εύκολα τα κράτη μέλη με την αυστηρότερη νομοθεσία κατά τις παράνομες επιχειρήσεις τους και εν συνεχεία να επωφελούνται από την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων και προσώπων στο εσωτερικό της ΕΕ.

Είναι απαραίτητο να αναληφθεί δράση σε επίπεδο Κοινότητας, όπως αποδεικνύουν οι διασυνοριακές επιπτώσεις του περιβαλλοντικού εγκλήματος και η ανάγκη να εξασφαλιστεί η πλήρης εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος σε ολόκληρη την Κοινότητα. Η ανάγκη ανάληψης κοινής δράσης έχει επίσης αναγνωριστεί από τα κράτη μέλη με την έκδοση της απόφασης πλαισίου 2003/80/ΔΕΥ σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου που ακυρώθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τον Σεπτέμβριο του 2005 λόγω εσφαλμένης νομικής βάσης.

Η συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ορίζει στο άρθρο 174 ότι η Κοινότητα έχει την υποχρέωση να εξασφαλίζει την υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος μέσω της αντίστοιχης πολιτικής της. Για την επίτευξη του ως άνω στόχου, επιβάλλεται να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του περιβαλλοντικού εγκλήματος. Το εν λόγω έγκλημα αποτελεί μείζονα πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση και προκαλεί κάθε χρόνο σοβαρές βλάβες στην υγεία του ανθρώπου και των ζώων καθώς και στην ποιότητα του αέρα, του εδάφους και του νερού.

Μολονότι είναι προφανές ότι απαιτούνται διαφορετικά εργαλεία για να αντιμετωπιστεί η πρόκληση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, στην ανάλυση που ακολουθεί εξετάζονται οι πιθανές εναλλακτικές δυνατότητες για την αξιοποίηση του ποινικού δικαίου, πρωτίστως μέσω της υιοθέτησης κοινών ορισμών για τα διαπραττόμενα αδικήματα και των αντιστοίχως προβλεπόμενων κυρώσεων.

2. Διαδικαστικά θέματα και διαβουλεύσεισ με τα ενδιαφερόμενα μέρη

Το πρόβλημα του περιβαλλοντικού εγκλήματος αναλύθηκε σε πολλές μελέτες και διασκέψεις εμπειρογνωμόνων κατά τα τελευταία χρόνια.

Πληροφορίες σχετικά με τις εν λόγω μελέτες και διασκέψεις διατίθενται στον δικτυακό τόπο της ΓΔ Περιβάλλοντος για το θέμα του περιβαλλοντικού εγκλήματος: http://ec.europa.eu/environment/crime/index.htm

3. Στοχοι

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα επιδιώκει να εξασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος σε ολόκληρη την Κοινότητα.

Για την επίτευξη του ως άνω στόχου έχουν εκδοθεί πολυάριθμες πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Η Κοινότητα καλείται να εξασφαλίσει ότι η ως άνω νομοθεσία έχει πλήρως τεθεί σε ισχύ, εφαρμόζεται και τηρείται.

Επιπλέον, είναι απαραίτητο να διαμορφωθεί πλαίσιο ισότιμου ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις που ανταποκρίνονται στις επιταγές της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και να αποφευχθεί το ενδεχόμενο δημιουργίας ασύλων όπου να βρίσκουν καταφύγιο οι εγκληματίες με ανάλογες δραστηριότητες στον εν λόγω τομέα ανά την Κοινότητα.

4. Πολιτικες εναλλακτικεσ δυνατότητεσ

Για να επιτευχθούν οι ως άνω στόχοι εξετάστηκαν διάφορες εναλλακτικές λύσεις:

Εναλλακτική λύση 1: αδράνεια στο επίπεδο της Κοινότητας

Εναλλακτική λύση 2: βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών με την ανάληψη εθελοντικών πρωτοβουλιών

Εναλλακτική λύση 3: περιορισμένη προσέγγιση των διατάξεων της εθνικής νομοθεσίας με αντικείμενο το περιβαλλοντικό έγκλημα στα επιμέρους κράτη μέλη.

Το ενδεχόμενο πλήρους εναρμόνισης της ποινικής νομοθεσίας για το περιβάλλον αποκλείστηκε, δίχως να επιχειρηθεί περαιτέρω ανάλυση, επειδή η συγκεκριμένη εναλλακτική λύση θα υπερέβαινε τα αναγκαία και θα αγνοούσε το γεγονός ότι τα επιμέρους εθνικά ποινικά δίκαια εξακολουθούν να επηρεάζονται σοβαρότατα από τις αντίστοιχες πολιτιστικές αξίες εκάστου κράτους μέλους, με αποτελέσματα να απαιτείται αρκετή ευελιξία κατά την εφαρμογή.

5. Οι επιπτώσεισ των εναλλακτικων δυνατοτητων

Οι εναλλακτικές δυνατότητες και οι επί μέρους δυνατότητες αναλύθηκαν ως προς τις επιπτώσεις τους στην προστασία του περιβάλλοντος και τη δικαστική συνεργασία μεταξύ κρατών μελών, επιχειρήσεων και δημοσίων αρχών.

Οι εναλλακτικές δυνατότητες 1 και 2 δεν θα είχαν θετικές επιπτώσεις στο επίπεδο της προστασίας του περιβάλλοντος και δεν θα αντιμετώπιζαν τις ήδη υφιστάμενες δυσχέρειες όσον αφορά την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, οι οποίες οφείλονται ως επί το πλείστον στις διαφορές μεταξύ των νομοθεσιών των κρατών μελών. Θα συνεπάγονταν μηδενικό ή ασήμαντο κόστος για τις δημόσιες αρχές, δίχως εντούτοις να εξασφαλίζουν ουσιαστικά οφέλη στο επίπεδο της προστασίας των επιχειρήσεων που συμμορφώνονται προς τις κείμενες διατάξεις.

Η εναλλακτική λύση 3 θα οδηγούσε στην αρτιότερη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ανά την Κοινότητα, και ως εκ τούτου στην καλύτερη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και την πληρέστερη προστασία των επιχειρήσεων έναντι ανταγωνιστών που δεν συμμορφώνονται προς τη νομοθεσία για το περιβάλλον. Η εναλλακτική λύση 3 θα οδηγούσε σε σοβαρή βελτίωση της δικαστικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών. Μεταξύ των οφελών που θα μπορούσαν εν προκειμένω να αποκομίσουν οι δημόσιες αρχές, συμπεριλαμβάνεται η ενδεχόμενη μείωση των ποινικών δικών και των δαπανών για την απορρύπανση του περιβάλλοντος λόγω του αποτρεπτικότερου αποτελέσματος των ποινικών κυρώσεων.

6. Προτιμωμενεσ πολιτικεσ εναλλακτικες δυνατοτητες

Βάσει των θετικών επιπτώσεων, η προτιμότερη πολιτική εναλλακτική δυνατότητα είναι η περιορισμένη προσέγγιση των επιμέρους ποινικών δικαίων όσον αφορά τα εξής στοιχεία:

- ελάχιστος κατάλογος αδικημάτων

- προσέγγιση του πεδίου ευθύνης τόσο για τα φυσικά όσο και για τα νομικά πρόσωπα

- προσέγγιση των ποινών για τα φυσικά και τα νομικά πρόσωπα σε περίπτωση διάπραξης αδικημάτων υπό επιβαρυντικές συνθήκες.