This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52022AE6298
Opinion of the European Economic and Social Committee on the Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Central Bank, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on the review of the crisis management and deposit insurance framework contributing to completing the Banking Union (COM(2023) 225 final) – on the Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council amending Regulation (EU) No 806/2014 as regards early intervention measures, conditions for resolution and funding of resolution action (COM(2023) 226 final — 2023/0111 (COD)) – on the Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council amending Directive 2014/59/EU as regards early intervention measures, conditions for resolution and financing of resolution action (COM(2023) 227 final — 2023/0112 (COD)) – on the Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council amending Directive 2014/59/EU and Regulation (EU) No 806/2014 as regards certain aspects of the minimum requirement for own funds and eligible liabilities (COM(2023) 229 final — 2023/0113 (COD))
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέματα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την επανεξέταση του πλαισίου διαχείρισης κρίσεων και ασφάλισης καταθέσεων που συμβάλλει στην ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης» [COM(2023) 225 final], «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 806/2014 όσον αφορά τα μέτρα έγκαιρης παρέμβασης, τις προϋποθέσεις εξυγίανσης και τη χρηματοδότηση για δράση εξυγίανσης» [COM(2023) 226 final — 2023/0111 (COD)] «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2014/59/ΕΕ όσον αφορά τα μέτρα έγκαιρης παρέμβασης, τις προϋποθέσεις εξυγίανσης και τη χρηματοδότηση της δράσης εξυγίανσης» [COM(2023) 227 final — 2023/0112 (COD)], «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2014/59/ΕΕ και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 806/2014 όσον αφορά ορισμένες πτυχές της ελάχιστης απαίτησης ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων» [COM(2023) 229 final — 2023/0113 (COD)]
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέματα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την επανεξέταση του πλαισίου διαχείρισης κρίσεων και ασφάλισης καταθέσεων που συμβάλλει στην ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης» [COM(2023) 225 final], «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 806/2014 όσον αφορά τα μέτρα έγκαιρης παρέμβασης, τις προϋποθέσεις εξυγίανσης και τη χρηματοδότηση για δράση εξυγίανσης» [COM(2023) 226 final — 2023/0111 (COD)] «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2014/59/ΕΕ όσον αφορά τα μέτρα έγκαιρης παρέμβασης, τις προϋποθέσεις εξυγίανσης και τη χρηματοδότηση της δράσης εξυγίανσης» [COM(2023) 227 final — 2023/0112 (COD)], «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2014/59/ΕΕ και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 806/2014 όσον αφορά ορισμένες πτυχές της ελάχιστης απαίτησης ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων» [COM(2023) 229 final — 2023/0113 (COD)]
EESC 2022/06298
ΕΕ C 349 της 29.9.2023, p. 161–166
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
|
29.9.2023 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
C 349/161 |
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέματα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την επανεξέταση του πλαισίου διαχείρισης κρίσεων και ασφάλισης καταθέσεων που συμβάλλει στην ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης»
[COM(2023) 225 final]
«Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 806/2014 όσον αφορά τα μέτρα έγκαιρης παρέμβασης, τις προϋποθέσεις εξυγίανσης και τη χρηματοδότηση για δράση εξυγίανσης»
[COM(2023) 226 final — 2023/0111 (COD)]
«Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2014/59/ΕΕ όσον αφορά τα μέτρα έγκαιρης παρέμβασης, τις προϋποθέσεις εξυγίανσης και τη χρηματοδότηση της δράσης εξυγίανσης»
[COM(2023) 227 final — 2023/0112 (COD)]
«Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2014/59/ΕΕ και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 806/2014 όσον αφορά ορισμένες πτυχές της ελάχιστης απαίτησης ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων»
[COM(2023) 229 final — 2023/0113 (COD)]
(2023/C 349/24)
|
Εισηγητής: |
ο κ. Giuseppe GUERINI |
|
Συνεισηγητής: |
ο κ. Christophe LEFÈVRE |
|
Αιτήσεις γνωμοδότησης |
8.12.2022, επιστολή του ισπανικού υπουργείου Εξωτερικών, Ευρωπαϊκής Ένωσης και Συνεργασίας Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 23.6.2023 [COM(2023) 229 final, 11.7.2023 COM(2023) 226 final] και 11.7.2023 [COM(2023) 227 final]. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 12.6.2023 [COM(2023) 229 final], 10/07/2023 [COM(2023) 226 final και 227 final], Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2.6.2023 [COM(2023) 225 final] |
|
Νομική βάση |
Άρθρα 114 και 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. |
|
Αρμόδιο τμήμα |
Οικονομική και νομισματική ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή |
|
Υιοθετήθηκε από το τμήμα |
27.6.2023 |
|
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια |
13.7.2023 |
|
Σύνοδος ολομέλειας αριθ. |
580 |
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές) |
175/0/2 |
1. Συμπεράσματα και συστάσεις
|
1.1. |
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) επικροτεί την ολοκληρωμένη πρωτοβουλία της Επιτροπής να συμπληρώσει τη νομοθεσία για τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων και την ασφάλιση των καταθέσεων, καθώς η προώθηση της Τραπεζικής Ένωσης αποτελεί βασικό βήμα για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς προς το συμφέρον των καταθετών και των φορολογουμένων. |
|
1.2. |
Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι οι πρόσφατες τραπεζικές κρίσεις στις ΗΠΑ αναδεικνύουν τόσο τη σημασία που υπέχει η ταχύτητα αντίδρασης στον περιορισμό του κινδύνου μετάδοσης της εκάστοτε κρίσης και απώλειας της εμπιστοσύνης των επενδυτών και των καταθετών όσο και την ανάγκη για ευελιξία στην αντιμετώπιση των τραπεζικών κρίσεων. Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει επίσης τη σημασία που υπέχει η διεκπεραίωση της μεταβίβασης μιας προβληματικής τράπεζας σε μια άλλη τράπεζα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. |
|
1.3. |
Η ΕΟΚΕ εκτιμά το γεγονός ότι, με την πρότασή της, η Επιτροπή επέκτεινε την προστασία που παρέχει το Σύστημα Εγγύησης των Καταθέσεων (ΣΕΚ) στις καταθέσεις των δημόσιων αρχών, καθώς και την προσπάθεια που καταβάλλει η Επιτροπή για την ενίσχυση της εναρμόνισης των μέσων προστασίας των καταθέσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Δεδομένου ότι τα επαρκώς χρηματοδοτούμενα και οργανωμένα Ταμεία Ασφάλισης Καταθέσεων διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο, η ενισχυμένη εναρμόνιση που προτείνει η Επιτροπή θα είναι ασφαλώς επωφελής. |
|
1.4. |
Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι ένας από τους κύριους στόχους της πρότασης της Επιτροπής είναι η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής για την εξυγίανση των τραπεζών. Η ΕΟΚΕ κατανοεί πλήρως την προσέγγιση της Επιτροπής, το πλαίσιο, το κανονιστικό σκεπτικό και τους μακροπρόθεσμους στόχους της. |
|
1.5. |
Με γνώμονα τις πρόσφατες τραπεζικές κρίσεις, η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ανάγκη να ακολουθηθεί ρεαλιστική και ευέλικτη προσέγγιση που θα βασίζεται στις ιδιαιτερότητες των διαφόρων επιμέρους υποθέσεων όσον αφορά: α) τη ρυθμιστική πτυχή· β) την επιλογή των πλέον αποτελεσματικών διαθέσιμων μέσων· γ) τον πρακτικό αντίκτυπο της δράσης που αναλαμβάνεται· δ) την απαραίτητη συνεργασία των ενδιαφερόμενων μερών· ε) την ταχύτητα εκτέλεσης· και στ) τη φύση των χρηματοδοτικών πόρων που θα χρησιμοποιηθούν για την εφαρμογή των λύσεων που έχουν επιλεγεί για τη διαχείριση κρίσεων. |
|
1.6. |
Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η εξυγίανση ενδέχεται να μην είναι πάντα η καταλληλότερη λύση για την πλήρη προστασία των οικονομικών οικοσυστημάτων στο πλαίσιο των οποίων λειτουργεί μια προβληματική τράπεζα. Οσάκις η εξυγίανση αποδεικνύεται ενδεχομένως πιο δαπανηρή από την εκκαθάριση, τότε οι προβληματικές τράπεζες θα πρέπει να περιέρχονται σε κατάσταση αφερεγγυότητας. |
|
1.7. |
Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η αξιολόγηση του δημόσιου συμφέροντος θα μπορούσε να βελτιωθεί, μέσω μιας πιο διαφανούς και εναρμονισμένης προσέγγισης σε ολόκληρη την ΕΕ. Αναγνωρίζοντας ότι η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ ευελιξίας και προβλεψιμότητας αποτελεί πολύ δύσκολη αποστολή για τις ρυθμιστικές αρχές, η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τους συννομοθέτες να εξεύρουν λύσεις που μειώνουν όσο το δυνατόν περισσότερο την ανασφάλεια δικαίου. |
|
1.8. |
Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να επιτευχθεί κατάλληλη ισορροπία μεταξύ της ρητής διατύπωσης της «αξιολόγησης του δημόσιου συμφέροντος» και της αναλογικότητας της εφαρμογής της στις μικρές, μεσαίες και τοπικές τράπεζες. Η επέκταση της αξιολόγησης του δημόσιου συμφέροντος ώστε να συμπεριλάβει τράπεζες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε περιφερειακό επίπεδο εξακολουθεί να αφήνει περιθώρια ανασφάλειας στο ισχύον πλαίσιο. |
|
1.9. |
Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη σημασία που υπέχει η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, για να υπάρξει ρύθμιση κατάλληλη για την επίτευξη των στόχων της, χωρίς να θίγονται υπέρμετρα τα συμφέροντα των μικρών, μεσαίων και τοπικών τραπεζών. Η αρχή της αναλογικότητας θα πρέπει να λαμβάνεται επίσης υπόψη κατά την εφαρμογή της αξιολόγησης του δημόσιου συμφέροντος, ιδίως όσον αφορά τοπικές τράπεζες οι οποίες δεν ενέχουν κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. |
|
1.10. |
Καίτοι αναγνωρίζει τις διαφορετικές αρμοδιότητες σε σχέση με τις διατάξεις που διέπουν τις τράπεζες και εκείνες που διέπουν τις κρατικές ενισχύσεις, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ολόκληρη η δέσμη μέτρων για τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων και την ασφάλιση των καταθέσεων θα πρέπει να συντονιστεί καταλλήλως με την αναμενόμενη αναθεώρηση της ανακοίνωσης του 2013 (1) σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στον τραπεζικό τομέα. Ειδάλλως, ελλοχεύει ο κίνδυνος εφαρμογής προτάσεων που ενδέχεται να μην συνάδουν με τη νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων, με συνέπεια την έλλειψη προβλεψιμότητας και την ανασφάλεια δικαίου. |
|
1.11. |
Η Επιτροπή επικεντρώθηκε στην ενίσχυση του μέσου στρατηγικής μεταβίβασης με τη χρήση του ΣΕΚ, παρέχοντας τη δυνατότητα πρόσβασης στο Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης εφόσον συντρέχουν οι κατάλληλες εγγυήσεις. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα βήμα προς την εγκαθίδρυση ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων, αλλά οι ανεπάρκειες θα εξακολουθήσουν να υφίστανται έως ότου ολοκληρωθεί η Τραπεζική Ένωση, καθότι η αγορά θα εξακολουθήσει να είναι κατακερματισμένη. |
2. Πλαίσιο και αίτηση γνωμοδότησης της Ισπανίας προς την ΕΟΚΕ
|
2.1. |
Η ισπανική κυβέρνηση ζήτησε από την ΕΟΚΕ να καταρτίσει διερευνητική γνωμοδότηση με θέμα την πρόταση για την τραπεζική ένωση, εστιάζοντας ειδικότερα στην ανάγκη να προωθηθεί η ευρύτερη εφαρμογή της αξιολόγησης του δημόσιου συμφέροντος, έτσι ώστε να συμπεριληφθούν οι τράπεζες —ιδίως οι μεσαίες και μικρές— στην εναρμονισμένη διαδικασία εξυγίανσης σε περίπτωση κρίσης. |
|
2.2. |
Στις 18 Απριλίου 2023 η Επιτροπή εξέδωσε τέσσερις επιμέρους νομοθετικές προτάσεις για την ενίσχυση του υφιστάμενου ενωσιακού πλαισίου διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων και ασφάλισης των καταθέσεων, εστιάζοντας στις μεσαίες και τις μικρότερες τράπεζες (2). |
|
2.3. |
Σύμφωνα με την Επιτροπή, «η πείρα έχει δείξει ότι σε πολλές προβληματικές μεσαίες και μικρότερες τράπεζες εφαρμόστηκαν λύσεις εκτός του πλαισίου εξυγίανσης» (3), ενίοτε με τη χρήση «χρημάτων των φορολογουμένων αντί των απαιτούμενων εσωτερικών πόρων της τράπεζας ή ιδιωτικών, χρηματοδοτούμενων από τον κλάδο διχτυών ασφαλείας (ΣΕΚ και ταμεία εξυγίανσης)» (4), με ισχυρό αρνητικές συνέπειες στην οικονομία και στην κοινή γνώμη. |
|
2.4. |
Ως εκ τούτου, οι νέοι προτεινόμενοι κανόνες επιτρέπουν στις αρχές να χρησιμοποιούν την εξυγίανση ως βασική συνιστώσα της εργαλειοθήκης για τη διαχείριση κρίσεων, με έμφαση στο γεγονός ότι η εξυγίανση θα μπορούσε να είναι λιγότερο ανατρεπτική από την εκκαθάριση για τους πελάτες, καθότι οι τελευταίοι διατηρούν πρόσβαση στους λογαριασμούς ενώ διαφυλάσσονται παράλληλα οι κρίσιμες λειτουργίες της τράπεζας. |
|
2.5. |
Οι προτάσεις της Επιτροπής διευκολύνουν επίσης τη χρήση ΣΕΚ σε καταστάσεις κρίσης για την προστασία των καταθετών από τις ζημίες, οσάκις αυτό είναι αναγκαίο για την αποφυγή μετάδοσης της κρίσης σε άλλες τράπεζες και ευρύτερης ζημίας για τις κοινότητες και την οικονομία. Βασιζόμενη σε δίχτυα ασφαλείας χρηματοδοτούμενα από τον κλάδο (όπως ΣΕΚ και ταμεία εξυγίανσης), η πρόταση αποβλέπει επίσης στη διασφάλιση των χρημάτων των φορολογουμένων σε περίπτωση τραπεζικών κρίσεων. |
|
2.6. |
Το επίπεδο εγγύησης των 100 000 ευρώ ανά καταθέτη και τράπεζα, όπως προβλέπεται στην οδηγία για τα ΣΕΚ, επιβεβαιώνεται όσον αφορά όλους τους επιλέξιμους καταθέτες της ΕΕ και θα επεκταθεί σε δημόσιους φορείς, όπως νοσοκομεία, σχολεία και δήμους, καθώς και σε χρήματα πελατών που κατατίθενται σε ορισμένα είδη κεφαλαίων πελατών (τουτέστιν από εταιρείες επενδύσεων, ιδρύματα πληρωμών και ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος). Με την πρόταση της Επιτροπής επιχειρείται επίσης να εναρμονισθούν τα πρότυπα προστασίας των καταθετών σε ολόκληρη την ΕΕ. |
3. Γενικές παρατηρήσεις
|
3.1. |
Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται τους στόχους των νομοθετικών προτάσεων που εξέδωσε η Επιτροπή για τη βελτίωση της διαχείρισης των τραπεζικών κρίσεων και τη διασφάλιση επαρκούς προστασίας των καταθέσεων των τραπεζών σε περίπτωση κρίσης. |
|
3.2. |
Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ολοκληρωμένη πρωτοβουλία της Επιτροπής να συμπληρώσει τη νομοθεσία για τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων και την ασφάλιση των καταθέσεων, καθώς η βελτίωση και η προώθηση της Τραπεζικής Ένωσης αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς προς το συμφέρον των καταθετών και των φορολογουμένων. Επιπλέον, η ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης είναι καίριας σημασίας για να επιτευχθεί μια πραγματική οικονομική και νομισματική ένωση, ικανή να διασφαλίσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την ορθή διαχείριση κρίσεων σε περίπτωση ανάγκης. |
|
3.3. |
Όπως έχει αναφέρει σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις (5), η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η ενίσχυση του υφιστάμενου πλαισίου για τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων και την ασφάλιση των καταθέσεων είναι ζωτικής σημασίας. Αυτό κατεδείχθη σαφώς από τις πρόσφατες τραπεζικές κρίσεις στις ΗΠΑ και από την περίπτωση της Credit Suisse, που είχαν εκτεταμένες αρνητικές επιπτώσεις στη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος στις ΗΠΑ και την Ελβετία, καθώς και στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές εν γένει και στον τραπεζικό τομέα ειδικότερα. Στην ΕΕ εξακολουθούμε να μην διαθέτουμε μηχανισμό προστασίας της ρευστότητας ως μέρος της διαδικασίας εξυγίανσης. |
|
3.4. |
Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι οι προμνησθείσες περιπτώσεις τραπεζικών κρίσεων αναδεικνύουν για ακόμη μια φορά τη σημασία που υπέχει η ταχύτητα αντίδρασης για τον περιορισμό των ζημιών, και ιδίως του κινδύνου μετάδοσης της εκάστοτε κρίσης, καθώς και την ανάγκη για ευελιξία στην αντιμετώπιση των τραπεζικών κρίσεων. Έχει επίσης καταδειχθεί η αποφασιστική χρησιμότητα ενός μηχανισμού προστασίας της ρευστότητας που θα καλύπτει τις άμεσες ανάγκες για ρευστότητα και θα παρέχει χρόνο χάραξης μιας βιώσιμης στρατηγικής εξυγίανσης. |
|
3.5. |
Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η πρόσφατη εμπειρία δείχνει με έμφαση επίσης τη σημασία που υπέχει η προσήκουσα διεκπεραίωση της μεταβίβασης μιας προβληματικής τράπεζας σε μια άλλη τράπεζα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Συνεπώς, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο προβλέπει τους κατάλληλους όρους για τέτοιες μεταβιβάσεις, καθότι αυτές πρέπει να πραγματοποιούνται χωρίς τις συνήθεις διαδικασίες δέουσας επιμέλειας, οι δε επιπτώσεις μιας τέτοιας συναλλαγής είναι τεράστιες και αβέβαιες. Επιπλέον, η πείρα που έχει αποκτηθεί μέχρι στιγμής έχει δείξει ότι χρειάζεται ένα γενικό ειδικό καθεστώς που να διέπει την περίπτωση εξαγοράς μιας υποκείμενης σε εξυγίανση τράπεζας, το οποίο να διευκολύνει την ενσωμάτωση της τράπεζας στον νέο όμιλο κατά τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο. |
|
3.6. |
Η ενσωμάτωση και η διαχείριση μιας τράπεζας που έχει εξυγιανθεί είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, τα δε κανονιστικά βήματα και οι απαιτήσεις πρέπει να εξορθολογιστούν. Οι διάφορες συναρμόδιες αρχές θα πρέπει να είναι σε θέση να συντονίζουν δεόντως τους αντίστοιχους ρόλους τους στις προβλεπόμενες από τις κανονιστικές ρυθμίσεις διαδικασίες ή στις ταχείες διαδικασίες έγκρισης μέτρων για τη διαχείριση κρίσεων. Επιπλέον, πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα έτσι ώστε τέτοιες μεταφορές να μπορούν να πραγματοποιούνται και μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, οσάκις κρίνεται αναγκαίο. |
|
3.7. |
Η ΕΟΚΕ εκτιμά το γεγονός ότι η Επιτροπή επέκτεινε και στις καταθέσεις των δημόσιων αρχών την προστασία που παρέχουν τα ΣΕΚ, καθώς και το γεγονός ότι επιδιώκει ενισχυμένη εναρμόνιση των μέσων προστασίας των καταθέσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Με την προστασία τόσο των ιδιωτών και δημόσιων αποταμιευτών όσο και των μικροκαταθετών σε περίπτωση τραπεζικής χρεοκοπίας, η ασφάλιση των καταθέσεων ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο διαφυγής καταθέσεων και μετριάζει τον κίνδυνο μετάδοσης της εκάστοτε κρίσης. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ασφάλιση καταθέσεων θα πρέπει να προσαρμοστεί σε ορισμένες περιπτώσεις, για να λαμβάνονται υπόψη οι καταθέτες που βρίσκονται σε ευάλωτη οικονομική κατάσταση, όπως τα άτομα με αναπηρία ή τα άτομα με μακροχρόνιες ασθένειες. Δεδομένης της μεγάλης σημασίας που έχουν τα προσηκόντως χρηματοδοτούμενα και οργανωμένα Ταμεία Ασφάλισης Καταθέσεων, η ενισχυμένη εναρμόνιση που προτείνει η Επιτροπή θα είναι ασφαλώς επωφελής. |
|
3.8. |
Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι ένας από τους κύριους στόχους της πρότασης της Επιτροπής είναι η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της εξυγίανσης, σε περίπτωση που η λύση αυτή θεωρηθεί συνάδουσα με το «δημόσιο συμφέρον». Είναι δυνατόν να γίνεται εκκαθάριση μόνον εφόσον: α) μπορεί να υπηρετήσει αποτελεσματικότερα από την εξυγίανση τους σκοπούς της οδηγίας για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των τραπεζών για την ίδια την εξυγίανση· και β) δεν χρειάζεται να γίνει χρήση δημόσιων πόρων. |
|
3.9. |
Η ΕΟΚΕ κατανοεί πλήρως την προσέγγιση της Επιτροπής, το κανονιστικό σκεπτικό και τους μακροπρόθεσμους στόχους της. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ανάγκη για μια ρεαλιστική προσέγγιση —όπως κατέδειξαν οι πρόσφατες τραπεζικές κρίσεις στις ΗΠΑ— όσον αφορά τη ρυθμιστική πτυχή, τη χρήση των πλέον αποτελεσματικών διαθέσιμων μέσων, τον πρακτικό αντίκτυπο της δράσης που αναλαμβάνεται, την αναγκαία συνεργασία των ενδιαφερόμενων μερών, την ταχύτητα εκτέλεσης και, τέλος, τους χρηματοδοτικούς πόρους που θα χρησιμοποιηθούν για την εφαρμογή των μέσων διαχείρισης κρίσεων που επιλέγονται. |
|
3.10. |
Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η εξυγίανση ενδέχεται να μην είναι πάντα η καταλληλότερη λύση για την πλήρη προστασία των οικονομικών οικοσυστημάτων στο πλαίσιο των οποίων λειτουργεί μια προβληματική τράπεζα, ιδίως μια μικρή ή μεσαία τράπεζα. Σημειωτέον ότι, όσον αφορά τις μικρές και μεσαίες τράπεζες, η εξυγίανση ενδέχεται στην πράξη να αποδειχθεί πιο δαπανηρή από άλλες μορφές παρέμβασης, ιδίως στο —συχνά περιορισμένο— τοπικό επίπεδο στο οποίο λειτουργεί η τράπεζα. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ υποδεικνύει ότι το μερίδιο αγοράς των μεσαίων, μικρών και τοπικών τραπεζών χωρίς διασυνοριακή δραστηριότητα θα μπορούσε να αξιολογείται με αναφορά στο συνολικό μερίδιο εθνικής αγοράς και όχι σε περιφερειακή βάση εντός των κρατών μελών. |
|
3.11. |
Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ολόκληρη η δέσμη μέτρων για τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων και την ασφάλιση των καταθέσεων θα πρέπει να συντονιστεί καταλλήλως με την αναμενόμενη αναθεώρηση της ανακοίνωσης της του 2013 σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στον τραπεζικό τομέα (6), η οποία έχει εν μέρει προκαλέσει την επελθούσα σημερινή έλλειψη προβλεψιμότητας ως προς το κατά πόσον πρέπει ή όχι να ενεργοποιείται η διαδικασία εξυγίανσης. Η υιοθέτηση των κανονιστικών προτάσεων για τη διαχείριση των τραπεζικών κρίσεων και την ασφάλιση των καταθέσεων εν αγνοία των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις θα μπορούσε να σημαίνει ότι εφαρμόζονται προτάσεις που ενδέχεται να μη συνάδουν με τη νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων. |
|
3.12. |
Ως γενική παρατήρηση, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη σημασία που υπέχει η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, για να επιτευχθεί μια ρύθμιση που θα είναι κατάλληλη για την υλοποίηση των στόχων της, χωρίς να θίγονται υπέρμετρα τα συμφέροντα των μικρών, μεσαίων και τοπικών τραπεζών. Η αρχή της αναλογικότητας θα πρέπει να λαμβάνεται επίσης υπόψη κατά την αξιολόγηση του δημόσιου συμφέροντος, ιδίως όσον αφορά τοπικές τράπεζες οι οποίες δεν ενέχουν κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. |
4. Ειδικές παρατηρήσεις
|
4.1. |
Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η αξιολόγηση του δημόσιου συμφέροντος θα μπορούσε να βελτιωθεί, μέσω μιας πιο διαφανούς και εναρμονισμένης προσέγγισης σε ολόκληρη την ΕΕ. Μολονότι αναγνωρίζει ότι η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ ευελιξίας και προβλεψιμότητας αποτελεί πράγματι πολύ δύσκολο καθήκον για τις ρυθμιστικές αρχές, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι με τις υπό εξέταση νομοθετικές προτάσεις δεν φαίνεται να εξαλείφεται πλήρως το σημαντικό περιθώριο διακριτικής ευχέρειας που είχε προηγουμένως παρασχεθεί στις εμπλεκόμενες αρχές, με αποτέλεσμα να εξακολουθεί να υφίσταται κάποια νομική αβεβαιότητα. |
|
4.2. |
Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο να επιτευχθεί κατάλληλη ισορροπία μεταξύ της ρητής διατύπωσης του «κριτηρίου του δημόσιου συμφέροντος» και της αναλογικότητας της εφαρμογής του σε σχέση με τις μικρές, μεσαίες και τοπικές τράπεζες. Με την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της αξιολόγησης του δημόσιου συμφέροντος, έτσι ώστε να συμπεριλάβει τράπεζες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε περιφερειακό επίπεδο, εξακολουθεί να υφίσταται ορισμένη ανασφάλεια στο ισχύον πλαίσιο. |
|
4.3. |
Δεδομένου ότι το πεδίο εφαρμογής της αξιολόγησης δημοσίου συμφέροντος φαίνεται να είναι ευρύτερο από εκείνο των προηγούμενων κανονιστικών ρυθμίσεων (έτσι ώστε να συμπεριλάβει ευρύτερο φάσμα περιπτώσεων από ό,τι στο παρελθόν), η ΕΟΚΕ θεωρεί καίριας σημασίας η δοκιμή του ελάχιστου κόστους (δηλαδή η μείωση της επιβάρυνσης στις προληπτικές/εναλλακτικές παρεμβάσεις των ΣΕΚ όσον αφορά τις πληρωμές) να λειτουργεί αποτελεσματικά ώστε να διασφαλίζεται επαρκές περιθώριο ελιγμών οσάκις συντρέχουν οι συνθήκες για την πρόληψη ή την αποκλιμάκωση της κρίσης με τη χρήση εναλλακτικών μέσων εξυγίανσης. |
|
4.4. |
Η ΕΟΚΕ επισημαίνει την αβεβαιότητα που επιφέρουν οι νομοθετικές προτάσεις όσον αφορά την κατανομή αρμοδιοτήτων, ιδίως ως προς τον τρόπο κατανομής των εξουσιών και των ευθυνών μεταξύ των εθνικών και ευρωπαϊκών αρχών που ενδέχεται να συμμετέχουν στην περίπλοκη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η ταχύτητα εκτέλεσης είναι ζωτικής σημασίας, όπως απέδειξαν πρόσφατα αρκετές υποθέσεις τόσο στην ΕΕ όσο και στις ΗΠΑ. |
|
4.5. |
Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι οι ελάχιστες απαιτήσεις ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων θα πρέπει να καθοριστούν και να εφαρμόζονται με βάση το μέγεθος και τα ειδικά χαρακτηριστικά κινδύνου των εμπλεκόμενων τραπεζών με διττό στόχο τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού μεταξύ σημαντικών τραπεζών με συγκρίσιμο τρόπο λειτουργίας, αφενός, και την προστασία του συγκεκριμένου επιχειρηματικού μοντέλου που υιοθετούν οι μικρές και οι τοπικές τράπεζες, καθώς και οι τράπεζες που δραστηριοποιούνται σε ειδικούς και μεμονωμένους τομείς/κλάδους, αφετέρου. |
|
4.6. |
Όσον αφορά την ελάχιστη απαίτηση ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων, η προβαλλόμενη αναλογικότητα στον ορισμό της απαίτησης που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραμένει ασαφής. Η ελάχιστη απαίτηση ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων θα συνίσταται πάντοτε —όπως και στην περίπτωση των τραπεζών που έχουν ήδη εφαρμόσει την απαίτηση— σε ένα πρόσθετο κεφαλαιακό αποθεματικό που είναι αναγκαίο για την κάλυψη τυχόν ζημιών, στο οποίο προστίθεται ένα ποσό για ανακεφαλαιοποίηση. Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντική την προσαρμογή των απαιτήσεων ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων στα διάφορα μεγέθη τραπεζών και επιχειρηματικά μοντέλα. |
|
4.7. |
Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι ο ρόλος των τραπεζών στην ΕΕ, καθώς και τα διαφορετικά χαρακτηριστικά και επιχειρηματικά μοντέλα τους, τα οποία συνθέτουν ένα ισχυρότερο και πολυσυλλεκτικό ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, θα πρέπει να ενισχυθούν και να διατηρηθούν σε ολόκληρη την ΕΕ. Στην τραπεζική νομοθεσία θα πρέπει να ληφθεί δεόντως υπόψη η ανάγκη για πραγματική οικονομική ανάπτυξη, καθώς και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της σχετικής νομοθεσίας στην οικονομική ανάπτυξη στην Ευρώπη, παράλληλα με τις κοινωνικές επιπτώσεις της στην απασχόληση. Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι προτιμότερο να δημιουργηθούν οι όροι και τα μέσα για την πρόληψη και την αποτροπή της κρίσης, παρά να γίνονται παρεμβάσεις εκ των υστέρων με επιχειρήσεις διάσωσης, οσάκις οι επιλογές αυτές είναι δυνατές και διαθέσιμες. |
|
4.8. |
Οι έγκαιρες παρεμβάσεις ενδέχεται συχνά να αποδειχθούν αποτελεσματικές και λιγότερο δαπανηρές από την εξυγίανση. Οι διαδικασίες για μέτρα πρόληψης και εναλλακτικά μέτρα καθορίζονται στην οδηγία για το σύστημα εγγύησης των καταθέσεων (ΟΣΕΚ) και τελούν υπό τη διαχείριση των εθνικών ΣΕΚ σύμφωνα με εναρμονισμένους κανόνες και υφιστάμενες διασφαλίσεις σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ. Θα διενεργηθεί επανεξέταση της ιεράρχησης των πιστωτών, προκειμένου να καταστεί δυνατή η εύρυθμη λειτουργία του ελέγχου του ελάχιστου κόστους και, κατά συνέπεια, η εφαρμογή μέτρων έγκαιρης παρέμβασης. Είναι επίσης σημαντικό να επιτευχθεί εναρμόνιση σε ενωσιακό επίπεδο ή τουλάχιστον να δοθούν κατευθυντήριες γραμμές για υπολογισμούς βάσει της «αρχής ελάχιστου κόστους». |
|
4.9. |
Τα εθνικά ΣΕΚ και τα συστήματα εγγύησης αποτελούν βασική συνιστώσα του διχτυού ασφαλείας που παρέχει το πλαίσιο της ΕΕ για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης της αγοράς. Για τον λόγο αυτόν, τα ΣΕΚ θα πρέπει να διαδραματίζουν μεγαλύτερο ρόλο, ανεξαρτήτως του ιδιωτικού ή δημόσιου νομικού χαρακτήρα τους ή του εθελοντικού ή υποχρεωτικού χαρακτήρα των συνεισφορών από τις οποίες αντλούνται οι πόροι τους. Αυτό που προέχει είναι η δημόσια λειτουργία που επιτελούν και η αυστηρή προσέγγιση της αγοράς την οποία ακολουθούν για να κάνουν επιλογές υπό την εποπτεία των αρμόδιων αρχών. |
|
4.10. |
Ο ρόλος των ΣΕΚ έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντικός για τις μικρές και μεσαίες τράπεζες (λιγότερο σημαντικά ιδρύματα), οι οποίες έχουν περιορισμένη ικανότητα πρόσβασης στην αγορά για την έκδοση μέσων που είναι επιλέξιμα βάσει των ελάχιστων απαιτήσεων ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων. Σημειωτέον ότι πολλές τράπεζες, μεταξύ άλλων μικρές και τοπικές, έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να εφαρμόζουν αποτελεσματικά προληπτικά μέτρα με τα οποία μπορούν να αντιμετωπίζονται καταλλήλως οι κρίσεις. |
|
4.11. |
Όπως προανέφερε σε αρκετές γνωμοδοτήσεις της (7), η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό και τραπεζικό «οικοσύστημα» πρέπει να είναι πολυσυλλεκτικό, βιώσιμο και ικανό να αναγνωρίζει την κρίσιμη λειτουργία που επιτελούν οι μικρές και μεσαίες τράπεζες σε τοπικό επίπεδο, τη συνολική σημασία τους σε εθνικό επίπεδο και την προστιθέμενη αξία που δημιουργούν οι εν λόγω τράπεζες υπέρ των τοπικών κοινοτήτων, καθώς και το θετικό αποτέλεσμα που έχει για την κοινωνία ως σύνολο η αύξηση των αρμοδιοτήτων στον τραπεζικό τομέα. Ο ρόλος των συνεταιριστικών πιστωτικών τραπεζών (8), των «ηθικών τραπεζών» και του τοπικού ή κλαδικού επιπέδου —όπως στην περίπτωση των συνεταιριστικών τραπεζών και των ηθικών τραπεζών για τις οντότητες της κοινωνικής οικονομίας—, είναι καθοριστικός εν προκειμένω και συνάδει με την αρχή της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς που κατοχυρώνεται στις Συνθήκες της ΕΕ. |
|
4.12. |
Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει επίσης να αναγνωριστεί ο ρόλος των μεγαλύτερων διεθνών τραπεζικών ομίλων, καθώς, όταν έχουν τη μορφή θυγατρικών, παρέχουν μεγαλύτερη πολυσυλλεκτικότητα, εξαρτώνται λιγότερο από τις μητρικές εταιρείες και διευκολύνουν τον διαχωρισμό των θυγατρικών από τον όμιλο, μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον κίνδυνο μετάδοσης της εκάστοτε κρίσης και αυξάνοντας τη σταθερότητα. Οι διεθνείς ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν κρίσιμη σημασία, καθώς συμβάλλουν στη διεθνοποίηση των ευρωπαϊκών εταιρειών. |
|
4.13. |
Η ΕΟΚΕ ζητεί κατάλληλο συντονισμό μεταξύ των κανόνων της Τραπεζικής Ένωσης για τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων και το πλαίσιο ασφάλισης καταθέσεων, αφενός, και της εφαρμογής των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων που διαλαμβάνει το άρθρο 107 της ΣΛΕΕ (9), αφετέρου. Με τον συντονισμό αυτό θα αποφευχθούν η ανασφάλεια δικαίου και η διαφορετική νομική μεταχείριση των τραπεζών που είναι εγκατεστημένες σε ολόκληρη την ΕΕ. Η αρχή που καθιέρωσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την οποία τα συστήματα που χρηματοδοτούνται με ιδιωτικά κεφάλαια δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 107 της ΣΛΕΕ (Tercas) θα πρέπει να ληφθεί εν προκειμένω δεόντως υπόψη (10). |
Βρυξέλλες, 13 Ιουλίου 2023.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής
Oliver RÖPKE
(1) Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή, μετά την 1η Αυγούστου 2013 , των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων στα μέτρα στήριξης των τραπεζών στο πλαίσιο της χρηματοπιστωτικής κρίσης («Τραπεζική ανακοίνωση») (ΕΕ C 216 της 30.7.2013, σ. 1).
(2) COM(2023) 226 final, COM(2023) 227 final, COM(2023) 228 final και COM(2023) 229 final.
(3) Δελτίο Τύπου, 18 Απριλίου 2023, Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
(4) Δελτίο Τύπου, 18 Απριλίου 2023, Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
(5) Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013 και της οδηγίας 2014/59/ΕΕ όσον αφορά την προληπτική αντιμετώπιση παγκόσμιων συστημικά σημαντικών ομίλων ιδρυμάτων με στρατηγική εξυγίανσης πολλαπλών σημείων έναρξης και μεθοδολογία για την έμμεση ανάληψη μέσων που είναι επιλέξιμα για την εκπλήρωση της ελάχιστης απαίτησης ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων» [COM(2021) 665 final — 2021/0343 (COD)] (ΕΕ C 152 της 6.4.2022, σ. 111) και γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών για την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης» [COM(2017) 592 final] (ΕΕ C 237 της 6.7.2018, σ. 46).
(6) Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή, μετά την 1η Αυγούστου 2013 , των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων στα μέτρα στήριξης των τραπεζών στο πλαίσιο της χρηματοπιστωτικής κρίσης («Τραπεζική ανακοίνωση») (ΕΕ C 216 της 30.7.2013, σ. 1).
(7) Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόσθετες εκτιμήσεις σχετικά με τη σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ» [COM(2021) 742 final] (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας) (ΕΕ C 75 της 28.2.2023, σ. 43) και γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 806/2014 με σκοπό τη θέσπιση ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων» [COM(2015) 586 final — 2015/0270 (COD)] (ΕΕ C 177 της 18.5.2016, σ. 21).
(8) Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Προώθηση μιας πιο βιώσιμης Τραπεζικής Ένωσης χωρίς αποκλεισμούς, με τη βελτίωση της συμβολής των κοινοτικών τραπεζών στην τοπική ανάπτυξη και τη δημιουργία ενός κοινωνικά υπεύθυνου διεθνούς και ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος» (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας) (ΕΕ C 364 της 28.10.2020, σ. 14).
(9) ΕΕ C 115 της 9.5.2008, σ. 91.
(10) Απόφαση στην υπόθεση C-425/19 P.